Choroby
paznokci

Paznokcie - budowa



Wyrastają z kieszonkowych wgłębień
naskórka na opuszkach palców



Zrogowaciała płytka paznokciowa
otoczona jest wałem paznokciowym
(perinychium) i skórką (eponychium)



Wyrasta z macierzy pod wałem, widoczna
część macierzy – obłączek (lunula)



Ściśle przylega do łożyska, w części dalszej
oddzielona od podłoża (hyponychium)

Paznokcie c.d.



Szybkość wzrostu paznokci – 0,1-0,9 mm

na tydzień, zazwyczaj 2 - 4 mm

miesięcznie



Całkowity odrost – 4 - 6 miesięcy



Paznokcie rąk rosną szybciej od paznokci

stóp



Prędkość wzrostu zależy też od wieku

(najszybciej między 10 a 30 rokiem życia) i

pory roku



Niektóre choroby przyśpieszają wzrost

paznokci (łuszczyca), inne spowalniają

(liszaj płaski)

Paznokcie c.d.



Płytka paznokciowa jest prześwitująca

(przejrzysta) – przepuszcza światło, przenika

przez nią:



1 – 3% UVB



5 – 10% UVA



10 – 20% światła widzialnego



Nadmierna ekspozycja na światło, zwłaszcza w

połączeniu ze stosowaniem preparatów

fotostymulujących (psoraleny, tetracykliny)

może prowadzić do fotozależnego spełzania

paznokci i przyczyniać się do rozwoju czerniaka

podpaznokciowego, stąd zasadność stosowania

preparatów z filtrami UV na płytki paznokciowe.

Paznokcie c.d.



Kształt i grubość płytek paznokciowych są
zróżnicowane i zależą od



uwarunkowań genetycznych



wykonywanych czynności domowych i
zawodowych



stosowanych zabiegów kosmetycznych

Rozwarstwianie się dystalnej części
płytki paznokciowej (dystrophia
lamellaris)

Objawy:



odcinek dystalny płytki rozwarstiwa się na

dwie lub więcej poziomych warstw



zmiany dotyczą zwykle jednego lub

większej liczby paznokci rąk lub stóp

Rozwarstwianie się dystalnej części
płytki paznokciowej (dystrophia
lamellaris)

Przyczyny:



suchość paznokci – zbyt częste mycie,

moczenie, używanie nieodpowiednich

mydeł, detergentów



urazy – gra na instrumentach strunowych

(ręce), uprawianie sportów (stopy)



nadmierne używanie lakierów, zmywaczy –

zwłaszcza z rozpuszczalnikami lipidów

Rozwarstwianie się dystalnej części
płytki paznokciowej (dystrophia
lamellaris)

Postępowanie:



eliminacja przyczyn



stosowanie maści natłuszczających



moczenie w oliwie



skracanie paznokci przy użyciu pilnika a

nie nożyczek

Oddzielanie się płytek
paznokciowych (onycholysis)

Objawy:



półksiężycowate oddzielanie się

dystalnego końca paznokcia, postępujące

w kierunku macierzy

Oddzielanie się płytek
paznokciowych (onycholysis)

Przyczyny:



ostry jednorazowy uraz



niewielkie powtarzające się urazy, np. przy

podważaniu długich paznokci



uszkodzenie przez lakiery, zmywacze,

utwardzacze



maceracja



oddzielanie pod wpływem leków i/lub

promieniowania



niedobory witamin, żelaza



choroby skóry: liszaj płaski, łuszczyca,

wyprysk kontaktowy



choroby układowe: ciężkie infekcje, cukrzyca



idiopatyczne

Oddzielanie się płytek
paznokciowych (onycholysis)

Postępowanie:



eliminacja przyczyn



miejscowe preparaty z kortykosteroidami

Złuszczanie płytek
paznokciowych
(onychomadesis)

Objawy:



całkowite spełznięcie płytek

paznokciowych



zwykle zaczynające się od nasady płytek

Przyczyny:



ciężkie choroby infekcyjne



toksyczna nekroliza naskórka



erytrodermia



reakcje fototoksyczne



czasem łuszczyca, liszaj płaski

Onychotilomania,
Onychophagia

Objawy:



rodzaj natręctwa



pacjent z zaburzeniami emocjonalnymi
permanentnie niszczy paznokcie za
pomocą nożyczek, szczypczyków,
scyzoryka, nożyków i innych narzędzi



obgryzanie paznokci

Postępowanie:



pomoc psychologa, psychiatry

Szorstkość paznokcia
(trachyonychia)

Objawy:



szorstka powierzchnia płytki paznokciowej,

którą pokrywają drobne łuseczki (płytka

wygląda jak pokryta szarym pyłem)

Postępowanie:



zmiany mogą być następstwem każdego

procesu chorobowego zajmującego

macierz, m.in.: AZS, liszaj płaski,

łuszczyca, łysienie plackowate

Postępowanie:



leczenie choroby podstawowej



kortykosteroidy miejscowo

Wklęśnięcie płytki
paznokciowej (koilonychia)

Objawy:



łyżeczkowate wklęśnięcie płytki

paznokciowej (jednej, kilku, wszystkich)



częściej na rękach niż stopach



płytka zwykle jest ścieńczała,

porozwarstwiana na wolnym brzegu



może współistnieć szorstkość paznokci

Wklęśnięcie płytki
paznokciowej (koilonychia)

Przyczyny:



niedobory żywieniowe



zaburzenia krążenia obwodowego



urazy mechaniczne



substancje chemiczne, m. in. mydła,

detergenty



przewlekła ekspozycja na wilgoć

Zanik płytki paznokciowej
(onychodystrophia)

Objawy:



paznokcie cienkie, małe, częściowy ich

brak

Przyczyny:



zaburzenia krążenia obwodowego (zespół

Raynauda, choroba Buergera, miażdżyca)



niedożywienie (głodówka, zaburzenia

pokarmowe)



neuropatia obwodowa

Stwardnienie przerost płytki
paznokciowej (hyperthrophia ungium)
Szponowatość paznokci
(onychgryphosis)

Objawy:



występuje zwykle u osób w podeszłym

wieku, wyjątkowo u dzieci



paznokcie są pogrubiałe twarde, bez

połysku, barwy żółtobrązowej lub

ciemnobrązowej (stwardnienie paznokci)



w przypadku paznokci szponowatych,

ulegają one wykrzywieniu



zwykle dotyczy to paznokci paluchów,

które wykrzywiają się w stronę

przyśrodkową stopy przypominając

szpony, pazury lub baranie rogi

Stwardnienie przerost płytki
paznokciowej (hyperthrophia ungium)
Szponowatość paznokci
(onychgryphosis)

Objawy c.d.:



w odcinku nad macierzą paznocie nie

przylegają do łożyska, wolną przestrzeń

pod płytką wypełniają szczątki

zrogowaciałej tkanki



w zmianach wrodzonych i systemowych

zajęte są wszystkie paznokcie, w zmianach

pourazowych 1-2 płytki



obcięcie paznokci jest utrudnione lub

niemożliwe

Stwardnienie przerost płytki
paznokciowej (hyperthrophia ungium)
Szponowatość paznokci
(onychgryphosis)

Przyczyny:



zaburzenia krązenia obwodowego



słaba dbałość o higienę



noszenie ciasnego, źle dobranego obuwia,

obuwie na obcasach



paluch koślawy



wielokrotne urazy płytek paznokciowych



zmiany wrodzone

Stwardnienie przerost płytki
paznokciowej (hyperthrophia ungium)
Szponowatość paznokci
(onychgryphosis)

Postępowanie:



regularne spiłowywanie płytek

paznokciowych szlifierką obrotową



chirurgiczne usunięcie paznokcia wraz z

macierzą

Paznocie rurkowate
(tube nails, pincer nails)

Objawy:



paznokcie stóp, rzadziej rąk są pogrubiałe,

zwijają się w rurkę zwężoną na wolnym

brzegu płytki



w rurce uwięziona jest część łożyska i ściśle

z nią związane masy rogowe



często duża bolesność



w postaci wrodzonej – zajęte są wszystkie

paznokcie



w postaci nabytej – najczęściej paznokcie

kciuka i palucha, dotyczy głównie kobiet w

podeszłym wieku

Paznocie rurkowate
(tube nails, pincer nails)

Postępowanie:



środki zmiękczające, np. 40% preparaty

mocznika



urządzenia sprężynujące, stopniowo

prostujące płytki



przy braku efektu chirurgiczne usunięcie

płytki ze zniszczeniem macierzy

Bruzdowanie paznokci
(podłużne)



bruzdy podłużne –

fizjologiczne, pogłębiają

się z wiekiem



wyżłobienie podłużne paznokcia –

onychodystrophia canaliformis mediana

Objawy:



obecność kanału, następnie bruzdy

biegnącej od obłączka do wolnego brzegu

płytki



czas trwania od kilku miesięcy do kilku lat



typowa lokalizacja na paznokciach kciuków

Bruzdowanie paznokci
(podłużne)



wyżłobienie podłużne paznokcia –

onychodystrophia canaliformis mediana

c.d.

Przyczyny:



zmiany wrodzone



zmiany nabyte – wielokrotne urazy

macierzy

Bruzdowanie paznokci
(poprzeczne)



bruzdy poprzeczne

Objawy:



poprzeczne bruzdy różnej głębokości,

zwykle pojedyncze



powstają w pobliżu macierzy i przesuwają

się w kierunku wolnego brzegu wraz ze

wzrostem paznokcia

Bruzdowanie paznokci
(poprzeczne)



bruzdy poprzeczne c.d.

Przyczyny:



uraz macierzy



ostre choroby zakaźne



choroby wyniszczające



dermatozy – łuszczyca, wyprysk



paznokieć wrośnięty



paznokcie pałeczkowate

Paznokcie pałeczkowate (palce
dobosza)

Objawy:



znaczne rozszerzenie i przerost dystalnych

paliczków palców (paznokciowych)



paznokcie powiększone, nadmiernie

wypukłe, szorstkie, grube (kształtu „szkiełka

zegarkowego”)



zwykle zajęte wszystkie paznokcie

Przyczyny:



nieznane



mogą być objawem przewlekłej choroby

płuc, chorób układu krążenia lub

endokrynologicznych

Paznokieć wrastający
(ungius incarnatus)

Objawy:



zmiana dotyczy zwykle paznokcia palucha

od strony przyśrodkowej



boczna część paznokcia wrasta w

otaczające tkanki miękkie



rozwija się rumień, obrzęk, stan zapalny,

czemu towarzyszy duża bolesność



z reguły dołącza się infekcja

Paznokieć wrastający
(ungius incarnatus)

Przyczyny:



nieprawidłowe obcinanie paznokci stóp



ciasne obuwie



nadmiernie długi paluch, jego

zniekształcenie

Postępowanie:



właściwe obcinanie paznokci



umieszczenie pod paznokciem tamponów z

gazy nasączonych środkiem odkażającym

lub antybiotykiem



kąpiele w roztworze szarego mydła,

środkach odkarzających



leczenie chirurgiczne – wycięcie częsci

bocznej paznokcia wraz z macierzą

Bielactwo paznokci
(leukonychia)

Objawy:

bielactwo wrodzone paznokci



bardzo rzadkie



zajmuje całe płytki paznokciowe



nie ustępuje

Bielactwo paznokci
(leukonychia)

Objawy c.d.:

bielactwo nabyte paznokci



białe plamy różnej wielkości i kształtu,

punkcikowate, pasmowate (pasma

poprzeczne) i inne



występują u nasady paznokci i przesuwają

się ku wolnemu brzegowi wraz z wzrostem

paznokcia



zajmują jedną lub więcej płytek

paznokciowych rąk



częstsze u kobiet

Bielactwo paznokci
(leukonychia)

Przyczyny:



niejasne



prawdopodobnie defekt rogowacenia
płytek



uwięzienie pęcherzyków powietrza między
korneocytami w wyniku mikrourazów przy
wycinania oskórka

Zespół żółtych paznokci
(yellow nail syndrome)

Objawy:



paznokcie żółkną, grubieją, wolniej rosną,

są uwypuklone („beczułkowate”), mają

połyskliwą powierzchnię



Zajęte są wszystkie paznokcie rąk i stóp

Przyczyny:



zastój chłonki



przewlekłe choroby płuc, rozstrzenia

oskrzeli



infekcja HIV/AIDS

Postępowanie:



eliminacja przyczyn

Paznokcie zielone

Objawy:



paznokcie nieregularnie zabarwione na
kolor zielonkawy, uniesione na skutek
podpłytkowej hiperkeratozy

Przyczyny:



zakażenie pałeczką ropy błękitnej
(Pseudomonas aeruginosa)

Zabarwienie jasno- i
ciemnobrązowe paznokci
(melanonychia)

Przyczyny:



smugi, plamy – znamiona melanocytowe



smugi – leczenie cytostatykami



ogniskowe – krwiak podpłytkowy



ogniskowe – nieregularne plamy, z
wypustkami – należy wykluczyć czerniaka

Zabarwienie niebieskie
paznokci

Przyczyny:



srebrzyca, np. przy przewlekłym
miejscowym leczeniu azotanem srebra



methemoglobinemia na skutek leczenia
sulfonami, zatrucia talem



UWAGA! zmiany zabarwienia mogą być
spowodowane lekami, kosmetykami itp.

Guzy podpaznokciowe

Objawy:



ograniczone zmiany zajmujące zwykle
jeden paznokieć, często duża bolesność

Przyczyny:



naczyniak

o

włókniak



brodawka zwykła

o

kostniak



torbiel

o

czerniak złośliwy



ziarniniak naczyniowy



rogowiak kolczystokomórkowy

Zmiany paznokciowe w
wybranych dermatozach

Twardzina układowa:



zanik, skrócenie paliczków dystalnych i
płytek paznokciowych



teleangiectasie w obrębie wałów
paznokciowych

Zmiany paznokciowe w
wybranych dermatozach

Przewlekłe stany zapalne skóry (np.

wyprysk):



różne typy wcześniej opisanych
nieprawidłowości

AZS:



paznokcie błyszczące, wypolerowane
(objaw „lakierowanych paznokci”)

Zmiany paznokciowe w
wybranych dermatozach

Łuszczyca:



zagłębienia punkcikowate



rogowacenie pod płytką i onycholiza



objaw kropli oleju (oil spot)



paronychia



całkowite zniszczenie płytek
paznokciowych

Zmiany paznokciowe w
wybranych dermatozach

Liszaj płaski:



głębokie podłużne pobruzdowanie z
linijnym pękaniem w obwodowym odcinku



czasem przerost i pogrubienie płytek



spełzanie płytek (onycholysis)



częściowy zanik płytek (anonychia)

Zmiany paznokciowe w
wybranych dermatozach

Łysienie plackowate:



drobne zagłębienia ( typu „naparstka do

szycia”)



prążkowanie podłużne



szorstka powierzchnia (trachyonychia)



bielactwo paznokci (leukonychia)



odzielanie się płytek paznokciowych

(onycholiza)

Zmiany paznokciowe w
wybranych dermatozach

Spełzanie płytek:



Toksyczna nekroliza naskórka



Pęcherzowe oddzielanie naskórka

(odmiana dystroficzna)



Pęcherzyca



Pemfigoid