ZAPASY

W LOGISTYCE

ZARZĄDZANIE
ZAPASAMI

opracowanie

Dr Wojciech M.
BANASIEWICZ

ZARZĄDZANIE

ZAPASAMI

TEZA:

Rozwój koncepcji

just-in-time, MRP, MRP II, DRP

wraz z podkre-śleniem potrzeby partnerskiej współpracy z
dostawcami, skracania czasu re-alizacji dostaw oraz
eliminacji zapasów, bądź obniżenia (optymalizacji) ich
poziomu, wywołał zmiany w zarządzaniu zapasami.

Nie zmienia to jednak faktu, że nadal każde

przedsiębiorstwo utrzy-muje zapasy (bezpieczeństwa)
różnego rodzaju i w związku z tym nie zmalało znaczenie
ekonomiki zapasów i metod zarządzania zapasami.

ZARZĄDZANIE ZAPASAMI

definicje

Zapasy to (w uproszczeniu):

wartość lub ilość surowców,

komponentów, dóbr
użytkowych, półproduktów i
wyrobów gotowych, które są
przechowywane lub składowane
w celu zużycia w razie
zaistnienia takiej potrzeby.

ZARZĄDZANIE ZAPASAMI

definicje

Zarządzanie zapasami odnosi się do:

metod umożliwiających utrzymywanie

zapasów surowców, części,
półproduktów lub wyrobów
gotowych w ilości pozwalającej
zapewnić maksymalny poziom
obsługi klienta przy minimalnych
kosztach.

ZARZĄDZANIE ZAPASAMI

definicje

Według H.K. Compton’a i D. Jessop’a

zapasy to *:

„zbiór wszystkich materiałów, dóbr i usług

wykorzystywanych w przedsiębiorstwie

niezależnie od tego, czy zostały one

zakupione na zewnątrz, dostarczone z

innnego oddziału przedsiębiorstwa, czy

wyprodukowane na miejscu”.

[*] H.K. Compton, D. Jessop, Dictionary of Purchasing and

Supply Management, Pitman, London 1989, s.135

ZARZĄDZANIE ZAPASAMI

klasyfikacja

Np. w przedsiębiorstwie produkcyjnym:



Surowce,



Komponenty i podzespoły,



Wyroby gotowe,



Dobra użytkowe

Z punktu widzenia wykorzystania zapasów w

całym łańcuchu dostaw można je podzielić na:



Zapasy podstawowe (surowce, komponenty i

podzespoły oraz półprodukty i wyroby

gotowe);



Zapasy pomocnicze (wszelkiego rodzaju

produkty potrzebne w przedsiębiorstwie);

ZARZĄDZANIE ZAPASAMI

cele

Do celów zarządzania zapasami należą:



Zapewnienie wymaganego poziomu obsługi

kli-entów wewnętrznych i zewnętrznych z

uwzględ-nieniem jakości i stosunku do

całości (odsetka) zrealizowanych zamówień;



Monitorowanie bieżącego i przyszłego

zapotrze-bowania na wszystkie dobra

konieczne dla unik-nięcia nadwyżek oraz

wąskich gardeł w produkcji;



Minimalizowanie kosztów poprzez

zmniejszanie różnorodności zapasów,

ustalanie ekonomicz-nych wielkości

zamawianych partii i analizowanie kosztów

tworzenia i utrzymywania zapasów.

ZARZĄDZANIE ZAPASAMI

cele

Do najważniejszych czynników determinujących właściwą

wielkość zapasów przedsiębiorstwa należą:



Popyt na wyrób gotowy, w którego skład wchodzą

zakupione dobra zaopatrzeniowe;



Polityka zapasów w przedsiębiorstwie;



Stosowane metody produkcji:

- produkcja jednostkowa,
- podukcja seryjna,
- montaż lub obróbka;



Rodzaj popytu na daną pozycję zapasów:

- niezależny
- zależny;



Poziom obsługi klienta, tj. wymagany stopień dostępności

z zapasu (straty w wyniku opóźnień w produkcji, szpitale).

liczba przypadków zaspokojenia

popytu na dany produkt
Dostępność =
liczba przypadków zgłoszenia popytu

na dany produkt

ZARZĄDZANIE ZAPASAMI

popyt niezależny i zależny

Popyt może być niezależny i zależny



Popyt niezależny (pierwotny) powstaje poza przed-

siębiorstwem tj. na rynku, a więc determinują go

warunki rynkowe, a nie decyzje dotyczące produkcji.

W przypadku przedsiębiorstw produkcyjnych całkowicie niezależny popyt

charakteryzuje jedynie wyroby gotowe (produkty końcowe sprzedawane

klientowi). Popyt niezależny można jedynie prognozować. Mimo że waha się on

pod wpływem przypadkowych zdarzeń na rynku, jest zwykle ciągły i daje się

określić.



Popyt zależny (wtórny) - to potrzeby materiałowe

przedsiębiorstwa wynikające z konieczności

wytworzenia wyrobów gotowych i ich części

zamiennych.

Popyt ten można zaplanować, a z powodu „harmonogramowania produkcji”

seryjnej jest zwykle nieciągły i nieregularny.

ZARZĄDZANIE ZAPASAMI

koszty zapasów

Koszty tworzenia zapasów (koszty

zamawiania). Wysokość kosztów

związanych ze złożeniem zamówienia jest

niezależna od jego wielkości. Na koszty te

składają się:



koszty wstępne

(np. k. przygotowania zgłoszenia zapotrzebowania, wyboru

dostawcy, negocjacji itp.);



koszty złożenia zamówienia

(np. k. przygotowania zamówienia, materiałów biurowych,

wysyłki zamówienia itp.);



Koszty ponoszone po złożeniu zamówienia

(np. k. realizacji zamówienia, przyjęcia dostarczanych dóbr na

stan, manipulacja materiałami, badań kontrolnych,

potwierdzania faktur i realizacji wskazanych na nich należności

itp.).

W zarządzaniu
zapasami bardzo
ważne są koszty
tworzenia i
utrzymywania
zapasów, a także
koszty wyczerpania
zapasów

W praktyce trudno jest
ustalić względnie
jednoznaczne stanowisko w
kwestii tworzenia zapasów
dlatego, że różnią się one w
zależności od:

-złożoności zamówienia i
stażu pracy pracowników za
nie odpowiedzialnych,

-- sposobu przygotowania
amówienia (ręcznie czy
komputerowo)

ZARZĄDZANIE ZAPASAMI

koszty zapasów (2)

Koszty utrzymywania zapasów to całość kosztów

ponoszonych wskutek istnienia zapasów w

przedsiębiorstwie. Na koszty te składają się:

1) Koszty proporcjonalne do wartości zapasu:



Koszty kapitału (finansowania), np. k. odsetek od

kapitału zamrożonego w zapasach;



Koszty ubezpieczenia,



Utrata wartości zapasów w wyniku ich zepsucia się

oraz kradzieży (podkradanie).

2) Koszty proporcjonalne w stosunku do fizycznych

właściwości zapasów:



Koszty składowania, k. przestrzeni magazynowej,

opłaty magazynowe, opłaty za energię i ogrzewanie.



Koszty pracy związane z czynnościami

manipulacyjnymi i kontrolnymi,



Koszty biurowe związane z opracowaniem

dokumentacji i prowadzeniem ewidencji

magazynowej.

ZARZĄDZANIE ZAPASAMI

koszty zapasów (3)

Koszty wyczerpania zapasów – można tylko ustalić

koszty pośrednie tj.:

 Straty wynikające ze zmniejszenia wolumenu

produkcji;

 K. spowodowane przestojami i zwyżkę kosztów

wynikającą z rozłożenia ogólnych kosztów

stałych na zmniejszony volumen produkcji;

 K. działań podjętych w celu uzupełnienia zapasów,

np. k. zakupu dóbr od podmiotu utrzymującego

ich zapas po wyższej cenie,

k. pozyskania materiałów substytucyjnych;
 Utratę reputacji u klientów spowodowaną brakiem

zdolności do realizacji dostaw lub opóźnieniem

dostawy

Koszty wyczerpania
zapasów są często
ukryte w kosztach
ogólnych.

Są one trudne do
oszacowania lub
uwzględnienia w
modelach zapasów.

ZARZĄDZANIE ZAPASAMI

metoda ABC

W praktyce
logistycznej reguła
80/20 stała się pod-
stawą analizy zapasów
i na jej bazie
stworzono metodykę
szeroko stosowanej
analizy ABC, która
dzieli zapasy pod
kątem wartości
(zaznaczono także na
rysunku). Skoro 20%
pozycji asortyment-
owych pozostających
w zapasie stanowi 80%
całko-witej wartości
zapasu, to su-geruje
odmienne podejście do
sterowania zapasem
tych 20% pozycji, do
procesu wyboru
dostawców oraz do
obsługi dostaw.