Zajęcia 1

Zajęcia 1

Gospodarka i polityka regionalna

Gospodarka i polityka regionalna

Pojęcie regionu

Pojęcie regionu

Region

Region

jest to wyodrębniony na podstawie określonego kryterium obszar,

jest to wyodrębniony na podstawie określonego kryterium obszar,

wyróżniający się od pozostałych obszarów pewną wspólną cechą lub

wyróżniający się od pozostałych obszarów pewną wspólną cechą lub

cechami.

cechami.

Wyróżnia się następujące kryteria odrębności regionu ze względu na jego

Wyróżnia się następujące kryteria odrębności regionu ze względu na jego

cechy:

cechy:

region geograficzny,

region geograficzny,

ekonomiczny,

ekonomiczny,

etniczny,

etniczny,

kulturowy,

kulturowy,

historyczny,

historyczny,

administracyjny i polityczny.

administracyjny i polityczny.

Polityka regionalna

Polityka regionalna

Polityka

regionalna

państwa

to

strategiczne działania

podejmowane z

inicjatywy

rządu

we

współpracy

z

samorządami województw oraz innymi
podmiotami władz samorządowych, które
maja na celu poprawianie konkurencyjności
gospodarczej

wszystkich

regionów,

wyrównywanie szans rozwojowych regionów
oraz

dążenie

do

spójności

ekonomicznospołecznej i terytorialnej w
skali kraju i poszczególnych województw.

Politykę regionalną można ująć

Politykę regionalną można ująć

:

:



jako

jako

politykę regionalną państwa

politykę regionalną państwa

(politykę

(politykę

bezpośrednią), mającą na celu pomoc

bezpośrednią), mającą na celu pomoc

władzom, instytucjom i przedsiębiorcom na

władzom, instytucjom i przedsiębiorcom na

określonym obszarze lokalnym

określonym obszarze lokalnym



jako

jako

politykę władz regionalnych i

politykę władz regionalnych i

lokalnych

lokalnych

(czyli tzw. polityka w regionie) –

(czyli tzw. polityka w regionie) –

jest to polityka autonomiczna, bazująca na

jest to polityka autonomiczna, bazująca na

lokalnych możliwościach i zasobach

lokalnych możliwościach i zasobach



jako tzw.

jako tzw.

politykę pośrednią

politykę pośrednią

, prowadzoną w

, prowadzoną w

stosunku do podmiotów gospodarczych,

stosunku do podmiotów gospodarczych,

instytucji, ludzi

instytucji, ludzi

Zadania polityki regionalnej

Zadania polityki regionalnej

Do kluczowych zadań polityki regionalnej zaliczyć

możemy:



wypracowanie właściwej strategii i kierunków

rozwoju regionu



sprzyjanie przedsiębiorczości lokalnej przez

zachęty i ulgi dla inwestorów



tworzenie infrastruktury społecznej gospodarki

rynkowej



restrukturyzację regionów oraz koordynowanie

przekształceń własnościowych



racjonalne gospodarowanie zasobami przyrody

oraz ochrona środowiska

Zadania polityki regionalnej

Zadania polityki regionalnej



efektywne wykorzystanie środków z

efektywne wykorzystanie środków z

pomocy

pomocy

zagranicznej

zagranicznej

i

i

budżetu centralnego

budżetu centralnego



zwalczanie bezrobocia

zwalczanie bezrobocia



łagodzenie

łagodzenie

skutków

skutków

transformacji ustrojowej

transformacji ustrojowej



ochronę socjalną

ochronę socjalną

najuboższych grup

najuboższych grup

społecznych

społecznych



przebudowę

przebudowę

układu osadniczego

układu osadniczego



efektywne

efektywne

rozwiązywanie problemów

rozwiązywanie problemów

specyficznych dla danego regionu

specyficznych dla danego regionu



określenie

określenie

sposobu oddziaływania

sposobu oddziaływania

na wszystkie

na wszystkie

podmioty działające w regionie w celu osiągnięcia

podmioty działające w regionie w celu osiągnięcia

racjonalności w gospodarce przestrzennej

racjonalności w gospodarce przestrzennej

Zakres polityki regionalnej wyznaczają 4
główne sytuacje :

• Wspieranie takich celów i priorytetów rozwoju

regionalnego które są istotne dla rozwoju całego kraju,
zwłaszcza w skali międzynarodowej.

(2) Polityka regionalna państwa powinna wspierać

osiąganie spójności ekonomicznospołecznej i
terytorialnej.

(3) Polityka regionalna państwa powinna także wspierać

działania pro-rozwojowe inicjowane przez samorządy
województw w ramach prowadzonej przez nie
samorządowej polityki rozwoju regionalnego.

(4) Polityka regionalna państwa powinna być równie ściśle

zintegrowana z działaniami podejmowanymi w ramach
polityk sektorowych lub innychstrategicznych
przedsięwzięć państwa,

Typologia regionów w Polsce

Typologia regionów w Polsce



występuje wyraźna

występuje wyraźna

koncentracja przestrzenna

koncentracja przestrzenna

zjawisk

zjawisk

bezrobocia

bezrobocia

i

i

depresji

depresji

(regiony

(regiony

depresyjne

depresyjne

to

to

takie, które mają

takie, które mają

przestarzałą strukturę

przestarzałą strukturę

przemysłową

przemysłową

). Skupiają się one głównie na północy

). Skupiają się one głównie na północy

kraju, w dawnych województwach: suwalskim,

kraju, w dawnych województwach: suwalskim,

olsztyńskim, elbląskim, słupskim, koszalińskim, pilskim

olsztyńskim, elbląskim, słupskim, koszalińskim, pilskim

a także na południu w woj. wałbrzyskim.

a także na południu w woj. wałbrzyskim.



zagrożenie

zagrożenie

depresją

depresją

istnieje w województwach, w

istnieje w województwach, w

których główną rolę odgrywa

których główną rolę odgrywa

górnictwo

górnictwo

– w dawnym

– w dawnym

katowickim (węgiel) i legnickim (miedź) w obszarach

katowickim (węgiel) i legnickim (miedź) w obszarach

tych występuje oprócz tego

tych występuje oprócz tego

naruszenie równowagi

naruszenie równowagi

ekologicznej.

ekologicznej.

Typologia regionów w Polsce

Typologia regionów w Polsce



regiony opóźnione w rozwoju

regiony opóźnione w rozwoju

, stanowiące

, stanowiące

połowę

połowę

całego kraju

całego kraju

(głównie na wschodzie i w części środkowej), a zamieszkuje je

(głównie na wschodzie i w części środkowej), a zamieszkuje je

1/3

1/3

ludności

ludności

Polski. Opóźnienia rozwojowe czynią je

Polski. Opóźnienia rozwojowe czynią je

mało atrakcyjnymi

mało atrakcyjnymi

dla przedsiębiorców, co z kolei pogłębia ich zacofanie

dla przedsiębiorców, co z kolei pogłębia ich zacofanie



regiony o

regiony o

wszechstronnych

wszechstronnych

, dobrze

, dobrze

dostosowujących się

dostosowujących się

do

do

nowej rzeczywistości strukturach: dawne warszawskie, poznańskie,

nowej rzeczywistości strukturach: dawne warszawskie, poznańskie,

leszczyńskie, gdańskie, wrocławskie, opolskie, bielskie.

leszczyńskie, gdańskie, wrocławskie, opolskie, bielskie.



pozostałe tereny wykazują

pozostałe tereny wykazują

różne cechy

różne cechy

. Województwa sąsiadujące z

. Województwa sąsiadujące z

zachodnią granicą Polski mają szczególne szanse i zagrożenia

zachodnią granicą Polski mają szczególne szanse i zagrożenia

wynikające z

wynikające z

bezpośredniego sąsiedztwa z obszarem Unii Europejskiej

bezpośredniego sąsiedztwa z obszarem Unii Europejskiej

•

w naszym kraju wyróżnia się

w naszym kraju wyróżnia się

27 obszarów ekologicznego

27 obszarów ekologicznego

zagrożenia

zagrożenia

,

,

zajmujących ponad 11% powierzchni kraju, które zamieszkuje 13

zajmujących ponad 11% powierzchni kraju, które zamieszkuje 13

mln osób

mln osób

Liczba i wielkość regionów

Liczba i wielkość regionów

w niektórych krajach Europy

w niektórych krajach Europy

Nazwa państwa

Nazwa państwa

Powierzchnia (w

Powierzchnia (w

tys. km

tys. km

2

2

)

)

Liczba regionów

Liczba regionów

Przeciętna pow.

Przeciętna pow.

(w tys. km

(w tys. km

2

2

)

)

Francja

Francja

544

544

21

21

25,7

25,7

Hiszpania

Hiszpania

505

505

17

17

29,7

29,7

Niemcy

Niemcy

357

357

16

16

22,3

22,3

Polska

Polska

312

312

16

16

19,5

19,5

Włochy

Włochy

301

301

20

20

15,1

15,1

Wielka Brytania

Wielka Brytania

242

242

11

11

22,0

22,0

Wsparcie instytucjonalne w ramach

Wsparcie instytucjonalne w ramach

polityki budżetowej Unii Europejskiej

polityki budżetowej Unii Europejskiej

Tabela 1: Główne źródła finansowania celów polityki
regionalnej UE w latach 2007-2013

Cel 1:

Konwergencja

Cel 2:

Konkurencyjnoś

ć i Zatrudnienie

w Regionach

Cel 3:

Europejska

Współpraca

Terytorialna

Europejski

Fundusz Rozwoju

Regionalnego

Europejski

Fundusz Rozwoju

Regionalnego

Europejski

Fundusz Rozwoju

Regionalnego

Europejski

Fundusz

Społeczny

Europejski

Fundusz

Społeczny

Fundusz

Spójności

Źródło: Jankowska A.: Fundusze Unii Europejskiej w okresie programowania 2007-2013, PARP, Warszawa 2005, s. 14.

Tabela 2: Podstawowe priorytety polityki regionalnej

Unii Europejskiej w latach 2006-2015

Cel 1: Konwergencja

Cel 2: Konkurencyjność i

Zatrudnienie w Regionach

Cel 3: Europejska

Współpraca Terytorialna

Poprawa warunków wzrostu i
zwiększania zatrudnienia
poprzez:

-

zwiększanie ilości i poprawę

jakości inwestycji w kapitał
ludzki i rzeczowy,

-

rozwijanie innowacyjności i

społeczeństwa opartego na
wiedzy,

-

zwiększanie zdolności

przystosowawczych do zmian
gospodarczych i społecznych,

-

ochronę i poprawę jakości

środowiska,

-

zwiększanie wydajności

administracji.

Zwiększenie

regionalnej

konkurencyjności

i

zatrudnienia poprzez:

-

zwiększenie

atrakcyjności

regionów,

-

zmiany

gospodarcze

i

społeczne, w tym związane z
liberalizacją handlu,

-

zwiększenie

i

poprawę

jakości inwestycji w kapitał
ludzki,

innowacyjność

i

popieranie idei społeczeństwa
opartego na wiedzy,

-

przedsiębiorczość,

-

ochronę i poprawę jakości

środowiska,

-

poprawę

dostępności,

zdolności przystosowawczych
pracowników i

podmiotów

gospodarczych,

-

rozwijanie

rynków

pracy

sprzyjających

integracji

społecznej.

Wspieranie terytorialnej
konkurencyjności oraz
promowanie harmonijnego i
zrównoważonego rozwoju
terytorium Unii poprzez:

-

umacnianie współpracy

transgranicznej przez wspólne
inicjatywy lokalne i
regionalne,

-

umacnianie współpracy

ponadnarodowej przez
działania sprzyjające
zintegrowanemu rozwojowi
terytorialnemu powiązanemu
z priorytetami Wspólnoty,

-

umacnianie współpracy

międzyregionalnej i wymiany
doświadczeń na właściwym
szczeblu terytorialnym.

Źródło:

Por. m.in. Rozporządzenie ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR),

Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności na lata 2007-2013,
Rozporządzenie Rady (WE) nr 108/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. (Dz.U.L.210/25 z dn. 31.7.2006).

Wsparcie instytucjonalne w ramach

Wsparcie instytucjonalne w ramach

polityki budżetowej Unii Europejskiej

polityki budżetowej Unii Europejskiej

W odniesieniu do polityki intra i interegionalnej Polski postuluje się
przestrzeganie następujących zasad (szerzej nt.:Grosse, s. 3-5):

-subsydiarności rozwoju regionalnego, co oznacza, iż polityka
regionalna państwa ma charakter uzupełniający i pomocniczy wobec działań
podejmowanych przez samorządy województw; a ponadto działania polityki
regionalnej państwa powinny wspierać i uzupełniać politykę regionalną
województw samorządowych, a nie zastępować lub dublować tej polityki;

-wspierania rozwoju endogenicznego województw, wskazującej na
konieczność budowania pierwszym rzędzie siły konkurencyjnej opierającej
się na wewnętrznych czynnikach wzrostu, przełamywaniu strukturalnych
problemów gospodarczych i społecznych województw, pobudzania
aktywności społecznej i sprawności działania administracji publicznej w
województwach;

- rozwoju wszystkich polskich województw, co przekłada się na wzmacnianie
systemu terytorialnego o silnych wewnętrznych powiązaniach
kooperacyjnych, zmierzającego do większej spójności terytorialnej,
gospodarczej i społecznej; oznacza to ponadto, że żaden z regionów nie
może być wykluczony z procesów rozwoju;

-inicjowania długofalowego rozwoju regionalnego, co oznacza
przyjęcia jako zasady długookresowego planowania strategii rozwoju
regionalnego oparcia polityk publicznych na takich właśnie strategiach; a
także to iż działania zmierzające do rozwoju regionalnego powinny
opierać się na wieloletnich planach inwestycyjnych i programach
operacyjnych;

-koordynacji instrumentów polityki regionalnej i innych
publicznych polityk rozwojowych, wskazującej iż podstawowym
warunkiem skuteczności polityki regionalnej państwa jest zapewnienie
koordynacji działań zmierzających do rozwoju regionalnego miedzy
różnymi podmiotami władz publicznych, a także skoordynowanie działań
rządu i samorządów województw;

-koncentracji przestrzennej rozwoju regionalnego, a istotnym
czynnikiem tej koncentracji jest zapewnienie właściwej koordynacji
polityk publicznych różnego szczebla, zapewnienienie zgodności strategii
rozwoju regionalnego i planów zagospodarowania przestrzennego, jak
również wprowadzenia procedur lepszego planowania zagospodarowania
przestrzennego między różnymi szczeblami władz publicznych.

- zapewnienia efektywności i najwyższej jakości polityki
regionalnej, postulującej stałe dążenie do zwiększenia zdolności
absorpcyjnych województw, poprawienia oraz upraszczania procedur i
struktur administracji publicznej, zwiększenia profesjonalizmu i
kompetencji urzędników.