Podstawy

Podstawy

prawa

prawa

Dr inż.

Dr inż.

Aleksander

Aleksander

Gwiazda

Gwiazda

Prawo finansowe –

c.d.

Wykład 6

Plan wykładu

Plan wykładu



Prawo podatkowe

Prawo podatkowe



Prawo celne

Prawo celne



Prawo bankowe

Prawo bankowe



Prawo ubezpieczeniowe

Prawo ubezpieczeniowe

Prawo podatkowe

Prawo podatkowe

Definicja podatku

Podatek

jest

daniną

publiczna.

Charakteryzuje

się

następującymi

cechami:

• przymusowym

charakterem

• bezzwrotnością

• nieodpłatnością

• jednostronnością

ustalania

• ogólnym charakterem

• pieniężnym

charakterem

• przewłaszczeniem

Prawo podatkowe

Prawo podatkowe

Inne formy danin publicznych

Niektóre cechy wykazują też inne
formy danin publicznych. Należą do
nich opłaty i dopłaty.

Opłata to danina publiczna nie mająca
takiej

cechy

jak

nieodpłatność.

Wnoszący opłatę otrzymuje bowiem
świadczenie wzajemne.

Dopłata

jest

rodzajem

daniny

publicznej,

będącej

finansowym

współudziałem w kosztach inwestycji
publicznych

przez

ich

przyszłych

użytkowników.

Prawo podatkowe

Prawo podatkowe

Konstrukcja podatku

Każdy

podatek

składa

się

z

następujących elementów:

• podmiotu podatku

• przedmiotu podatku

• podstawy opodatkowania

• stawki podatkowej

Prawo podatkowe

Prawo podatkowe

Podmiot podatku

Podmiot podatkowy obowiązany jest do
uiszczenia podatku z tytułu obowiązku
podatkowego na nim ciążącego.
Przez podmiot podatku rozumie się
podatnika oraz organ podatkowy. W
Polsce wyróżnia się:

• państwowe organy podatkowe

(izby skarbowe, urzędy skarbowe,
Ministerstwo Finansów)

• samorządowe organy podatkowe

(wójt, burmistrz, prezydent)

Prawo podatkowe

Prawo podatkowe

Przedmiot podatku

Przedmiot

podatku

to

sytuacja

faktyczna lub prawna, z którą wiąże się
obowiązek zapłaty podatku.

Prawo podatkowe

Prawo podatkowe

Podstawa opodatkowania

Podstawa

opodatkowania

to

wartościowo lub ilościowo wyrażony
przedmiot podatku.

Prawo podatkowe

Prawo podatkowe

Stawka podatkowa

Stawka podatkowa to wielkość podatku
do uiszczenia wyrażona w odniesieniu
do podstawy opodatkowania. Zbiór
stawek podatkowych nosi nazwę skali
podatkowej.

Prawo podatkowe

Prawo podatkowe

Zobowiązanie podatkowe

Obowiązkiem

podatkowym

jest

nieskonkretyzowana

powinność

poniesienia przymusowego świadczenia
pieniężnego w związku z zaistnieniem
zdarzenia opisanego w ustawie. Z
obowiązku

podatkowego

wynika

zobowiązanie podatkowe.

Prawo podatkowe

Prawo podatkowe

Powstanie zobowiązania

podatkowego

• z mocy prawa

• z mocy decyzji organu

podatkowego

Prawo podatkowe

Prawo podatkowe

Wygaśnięcie zobowiązania

podatkowego

Zobowiązanie podatkowe wygasa z
następujących przyczyn:

• zapłaty

• zaniechania poboru

podatku

• umorzenia zaległości

podatkowych

• upływu czasu

Prawo podatkowe

Prawo podatkowe

System podatków i opłata w

Polsce

• podatek dochodowy

• podatek od towarów i usług

• podatek akcyzowy

• podatek od gier

• podatek rolny

• podatek leśny

• podatek od spadków i

darowizn

• podatek od nieruchomości

• podatek od środków

transportu

• podatek od oszczędności

bankowych

• podatek od posiadania psów

• opłata skarbowa

• opłaty lokalne

Prawo podatkowe

Prawo podatkowe

Podatek dochodowy

Przedmiotem podatku dochodowego jest
dochód.
Przez dochód rozumie się różnicę (nadwyżkę)
pomiędzy przychodami a kosztami ich
uzyskania. Dochód może być pomniejszony o
kwoty odliczeń.
Przez przychody rozumie się otrzymane lub
pozostawione

do

dyspozycji

podatnika

pieniądze, wartości pieniężne, świadczenia w
naturze i inne.
Podatek dochodowy płacony jest przez osoby
fizyczne jak i osoby prawne.
Podatek ten płacony jest w systemie
comiesięcznych zaliczek. Jest on zaliczany do
dochodu budżetu państwa.

Prawo podatkowe

Prawo podatkowe

Podatek od towarów i usług

Przedmiotem podatku od towarów i usług
(VAT) jest sprzedaż towarów i świadczenie
usług na terenie Polski, eksport i import
towarów i usług, zamiana towaru lub usługi
na towar lub usługę oraz darowizna towaru
lub usługi.

Podstawą opodatkowania jest obrót towarami
lub usługami.

Skale podatkowe dla podatku VAT wynoszą: 0
%, 7 %, 22 % (stawka podstawowa)

Podatek

ten

stanowi

dochód

budżetu

państwa.

Prawo podatkowe

Prawo podatkowe

Podatek akcyzowy

Podatek ten, podobnie jak podatek VAT
stanowi dochód budżetu państwa.
Podatnikami są producenci i importerzy
wyrobów akcyzowych.
Podatkiem tym objęte są następujące towary:
oleje i smary, broń myśliwska i gazowa,
samochody osobowe, jachty pełnomorskie,
sprzęt elektroniczny wysokiej klasy, karty do
gry, guma do żucia,
wyroby tytoniowe, alkohole.
Stawki podatku akcyzowego wahają się od 25
do 95 %.

Prawo podatkowe

Prawo podatkowe

Podatek od gier

Podatek

ten

pobierany

jest

od

podmiotów

urządzających

gry

i

prowadzący działalność w zakresie gier
losowych i zakładów wzajemnych.

Podstawą opodatkowania są wielkości
wpłat dokonywanych przez uczestników
gier.

Stawki podatkowe wahają się od 10 %
do 60 %.

Podatek ten stanowi dochód budżetu
państwa.

Prawo podatkowe

Prawo podatkowe

Podatek rolny

Płatnikami tego podatku są osoby fizyczne, osoby prawne
oraz organizacje nie mające osobowości prawnej.
Przedmiotem opodatkowania są grunty orne.
Podstawą

opodatkowania

jest

powierzchnia

gospodarstwa rolnego w hektarach przeliczeniowych.
Przeliczniki

uwzględniają:

położenie

gospodarstwa

rolnego, rodzaj użytków rolnych, klasy użytków rolnych.
Stawka podatku rolnego równa się wartości 2,5 kwintala
żyta, obliczona według średniej ceny skupu z trzech
pierwszych kwartałów roku ubiegłego dla 1 hektara
przeliczeniowego.
Podatek ten płacony jest w 4 ratach.
Podatek ten jest podatkiem lokalnym.

Prawo podatkowe

Prawo podatkowe

Podatek leśny

Płatnikami tego podatku są osoby fizyczne, osoby prawne
oraz organizacje nie mające osobowości prawnej.
Przedmiotem opodatkowania są lasy.
Podstawą opodatkowania jest liczba hektarów
przeliczeniowych lasu, ustalana na podstawie: głównych
gatunków drzew, klas bonitacji drzewostanu.
Stawka podatkowa za jeden hektar przeliczeniowy
wynosi równowartość pieniężną 0,2 metra sześciennego
drewna, obliczona według cen sprzedaży drewna w
danym nadleśnictwie za trzy pierwsze kwartały roku
ubiegłego.
Podatek ten płacony jest w 4 ratach.
Podatek ten jest podatkiem lokalnym.

Prawo podatkowe

Prawo podatkowe

Podatek od spadków i darowizn

Płatnikami tego podatku są osoby fizyczne
podzieleni na trzy grupy podatkowe.
Przedmiotem opodatkowania jest nabycie własności
rzeczy i praw majątkowych na drodze spadku i
darowizny oraz przez zasiedzenie.
Podstawą opodatkowania jest nabycie czystej
wartości przekraczającej odpowiednio dla grup
podatkowych: 7510 zł, 5670 zł, 3820 zł
Stawki podatkowe wynoszą odpowiednio: 3 – 7 %, 7 –
12 %, 12 – 20 %
Podatek ten jest podatkiem lokalnym.

Prawo podatkowe

Prawo podatkowe

Podatek od nieruchomości

Płatnikami tego podatku są osoby fizyczne, osoby
prawne oraz organizacje nie mające osobowości
prawnej.
Przedmiotem tego podatku jest własność, samoistne
posiadania

oraz

użytkowanie

wieczyste

nieruchomości lub ich części lub obiektów
budowlanych nie złączonych trwale z gruntem.
Podstawą opodatkowania jest powierzchnia a w
przypadku budynków ich wartość ustalona dla
potrzeb amortyzacji.
Stawki podatku ustalane są kwotowo przez radę
gminy.
Podatek ten płacony jest w 4 ratach.
Podatek ten jest podatkiem lokalnym.

Prawo podatkowe

Prawo podatkowe

Podatek od środków transportu

Przedmiotem

opodatkowania

są

środki

transportowe, do których zalicza się:

• samochody ciężarowe o ładowności

powyżej 2 ton

• ciągniki siodłowe i balastowe

• przyczepy i naczepy o ładowności

powyżej 5 ton

• autobusy

Stawki tego podatku ustala rada gminy.

Podatek ten płacony jest w 4 ratach.

Podatek ten jest podatkiem lokalnym.

Prawo podatkowe

Prawo podatkowe

Opłata skarbowa

Opłata ta pobierana jest od czynności
urzędowych

organów

administracji

oraz

od

niektórych

czynności

cywilnoprawnych

i

dokumentów

potwierdzających

dokonanie

takich

czynności.

Prawo podatkowe

Prawo podatkowe

Opłata lokalne

Opłaty lokalne dzielą się na:

• opłatę

administracyjną

• opłatę targową

• opłatę miejscową

Prawo celne

Prawo celne

Definicja cła

Cło jest danina publiczną o cechach
podatku. Rozróżnia się cła eksportowe,
importowe i tranzytowe. Z punktu
widzenia funkcji cła można wyróżnić
cła

preferencyjne,

prohibicyjne,

retorsyjne

i

antydumpingowe.

Przewiezienie towaru przez granicę
powoduje powstanie długu celnego.

Prawo celne

Prawo celne

Cechy cła

Podmiotem cła są osoby przewożące
towary przez granicę państwa.
Przedmiotem cła są przewożone
towary.
Wartość celna towaru to cena
zapłacona lub należna za towar za
granicą. Ustalana jest ona przez organy
celne.
Podstawą wymiaru cła jest taryfa celna.
Ustala ona wysokość stawek celnych.

Prawo celne

Prawo celne

Skład celny

Towary przed ocleniem przechowywane
są w składzie celnym. Może być on
publiczny lub prywatny.

Prawo celne

Prawo celne

Wolny obszar celny

Wolny obszar celny to wydzielony
obszar kraju, na którym przywiezione
towary traktuje się jako znajdujące
poza krajowym obszarem celnym a
wwiezione

towary

krajowe

jako

wywiezione za granicę.

Prawo bankowe

Prawo bankowe

Bank

Bank jest osobą prawną utworzoną
zgodnie

z

przepisami

ustaw,

samodzielną,

samofinansującą

się,

dokonującą

czynności

bankowych

obciążających

ryzykiem

środki

powierzone pod jakimkolwiek tytułem
zwrotnym.

Nazwa bank jest prawnie chroniona w
Polsce w celu uniemożliwienia jej
wykorzystywania przez podmioty do
tego nieupoważnione. (vide Bezpieczna
Kasa Oszczędności)

Prawo bankowe

Prawo bankowe

System bankowy

System bankowy składa się z:

• banku centralnego

(Narodowy Bank Polski)

• banków komercyjnych

Prawo bankowe

Prawo bankowe

System bankowy

Banki komercyjne mogą występować
jako:

• banki państwowe (np. PKO

BP)

• banki spółdzielcze

• banki w formie spółki

akcyjnej (np. BPH SA.)

• banki hipoteczne

• grupy bankowe (np. Grupa

PKO SA.)

Prawo bankowe

Prawo bankowe

Komisja Nadzoru Bankowego

Tworzenie i pracę banków nadzoruje
Komisja Nadzoru Bankowego.

Prawo bankowe

Prawo bankowe

Czynności bankowe

Czynności bankowe dzielą się na:

• czynności dokonywane wyłącznie

przez banki

• czynności wykonywane również

przez banki

• czynności wykonywane na zlecenie

banków

Prawo bankowe

Prawo bankowe

Czynności wykonywane

wyłącznie przez banki

• przyjmowanie wkładów

pieniężnych

• prowadzenie rachunków

bankowych

• udzielanie kredytów

• udzielanie gwarancji

bankowych

• emitowanie bankowych

papierów wartościowych

• przeprowadzanie bankowych

rozliczeń pieniężnych

Prawo bankowe

Prawo bankowe

Czynności wykonywane

również przez banki

• udzielanie pożyczek

pieniężnych

• operacje czekowe

• operacje wekslowe

• wydawanie kart płatniczych

• nabywanie i zbywanie

wierzytelności

• przechowywanie depozytów

• obrót dewizowy

• udzielanie poręczeń

• udział w emisji papierów

wartościowych

Prawo bankowe

Prawo bankowe

Czynności wykonywane

na zlecenie banku

Jedyną czynnością wykonywaną na
zlecenie

banku

jest

pośrednictwo

kredytowe.

Prawo bankowe

Prawo bankowe

Tajemnica bankowa

Przy

wykonywaniu

czynności

bankowych bank zobowiązany jest do
zachowania

tajemnicy

bankowej.

Dotyczy

ona

wszelkich

działań

związanych

z

wykonywanymi

czynnościami bankowymi. Bank ponosi
odpowiedzialność za szkody wynikłe z
ujawnienia tajemnicy bankowej.

Prawo bankowe

Prawo bankowe

Narodowy Bank Polski

Narodowy Bank Polski jest centralnym
bankiem Polski. Ma on osobowość
prawną. Podstawowym celem NBP jest
utrzymywanie stabilnego poziomu cen i
wartości pieniądza, przy jednoczesnym
wspieraniu polityki rządu, o ile nie
ogranicza to celu podstawowego. Bank
ten ma prawo emisji pieniądza.

Prawo bankowe

Prawo bankowe

Organy Narodowego Banku

Polskiego

• Prezes powoływany przez Sejm na 6-

cio letnią kadencję

• Zarząd kierujący działalnością banku

• Rada Polityki Pieniężnej ustalająca

politykę pieniężną (ustalanie stóp
procentowych)

Prawo bankowe

Prawo bankowe

Zadania Narodowego Banku

Polskiego

• organizowanie rozliczeń pieniężnych

• prowadzenie gospodarki rezerwami

dewizowymi

• prowadzenie działalności dewizowej

• prowadzenie kasowej obsługi budżetu

państwa

• regulowanie płynności banków

• kształtowanie warunków rozwoju

systemu bankowego

• sporządzanie raportów dotyczących

bilansu płatniczego państwa

Prawo

Prawo

ubezpieczeniowe

ubezpieczeniowe

Ubezpieczenia

Ubezpieczenia

polegają

na

gromadzeniu funduszy przeznaczonych
na wspieranie działań ludzkich w
różnych trudnych sytuacjach życiowych
oraz

wyrównywaniu

strat

i

zaspokajaniu

potrzeb

wywołanych

przez

zdarzenia

losowe

(klęski

żywiołowe i nieszczęśliwe wypadki).

Prawo

Prawo

ubezpieczeniowe

ubezpieczeniowe

Rodzaje ubezpieczeń

Wyróżnia

się

następujące

ubezpieczenia:

• społeczne

• zdrowotne

• majątkowe

• osobowe

Prawo

Prawo

ubezpieczeniowe

ubezpieczeniowe

Składka

Składka

ubezpieczeniowa

pokrywa

zazwyczaj:

• odszkodowania

• koszty działalności zakładu

ubezpieczeń

• działalność prewencyjną

Podsumowanie

1.Poszczególne

gałęzie

prawa

finansowego

zajmują

się

szczegółowymi procesami logistyki
pieniądza w państwie.

2.Formy danin publicznych różnicuje

najbardziej cecha, którą określić
można jako bezzwrotność.

3.Gałęzie prawa finansowego regulują

też

procesy

logistyki

pieniędzy

prywatnych..

Dziękuję z uwagę