Ustrój polityczny Wielkiej

Brytanii

• Specyficzną cechą ustroju Wielkiej Brytanii jest brak

konstytucji w znaczeniu formalnym (konstytucji spisanej).

Zamiast tego, o ustroju państwa stanowi konstytucja w sensie

materialnym, to znaczy ogół norm i zasad dotyczących

wykonywania władzy.

• PRAWO KONSTYTUCYJNE WIELKIEJ BRYTANII WYWODZI

SIĘ Z PIĘCIU ŹRÓDEŁ:

• PRAWO STANOWIONE

• PRAWO PRECEDENSOWE

• KONWENANSE KONSTYTUCYJNE

• DZIEŁA, TRAKTATY I PODRĘCZNIKI PRAWNICZE.

• PRAWA I TRAKTATY UNII EUROPEJSKIEJ

• Dzisiejsze instytucje i zasady ustrojowe powstawały w

Wielkiej Brytani poprzez adaptowanie dawnych instytucji do

nowych warunków i aktualnych potrzeb. Zmiany następowały

powoli i w sposób płynny. Podstawowe zasady i instytucje

ustrojowe wykształciły się w ciągu XVII i XVIII stulecia. Podział

kompetencji między królem a parlamentem skrystalizował się

w wieku XVII, natomiast w wieku XVIII doszło do

wykształcenia się rządu, oraz do uformowania podstawowych

zasad parlamentarnych. Rewolucja przemysłowa przyniosła

następnie demokratyzację tak ukształtowanego systemu.

Monarcha

• Dziedzicznym władcą Wielkiej Brytanii jest

monarcha. Należy jednak pamiętać, że

zgodnie z uznaną maksymą król panuje, a

rząd rządzi, władza królewska została w

całości przeniesiona na parlament, gabinet i

sądy.

• Pozostałe uprawnienia (tak zwane

prerogatywy królewskie) mają formalnie dosyć

szeroki zakres: król jest zwierzchnikiem i

naczelnym wodzem sił zbrojnych, ma prawo

wypowiadania wojny i zawierania pokoju,

może zwoływać i rozwiązywać parlament, ma

prawo sankcji ustaw, oraz prawo łaski,

ponadto mianuje wszystkich wyższych

urzędników (w tym członków rządu). W

praktyce jednak król przestał używać prawa

sankcji ustaw (ostatni raz użył tej prerogatywy

na początku XVIII wieku), co spowodowało

utratę tego uprawnienia przez desuetudo.

• W praktyce wszystkie decyzje królewskie

wymagają ministerialnej kontrasygnaty, co

oznacza, że król nie podejmuje decyzji, a tylko

je uprawomocnia (z drugiej strony, król nie

ponosi również za żadną decyzję

odpowiedzialności, zgodnie z maksymą: Król

nie może czynić źle).

Parlament

Parlament brytyjski składa się z trzech członów: z

Izby Gmin (izba niższa), Izby Lordów (izba wyższa)

oraz z monarchy.

• Skład liczbowy Izby Gmin jest zmienny, uzależniony

od liczby jednomandatowych okręgów wyborczych.

Obecnie Izba gmin liczy 646 członków. Czynne prawo

wyborcze przysługuje obywatelom, którzy ukończyli

18 lat, a bierne - 21 lat. Okres pełnomocnictw (nie

kadencji) może trwać maksymalnie pięć lat.

• Izba Lordów składa się z dziedzicznych i

dożywotnich lordów, z lordów duchownych oraz z

lordów prawa.

• W GESTII PARLAMENTU LEŻY:

• Władza ustawodawcza

• Nadzór nad pracą rządu

• Kontrola finansów państwa

• Obrona praw jednostki

• Wdrażanie dyrektyw Unii Europejskiej

• Dyskusja nad aktualnymi problemami

Izba Gmin w 1834 roku

Rząd i gabinet

• Specyficzną cechą

ustroju jest rozróżnienie

pomiędzy rządem a

gabinetem. Rządem

nazywa się ogół

ministrów

powoływanych przez

premiera lub

monarchę; ich liczba

sięga stu osób.

Gabinet to znacznie

węższy (21), właściwy

organ rządowy, który

zbiera się na wspólnych

posiedzeniach.

Sądownictwo

• Struktura sądownictwa w Wielkiej Brytanii jest

względnie prosta. Najniższy szczebel stanowią

sądy pokoju, w których orzekają (bezpłatnie)

niezawodowi sędziowie pokoju.

• Kadra sędziów zawodowych jest bardzo nieliczna,

a większość spraw sądowych załatwiana jest w

sądach pokoju. Wyższą instancję stanowią sądy

hrabstw (county courts).

• Sądem Najwyższym jest Supreme Court w

Londynie, a trybunałem apelacyjnym - Sąd

Izby Lordów. W sądownictwie brytyjskim nie

funkcjonuje instytucja sądów administracyjnych -

ich funkcję pełnią sądy hrabstw i sądy pokoju.