Katedra i Klinika Okulistyki, I Wydział Lekarski Akademii Medycznej

Katedra i Klinika Okulistyki, I Wydział Lekarski Akademii Medycznej

w Warszawie

w Warszawie

Kierownik: Prof. dr hab. med. Dariusz Kęcik

Kierownik: Prof. dr hab. med. Dariusz Kęcik

Jan Kasprzak

Jan Kasprzak

Bezpieczeństwo pracy z

Bezpieczeństwo pracy z

laserami

laserami

LASER

LASER

(

(

L

L

ight

ight

A

A

mplification by

mplification by

S

S

timulated

timulated

E

E

missin of

missin of

R

R

adiation)

adiation)

- wzmocnienie światła przez

- wzmocnienie światła przez

wymuszoną emisję

wymuszoną emisję

promieniowania

promieniowania

Zasada emisji wymuszonej

Zasada emisji wymuszonej

Zaburzenie

Zaburzenie

wymuszające

wymuszające

Promieniowanie
wymuszone

Fotony wymuszający i wymuszony mają identyczne

Fotony wymuszający i wymuszony mają identyczne

parametry

parametry

2

3

Czynnik wzbudzający

Czynnik wzbudzający

przejście bezpromieniste

akcja laserowa

1

INWERSJA OBSADZEŃ

INWERSJA OBSADZEŃ

Poziom metatrwały

GROMADZENIE ENERGII NA POZIOMACH METATRWAŁYCH

GROMADZENIE ENERGII NA POZIOMACH METATRWAŁYCH

REZONATOR

REZONATOR

- WZMOCNIENIE PROMIENIOWANIA

- WZMOCNIENIE PROMIENIOWANIA

O OKREŚLONEJ DŁUGOŚCI FALI

O OKREŚLONEJ DŁUGOŚCI FALI

W OKREŚLONYM KIERUNKU

W OKREŚLONYM KIERUNKU

rezonator

rezonator

układ pompujący

układ pompujący

ośrodek czynny

ośrodek czynny

z inwersją obsadzeń

z inwersją obsadzeń

lostro

lostro

odbijające

odbijające

lostro

lostro

z transmisją

z transmisją

Przykładowa konstrukcja lasera na ciele

Przykładowa konstrukcja lasera na ciele

stałym

stałym

Wysoki stopień monochromatyczności

Wysoki stopień monochromatyczności

Wysoka spójność czasowa i przestrzenna

Wysoka spójność czasowa i przestrzenna

Wysoki stopień kolimacji

Wysoki stopień kolimacji

Duże natężenia promieniowania

Duże natężenia promieniowania

Nowe techniki sterowania umożliwiające

Nowe techniki sterowania umożliwiające

generację bardzo krótkich impulsów

generację bardzo krótkich impulsów

Konstrukcja lasera umożliwia

Konstrukcja lasera umożliwia

koncentrację energii

koncentrację energii

w przestrzeni, czasie i długości fali

w przestrzeni, czasie i długości fali

promieniowania

promieniowania

Cechy promieniowania laserowego

Cechy promieniowania laserowego

Wysoki stopień monochromatyczności

Wysoki stopień monochromatyczności

Wysoka spójność czasowa i przestrzenna

Wysoka spójność czasowa i przestrzenna

Wysoki stopień kolimacji

Wysoki stopień kolimacji

Duże natężenia promieniowania

Duże natężenia promieniowania

Nowe techniki sterowania umożliwiające

Nowe techniki sterowania umożliwiające

generację bardzo krótkich impulsów

generację bardzo krótkich impulsów

Konstrukcja lasera umożliwia

Konstrukcja lasera umożliwia

koncentrację energii

koncentrację energii

w przestrzeni, czasie i długości fali

w przestrzeni, czasie i długości fali

promieniowania

promieniowania

Cechy promieniowania laserowego

Cechy promieniowania laserowego

EFEKT BIOLOGICZNY

EFEKT BIOLOGICZNY

WYŁĄCZNIE W WYNIKU

WYŁĄCZNIE W WYNIKU

POCHŁANIANIA ENERGII

POCHŁANIANIA ENERGII

WŁAŚCIWOŚCI TKANEK WPŁYWAJĄCE

WŁAŚCIWOŚCI TKANEK WPŁYWAJĄCE

NA ZAGROŻENIE PROMIENIOWANIEM

NA ZAGROŻENIE PROMIENIOWANIEM

LASEROWYM

LASEROWYM

ROZPRASZANIE

POCHŁANIANIE

POCHŁANIANIE

TRANSMISJA

ODBICIE NA POWIERZCHNIACH GRANICZNYCH

555nm

Koagulator

Koagulator

półprzewodnikowy

półprzewodnikowy

Koagulator

Koagulator

argonowy

argonowy

EFEKT BIOLOGICZNY ZALEŻNY JEST

EFEKT BIOLOGICZNY ZALEŻNY JEST

OD GĘSTOŚCI ENERGII POCHŁONIĘTEJ W

OD GĘSTOŚCI ENERGII POCHŁONIĘTEJ W

TKANCE

TKANCE

CW: moc pochłonięta, średnica ogniska i czas ekspozycji

CW: moc pochłonięta, średnica ogniska i czas ekspozycji

Impulsowy: energia pochłonięta w impulsie, liczba impulsów i

Impulsowy: energia pochłonięta w impulsie, liczba impulsów i

średnica ogniska

średnica ogniska

Laser CW: wpływ zawartości wody na zmiany temperatury od

Laser CW: wpływ zawartości wody na zmiany temperatury od

czasu ekspozycji

czasu ekspozycji

Fotokoagulacja

Fotokoagulacja

laser argonowy

laser argonowy

II harmoniczna ND:YAG

II harmoniczna ND:YAG

z przetwornikiem akusto

z przetwornikiem akusto

optycznym

optycznym

ND:YAG łączenie tkanek

ND:YAG łączenie tkanek

Fotoablacja

Fotoablacja

(laser ekscimerowy 193nm)

(laser ekscimerowy 193nm)

Lasery impulsowe

Lasery impulsowe

oddziaływanie fotoakustyczne z

oddziaływanie fotoakustyczne z

przełamaniem optycznym

przełamaniem optycznym

Czas trwania impulsu 10

Czas trwania impulsu 10

-8

-8

do 10

do 10

-9

-9

s

s

Chwilowa gęstość mocy 10

Chwilowa gęstość mocy 10

10

10

do 10

do 10

12

12

W/cm2

W/cm2

Pola elektryczne 10

Pola elektryczne 10

7

7

V/cm

V/cm

Przyczyny wzrostu ciśnienia

Przyczyny wzrostu ciśnienia

( atmosfery )

( atmosfery )

Formowanie plazmy

Formowanie plazmy

1000 – 2000

1000 – 2000

Rozproszenie Brillouina (fononowe)

Rozproszenie Brillouina (fononowe)

50 –

50 –

100

100

Waporyzacja

Waporyzacja

100

100

Termiczna ekspansja

Termiczna ekspansja

100

100

Elektrostrykcja

Elektrostrykcja

0,01 – 100

0,01 – 100

Ciśnienie promieniowania

Ciśnienie promieniowania

0,01

0,01

Działanie fotoakustyczne z przełamaniem optycznym

Działanie fotoakustyczne z przełamaniem optycznym

( laser Nd:YAG Q – switch )

( laser Nd:YAG Q – switch )

Ośrodki przezierne dla niewielkich gęstości mocy

Ośrodki przezierne dla niewielkich gęstości mocy

stają się nieprzeźroczyste dla impulsów

stają się nieprzeźroczyste dla impulsów

gigantycznych

gigantycznych

Działanie fotoakustyczne bez przełamania optycznego

Działanie fotoakustyczne bez przełamania optycznego

Laser

Laser

erbowy

erbowy

generacja

generacja

swobodna

swobodna

Q -switch

Q -switch

Q -switch

Q -switch

Drążenie z wykorzystaniem lasera erbowego Q -

Drążenie z wykorzystaniem lasera erbowego Q -

switch

switch

Zagrożenia powodowane promieniowaniem

Zagrożenia powodowane promieniowaniem

laserowym

laserowym

Poziom promieniowania laserowego nie

Poziom promieniowania laserowego nie

powodujący obrażeń

powodujący obrażeń

określany jest jako Maksymalna Dopuszczalna

określany jest jako Maksymalna Dopuszczalna

Ekspozycja MDE

Ekspozycja MDE

Inne zagrożenia

Inne zagrożenia

Zagrożenia elektryczne

Zagrożenia elektryczne

Zagrożenia od par i gazów

Zagrożenia od par i gazów

Zagrożenia pożarowe lub wybuchowe

Zagrożenia pożarowe lub wybuchowe

Zagrożenia innym promieniowaniem

Zagrożenia innym promieniowaniem

Wartości MDE są odniesione do:

Wartości MDE są odniesione do:

- długości fali promieniowania

- długości fali promieniowania

- czasu trwania impulsu i czasu ekspozycji

- czasu trwania impulsu i czasu ekspozycji

- rodzaju tkanki narażonej na obrażenie

- rodzaju tkanki narażonej na obrażenie

- rodzaju ekspozycji (wiązka padająca bezpośrednio

- rodzaju ekspozycji (wiązka padająca bezpośrednio

lub

lub

promieniowanie rozproszone)

promieniowanie rozproszone)

- rozmiaru obrazu na siatkówce oka w przypadku

- rozmiaru obrazu na siatkówce oka w przypadku

promieniowania

promieniowania

widzialnego i bliskiej podczerwieni.

widzialnego i bliskiej podczerwieni.

Wartości MDE są ustalane poniżej znanych

Wartości MDE są ustalane poniżej znanych

poziomów zagrożeń, oparte są na informacjach z

poziomów zagrożeń, oparte są na informacjach z

badań doświadczalnych.

badań doświadczalnych.

Wartości te nie definiują precyzyjnie granicy

Wartości te nie definiują precyzyjnie granicy

oddzielającej poziom bezpieczny od

oddzielającej poziom bezpieczny od

niebezpiecznego i powinny być uważane jedynie za

niebezpiecznego i powinny być uważane jedynie za

wskazówki przy kontroli ekspozycji.

wskazówki przy kontroli ekspozycji.

Dyrektywa 2006/25/EC Parlamentu Europejskiego i Rady

Dyrektywa 2006/25/EC Parlamentu Europejskiego i Rady

w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony

w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony

zdrowia i bezpieczeństwa, dotyczących narażenia

zdrowia i bezpieczeństwa, dotyczących narażenia

pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi

pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi

(sztucznym promieniowaniem optycznym), jest w trakcie

(sztucznym promieniowaniem optycznym), jest w trakcie

wdrażania do polskiego systemu prawnego.

wdrażania do polskiego systemu prawnego.

(Na podstawie informacji Departamentu Prewencji i

(Na podstawie informacji Departamentu Prewencji i

Promocji GIP IP 11-12/2007)

Promocji GIP IP 11-12/2007)

Podział laserów i urządzeń laserowych na klasy

Podział laserów i urządzeń laserowych na klasy

( PN-EN 60825-1:2005)

( PN-EN 60825-1:2005)

1

1

Lasery, które są bezpieczne w racjonalnie przewidywalnych

Lasery, które są bezpieczne w racjonalnie przewidywalnych

warunkach pracy.

warunkach pracy.

1M

1M

Lasery emitujące promieniowanie w zakresie długości fali od

Lasery emitujące promieniowanie w zakresie długości fali od

302,5 nm – 4000 nm, które są bezpieczne w racjonalnie

302,5 nm – 4000 nm, które są bezpieczne w racjonalnie

przewidywalnych warunkach pracy, ale mogą stanowić

przewidywalnych warunkach pracy, ale mogą stanowić

zagrożenie przy obserwacji przez przyrządy optyczne.

zagrożenie przy obserwacji przez przyrządy optyczne.

2

2

Lasery emitujące promieniowanie widzialne w zakresie długości

Lasery emitujące promieniowanie widzialne w zakresie długości

fali od 400 nm do 700 nm, gdzie ochrona oka jest w naturalny

fali od 400 nm do 700 nm, gdzie ochrona oka jest w naturalny

sposób zapewniona przez reakcje awersyjne, łącznie z odruchem

sposób zapewniona przez reakcje awersyjne, łącznie z odruchem

mrugania.

mrugania.

2M

2M

Lasery emitujące promieniowanie widzialne w zakresie długości

Lasery emitujące promieniowanie widzialne w zakresie długości

fali od 400 nm do 700 nm, gdzie ochrona oka jest w naturalny

fali od 400 nm do 700 nm, gdzie ochrona oka jest w naturalny

sposób zapewniona przez reakcje awersyjne, łącznie z odruchem

sposób zapewniona przez reakcje awersyjne, łącznie z odruchem

mrugania. Jednak patrzenie w wiązkę może stanowić zagrożenie

mrugania. Jednak patrzenie w wiązkę może stanowić zagrożenie

przy obserwacji przez przyrządy optyczne.

przy obserwacji przez przyrządy optyczne.

3R

3R

Lasery emitujące promieniowanie w zakresie długości fali od

Lasery emitujące promieniowanie w zakresie długości fali od

302,5 nm do 106 nm, potencjalnie zagrażające przy

302,5 nm do 106 nm, potencjalnie zagrażające przy

bezpośrednim patrzeniu w wiązkę.

bezpośrednim patrzeniu w wiązkę.

3B

3B

Lasery niebezpieczne przy bezpośrednim patrzeniu w wiązkę (w

Lasery niebezpieczne przy bezpośrednim patrzeniu w wiązkę (w

zakresie nominalnej odległości zagrożenia wzroku). Patrzenie

zakresie nominalnej odległości zagrożenia wzroku). Patrzenie

na odbite promieniowanie rozproszone jest zazwyczaj

na odbite promieniowanie rozproszone jest zazwyczaj

bezpieczne.

bezpieczne.

4

4

Lasery bardzo niebezpieczne, wytwarzające zagrożenie także

Lasery bardzo niebezpieczne, wytwarzające zagrożenie także

przy odbiciach rozproszonych. Mogą powodować obrażenia

przy odbiciach rozproszonych. Mogą powodować obrażenia

skóry i zagrożenie pożarem. Ich stosowanie wymaga

skóry i zagrożenie pożarem. Ich stosowanie wymaga

ekstremalnej ostrożności.

ekstremalnej ostrożności.

Klas

Klas

a

a

Nowy podział

Nowy podział

Klas

Klas

a

a

Stary podział

Stary podział

1

1

Lasery, które są bezpieczne w racjonalnie

Lasery, które są bezpieczne w racjonalnie

przewidywalnych warunkach pracy.

przewidywalnych warunkach pracy.

1

1

Lasery, które są bezpieczne w racjonalnie

Lasery, które są bezpieczne w racjonalnie

przewidywanych warunkach pracy

przewidywanych warunkach pracy

1M

1M

Lasery emitujące promieniowanie w zakresie

Lasery emitujące promieniowanie w zakresie

długości fali od 302,5 nm – 4000 nm, które są

długości fali od 302,5 nm – 4000 nm, które są

bezpieczne w racjonalnie przewidywalnych

bezpieczne w racjonalnie przewidywalnych

warunkach pracy, ale mogą stanowić

warunkach pracy, ale mogą stanowić

zagrożenie przy obserwacji przez przyrządy

zagrożenie przy obserwacji przez przyrządy

optyczne.

optyczne.

2

2

Lasery emitujące promieniowanie widzialne w

Lasery emitujące promieniowanie widzialne w

zakresie długości fali od 400 nm do 700 nm,

zakresie długości fali od 400 nm do 700 nm,

gdzie ochrona oka jest w naturalny sposób

gdzie ochrona oka jest w naturalny sposób

zapewniona przez reakcje awersyjne, łącznie z

zapewniona przez reakcje awersyjne, łącznie z

odruchem mrugania.

odruchem mrugania.

2

2

Lasery emitujące promieniowanie widzialne w

Lasery emitujące promieniowanie widzialne w

zakresie długości fal od 400 nm do 700 nm.

zakresie długości fal od 400 nm do 700 nm.

Ochrona oka jest zapewniona w sposób

Ochrona oka jest zapewniona w sposób

naturalny przez instynktowne reakcje

naturalny przez instynktowne reakcje

obronne, w tym odruch mrugania oka

obronne, w tym odruch mrugania oka

2M

2M

Lasery emitujące promieniowanie widzialne w

Lasery emitujące promieniowanie widzialne w

zakresie długości fali od 400 nm do 700 nm,

zakresie długości fali od 400 nm do 700 nm,

gdzie ochrona oka jest w naturalny sposób

gdzie ochrona oka jest w naturalny sposób

zapewniona przez reakcje awersyjne, łącznie z

zapewniona przez reakcje awersyjne, łącznie z

odruchem mrugania. Jednak patrzenie w

odruchem mrugania. Jednak patrzenie w

wiązkę może stanowić zagrożenie przy

wiązkę może stanowić zagrożenie przy

obserwacji przez przyrządy optyczne.

obserwacji przez przyrządy optyczne.

3R

3R

Lasery emitujące promieniowanie w zakresie

Lasery emitujące promieniowanie w zakresie

długości fali od 302,5 nm do 106 nm,

długości fali od 302,5 nm do 106 nm,

potencjalnie zagrażające przy bezpośrednim

potencjalnie zagrażające przy bezpośrednim

patrzeniu w wiązkę.

patrzeniu w wiązkę.

3A

3A

Lasery bezpieczne przy patrzeniu okiem

Lasery bezpieczne przy patrzeniu okiem

nieuzbrojonym. W przypadku laserów

nieuzbrojonym. W przypadku laserów

emitujących promieniowanie w zakresie

emitujących promieniowanie w zakresie

długości fal od 400 nm do 700 nm ochrona

długości fal od 400 nm do 700 nm ochrona

oka zapewniona jest przez instynktowne

oka zapewniona jest przez instynktowne

reakcje obronne.

reakcje obronne.

3B

3B

Lasery niebezpieczne przy bezpośrednim

Lasery niebezpieczne przy bezpośrednim

patrzeniu w wiązkę (w zakresie nominalnej

patrzeniu w wiązkę (w zakresie nominalnej

odległości zagrożenia wzroku). Patrzenie na

odległości zagrożenia wzroku). Patrzenie na

odbite promieniowanie rozproszone jest

odbite promieniowanie rozproszone jest

zazwyczaj bezpieczne.

zazwyczaj bezpieczne.

3B

3B

Lasery, które są niebezpieczne podczas

Lasery, które są niebezpieczne podczas

bezpośredniej ekspozycji promieniowania.

bezpośredniej ekspozycji promieniowania.

Patrzenie na odbicia rozproszone są zwykle

Patrzenie na odbicia rozproszone są zwykle

bezpieczne.

bezpieczne.

4

4

Lasery bardzo niebezpieczne, wytwarzające

Lasery bardzo niebezpieczne, wytwarzające

zagrożenie także przy odbiciach

zagrożenie także przy odbiciach

rozproszonych. Mogą powodować obrażenia

rozproszonych. Mogą powodować obrażenia

skóry i zagrożenie pożarem. Ich stosowanie

skóry i zagrożenie pożarem. Ich stosowanie

wymaga ekstremalnej ostrożności.

wymaga ekstremalnej ostrożności.

4

4

Lasery, które wytwarzają niebezpieczne

Lasery, które wytwarzają niebezpieczne

odbicia rozproszone. Mogą one powodować

odbicia rozproszone. Mogą one powodować

uszkodzenie skóry oraz stwarzają zagrożenie

uszkodzenie skóry oraz stwarzają zagrożenie

pożarem. Podczas obsługi laserów klasy 4

pożarem. Podczas obsługi laserów klasy 4

należy zachować szczególną ostrożność.

należy zachować szczególną ostrożność.

Praca ze światłowodem wymaga szczególnej ostrożności

Praca ze światłowodem wymaga szczególnej ostrożności

Z końcówki światłowodu rozchodzi wiązka się stożkowo.

Z końcówki światłowodu rozchodzi wiązka się stożkowo.

Graniczna odległość przy której zagrożenie już nie występuje

Graniczna odległość przy której zagrożenie już nie występuje

zależna jest od parametrów geometrycznych wiązki

zależna jest od parametrów geometrycznych wiązki

Nominalna odległość zagrożenia wzroku NodZW

Nominalna odległość zagrożenia wzroku NodZW

-

-

odległość, dla której natężenie napromienienia

odległość, dla której natężenie napromienienia

lub napromienienie = MDE

lub napromienienie = MDE

Wymagania dotyczące urządzeń laserowych

Wymagania dotyczące urządzeń laserowych

klasy 3B

klasy 3B

lub 4

lub 4

-

Obudowa ochronna.

Obudowa ochronna.

-

Uruchamianie urządzenia kluczem.

Uruchamianie urządzenia kluczem.

-

Ostrzeganie przed emisją promieniowania

Ostrzeganie przed emisją promieniowania

laserowego.

laserowego.

-

Tłumik wiązki laserowej umożliwiający

Tłumik wiązki laserowej umożliwiający

przerwanie pracy

przerwanie pracy

-

Bezpieczne sterowanie

Bezpieczne sterowanie

-

Miernik promieniowania

Miernik promieniowania

-

Wskaźnik miejsca ekspozycji

Wskaźnik miejsca ekspozycji

-

Blokada gniazd światłowodu

Blokada gniazd światłowodu

-

Zapobieganie odbiciom zwierciadlanym

Zapobieganie odbiciom zwierciadlanym

-

Filtry ochronne w torze obserwacyjnym

Filtry ochronne w torze obserwacyjnym

-

Okulary ochronne

Okulary ochronne

-

Oznakowanie urządzeń i pomieszczeń

Oznakowanie urządzeń i pomieszczeń

laserowych

laserowych

-

Szkolenia personelu

Szkolenia personelu

Uwaga praktyczna – rozpoczynanie pracy od

Uwaga praktyczna – rozpoczynanie pracy od

ekspozycji z niskimi wartościami mocy lub energii.

ekspozycji z niskimi wartościami mocy lub energii.

KLAS

KLAS

A

A

Tekst polski

Tekst polski

Tekst angielski

Tekst angielski

1

1

URZĄDZENIE LASEROWE KLASY 1

URZĄDZENIE LASEROWE KLASY 1

CLAS 1 LASER PRODUCT

CLAS 1 LASER PRODUCT

1M

1M

PROMIENIOWANIE LASEROWE NIE

PROMIENIOWANIE LASEROWE NIE

SPOGLĄDA

SPOGLĄDA

Ć

Ć

BEZPO

BEZPO

Ś

Ś

REDNIO W WI

REDNIO W WI

Ą

Ą

ZK

ZK

Ę

Ę

PRZEZ PRZYRZ

PRZEZ PRZYRZ

Ą

Ą

DY OPTYCZNE

DY OPTYCZNE

URZ

URZ

Ą

Ą

DZENIE

DZENIE

LASEROWE KLASY 1M

LASEROWE KLASY 1M

LASER RADIATION

LASER RADIATION

DO NOT VIEV

DO NOT VIEV

DIRECTLY WITH OPTICAL

DIRECTLY WITH OPTICAL

INSTRUMENT

INSTRUMENT

CLAS 1M LASER

CLAS 1M LASER

PRODUCT

PRODUCT

2

2

PROMIENIOWANIE LASEROWE NIE

PROMIENIOWANIE LASEROWE NIE

WPATRYWA

WPATRYWA

Ć

Ć

SI

SI

Ę

Ę

W WI

W WI

Ą

Ą

ZK

ZK

Ę

Ę

URZ

URZ

Ą

Ą

DZENIE

DZENIE

LASEROWE KLASY 2

LASEROWE KLASY 2

LASER RADIATION

LASER RADIATION

DO NOT STARE

DO NOT STARE

INTO BEAM

INTO BEAM

CLASS 2 LASER

CLASS 2 LASER

PRODUCT

PRODUCT

2M

2M

PROMIENIOWANIE LASEROWE NIE

PROMIENIOWANIE LASEROWE NIE

WPATRYWAĆ SIĘ

WPATRYWAĆ SIĘ

W WI

W WI

Ą

Ą

ZK

ZK

Ę

Ę

LUB NIE

LUB NIE

SPOGL

SPOGL

Ą

Ą

DA

DA

Ć

Ć

BEZPO

BEZPO

Ś

Ś

REDNIO W WI

REDNIO W WI

Ą

Ą

ZK

ZK

Ę

Ę

PRZEZ PRZYRZ

PRZEZ PRZYRZ

Ą

Ą

DY OPTYCZNE

DY OPTYCZNE

URZ

URZ

Ą

Ą

DZENIE

DZENIE

LASEROWE KLASY 2M

LASEROWE KLASY 2M

LASER RADIATION

LASER RADIATION

DO NOT STARE

DO NOT STARE

INTO THE BEAM OR VIEV DIRECTLY

INTO THE BEAM OR VIEV DIRECTLY

WITH OPTICAL INSTRUMENTS

WITH OPTICAL INSTRUMENTS

CLAS

CLAS

2M LASER PRODUCT

2M LASER PRODUCT

3R

3R

PROMIENIOWANIE LASEROWE CHRONI

PROMIENIOWANIE LASEROWE CHRONI

Ć

Ć

OCZY

OCZY

URZ

URZ

Ą

Ą

DZENIE LASEROWE KLASY 3R

DZENIE LASEROWE KLASY 3R

LASER RADIATION AVOID DIRECT

LASER RADIATION AVOID DIRECT

EYE EXPOSURE

EYE EXPOSURE

CLAS 3R LASER

CLAS 3R LASER

PRODUCT

PRODUCT

PROMIENIOWANIE LASEROWE UNIKA

PROMIENIOWANIE LASEROWE UNIKA

Ć

Ć

WI

WI

Ą

Ą

ZKI LASEROWEJ

ZKI LASEROWEJ

URZ

URZ

Ą

Ą

DZENIE

DZENIE

LASEROWE KLASY 3R

LASEROWE KLASY 3R

LASER RADIATION

LASER RADIATION

AVOID EXPOSURE

AVOID EXPOSURE

TO BEAM

TO BEAM

CLAS 3R LASER PRODUCT

CLAS 3R LASER PRODUCT

3B

3B

PROMIENIOWANIE LASEROWE UNIKA

PROMIENIOWANIE LASEROWE UNIKA

Ć

Ć

WI

WI

Ą

Ą

ZKI LASEROWEJ

ZKI LASEROWEJ

URZ

URZ

Ą

Ą

DZENIE

DZENIE

LASEROWE KLASY 3B

LASEROWE KLASY 3B

LASER RADIATION

LASER RADIATION

AVOID EXPOSURE

AVOID EXPOSURE

TO BEAM

TO BEAM

CLAS 3B LASER PRODUCT

CLAS 3B LASER PRODUCT

4

4

PROMIENIOWANIE LASEROWE CHRONI

PROMIENIOWANIE LASEROWE CHRONI

Ć

Ć

OCZY I SK

OCZY I SK

Ó

Ó

R

R

Ę

Ę

PRZED PROMIENIOWANIEM

PRZED PROMIENIOWANIEM

BEZPO

BEZPO

Ś

Ś

REDNIM LUB ROZPROSZONYM

REDNIM LUB ROZPROSZONYM

URZ

URZ

Ą

Ą

DZENIE LASEROWE KLASY 4

DZENIE LASEROWE KLASY 4

LASER RADIATION

LASER RADIATION

AVOID EYE OR

AVOID EYE OR

SKIN EXPOSURE TO DIRECT OR

SKIN EXPOSURE TO DIRECT OR

SCATTERED RADIATION

SCATTERED RADIATION

CLAS 4

CLAS 4

LASER PRODUCT

LASER PRODUCT

Zakres promieniowania

Zakres promieniowania

oko

oko

skóra

skóra

UV-C (nadfiolet daleki)

UV-C (nadfiolet daleki)

100 nm - 280 nm

100 nm - 280 nm

Uszkodzenie rogówki

Uszkodzenie rogówki

Rumień,

Rumień,

działanie

działanie

rakotwórcze,

rakotwórcze,

przyspieszone

przyspieszone

starzenie

starzenie

skóry, reakcje

skóry, reakcje

fotoczułe

fotoczułe

Oparzenie

Oparzenie

skóry

skóry

UV-B (nadfiolet średni)

UV-B (nadfiolet średni)

280 nm - 315 nm

280 nm - 315 nm

UV-A (nadfiolet bliski)

UV-A (nadfiolet bliski)

315 nm - 400 nm

315 nm - 400 nm

Zaćma

Zaćma

(VIS) (zakres widzialny)

(VIS) (zakres widzialny)

400 nm - 700 nm

400 nm - 700 nm

Fotochemiczne i

Fotochemiczne i

termiczne

termiczne

uszkodzenie siatkówki

uszkodzenie siatkówki

Oparzenie

Oparzenie

skóry

skóry

IR-A (podczerwień

IR-A (podczerwień

bliska)

bliska)

700 nm - 1400 nm

700 nm - 1400 nm

Zaćma, termiczne

Zaćma, termiczne

uszkodzenie siatkówki

uszkodzenie siatkówki

IR-B (podczerwień

IR-B (podczerwień

średnia) 1400 nm –

średnia) 1400 nm –

3000nm (3 µm )

3000nm (3 µm )

Zaćma, oparzenie

Zaćma, oparzenie

rogówki

rogówki

IR-C (podczerwień

IR-C (podczerwień

daleka)

daleka)

3 µm - 1 mm

3 µm - 1 mm

Oparzenie rogówki

Oparzenie rogówki

fala ciągła (CW)–t

fala ciągła (CW)–t

≥

≥

0.25 s

0.25 s

200

1000

10000

nm

Lasery ekscimerowe

Laser argonowy

Druga harmoniczna Nd:YAG

Laser diodowy

Laser Nd:YAG

Laser CTH:YAG

Laser Er:YAG

2000

3000

CO

2

Laser rubinowy

Okulistyczne lasery barwnikowe

Laser HeNe

Rodzaj

Rodzaj

promieniowania

promieniowania

Oznaczenie

Oznaczenie

długości fali

długości fali

Promieniowanie

Promieniowanie

nadfioletowe

nadfioletowe

nadfiolet próżniowy

nadfiolet próżniowy

UV-C (nadfiolet daleki)

UV-C (nadfiolet daleki)

UV-B (nadfiolet średni)

UV-B (nadfiolet średni)

UV-A (nadfiolet bliski)

UV-A (nadfiolet bliski)

10 nm – 100nm

10 nm – 100nm

100 nm - 280

100 nm - 280

nm

nm

280 nm - 315

280 nm - 315

nm

nm

315 nm - 400

315 nm - 400

nm

nm

Promieniowanie

Promieniowanie

widzialne

widzialne

VIS

VIS

380 nm - 780

380 nm - 780

nm

nm

Promieniowanie

Promieniowanie

podczerwone

podczerwone

IR-A (podczerwień

IR-A (podczerwień

bliska)

bliska)

IR-B (podczerwień

IR-B (podczerwień

średnia)

średnia)

IR-C (podczerwień

IR-C (podczerwień

daleka)

daleka)

780 nm - 1400

780 nm - 1400

nm

nm

1400 nm - 3 µm

1400 nm - 3 µm

3 µm - 1 mm

3 µm - 1 mm

PRZYCZYNY WYPADKÓW PODCZAS PRACY Z LASERAMI

PRZYCZYNY WYPADKÓW PODCZAS PRACY Z LASERAMI

zagrożeń promieniowaniem laserowym

zagrożeń promieniowaniem laserowym

Promieniowanie może być niewidoczne

Promieniowanie może być niewidoczne

Może zagrozić z bardzo dużej odległości (wielu

Może zagrozić z bardzo dużej odległości (wielu

kilometrów)

kilometrów)

Skrajnie wysokie moce w impulsach (GW, a nawet PW)

Skrajnie wysokie moce w impulsach (GW, a nawet PW)

Wiązki wtórne i odbite również stanowią zagrożenie

Wiązki wtórne i odbite również stanowią zagrożenie

Wiązka może być rozbieżna, zogniskowana lub

Wiązka może być rozbieżna, zogniskowana lub

rozproszona, co prowadzi do skomplikowanego

rozproszona, co prowadzi do skomplikowanego

rachunku w celu oceny zagrożenia

rachunku w celu oceny zagrożenia

Główne zagrożenie oczu w paśmie 0.4 –1.4 μm

Główne zagrożenie oczu w paśmie 0.4 –1.4 μm

Istotne problemy BHP przy obchodzeniu się z

Istotne problemy BHP przy obchodzeniu się z

urządzeniami elektrycznymi (napięcia kV) i chemicznymi

urządzeniami elektrycznymi (napięcia kV) i chemicznymi

–chlorowce (lasery ekscymerowe), ciecze kriogeniczne –

–chlorowce (lasery ekscymerowe), ciecze kriogeniczne –

lasery półprzewodnikowe)

lasery półprzewodnikowe)

produkty obróbki czyli np. pyły pary i gazy

produkty obróbki czyli np. pyły pary i gazy