Przekaznictwo
noradrenergiczne
-adrenoceptory

Wykonali:
Karolina Jakołcewicz
Daniel Ślęzak

Neuron - rodzaj komorek
występujących w układzie
nerwowym. Najwięcej neuronów
znajduje się w osrodkowym
ukladzie nerwowym. Neurony
składają się z ciala komórki
(perikarion albo soma), oraz
wypustek cytoplazmatycznych
takich jak dendryty i akson, za
pomocą których wytwarzają
połączenia z innymi neuronami
bądź komórkami efektorowymi
(wykonawczymi). Połączenie
między komórkami nerwowymi
zwane jest synapsą.

Ze względu na liczbę wypustek (aksonów i
dendrytów), neurony dzieli się na:
-jednobiegunowe (np. w podwzgórzu);
-rzekomojednobiegunowe (zwoje czuciowe nerwów
czaszkowych i rdzeniowych);
-dwubiegunowe (np. w siatkówce oka, błonie węchowej);
-wielobiegunowe:
-z długim aksonem (np. neurony ruchowe rdzenia
kręgowego);
-z krótkim aksonem (dendrytem) (np. neurony
kojarzeniowe w istocie szarej mózgu i rdzenia
kręgowego).

Neurony dzieli się również według głównego wydzielanego
neuroprzekaźnika. Według tego kryterium wyróżnia się
między innymi neurony:

-cholinergiczne - głównym neuroprzekaźnikiem jest
acetylocholina;

-dopaminergiczne - dopamina;

-GABA-ergiczne - kwas gamma-aminomasłowy (GABA);

-noradrenergiczne - noradrenalina, itd.



Noradrenalina (norepinefryna, nazwa systematyczna: 4-(2-
amino-1-hydroksyetylo)benzeno-1,2-diol lub 3,4,β-
trihydroksyfenyloetyloamina, ATC: C 01 CA 04) – hormon,
neuroprzekaźnik wydzielany w części rdzeniowej nadnerczy,
zwykle razem z adrenaliną w sytuacjach powodujących stres.

Wyrzut noradrenaliny do krwi powoduje, że szybko

dociera ona do mózgu, który na jej obecność reaguje
przyspieszeniem rytmu serca, przemianą glikogenu w
glukozę, napięciem mięśni oraz poszerzeniem źrenic (co jest
skutkiem ubocznym).

Noradrenalina wpływa dwojako na układ krążenia: zwęża

naczynia obwodowe, natomiast rozszerza naczynia wieńcowe
w sercu. Działa trochę słabiej niż adrenalina.



Układ współczulny, sympatyczny (łac. systema

sympathica)- część autonomicznego układu

nerwowego, odpowiadająca za przygotowanie

organizmu do walki bądź ucieczki.



Po zniknięciu zagrożenia, układ ten wyłącza się, a

efekty jego pobudzenia są likwidowane przez

układ przywspółczulny.



Neurotransmiterem układu we włóknach

przedzwojowych jest acetylocholina, która działa

na receptory nikotynowe. W odpowiedzi włókna

zazwojwe wydzielają

noradrenalinę

, a przy

długotrwałym działaniu także adrenalinę, które z

kolei działają na

receptor adrenergiczny

.

Zakończenia współczuln nie tworzązlokalizowanych
synaps i transmiter uwalnia się z dużej powierzchni
aksonalnej. Bezrdzenny akson komórki zwojowej
rozdziela się na gęstą sieć drobnych włókienek,
tworzących splot podstawny o łącznej długości
sięgającej nawet 10 cm. W regularnych odstpach około 5
—15 um znajdują się na nim zgrubienia tzw.
Żylakowatości. Żylakowatości położone najbliżj
komórk efektora są nagie, co ułatwia dyfuzję
transmittra. Wżylakowatościach grupują się
pęcherzyki synaptyczn w liczbie ok.. 500 na każdą
żylakowatość. Wikszość z nich to pęchrzyki małe o
średnicy 50 nm, zawirające

główny transmitter –

noradrenalinę.

Noradrenalina związana jest z 7—12

cząsteczkami ATP. Około 5% stanowią pęcherzyki duże o
średnicy 80 nm, zawierające
— oprócz noradrenaliny — transmittery i modulatory
peptydowe, głównie neuropeptyd Y (NPY). Pęcherzyki
zawierają także niewielkie ilości dopa-miny —
prekursora noradrenaliny.

Egzocytozę pęcherzyków

synaptycznych zapoczątkowuje zawsze

otwarcie kanałów Ca2+ i doaksonalny

prąd wapniowy. Podczas egzocytozy

uwalniane są także nieaktywne białka

— cbromogranina i p-hydroksylaza

dopaminy. Odległości pomiędzy

żylakowatościami a komórkami są

znacznie większe niż w zwykłych

synapsach i przekraczają niekiedy 400

nm. Dyfuzja transmitiera zachodzi w

tak dużej przestrzeni, że określana

jest jako transmisja pojemnościowa.



W pęcherzykach synaptycznych
noradrenalina tworzy pulę, pobraną
wychwytem zwrotnym i — wraz z
kotransmitterem ATP — uwalnianą
łatwo z żylakowatości. Mniejsza pula
zawarta jest w formie związanej.
Uwolnienie jej wymaga środ ków
farmakologicznych, np. rezerpiny.



Noradrenalina aktywuje postsynaptyczne recep

tory adrenergiczne typu α1 położone w pobliżu

żylakowatości, w mięśniu sercowym receptory

typu β1 a w komorach serca także β2 . W

przeciwieństwie do adrenaliny, powinowactwo

noradrenaliny do receptorów β 2 jest duże w

sercu i nieznaczne w naczyniach krwionośnych.



Zależy to od odmienności izoformy receptora

β2,w sercu i w naczyniach. Postsynaptyczne

receptory α2 są położone daleko od

żylakowatości. Noradrenalina uwolniona z

zakończeń dociera do nich w małym stopniu,

natomiast aktywuje je noradrenalina krążąca we

krwi.



Fizjologiczny przekaźnik wydzielany na
zakończeniach włókien współczulnych,
noradrenalina (NA), wiąże się zarówno z
receptorami β1, jak i β2. Natomiast
adrenalina wydzielana w rdzeniu
nadnerczy i docierająca do serca z krwią
wiąże się raczej z receptorami β2.



Uogólnione pobudzenie receptorów β na
skutek zwiększenia napięcia układu
współczulnego powoduje następujące
zmiany w czynności i właściwościach
serca.

1.

Zwiększenie częstotliwości rytmu
zatokowego
na skutek zwiększenia szybkości
spoczynkowej depolaryzacji komórek węzła
zatokowo-przedsionkowego - dodatnie
działanie chronotropowe

2.

Zwiększenie amplitudy potencjałów
czynnościowych komórek strefy
przedsionkowo-węzłowej
węzła przedsionkowo-komorowego.

3.

Zwiększenie kurczliwości miocytów
przedsionków i komór — dodatni efekt
inotropowy

Receptory α1

Receptory α2

receptory β1

Receptory β2

Wzrost

glikogenolizy

Skurcz mięśni

gładkich naczyń

krwionośnych dró

g moczowo-

płciowych

Rozkurcz mięśni

gładkich
żołądka i jelit

Skurcz mięśni

gładkich
niektórych łożysk

naczyniowych

Hamowanie:
lipolizy
uwalniania reniny
agregacji płytek
sekrecji insuliny

Stymulacja

lipolizy

Wzrost liczby i siły

skurczu mięśnia

sercowego

Wzrost

glukoneogenezy
w wątrobie

Wzrost

glikogenolizy
w wątrobie

Wzrost

glikogenolizy
w mięśniach

Wzrost uwalniania:
insuliny
glukagonu
reniny

Rozkurcz mięśni:
gładkich
oskrzeli
naczyń

krwionośnych
dróg moczowo-

płciowych



UKŁAD ADRENERGICZNY –

układ ten składa się z

receptorów α1; α2 oraz β1;

β2, które działają przy

współudziale głównie

noradrenaliny

Układ poprzez te receptory spełnia

takie

funkcje

jak:



zwiększanie w kom stężenia inozytolotrifosforanu
oraz diacyloglicerolu



hamowanie prądu jonów potasowych



hamowanie tworzenia się w kom cyklicznego
adenozynofosforanu (cAMP) i jednoczesne
otwieranie kanałów dla odkomórkowego prądu
jonów potasowych i zamykanie kanałów dla
dokomórkowego prądu jonów wapniowych



ma działanie metabolitotropowe – w wyniku
aktywacji adenylocyklazy



działanie modulujące na przewodnictwo
noradrenergiczne

 W OUN neuronów noradrenergicznych
jest relatywnie dość mało. Występuje one
w kilku niedużych grupach neuronów w
moście i rdzeniu przedłużonym.
Najbardziej znanym skupieniem jest jądro
miejsca sinawego (nazwa pochodzi od
zabarwienia na powierzchni pnia mózgu
spowodowanego zmagazynowaną w tych
neuronach melaniną).

U człowieka składa się ono tylko z 10000
neuronów oddających cienkie i bogato
rozgałęziające się  aksony. Dodatkowo na całej
długości tych aksonów występują liczne
żylakowatości co powoduje, że noradrenalina
jest uwalniana z zakończenia w pewnej
odległości od receptora. Daje to efekt
szerokiego rozprzestrzeniania pobudzenia na
rozległe rejony mózgu i nosi nazwę aerozolu
neuronalnego. Wystarczy „przycisnąć” przycisk
w pniu mózgu a pobudzenie noradrenergiczne
„rozpyla się” po mózgu.

Przekaźnictwo noradrenergiczne w
ośrodkowym układzie nerwowym
bierze udział między innymi w
regulacji snu, czuwania, koncentracji
i uwagi, jak również odgrywa pewną
rolę w procesach uczenia się czy
pamięci.

Psychostymulatory:



Wśród psychostymulantów mamy związki
różniące się budową chemiczną, są 
zaliczane do jednej grupy, gdyż mają one
nieswoiste działanie psychostymulujące,
czyli zmniejszają senność, nasilają stan
czuwania oraz poprawiają nastrój . Nie
trzeba chyba dodawać, że mogą wywołać
uzależnienie psychiczne. Wyróżniamy wśród
nich grupę pochodnych fenyloetyloaminy,
kokainę, kofeinę, nikotynę.

KOFEINA



Obecnie to jeden z najbardziej rozpowszechnionych

stymulantów na świecie. Występuje w kawie,

herbacie i napojach orzeźwiających np. Coca-Cola.

Większość ludzi nie uważa jej za narkotyk, chociaż

zauważono że u osób przyjmujących ja w dużych

ilościach około 600 mg / dobę obserwuje się łagodne

objawy odstawienne po zaprzestaniu jej spożywania,

takie jak: drażliwość, bóle głowy. Jedna filiżanka

kawy parzonej zawiera 100 – 150 mg kofeiny, dla

porównania filiżanka herbaty zawiera jej około 60 –

75 mg. Kofeina łatwo jest wchłaniana z przewodu

pokarmowego, do krwi, a następnie swobodnie

przenika przez barierę krew-mózg. Jej mechanizm

działania na OUN



blokuje fosfodiesterazę – enzym który

hydrolizuje cAMP – przekaźnik

wewnątrzkomórkowy regulujący wiele funkcji

komórki, jak wytwarzanie energii czy

transport jonów. Jego wzrost po zablokowaniu

powyższego enzymu powoduje takie same

efekty jak mediatory działające na specjalne

receptory pobudzając cyklozę adenylową.

Dlatego efekty kofeiny przypominają

stymulację receptorów β – adrenergicznych.



pobudzenie mięśnia sercowego



rozkurcz mięsni gładkich, szczególnie w mięśniach

oskrzeli



wzmożona diureza (rozszerzenie

doprowadzających naczyń do kłębuszka nerkowego

i wzrost filtracji kłębkowej)

Jej mechanizm działania na OUN:



są antagonistami (blokują) receptory

α1i α2, z czym prawdopodobnie w

części   opowiada za pobudzenie

OUN. Odczuwa się ustępowanie

zmęczenia i poprawę   koncentracji i

szybkości kojarzenia. Znajduje to

potwierdzenie w obiektywnych

testach(!), ale tylko pod wpływem

kofeiny w dawce umiarkowanej (do

200 mg), wyższe ilości nie poprawią

wyników, a wręcz je pogarszają.

Grupa pochodnych
fenyloetyloaminy – syntetyczne
analogi amfetaminy



Do analogów amfetaminy należy duża grupa

związków psychoaktywnych o

zróżnicowanych właściwościach

psychofarmakologicznych (w zależności od

charakteru podstawników i ich lokalizacji w

cząsteczce amfetaminy):



 analogi amfetamin o działaniu pobudzającym:

amfetamina, metamfetamina, efedryna,

pseudoefedryna.



analogi amfetamin o działaniu halucynogennym:

(dołączenie kilku podstawników do pierścienia

benzylowego daje związkowi silne właściwości

halucynogenne (200 razy silniejsze od meskaliny).



Z tej całej grupy wyróżnia się
efedryna –
„naturalny”odpowiednik
amfetaminy, przede wszystkim
tym ,że jest ...legalna. Mało
tego, jest dodawana do
mieszanek wykrztuśnych
stosowanych w infekcjach dróg
oddechowych lub w kroplach
do nosa, gdzie miejscowo
obkurczając naczynia
krwionośne w stanach
zapalnych błony śluzowej
zmniejsza obrzęk i wydzielinę.

One wszystkie są uwalniają zmagazynowaną w

pęcherzykach synaptycznych noradrenalinę z

zakończeń współczulnych pozazwojowych. W tych

pęcherzykach jest duże stężenie przekaźnika,

gdyż odbywa się tu ciągły transport za

pośrednictwem przenośnika pęcherzykowego dla

monoamin przenoszącego je z cytoplazmy. W

błonie presynaptycznej znajduje się inny

mechanizm wychwytu zwrotnego monoamin o

wysokim powinowadztwie do

noradrenaliny. Oznacza to, że ona i związki

strukturalnie do niej podobne będą z niego

korzystały i przechodziły do cytoplazmy

zakończenia presynaptycznego skąd są

„wpompowywane” do pęcherzyka synaptycznego.

DZIĘKUJEMY