KSZTAŁTOWANIE

KSZTAŁTOWANIE

MOTYWACJI DO NAUKI

MOTYWACJI DO NAUKI

Dr Beata Kapela-Bagińska

Dr Beata Kapela-Bagińska

Uniwersytet Gdański

Uniwersytet Gdański

„

„

Creative” Platforma Szkoleniowo-

Creative” Platforma Szkoleniowo-

Doradcza

Doradcza

„

„

Człowiek musi stale uczyć

Człowiek musi stale uczyć

się, aby żyć i ciągle stawać

się, aby żyć i ciągle stawać

się na nowo"

się na nowo"

„

„

Można konia doprowadzić

Można konia doprowadzić

do wodopoju, ale nie

do wodopoju, ale nie

można go zmusić do

można go zmusić do

picia”

picia”

Czynniki wpływające na

Czynniki wpływające na

zdolność uczenia się

zdolność uczenia się

CO TO JEST MOTYWACJA?

CO TO JEST MOTYWACJA?

wg W. Okonia:

wg W. Okonia:



Motywacja

Motywacja

– ogół motywów

– ogół motywów

występujących aktualnie u

występujących aktualnie u

danej jednostki.

danej jednostki.

RODZAJE MOTYWACJI

RODZAJE MOTYWACJI



Motywacja wewnętrzna

Motywacja wewnętrzna

pobudza do działania,

pobudza do działania,

które ma wartość samo w sobie; jej przykładem

które ma wartość samo w sobie; jej przykładem

jest zainteresowanie lub zamiłowanie do czegoś.

jest zainteresowanie lub zamiłowanie do czegoś.

Powstaje ona pod wpływem działania takich

Powstaje ona pod wpływem działania takich

motywów, jak: ambicja, zainteresowania, dążenia

motywów, jak: ambicja, zainteresowania, dążenia

na przyszłość, potrzeby, pragnienia, których

na przyszłość, potrzeby, pragnienia, których

spełnienie przynosi radość, przyjemność i

spełnienie przynosi radość, przyjemność i

satysfakcję.

satysfakcję.



Motywacja zewnętrzna

Motywacja zewnętrzna

stwarza zachętę do

stwarza zachętę do

działania, które jest w jakiś sposób nagradzane lub

działania, które jest w jakiś sposób nagradzane lub

które pozwala uniknąć kary, w szkole takiej

które pozwala uniknąć kary, w szkole takiej

motywacji sprzyja system kar i nagród (np. stopnie,

motywacji sprzyja system kar i nagród (np. stopnie,

stypendia) oraz cały zbiór przepisów regulujących

stypendia) oraz cały zbiór przepisów regulujących

tok nauki.

tok nauki.



W pracy dydaktyczno-wychowawczej zazwyczaj

W pracy dydaktyczno-wychowawczej zazwyczaj

składa się z ocen, stopni, raportów szkolnych,

składa się z ocen, stopni, raportów szkolnych,

testów, egzaminów i oczywiście aprobaty

testów, egzaminów i oczywiście aprobaty

nauczyciela.

nauczyciela.

3 cechy procesów

3 cechy procesów

motywacyjnych

motywacyjnych



kierunek

kierunek

(dążenie do osiągnięcia

(dążenie do osiągnięcia

przedmiotu pragnień lub unikanie

przedmiotu pragnień lub unikanie

źródła obaw),

źródła obaw),



natężenie

natężenie

(przyrost lub spadek sił)

(przyrost lub spadek sił)



dodatnie lub ujemne

dodatnie lub ujemne

stany

stany

emocjonalne.

emocjonalne.

Wpływ motywów na działanie wiąże

Wpływ motywów na działanie wiąże

się głównie z kierunkiem i

się głównie z kierunkiem i

natężeniem.

natężeniem.

CZYNNIKI INDYWIDUALNE

CZYNNIKI INDYWIDUALNE

WPŁYWAJĄCE NA MOTYWACJĘ

WPŁYWAJĄCE NA MOTYWACJĘ



Wartości

Wartości



Cele

Cele



Czynniki decydujące o

Czynniki decydujące o

wpływie celów na

wpływie celów na

zachowanie:

zachowanie:

- specyficzność

- specyficzność

- bliskość

- bliskość

- poziom trudności

- poziom trudności

1. Komponent wartości

1. Komponent wartości



„

„

Dlaczego wykonuję to zadanie?”

Dlaczego wykonuję to zadanie?”

Teoria

Teoria

celu

celu

stanowi jedną z najnowszych

stanowi jedną z najnowszych

prób zrozumienia motywacji osiągnięć

prób zrozumienia motywacji osiągnięć

szkolnych.

szkolnych.

Stawianie celów kontroluje zachowanie,

Stawianie celów kontroluje zachowanie,

wywierając wpływ na przyszłe

wywierając wpływ na przyszłe

zachowanie.

zachowanie.

Cele motywują ludzi i dostarczają im

Cele motywują ludzi i dostarczają im

informacji na temat ich zdolności, gdy

informacji na temat ich zdolności, gdy

osiągają oni lub nie osiągają

osiągają oni lub nie osiągają

wyznaczonych celów.

wyznaczonych celów.

Cele determinują wzorce motywacji, które

Cele determinują wzorce motywacji, które

z kolei decydują o tym, co uczniowie

z kolei decydują o tym, co uczniowie

myślą o różnych zadaniach szkolnych i

myślą o różnych zadaniach szkolnych i

jak angażują się w nie.

jak angażują się w nie.

2.

2.

Rodzaje celów

Rodzaje celów

:

:



cel sprawnościowy

cel sprawnościowy

– to

– to

nastawienie na nauczenie się tak

nastawienie na nauczenie się tak

dużo jak to możliwe, aby

dużo jak to możliwe, aby

samemu osiągnąć

samemu osiągnąć

sprawność„doskonałość”,

sprawność„doskonałość”,

mistrzostwo, niezależnie od

mistrzostwo, niezależnie od

osiągnięć innych osób.

osiągnięć innych osób.



cel wykonaniowy

cel wykonaniowy

– jest

– jest

ukierunkowany na porównanie

ukierunkowany na porównanie

społeczne i współzawodnictwo,

społeczne i współzawodnictwo,

aby osiągnąć w danym zadaniu

aby osiągnąć w danym zadaniu

więcej niż inni.

więcej niż inni.

3. Trzy czynniki, które

3. Trzy czynniki, które

decydują o wpływie celów

decydują o wpływie celów

na zachowanie

na zachowanie



specyficzność

specyficzność

– cele wyrażone w

– cele wyrażone w

kategoriach specyficznych standardów

kategoriach specyficznych standardów

osiągnięć bardziej wzmacniają

osiągnięć bardziej wzmacniają

motywację niż cele ogólne, takie jak

motywację niż cele ogólne, takie jak

„Daj z siebie wszystko”.

„Daj z siebie wszystko”.

Cele specyficzne pomagają uczniom

Cele specyficzne pomagają uczniom

określać, jaki wysiłek muszą włożyć,

określać, jaki wysiłek muszą włożyć,

aby osiągnąć sukces, oraz dostarczają

aby osiągnąć sukces, oraz dostarczają

uczucia zadowolenia, gdy cel zostanie

uczucia zadowolenia, gdy cel zostanie

osiągnięty. Na skutek tego rośnie

osiągnięty. Na skutek tego rośnie

skuteczności własnego działania w

skuteczności własnego działania w

odniesieniu do określonego rodzaju

odniesieniu do określonego rodzaju

zadań

zadań

3. Trzy czynniki, które

3. Trzy czynniki, które

decydują o wpływie celów

decydują o wpływie celów

na zachowanie

na zachowanie



bliskość

bliskość

– cele można opisać również z

– cele można opisać również z

uwagi na to, jak daleko sięgają w przyszłość.

uwagi na to, jak daleko sięgają w przyszłość.

Cele bliskie są w zasięgu ręki i wywołują

Cele bliskie są w zasięgu ręki i wywołują

wyższą motywację osiągnięć niż cele

wyższą motywację osiągnięć niż cele

odległe w czasie. Stawianie sobie bliskich

odległe w czasie. Stawianie sobie bliskich

celów daje także więcej informacji na temat

celów daje także więcej informacji na temat

własnych zdolności.

własnych zdolności.

Gdy uczniowie spostrzegają, że zbliżają się

Gdy uczniowie spostrzegają, że zbliżają się

do bliskiego celu, mogą czuć się bardziej

do bliskiego celu, mogą czuć się bardziej

skuteczni i utrzymywać motywację.

skuteczni i utrzymywać motywację.

Ponieważ szacowanie postępów wobec

Ponieważ szacowanie postępów wobec

dalekich celów nie jest łatwe, uczącym się

dalekich celów nie jest łatwe, uczącym się

jest trudniej ocenić własne zdolności, nawet,

jest trudniej ocenić własne zdolności, nawet,

gdy działają właściwie.

gdy działają właściwie.

3. Trzy czynniki, które

3. Trzy czynniki, które

decydują o wpływie celów

decydują o wpływie celów

na zachowanie

na zachowanie



poziom trudności

poziom trudności

– postrzegany przez uczniów

– postrzegany przez uczniów

poziom trudności zadania wpływa na

poziom trudności zadania wpływa na

dokonywaną przez nich ocenę tego, ile wysiłku

dokonywaną przez nich ocenę tego, ile wysiłku

muszę włożyć, aby je wykonać.

muszę włożyć, aby je wykonać.

Jeżeli uczniowie są przekonani, że mają

Jeżeli uczniowie są przekonani, że mają

wystarczające zdolności i wiedzę, będą skłonni

wystarczające zdolności i wiedzę, będą skłonni

ciężej pracować dla osiągnięcia trudnych celów,

ciężej pracować dla osiągnięcia trudnych celów,

niż gdy standardy są niższe.

niż gdy standardy są niższe.

Gdy pracują nad trudnymi celami i osiągają je,

Gdy pracują nad trudnymi celami i osiągają je,

zaczynają bardziej wierzyć we własne

zaczynają bardziej wierzyć we własne

kompetencje.

kompetencje.

Jeżeli jednak nie wierzą w to, że są zdolni do

Jeżeli jednak nie wierzą w to, że są zdolni do

osiągnięcia celu, częściej nie spodziewają się

osiągnięcia celu, częściej nie spodziewają się

sukcesu i są mniej zaangażowani w pracę.

sukcesu i są mniej zaangażowani w pracę.

Ważne jest, aby nauczyciele stawiali przed

Ważne jest, aby nauczyciele stawiali przed

uczniami początkowo łatwiejsze cele. Dzięki

uczniami początkowo łatwiejsze cele. Dzięki

temu uczniowie mogą doświadczyć sukcesu i

temu uczniowie mogą doświadczyć sukcesu i

uwierzyć w swoje zdolności na przyszłość.

uwierzyć w swoje zdolności na przyszłość.

Czynniki związane z

Czynniki związane z

organizacją nauczania,

organizacją nauczania,

które wpływają na

które wpływają na

motywację.

motywację.



Komponent oczekiwań

Komponent oczekiwań



Sądy atrybucyjne

Sądy atrybucyjne

Komponent oczekiwań

Komponent oczekiwań



„

„

Czy jestem w stanie wykonać to

Czy jestem w stanie wykonać to

zadanie?”

zadanie?”



Przekonania dotyczące kontroli.

Przekonania dotyczące kontroli.

Teoria uczenia się społecznego stworzona przez

Teoria uczenia się społecznego stworzona przez

Rottera.

Rottera.

Używa on określeń – umiejscowienie kontroli,

Używa on określeń – umiejscowienie kontroli,

wyróżniając zewnętrzne umiejscowienie

wyróżniając zewnętrzne umiejscowienie

kontroli, percepcja jednostki dotycząca tego, kto

kontroli, percepcja jednostki dotycząca tego, kto

lub co jest odpowiedzialne za wydarzenia w jej

lub co jest odpowiedzialne za wydarzenia w jej

życiu i wewnętrzne umiejscowienie kontroli.

życiu i wewnętrzne umiejscowienie kontroli.

Osoba „zewnątrzsterowana” uważa, że ma

Osoba „zewnątrzsterowana” uważa, że ma

niewielką kontrolę nad losem i nie dostrzega

niewielką kontrolę nad losem i nie dostrzega

związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy

związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy

własnym działaniem i jego konsekwencjami.

własnym działaniem i jego konsekwencjami.

Natomiast osoba „wewnątrzsterowana” trzyma

Natomiast osoba „wewnątrzsterowana” trzyma

mocno w rękach swój los i rozumie, że wysiłek i

mocno w rękach swój los i rozumie, że wysiłek i

nagroda są ze sobą powiązane

nagroda są ze sobą powiązane

Sądy atrybucyjne -

Sądy atrybucyjne -

atrybucja

atrybucja

Percepcja jednostki dotycząca przyczyn

Percepcja jednostki dotycząca przyczyn

jej sukcesów lub porażek.

jej sukcesów lub porażek.

Weiner zaproponował atrybucyjny model

Weiner zaproponował atrybucyjny model

wyjaśnienia osiągnięć, zawierający

wyjaśnienia osiągnięć, zawierający

wymiar poczucia umiejscowienia

wymiar poczucia umiejscowienia

kontroli.

kontroli.

Atrybucja stanowi wniosek

Atrybucja stanowi wniosek

wyprowadzony przez jednostkę na temat

wyprowadzony przez jednostkę na temat

przyczyny zachowania

przyczyny zachowania

.

.

Model Weinera wyróżnia cztery główne

Model Weinera wyróżnia cztery główne

postrzegane przyczyny sukcesu i porażki

postrzegane przyczyny sukcesu i porażki

w sytuacji osiągnięć:

w sytuacji osiągnięć: zdolności, wysiłek,

zdolności, wysiłek,

poziom trudności zadania i szczęścia

poziom trudności zadania i szczęścia

.

.

Wyuczona bezradność

Wyuczona bezradność

Stanowi jeden z najgorszych efektów uczenia

Stanowi jeden z najgorszych efektów uczenia

się tego, że nie ma się kontroli nad skutkami

się tego, że nie ma się kontroli nad skutkami

zdarzeń.

zdarzeń.

Dzieje się tak, gdy uczniowie nie widzą

Dzieje się tak, gdy uczniowie nie widzą

związku pomiędzy wysiłkiem i osiągnięciem

związku pomiędzy wysiłkiem i osiągnięciem

celów. Na skutek tego szybko zaprzestają

celów. Na skutek tego szybko zaprzestają

stosowania strategii uczenia się, zamiast

stosowania strategii uczenia się, zamiast

dążyć do zmiany swojego podejścia.

dążyć do zmiany swojego podejścia.

Wyuczona bezradność

Wyuczona bezradność

– zjawisko

– zjawisko

polegające na tym, że jednostka uczy się

polegające na tym, że jednostka uczy się

wraz z upływem czasu poprzez ciągłe porażki,

wraz z upływem czasu poprzez ciągłe porażki,

że nie jest w stanie kontrolować skutków

że nie jest w stanie kontrolować skutków

wydarzeń wpływających na jej życie.

wydarzeń wpływających na jej życie.

Teoria motywacji

Teoria motywacji

Atkinsona

Atkinsona

Motywacja jest zachowaniem

Motywacja jest zachowaniem

wyuczonym.

wyuczonym.

Zgodnie z tą teorią zachowanie

Zgodnie z tą teorią zachowanie

ukierunkowane na osiągnięcia jest oparte

ukierunkowane na osiągnięcia jest oparte

na dwóch konkurencyjnych potrzebach:

na dwóch konkurencyjnych potrzebach:

potrzebie osiągnięcia powodzenia i

potrzebie osiągnięcia powodzenia i

potrzebie uniknięcia niepowodzenia

potrzebie uniknięcia niepowodzenia

.

.

Niektórzy uczniowie ciężko pracują, aby

Niektórzy uczniowie ciężko pracują, aby

osiągnąć sukces, nie martwiąc się przy

osiągnąć sukces, nie martwiąc się przy

tym o możliwość porażki, inni zaś

tym o możliwość porażki, inni zaś

bardziej myślą o uniknięciu porażki niż o

bardziej myślą o uniknięciu porażki niż o

osiągnięciu sukcesu.

osiągnięciu sukcesu.

W jaki sposób lęk

W jaki sposób lęk

interferuje z uczeniem

interferuje z uczeniem

się?

się?

Dla niektórych uczniów niewielki poziom lęku jest

Dla niektórych uczniów niewielki poziom lęku jest

korzystny i może ułatwić im uczenie się. Jeżeli

korzystny i może ułatwić im uczenie się. Jeżeli

uczeń wierzy w siebie i wie, że jest przygotowany

uczeń wierzy w siebie i wie, że jest przygotowany

do egzaminu, słaby lęk może posłużyć jako

do egzaminu, słaby lęk może posłużyć jako

motywacja do osiągnięcia wysokiego wyniku.

motywacja do osiągnięcia wysokiego wyniku.

Jeżeli jednak poziom lęku jest wysoki, może mieć

Jeżeli jednak poziom lęku jest wysoki, może mieć

dla osiągnięć bardzo złe skutki.

dla osiągnięć bardzo złe skutki.

Uczniowie bardzo różnią się pod względem

Uczniowie bardzo różnią się pod względem

rodzaju i poziomu lęku. U niektórych występuje

rodzaju i poziomu lęku. U niektórych występuje

uogólniony lęk przed wszelkimi sytuacjami

uogólniony lęk przed wszelkimi sytuacjami

szkolnymi, a inni boją się tylko niektórych

szkolnymi, a inni boją się tylko niektórych

„elementów szkoły” – nauczycieli, rówieśników,

„elementów szkoły” – nauczycieli, rówieśników,

jakiegoś przedmiotu czy sprawdzianów. W

jakiegoś przedmiotu czy sprawdzianów. W

przypadkach krańcowych (jak w fobii szkolnej) lęk

przypadkach krańcowych (jak w fobii szkolnej) lęk

jest tak silny, że dziecko może odmówić

jest tak silny, że dziecko może odmówić

uczęszczania do szkoły.

uczęszczania do szkoły.

Co ma wpływ na

Co ma wpływ na

motywację?

motywację?

1.

1.

Zadania

Zadania

2.

2.

Autorytet

Autorytet

3.

3.

Uznanie

Uznanie

4.

4.

Grupowanie

Grupowanie

5.

5.

Ocenianie

Ocenianie

6.

6.

Czas

Czas

1.

1.

Zadania

Zadania



Dotyczy to planowania aktywności w

Dotyczy to planowania aktywności w

uczeniu się zadań i zadanych do

uczeniu się zadań i zadanych do

wykonania prac, które pobudzą

wykonania prac, które pobudzą

zainteresowania uczniów i ich

zainteresowania uczniów i ich

zaangażowanie w uczenie się.

zaangażowanie w uczenie się.



Nauczyciele muszą opracowywać

Nauczyciele muszą opracowywać

zadania, które uczynią uczenie się

zadania, które uczynią uczenie się

ciekawszym, obfitującym w

ciekawszym, obfitującym w

różnorodność i osobiste wyzwania.

różnorodność i osobiste wyzwania.



Nauczyciele powinni także przemyśleć

Nauczyciele powinni także przemyśleć

, w jaki sposób zadawać prace i

, w jaki sposób zadawać prace i

zastanowić się, czy prace te będą dla

zastanowić się, czy prace te będą dla

uczniów zachętą do zaangażowania

uczniów zachętą do zaangażowania

się w daną dziedzinę wiedzy.

się w daną dziedzinę wiedzy.

2.

2.

Autorytet

Autorytet



Nauczyciel, który sądzi, że uczniowie nie są

Nauczyciel, który sądzi, że uczniowie nie są

nadmiernie skłonni do uczenia się szkolnego, i że

nadmiernie skłonni do uczenia się szkolnego, i że

trzeba ich zachęcać do nauki, częściej będzie

trzeba ich zachęcać do nauki, częściej będzie

sięgać do procedur podkreślających silniejszą

sięgać do procedur podkreślających silniejszą

kontrolę nauczania nad uczeniem się.

kontrolę nauczania nad uczeniem się.



Natomiast nauczyciel, który uważa, że dzieci są z

Natomiast nauczyciel, który uważa, że dzieci są z

natury ciekawe, i że uczenie się polega na

natury ciekawe, i że uczenie się polega na

procesie samodzielnego odkrywania, w którym

procesie samodzielnego odkrywania, w którym

motywacja pochodzi od osoby uczącej się,

motywacja pochodzi od osoby uczącej się,

będzie tworzył inne sytuacje nauczania.

będzie tworzył inne sytuacje nauczania.



Niektórzy nauczyciele uważają, że większość

Niektórzy nauczyciele uważają, że większość

uczenia się szkolnego może odbywać się dzięki

uczenia się szkolnego może odbywać się dzięki

motywacji wewnętrznej, a uczniowie potrzebują

motywacji wewnętrznej, a uczniowie potrzebują

zewnętrznych pobudek tylko do uczenia się

zewnętrznych pobudek tylko do uczenia się

treści mniej dla nich interesujących.

treści mniej dla nich interesujących.



Sposób organizowania przez nauczyciela

Sposób organizowania przez nauczyciela

nauczania może mieć znaczący wpływ na

nauczania może mieć znaczący wpływ na

motywację uczniów oraz ich obraz samych

motywację uczniów oraz ich obraz samych

siebie.

siebie.

3.

3.

Uznanie

Uznanie



Dotyczy formalnego i nieformalnego stosowania

Dotyczy formalnego i nieformalnego stosowania

nagród, zachęt i pochwał w szkole.

nagród, zachęt i pochwał w szkole.



Powyższe czynniki mają ważne konsekwencje dla

Powyższe czynniki mają ważne konsekwencje dla

zainteresowania uczniów nauką oraz dla poczucia

zainteresowania uczniów nauką oraz dla poczucia

własnej wartości i zadowolenia z uczenia się.

własnej wartości i zadowolenia z uczenia się.



Problem jednak stanowi to, że wiele klas jest

Problem jednak stanowi to, że wiele klas jest

kierowanych na podstawie

kierowanych na podstawie fałszywego założenia,

fałszywego założenia,

iż

iż

współzawodnictwo motywuje uczniów do osiągnięć.

współzawodnictwo motywuje uczniów do osiągnięć.



Na skutek tego nagrody stosuje się bardzo

Na skutek tego nagrody stosuje się bardzo

oszczędnie i większość spośród nich przypada

oszczędnie i większość spośród nich przypada

najlepszym uczniom.

najlepszym uczniom.



Mniej zdolnym trudniej przychodzi zdobycie

Mniej zdolnym trudniej przychodzi zdobycie

uznania

uznania

. Należy pamiętać, że współzawodnictwo

. Należy pamiętać, że współzawodnictwo

nie motywuje do częstszego zaangażowania w

nie motywuje do częstszego zaangażowania w

zadania szkolne uczniów o niskich osiągnięciach

zadania szkolne uczniów o niskich osiągnięciach

oraz tych, którzy unikają porażek. Czasami działa w

oraz tych, którzy unikają porażek. Czasami działa w

odwrotnym kierunku, skłaniając uczniów do

odwrotnym kierunku, skłaniając uczniów do

unikania zadań szkolnych i podejmowania

unikania zadań szkolnych i podejmowania

mniejszego ryzyka.

mniejszego ryzyka.

Jak efektywnie stosować

Jak efektywnie stosować

pochwały?

pochwały?



Wg Brophy`ego - jak efektywnie

Wg Brophy`ego - jak efektywnie

stosować pochwały?

stosować pochwały?



chwalić rzeczywiste postępy i

chwalić rzeczywiste postępy i

dokonania,

dokonania,



dostosować pochwały do

dostosować pochwały do

obiektywnych osiągnięć,

obiektywnych osiągnięć,



wyszczególniać powody chwalenia,

wyszczególniać powody chwalenia,



czynić to na osobności (aby nie

czynić to na osobności (aby nie

wprawiać ucznia w zakłopotanie)

wprawiać ucznia w zakłopotanie)



przypisywać sukces wysiłkowi i

przypisywać sukces wysiłkowi i

zdolnościom.

zdolnościom.

4.

4.

Grupowanie

Grupowanie



Uczenie się kooperatywne

Uczenie się kooperatywne

–

–

procedury nauczania, które polegają

procedury nauczania, które polegają

na udzieleniu sobie wzajemnej pomocy

na udzieleniu sobie wzajemnej pomocy

przy uczeniu się w małych grupach.

przy uczeniu się w małych grupach.



Grupowanie koncentruje się na

Grupowanie koncentruje się na

umiejętności uczniów do wspólnej

umiejętności uczniów do wspólnej

pracy z innymi, a nie rywalizowania z

pracy z innymi, a nie rywalizowania z

nimi w zadaniach szkolnych.

nimi w zadaniach szkolnych.



Częste stosowanie współzawodnictwa

Częste stosowanie współzawodnictwa

nie musi wywoływać oczekiwanych

nie musi wywoływać oczekiwanych

skutków motywacyjnych. W związku z

skutków motywacyjnych. W związku z

tym nauczyciele coraz częściej

tym nauczyciele coraz częściej

zwracają się ku uczeniu się

zwracają się ku uczeniu się

kooperatywnemu

kooperatywnemu

Czynniki motywujące ucznia

Czynniki motywujące ucznia

do nauki szkolnej wg

do nauki szkolnej wg

Putkiewicza

Putkiewicza



motywy poznawcze i zainteresowania

motywy poznawcze i zainteresowania

. Uczniowie pragną

. Uczniowie pragną

poznać dobrze wiadomości szkolne i chociaż pragnienie wiedzy

poznać dobrze wiadomości szkolne i chociaż pragnienie wiedzy

występuje w różnym stopniu oni łatwiej pokonują trudności i

występuje w różnym stopniu oni łatwiej pokonują trudności i

szybciej wykonują zadania.

szybciej wykonują zadania.



motywy społeczno-ideowe

motywy społeczno-ideowe

; w miarę kontynuowania nauki i

; w miarę kontynuowania nauki i

zdobywania coraz więcej wiadomości uczniowie dostrzegają nie

zdobywania coraz więcej wiadomości uczniowie dostrzegają nie

tylko cele osobiste, ale i społeczne w pracy szkolnej. Zaczyna

tylko cele osobiste, ale i społeczne w pracy szkolnej. Zaczyna

tworzyć .się przekonanie o społecznym użytku zdobytych

tworzyć .się przekonanie o społecznym użytku zdobytych

wiadomości i kształtować pogląd na rolę, jaką w przyszłości będzie

wiadomości i kształtować pogląd na rolę, jaką w przyszłości będzie

uczeń spełniać w społeczeństwie.

uczeń spełniać w społeczeństwie.



motywy ambicyjne

motywy ambicyjne

; często występują one bardzo wyraźnie i

; często występują one bardzo wyraźnie i

mogą wpływać na powstawanie niepożądanych form działania

mogą wpływać na powstawanie niepożądanych form działania

egoistycznego ucznia.

egoistycznego ucznia.



motywy praktyczne zawodowe

motywy praktyczne zawodowe

związane z wyborem przyszłego

związane z wyborem przyszłego

zawodu i przejściem przez wymagane stopnie,

zawodu i przejściem przez wymagane stopnie,

prowadzące do osiągnięcia danego zawodu. Uczniowie zaczynają

prowadzące do osiągnięcia danego zawodu. Uczniowie zaczynają

klasyfikować przedmioty szkolne na ważne, przydatne im i

klasyfikować przedmioty szkolne na ważne, przydatne im i

nieprzydatne.

nieprzydatne.



motywy praktyczne szkolne

motywy praktyczne szkolne

, odnoszące się do celów doraźnych,

, odnoszące się do celów doraźnych,

osiąganych przez uczniów w czasie nauki w szkole. Te motywy

osiąganych przez uczniów w czasie nauki w szkole. Te motywy

zapewniają uczniowi spokój w szkole i w domu, pozwalają na

zapewniają uczniowi spokój w szkole i w domu, pozwalają na

pozytywne osiągnięcia, ale nie rozbudzają zainteresowania nauką

pozytywne osiągnięcia, ale nie rozbudzają zainteresowania nauką

ani dążeń do pogłębiania wiadomości szkolnych.

ani dążeń do pogłębiania wiadomości szkolnych.



motywy lękowe

motywy lękowe

, występujące dosyć często i będące jedną z

, występujące dosyć często i będące jedną z

pobudek uczenia się.

pobudek uczenia się.

Czym nie jest uczenie się

Czym nie jest uczenie się

kooperatywne

kooperatywne

wg Johnsona i

wg Johnsona i

Johnsona?

Johnsona?



dawanie indywidualnych zadań do

dawanie indywidualnych zadań do

wykonania i pozwolenie uczniom

wykonania i pozwolenie uczniom

na kontakty w celu sprawdzenie

na kontakty w celu sprawdzenie

własnych postępów czy zadawania

własnych postępów czy zadawania

pytań innym uczniom,

pytań innym uczniom,



dawanie do wykonania zadania

dawanie do wykonania zadania

grupowego, które będzie wykonane

grupowego, które będzie wykonane

w większości przez jednego ucznia,

w większości przez jednego ucznia,



sadzanie uczniów obok siebie przy

sadzanie uczniów obok siebie przy

wykonywaniu zadanych prac

wykonywaniu zadanych prac

domowych

domowych

Czym jest nauczanie

Czym jest nauczanie

kooperatywne?

kooperatywne?



Pozytywna współzależność

Pozytywna współzależność



Interakcja „twarzą w twarz”

Interakcja „twarzą w twarz”



Indywidualna

Indywidualna

odpowiedzialność za

odpowiedzialność za

uczenie się zadanego

uczenie się zadanego

materiału

materiału



Umiejętność współpracy

Umiejętność współpracy



Przetwarzanie grupowe

Przetwarzanie grupowe

A.

A.

Pozytywna

Pozytywna

współzależność

współzależność

Uczniowie muszą uświadomić sobie,

Uczniowie muszą uświadomić sobie,

że razem będą „pływać lub tonąć”.

że razem będą „pływać lub tonąć”.

Oznacza to, że muszą mieś

Oznacza to, że muszą mieś

wspólne cele, dokonywać podziału

wspólne cele, dokonywać podziału

pracy, dzielić się zasobami i

pracy, dzielić się zasobami i

informacjami, przyjmować

informacjami, przyjmować

odpowiedzialność za różne role i, co

odpowiedzialność za różne role i, co

najważniejsze, otrzymywać nagrody

najważniejsze, otrzymywać nagrody

oparte na osiągnięciach grupowych.

oparte na osiągnięciach grupowych.

B. Interakcja twarzą w

B. Interakcja twarzą w

twarz

twarz

Uczniowie omawiają naturę

Uczniowie omawiają naturę

zadania, decydują o

zadania, decydują o

najlepszym trybie wspólnej

najlepszym trybie wspólnej

pracy i wyjaśniają sobie

pracy i wyjaśniają sobie

nawzajem, jak rozwiązywać

nawzajem, jak rozwiązywać

problemy.

problemy.

Podkreślane jest znaczenie

Podkreślane jest znaczenie

pomagania innym.

pomagania innym.

C.

C.

Indywidualna

Indywidualna

odpowiedzialność za

odpowiedzialność za

uczenie się zadanego

uczenie się zadanego

materiału

materiału

Każdy uczeń musi rozwinąć w

Każdy uczeń musi rozwinąć w

sobie poczucie osobistej

sobie poczucie osobistej

odpowiedzialności wobec

odpowiedzialności wobec

grupy.

grupy.

Kluczem do sukcesu w uczeniu

Kluczem do sukcesu w uczeniu

się kooperatywnym jest takie

się kooperatywnym jest takie

opracowanie materiału przez

opracowanie materiału przez

każdego członka grupy, aby

każdego członka grupy, aby

mógł on pomóc osiągnąć

mógł on pomóc osiągnąć

sukces innym członkom.

sukces innym członkom.

D. Umiejętność

D. Umiejętność

współpracy

współpracy

Łączenie uczniów w grupę i

Łączenie uczniów w grupę i

mówienie im, że ich praca ma

mówienie im, że ich praca ma

mieć charakter kooperacji,

mieć charakter kooperacji,

bez wcześniejszego

bez wcześniejszego

nauczenia ich niezbędnych

nauczenia ich niezbędnych

umiejętności społecznych, nie

umiejętności społecznych, nie

doprowadzi do powstania

doprowadzi do powstania

właściwych stosunków pracy

właściwych stosunków pracy

wewnątrz grupy.

wewnątrz grupy.

E.

E.

Przetwarzanie

Przetwarzanie

grupowe

grupowe

Członkowie grupy omawiają

Członkowie grupy omawiają

i oceniają swoje postępy

i oceniają swoje postępy

oraz utrzymują pomiędzy

oraz utrzymują pomiędzy

sobą skuteczne kontakty

sobą skuteczne kontakty

robocze.

robocze.

5.

5.

Ocenianie

Ocenianie



Ocenianie, jako wymiar wzmacniający

Ocenianie, jako wymiar wzmacniający

motywację, obejmuje procedury stosowane

motywację, obejmuje procedury stosowane

do oceniania i monitorowania uczenia się.

do oceniania i monitorowania uczenia się.



Dane empiryczne wykazują, że motywacja

Dane empiryczne wykazują, że motywacja

uczniów może silnie ucierpieć z powodu

uczniów może silnie ucierpieć z powodu

stosowanych procedur oceniania.

stosowanych procedur oceniania.



W trakcie rozwijania nastawienia na

W trakcie rozwijania nastawienia na

sprawność uczniowie muszą uświadomić

sprawność uczniowie muszą uświadomić

sobie, że błędy stanowią normalny składnik

sobie, że błędy stanowią normalny składnik

procesu uczenia się , i że będą mieli

procesu uczenia się , i że będą mieli

możliwość udoskonalenia swojej pracy. W

możliwość udoskonalenia swojej pracy. W

ten sposób lepiej mogą zrozumieć, iż

ten sposób lepiej mogą zrozumieć, iż

wysiłek opłaca się.

wysiłek opłaca się.

5. Ocenianie

5. Ocenianie



Ames stwierdza: „Dzieci są bardziej

Ames stwierdza: „Dzieci są bardziej

skłonne do przyjmowania nastawienia na

skłonne do przyjmowania nastawienia na

sprawność, gdy podstawą oceniania jest

sprawność, gdy podstawą oceniania jest

doskonalenie się osiągnięć jednostki,

doskonalenie się osiągnięć jednostki,

postęp na drodze do indywidualnych

postęp na drodze do indywidualnych

celów, uczestnictwo i wysiłek”.

celów, uczestnictwo i wysiłek”.



Zaleca on, aby nauczyciele

Zaleca on, aby nauczyciele

koncentrowali się na porównaniu

koncentrowali się na porównaniu

aktualnych i przeszłych osiągnięć

aktualnych i przeszłych osiągnięć

uczniów w takich samych lub podobnych

uczniów w takich samych lub podobnych

zadaniach lub na porównywaniu

zadaniach lub na porównywaniu

aktualnych osiągnięć uczniów z

aktualnych osiągnięć uczniów z

ustalonymi wcześniej kryteriami

ustalonymi wcześniej kryteriami

wykonania, a nie na porównywaniu

wykonania, a nie na porównywaniu

uczniów między sobą.

uczniów między sobą.

6.

6.

Czas

Czas



Wymiar temporalny dotyczy odpowiedniości

Wymiar temporalny dotyczy odpowiedniości

zadań, tempa nauczania i czasu dawanego

zadań, tempa nauczania i czasu dawanego

na uczenie się oraz wykonywanie zadanych

na uczenie się oraz wykonywanie zadanych

prac.

prac.



Wydaje się, że uzyskuje się zadawalający

Wydaje się, że uzyskuje się zadawalający

rozkład wyników, gdy uczniom daje się na

rozkład wyników, gdy uczniom daje się na

wykonanie zadań szkolnych ten sam czas.

wykonanie zadań szkolnych ten sam czas.



Badania wykazały, że ograniczenie czasu

Badania wykazały, że ograniczenie czasu

przeznaczonego na sprawdzian może mieć

przeznaczonego na sprawdzian może mieć

niekorzystny wpływ na uczniów, którzy

niekorzystny wpływ na uczniów, którzy

zaczynają wówczas odczuwać lęk.

zaczynają wówczas odczuwać lęk.



Należy zatem pamiętać o tym, aby

Należy zatem pamiętać o tym, aby

odpowiednio dostosować wymagania

odpowiednio dostosować wymagania

zadaniowe i czasowe do uczniów, którzy

zadaniowe i czasowe do uczniów, którzy

mają trudności w wykonywaniu prac i dawać

mają trudności w wykonywaniu prac i dawać

uczniom możliwość planowania rozkładu

uczniom możliwość planowania rozkładu

zajęć i postępów w optymalnym tempie.

zajęć i postępów w optymalnym tempie.

Uczeń w procesie

Uczeń w procesie

motywacji

motywacji



Przyjęcie postawy pozytywnej i

Przyjęcie postawy pozytywnej i

skupienie się na mocnych stronach

skupienie się na mocnych stronach

osobowości uwypukla dobre cechy

osobowości uwypukla dobre cechy

uczniów, a ich postępowanie zmienia

uczniów, a ich postępowanie zmienia

się na lepsze.

się na lepsze.



 

 

Najważniejszym zadaniem nauczyciela

Najważniejszym zadaniem nauczyciela

jest uczyć dzieci, jak ponosić porażkę w

jest uczyć dzieci, jak ponosić porażkę w

sposób inteligentny.

sposób inteligentny.



Uczniowie powinni publicznie ogłaszać

Uczniowie powinni publicznie ogłaszać

swoje cele i marzenia, precyzyjnie

swoje cele i marzenia, precyzyjnie

mówić o tym, czego chcą.

mówić o tym, czego chcą.

Typy uczniów a postawy

Typy uczniów a postawy

motywacyjne

motywacyjne



Uczeń "odtwórca„ - rozwiązuje zadania

Uczeń "odtwórca„ - rozwiązuje zadania

obowiązkowe i nadobowiązkowe i lubi się tym

obowiązkowe i nadobowiązkowe i lubi się tym

chwalić przed innymi.

chwalić przed innymi.



Uczeń "zdobywca nagród".

Uczeń "zdobywca nagród".



Uczeń "ciekawy intelektualnie".

Uczeń "ciekawy intelektualnie".



Uczeń "niezależny".

Uczeń "niezależny".



Uczeń "praktyczny".

Uczeń "praktyczny".



Uczeń "lubiący się bawić".

Uczeń "lubiący się bawić".



Uczeń "o słabej motywacji„- preferuje zadania

Uczeń "o słabej motywacji„- preferuje zadania

łatwe i bardzo łatwe, nie lubi być stawiany w

łatwe i bardzo łatwe, nie lubi być stawiany w

sytuacji problemowej.

sytuacji problemowej.



Uczeń "nie zainteresowany„ - widzi swoje

Uczeń "nie zainteresowany„ - widzi swoje

trudności, ale nie chce lub nie potrafi ich

trudności, ale nie chce lub nie potrafi ich

przezwyciężać, potrzebuje ciągłej uwagi ze

przezwyciężać, potrzebuje ciągłej uwagi ze

strony nauczyciela i rodziców.

strony nauczyciela i rodziców.

Uczeń w systemie

Uczeń w systemie

motywacji

motywacji



Zwrócenie uwagi na

Zwrócenie uwagi na

preferencje sensoryczne:

preferencje sensoryczne:

-

Wizualne,

Wizualne,

-

Audialne,

Audialne,

-

Kinestetyczne.

Kinestetyczne.

Ważny jest także dobór

Ważny jest także dobór

odpowiednich stylów

odpowiednich stylów

uczenia się.

uczenia się.

Znaczenie stylu prowadzenia

Znaczenie stylu prowadzenia

zajęć w procesie

zajęć w procesie

motywowania uczniów do

motywowania uczniów do

nauki

nauki

Motywowanie ucznia

Motywowanie ucznia

szczególnie uzdolnionego

szczególnie uzdolnionego

Motywowanie ucznia z

Motywowanie ucznia z

trudnościami w uczeniu się

trudnościami w uczeniu się

Projektowanie pracy

Projektowanie pracy

z uczniem

z uczniem



Formułowanie celów,

Formułowanie celów,



Dobór działań (metod i form

Dobór działań (metod i form

pracy)

pracy)



Sposoby angażowania

Sposoby angażowania

uczniów

uczniów

Praca z uczniem w klasie

Praca z uczniem w klasie



Metody aktywizujące:

Metody aktywizujące:

-

Drama,

Drama,

-

Burza mózgów,

Burza mózgów,

-

Zadania problemowe

Zadania problemowe

(krzesła, kapelusze, debaty,

(krzesła, kapelusze, debaty,

dyskusje),

dyskusje),

-

Projekty,

Projekty,

-

Mind mapping itp.

Mind mapping itp.

Praca domowa w procesie

Praca domowa w procesie

motywacji ucznia

motywacji ucznia



Celowość pracy domowej,

Celowość pracy domowej,



Projektowanie pracy

Projektowanie pracy

domowej,

domowej,



Sposób prezentacji i kontroli

Sposób prezentacji i kontroli

wykonania pracy domowej

wykonania pracy domowej

Literatura podstawowa

Literatura podstawowa



Brophy Jere, Motywowanie uczniów do nauki,

Brophy Jere, Motywowanie uczniów do nauki,

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002r.

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002r.



Myron H. Dembo, Stosowana psychologia

Myron H. Dembo, Stosowana psychologia

wychowawcza, WSiP, Warszawa 1997r.

wychowawcza, WSiP, Warszawa 1997r.



Silberman Mel, Uczymy się uczyć, Gdańskie

Silberman Mel, Uczymy się uczyć, Gdańskie

Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005r.

Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005r.



Faber A., Mazlish E., Jak mówić, żeby dzieci się

Faber A., Mazlish E., Jak mówić, żeby dzieci się

uczyły, Media Rodzina of Poznań, Poznań 1998r.

uczyły, Media Rodzina of Poznań, Poznań 1998r.



Rau K., Ziętkiewicz E., Jak aktywizować

Rau K., Ziętkiewicz E., Jak aktywizować

uczniów, G&P Oficyna Wydawnicza Poznań

uczniów, G&P Oficyna Wydawnicza Poznań



Putkiewicz Z.: Motywy szkolnego uczenia się,

Putkiewicz Z.: Motywy szkolnego uczenia się,

Warszawa 1981.

Warszawa 1981.



Putkiewicz Z.: Uczenie się i nauczanie,

Putkiewicz Z.: Uczenie się i nauczanie,

Warszawa 1979.

Warszawa 1979.



Wawrzyniak L.: Uwagi o kształceniu motywacji

Wawrzyniak L.: Uwagi o kształceniu motywacji

do uczenia się, Życie Szkoły, 1991.

do uczenia się, Życie Szkoły, 1991.