Rynek owoców krajowych w

latach 2000 – 2005 (podaż,

popyt)

Justyna Cichoń (Marian)

Tomasz Drążkiewicz (Drążek)

Gr. 30

W 2004 roku łączne zbiory owoców i warzyw były wyższe niż w roku
poprzednim o 0,7 mln ton i wyniosły 9,1 mln ton. Najbardziej
zwiększyła się produkcja truskawek, malin, śliwek, gruszek oraz cebuli,
marchwi i kapusty. Niższe (w porównaniu z 2003 rokiem) były jedynie
zbiory warzyw ciepłolubnych (pomidorów, ogórków, papryki), a także
orzechów włoskich i agrestu.

Zbiory owoców (w tys.
ton)

– Wysoka produkcja owoców i warzyw wynikała z wyższych

plonów będących następstwem bardzo dobrych warunków

uprawy w całym okresie wegetacji. Powiększyła się także

powierzchnia większości upraw ogrodniczych, z wyjątkiem

brzoskwiń, aronii oraz kalafiorów i ogórków.

– Duża podaż świeżych produktów ogrodniczych przyczyniła

się do wzrostu produkcji większości przetworów

owocowych i warzywnych pierwotnego przetwórstwa –

głównie owoców i warzyw mrożonych oraz zagęszczonych

soków z owoców kolorowych (soku wiśniowego, z czarnych

porzeczek, truskawek czy aronii). Nie zmieniła się jedynie

produkcja koncentratu soku jabłkowego, a obniżyła się – z

powodu niższej podaży surowca – produkcja koncentratu

pomidorowego oraz ogórków konserwowych. W sezonie

2004/2005 utrzymała się tendencja wzrostowa w produkcji

większości grup przetworów o wyższym stopniu

przetworzenia – przede wszystkim soków pitnych i

napojów, dżemów, powideł i marmolad, a także konserw,

marynat i suszy warzywnych oraz przetworów

pomidorowych wtórnego przetwórstwa – keczupu i sosów.

Zapotrzebowanie

– W okresie 2004/2005 zwiększył się eksport niemal wszystkich

produktów ogrodniczych (poza porzeczkami czarnymi,

dżemami, cebulą, ogórkami świeżymi i konserwowymi).

Wzrost ten wynikał zarówno z dużej podaży w kraju, jak i ze

zniesienia stawek celnych w eksporcie do naszych partnerów

z UE. Eliminacja obciążeń celnych zadecydowała o

zwiększeniu sprzedaży do krajów UE przede wszystkim

pomidorów, a także owoców deserowych (głównie jabłek) –

produktów, w których imporcie Wspólnota stosowała

mechanizm ochronny w postaci tzw. cen wejścia.

– Mimo wzrostu wolumenu sprzedaży, wpływy z eksportu

produktów wytwarzanych w kraju (bez reeksportu) nie

odbiegały od poziomu z 2003/2004, a wynikało to przede

wszystkim ze spadku cen transakcyjnych mrożonych owoców

i zagęszczonego soku jabłkowego – produktów dominujących

w polskiej zagranicznej sprzedaży towarów ogrodniczych.

Polski handel zagraniczny

Wyszczególni

enie

2002/2003

2003/2004

2004/2005 szacunek

tys. ton

mln euro

tys. ton

mln euro

tys. ton

mln euro

EKSPORT
Owoce świeże

464,9

115,5

503,8

141,4

680,0

245,0

Przetwory

owocowe

569,3

533,8

581,8

577,5

625,0

525,0

Razem

1034,2

649,3

1085,6

718,9

1305,0

770,0

IMPORT
Owoce świeże

922,1

482,7

908,3

479,5

980,0

510,0

Przetwory

owocowe

135,5

127,9

148,2

136,4

175,0

155,0

Razem

1057,6

610,6

1056,5

615,9

1155,0

665,0

SALDO OBROTÓW
Produkty

sadownict
wa

x

38,7

x

103,0

x

105,0

Źródło: na podstawie danych Centrum Informatyki Handlu Zagranicznego i Ministerstwa Finansów.

Zapotrzebowanie

– W sezonie 2004/2005 łączna podaż przetworów owocowych i

warzywnych wytwarzanych z produktów strefy umiarkowanej

(produkcja + import – eksport) zwiększyła się (w porównaniu z

sezonem 2003/2004) o ponad 100 tys. ton – do 1,9 mln ton,

warzyw świeżych wzrosła z 4,9 do 5,3 mln ton, a owoców

świeżych była wyższa o 40 tys. ton i wyniosła 2,9 mln ton. Niższa

była rynkowa podaż pomidorów, ogórków i czereśni.

– W okresie 2004/2005 spożycie owoców i ich przetworów nie

odbiegało znacznie od notowanego w sezonie poprzednim i

wyniosło w gospodarstwach domowych ok. 47 kg na osobę,

natomiast konsumpcja warzyw i ich przetworów zwiększyła się z

64 do 65 kg. Stabilne spożycie produktów sadownictwa i

mniejsze od wzrostu podaży rynkowej zwiększenie konsumpcji

produktów warzywnictwa były przyczyną wystąpienia

nadprodukcji na rynku produktów ogrodniczych. Wyraźna

bariera popytowa na rynku krajowym jest obserwowana od kilku

lat i wynika z pogorszenia ekonomicznej kondycji konsumentów

w Polsce. Niskie realne dochody konsumentów decydują przede

wszystkim o stagnacji spożycia przetworów owocowych i

warzywnych oraz produktów innych stref klimatycznych.

Ceny

W sezonie 2004/2005 obniżyły się (w stosunku do sezonu

poprzedniego) ceny skupu większości owoców i warzyw.

Wzrosły jedynie (z powodu mniejszej podaży) ceny ogórków

gruntowych, orzechów i czereśni. Najbardziej spadły ceny

owoców miękkich oraz cebuli. Ceny wiśni i porzeczek

czarnych były najniższe od dziesięciu lat. Niższe niż w roku

ubiegłym ceny truskawek notowano jedynie w 2001, a malin

w 1997 roku. Na obniżenie cen owoców miękkich istotny

wpływ miał spadek cen eksportowych przetworów z tych

owoców – głównie mrożonek i soków zagęszczonych. Spadek

cen cebuli to wynik wysokiej podaży zarówno w kraju, jak i

na rynku europejskim oraz światowym. W wyniku dużego

zapotrzebowania, na zagranicznych rynkach zbytu nie

zmieniły się znacznie ceny skupu jabłek deserowych. Spadek

cen skupu spowodował obniżenie opłacalności produkcji

większości produktów ogrodniczych. Bardzo nieopłacalna

była produkcja owoców miękkich, a także cebuli i kapusty.

Ceny skupu owoców (zł/kg)

– Z powodu spadku cen eksportowych niższe (niż w okresie

2003/2004) były ceny zbytu wszystkich gatunków owoców

mrożonych, soków zagęszczonych i owoców w puszkach. Nie

zmieniły się znacznie ceny zbytu dżemów, większości konserw

i marynat warzywnych, a wyższe były ceny zbytu soków

pitnych, ogórków marynowanych, a także pomidorowych

przetworów (koncentratu, keczupu, sosów). W produkcji

mrożonych owoców oraz zagęszczonych soków owocowych

obniżyła się marża w przetwórstwie – różnice cen zbytu i cen

skupu surowca były bowiem znacznie mniejsze niż w sezonie

2003/2004. Zwiększyła się natomiast marża przetwórcza w

produkcji większości pozostałych przetworów.

– Wzrost podaży na rynku krajowym spowodował obniżenie cen

detalicznych większości owoców i warzyw. Najbardziej

potaniały owoce jagodowe, gruszki, kapusta, marchew i

cebula. W sezonie 2004/2005 średnie ceny owoców i warzyw

świeżych pochodzących z produkcji krajowej były niższe niż w

sezonie poprzednim. Obniżyły się też ceny skupu warzywnych

przetworów, a przetwory owocowe podrożały o 1-2%. Produkty

ogrodnicze produkowane w Polsce potaniały względem

pozostałych grup produktów żywnościowych. Obniżyły się też

ceny detaliczne większości produktów innych stref

klimatycznych. Wzrosły jedynie – w wyniku zwiększenia

obciążeń celnych w imporcie – ceny detaliczne bananów.