Podział

środków

gaśniczych i ich

działanie

Warunki niezbędne

zaistnienia procesu

spalania

materiał palny

ciepło

utleniacz

wolne rodniki

Sposoby przerywania

procesu spalania

Przerwanie procesu spalania polega
na wyeliminowaniu jednego z
elementów czworościanu spalania -
wyeliminowaniu czynnika
niezbędnego do zaistnienia i
utrzymania procesu spalania.

Można tego dokonać poprzez:

A) usunięcie materiału
palnego

B) izolowanie mat.

palnego od utleniacza

izolator

C) chłodzenie - odebranie

ciepła

Q

Q

Q

Q

D) rozcieńczanie

•

utleniacza

gaz

gaz

gaz

gaz

D) rozcieńczanie

• paliwa

E) przerwanie chemicznej
reakcji spalania - inhibicja

inhibito
r

inhibito
r

rodniki

H’, O’, OH’

Niektóre środki gaśnicze umożliwiają
osiągnięcie kilku efektów gaśniczych
równocześnie.

Środki gaśnicze

– to takie środki chemiczne, które

podawane we właściwy sposób z należytą
intensywnością i w odpowiednich ilościach oraz
zgodnie z daną grupą pożaru umożliwiają jego
ugaszenie.

Do efektów gaśniczych wywoływanych przez środki
gaśnicze zaliczamy:

-schłodzenie palącego się materiału
-schłodzenie strefy spalania
-izolacja materiału palnego od utleniacza
-inhibicja procesów w strefie spalania
-izolacja materiału palnego przed oddziaływaniem strefy
spalania
-rozcieńczanie gazów palnych w strefie spalania
-inne zakłócenia strefy spalania – zdmuchnięcie płomienia

Dostatecznie dużą ilością środka
gaśniczego podawaną w miejsce
pożaru mierzoną na jednostkę czasu i
powierzchnię nazywamy

intensywnością podawania środka
gaśniczego.

( l/min lub kg/s

x

m

2

)

Środki gaśnicze mogą występować w różnej
postaci, we wszystkich stanach skupienia:

-jako ciała stałe – proszki, materiały
wybuchowe

-jako ciecze – woda, środki pianotwórcze,
halony

-jako gazy – CO

2

, gazy spalinowe,

generatorowe,

dwutlenek

siarki, azot, para wodna

Szczególne znaczenie przy stosowaniu środków
gaśniczych ma ich jakość, efektywność
gaśnicza, parametry techniczno-użytkowe i
sposób ich podawania.

Podział środków
gaśniczych:

-woda
-wodne roztwory środków zwilżających

-wodne roztwory środków zagęszczających

-wodne roztwory środków zwilżająco – zagęszczających

-para wodna

-pianotwórcze środki proteinowe

-pianotwórcze środki syntetyczne

-pianotwórcze środki syntetyczne perfluorowane typu
AFFF

-pianotwórcze środki proteinowe z dod. zw.
perfluorowanych – typ +F

-pianotwórcze środki proteinowe do gaszenia cieczy
polarnych

-pianotwórcze środki syntetyczne do gaszenia cieczy
polarnych

Podział środków
gaśniczych:

Proszki gaśnicze:

-proszki typu ABC

-proszki typu BC

-proszki typu D

-proszki specjalne

Halony

Gazy gaśnicze:

-dwutlenek węgla

-gazy generatorowe

-gazy spalinowe

-inne gazy

Inne środki gaśnicze

Woda

Woda jest najczęściej stosowanym
środkiem gaśniczym. Wynika to z:
- tradycji,
- dostępności,
- niskiej ceny,
- właściwości gaśniczych,
- łatwość transportu i podania
- możliwość pompowania na duże

odległości

Właściwości gaśnicze

wody

Działanie chłodzące

:

-ciepło właściwe: 4,19 kJ/kg

x

K (1

cal/g),

-ciepło parowania: 2257 kJ/kg

x

K (539

cal/g)

Działanie rozcieńczające

:

- z 1 litra wody po odparowaniu

otrzymujemy ok. 1700 l

pary wodnej

Zakaz stosowania

wody !!!

*

substancje reagujące z wodą

wydzielające palne i wybuchowe gazy

lub dużą ilość ciepła,

*

substancje spalające się w wysokiej

temp. mogącej powodować rozkład

wody,

*

ciecze lżejsze od wody i

nierozpuszczalne w niej,

*

oleje i tłuszcze wrzące w wysokiej

temperaturze,

Zakaz stosowania

wody !!!

*

kwasy,

*

urządzenia pod napięciem

elektrycznym,

*

przedmioty o szczególnej wartości

materialnej, kulturalnej, technicznej,
użytkowej.

Sposoby podawania

wody

Prąd zwarty:

Prąd zwarty wody

Charakterystyka:

- duża energia mechaniczna,
- duży zasięg (ok. 20-30 m),
- działanie miejscowe (punktowe),
- duże straty wodne,
- niewielka efektywność gaśnicza,
- dodatkowe obciążenie

elementów

konstrukcyjnych,

Sposoby podawania

wody

Prąd rozproszony kroplisty:

Prąd kroplisty wody

Charakterystyka:

- niewielka energia mechaniczna,
- niewielki zasięg (ok. 10-15 m),
- działanie powierzchniowe,
- małe straty wodne,
- duża efektywność gaśnicza,
- zdolność schładzania

elementów

konstrukcyjnych,

- zdolność osadzania dymów.

Sposoby podawania

wody

Prąd mgłowy:

Prąd mgłowy wody

Charakterystyka:

- brak energii mechanicznej,
- minimalny zasięg (ok. 5 m),
- podatność na działanie wiatru,
- działanie objętościowe,
- brak strat wodnych,
- najwyższa efektywność

gaśnicza,

- zdolność osadzania i wypierania

dymów,

- działanie osłaniające.

Piana gaśnicza

Drugi pod względem powszechności
sposób gaszenia pożarów.
Rozróżniamy 2 rodzaje pian:

- chemiczną (stosowaną w
podręcznym

sprzęcie

gaśniczym),

- mechaniczną (stosowaną przez straż
i w instalacjach gaśniczych).

Piana chemiczna

Powstaje w wyniku reakcji
chemicznej zmieszanych 2
roztworów:

-

alkalicznego

( kwaśny węglan

sodowy NaHCO

3

i środek

pianotwórczy),

-

kwaśnego

(kwas siarkowy,

siarczan glinowy).

W trakcie reakcji wyzwala się dwutlenek

węgla tworzący i wypełniający

pęcherzyki piany, będący również

gazem wyrzucającym

Piana mechaniczna

Powstaje przez energiczne, mechaniczne
zmieszanie wodnego roztworu środka
pianotwórczego z powietrzem lub gazem
obojętnym.

Piana mechaniczna może zostać
wytworzona przez sprzęt armatury
pianowej:

-prądownice

-wytwornice

-generatory, agregaty pianowe

Piany gaśnicze

Stosuje się do gaszenia pożarów grupy A
i B, zupełnie nieprzydatna do gaszenia
gazów, a wręcz niebezpieczna przy
pożarach metali.

Pianą gaśniczą nie tylko gasi się, ale
także zapobiega pożarom.

Charakteryzuje się lepszymi
właściwościami gaśniczymi niż woda.

Warunkiem skutecznego ugaszenia
pożaru pianą jest szybkie pokrycie
płonącej powierzchni szczelną warstwą
piany.

Właściwości gaśnicze

pian

Działanie izolujące

:

•warstwa piany ułożona na palącym
się materiale i utrzymana przez
określony czas izoluje strefę spalania

Działanie chłodzące

:

•woda wyciekająca z piany chłodzi
materiał palny

Działanie chłodzące zależy od rodzaju
piany

Zakaz stosowania

pian !!!

*

substancje reagujące z wodą

(pożary grupy D),

*

palne gazy (pożary grupy C),

*

do cieczy polarnych konieczność

stosowania specjalnych środków
pianotwórczych,

*

urządzenia elektryczne pod

napięciem,

*

przedmioty o dużej wartości.

Właściwości pian

gaśniczych

-liczba spienienia,

-dyspersyjność,

-trwałość,

-płynność.

Liczba spienienia

Ze względu na liczbę spienienia
piany dzielimy na:

- ciężką

Ls ≤ 20

- średnią

20 < Ls ≤ 200

- lekką

Ls > 200

objętość piany

Ls = -------------------------------------

objętość roztworu

Piana ciężka

Piana ciężka

Charakterystyka:

- duży zasięg rzutu ( ok. 20 m),

- dobre właściwości chłodzące,

- zdolność utrzymania się na
płaszczyznach pionowych.

Piana średnia

Piana średnia

Charakterystyka:

- niewielki zasięg rzutu ( ok. 2-5 m),

- niewielkie właściwości chłodzące,

- płynność piany.

Piana lekka

Piana lekka

Charakterystyka:

- brak rzutu (swobodny wypływ),
- brak właściwości chłodzących,
- konieczność stosowania ochron

przed

promieniowaniem

cieplnym,
- płynność piany,
- dobra do wypełniania

pomieszczeń.

Proszki gaśnicze

Proszki gaśnicze to mieszaniny ciał

stałych złożonych z jednego lub kilku

składników mających właściwości

gaśnicze, których celem jest nadanie im

odpowiednich właściwości techniczno-

użytkowych, takich jak: płynność,

odporność na zbrylenie, higroskopijność

itp.

Od składu chemicznego bazy proszku
zależy jego skuteczność gaśnicza i
zakres stosowania.

Proszki gaśnicze

Właściwości gaśnicze

proszków

Działanie inhibicyjne- przerwanie

reakcji

:

•chmura ziaren proszku pod wpływem
temperatury ulega rozkładowi z
wydzieleniem pierwiastków wiążących
wolne rodniki

Działanie izolujące

:

•warstwa proszku topiąc się tworzy
warstwę szklistą fizycznie izolując
materiał palny.

Działanie izolujące występuje tylko przy
gaszeniu ciał stałych.

Rodzaje proszków

Proszki gaśnicze można podzielić
ze względu na:

- bazę proszku (główny składnik),

- grupę pożarów, do których
gaszenia proszek jest
przeznaczony.

Podział proszków ze

względu na grupy

pożarów

Podział ten wynika z głównego

przeznaczenia danego proszku

Proszki do pożarów grupy

A - ciał stałych

,

Proszki do pożarów grupy

B - cieczy

,

Proszki do pożarów grupy

C - gazów

,

Proszki do pożarów grupy

D - metali

.

Przykład oznaczania proszku: ABC

E-100

Gazy gaśnicze

Gaszenie pożarów gazami polega na
zastosowaniu gazów obojętnych, które
działając

rozcieńczająco

zmniejszają

stężenie tlenu do wartości, przy których
proces spalania ustaje.

Dla większości materiałów zakres ten to
12 - 16 % tlenu, gazy takie jak wodór,
acetylen czy metale alkaliczne wymagają
jeszcze niższych stężeń w granicach 5
- 9 % tlenu.

Znalazły praktyczne zastosowanie do
zwalczania pożarów lub do zapobiegania
przed zapaleniem bądź wybuchem palnych
mieszanin gazowych lub gazowo-pyłowych.

Gazy gaśnicze

Jako gazy gaśnicze znalazły zastosowanie:

- dwutlenek węgla,

- azot,

- gazy spalinowe,

- para wodna

Warunkiem przydatności gazów jest
ograniczenie przestrzeni. Najpowszechniej
stosowany jest dwutlenek węgla. Cechy
przemawiające za jego stosowaniem to
obojętność dla środowiska, cięższy od
powietrza, szeroki zakres stosowania.

Zamienniki halonów
- nowe środki
gaśnicze

Z nowych środków można wymienić:

- zmodyfikowane chlorowcopochodne
węglowodorów,

- argon Ar,

- argonit - 50% N

2

i 50% Ar,

- inergen - 52 % N

2

, 40% Ar, 8% CO

2

,

- mgła wodna ok. 5MPa.

Ponadto jako środki gaśnicze bywają stosowane
materiały wybuchowe (przy gaszeniu szybów
naftowych). Trwają również prace badawcze
nad zastosowaniem fal akustycznych jako środka
gaśniczego.

Podsumowanie

W trakcie wykładu przedstawiono:
Warunki niezbędne dla zaistnienia procesu

palenia, metody przerywania procesu

spalania: usunięcie materiału

palnego,izolowanie, chłodzenie,

rozcieńczanie, inhibicja.
Scharakteryzowano:
- wodę jako środek gaśniczy,
- pianę jako środek gaśniczy,
- proszki gaśnicze,
- gazy gaśnicze,
- halony, ich zamienniki i nowe środki

gaśnicze.

Literatura

St. Wilczkowski – Środki gaśnicze

SA PSP Kraków 1995 r.

P. Bielicki – Taktyka działań gaśniczych

KG PSP Warszawa 2004 r.