V. Środki nasenne (uspokajająco-nasenne)

1. Pochodne 1,4-benzodiazepiny
2. Pochodne 1,5-benzodiazepiny
3. Pochodne 2,3-benzodiazepiny
4. Leki nasenne o budowie
niebenzodiazepinowej
5. Pochodne kwasu barbiturowego

Sen

Sen

●

●

4-9 godzin na dobę

4-9 godzin na dobę

●

●

zniesienie świadomości

zniesienie świadomości

●

●

zmniejszenie napięcia mięśniowego

zmniejszenie napięcia mięśniowego

●

●

osłabienie większości czynności

osłabienie większości czynności

autonomicznych

autonomicznych

●

●

jest to stan fizjologiczny

jest to stan fizjologiczny

●

●

stan emocjonalny

stan emocjonalny

●

●

faza NREM 75-80%

faza NREM 75-80%

●

●

faza REM

faza REM

●

●

REM i 3 stadium NREM - marzenia

REM i 3 stadium NREM - marzenia

●

●

3 i 4 stadium NREM somnambulizm,

3 i 4 stadium NREM somnambulizm,

mówienie

mówienie

●●

●●

stan pobudzenia

stan pobudzenia

●●

●●

ból

ból

●●

●●

lęk

lęk

●●

●●

odstawienie leków, alkoholu

odstawienie leków, alkoholu

●●

●●

depresja

depresja

●

●

rodzaje

rodzaje

●●

●●

bezsenność dotycząca wstępnego

bezsenność dotycząca wstępnego

okresu snu

okresu snu

●●

●●

wczesne ranne budzenie

wczesne ranne budzenie

●●

●●

odwrócenie rytmu

odwrócenie rytmu

●●

●●

pierwotna

pierwotna

●●

●●

wtórna

wtórna

Środki nasenne

Środki nasenne

●

●

powinny jak najszybciej usypiać

powinny jak najszybciej usypiać

●

●

krótko działać (około 6-8 godzin)

krótko działać (około 6-8 godzin)

●

●

częściej stosujemy pochodne

częściej stosujemy pochodne

benzodiazepiny niż barbiturany

benzodiazepiny niż barbiturany

●●

●●

występuje większa różnica

występuje większa różnica

między

między

dawką leczniczą a toksyczną

dawką leczniczą a toksyczną

●

●

benzodiazepiny łatwiej powodują

benzodiazepiny łatwiej powodują

przyzwyczajenie

przyzwyczajenie

Mechanizm działania

Mechanizm działania

●

●

depresyjnie na korę mózgu i pień

depresyjnie na korę mózgu i pień

●

●

działają na receptory benzodiazepinowe

działają na receptory benzodiazepinowe





aktywacja neuroprzekaźnika GABA

aktywacja neuroprzekaźnika GABA





zahamowanie aktywności OUN

zahamowanie aktywności OUN

błona =>

błona =>

1. Pochodne 1,4-benzodiazepiny

1. Pochodne 1,4-benzodiazepiny

●

●

bardzo ważny podstawnik w

bardzo ważny podstawnik w

położeniu 7

położeniu 7

●●

●●

grupa karboksyamidowa

grupa karboksyamidowa

●●

●●

elektronoakceptorowy (

elektronoakceptorowy (

-

-

Cl,

Cl,

-

-

NO

NO

2

2

)

)





wzmacnia

wzmacnia

działanie związku

działanie związku

●●

●●

grupa -CH

grupa -CH

3

3

w pozycji 1

w pozycji 1





wzmocnienie działania,

wzmocnienie działania,

bo ułatwia

bo ułatwia

resorpcję

resorpcję

●●

●●

grupa -OH w pozycji 3

grupa -OH w pozycji 3





odwrotnie – skraca

odwrotnie – skraca

czas działania

czas działania

●●

●●

chlorowiec w podstawniku

chlorowiec w podstawniku

fenylowym

fenylowym

●●●

●●●

orto

orto

-

-

wzrost aktywności

wzrost aktywności

●●●

●●●

meta, para-spadek

meta, para-spadek

aktywności

aktywności

65. DIAZEPAM

65. DIAZEPAM

ATC – N05C LD

ATC – N05C LD

50

50

= 710 mg/kg

= 710 mg/kg

(

(

Diazepamum

Diazepamum

, Relanium, Valium)

, Relanium, Valium)

7-

7-

C

C

hloro-5-fenylo-1,3-dihydro-1-metylo-3H-1,4-

hloro-5-fenylo-1,3-dihydro-1-metylo-3H-1,4-

benzodiazepin-2-on

benzodiazepin-2-on

●

●

rola chlorowca i –NO

rola chlorowca i –NO

2

2

24. TEMAZEPAM

24. TEMAZEPAM

(

(

Temazepamum

Temazepamum

,

,

Signopam

Signopam

)

)

7-

7-

C

C

hloro-5-fenylo-3-hydroksy-1,3-dihydro-1-

hloro-5-fenylo-3-hydroksy-1,3-dihydro-1-

metylo-3H-1,4-benzodiazepin-2-on

metylo-3H-1,4-benzodiazepin-2-on

25. FLUNITRAZEPAM

25. FLUNITRAZEPAM

(

(

Flunitrazepamum

Flunitrazepamum

, Rohypnol)

, Rohypnol)

5-(2-

5-(2-

F

F

luorofenylo)-1,3-dihydro-1-metylo-7-

luorofenylo)-1,3-dihydro-1-metylo-7-

nitro-

nitro-

3

3

H-1,4-benzodiazepin-2-on

H-1,4-benzodiazepin-2-on

Flunitrazepam – zagrożenia

Flunitrazepam – zagrożenia

FLUMAZENIL – antagonista

FLUMAZENIL – antagonista

2. Pochodne 1,5-benzodiazepiny

2. Pochodne 1,5-benzodiazepiny

KLOBAZAM

KLOBAZAM

3. Pochodne 2,3-benzodiazepiny

3. Pochodne 2,3-benzodiazepiny

TOFIZOPAM

TOFIZOPAM

4. Leki nasenne o budowie niebenzodiazepinowej

4. Leki nasenne o budowie niebenzodiazepinowej

66. ZOPIKLON

66. ZOPIKLON

(

(

Zopiclonum

Zopiclonum

, Imovane)

, Imovane)

Ester 6-(5-chloro-2-pirydylo)-6,7-dihydro-5H-7-

Ester 6-(5-chloro-2-pirydylo)-6,7-dihydro-5H-7-

oksopirolo[3,4-b]-5-pirazynylowy kwasu 4-

oksopirolo[3,4-b]-5-pirazynylowy kwasu 4-

metylo-piperazyno-1-karboksylowego

metylo-piperazyno-1-karboksylowego

[6-(5-Chloropirydyn-2-ylo)-5-okso-7H-

[6-(5-Chloropirydyn-2-ylo)-5-okso-7H-

pirolo[3,4-b]pirazyn-7-ylo] 4-metylopiperazyno

pirolo[3,4-b]pirazyn-7-ylo] 4-metylopiperazyno

karboksylan

karboksylan

●

●

działa wybiórczo na receptory

działa wybiórczo na receptory

benzodiazepinowe

benzodiazepinowe

●●

●●

działa nasennie

działa nasennie

●●

●●

uspokajająco

uspokajająco

●●

●●

słabo przeciwbólowo

słabo przeciwbólowo

67. ZOLPIDEM

67. ZOLPIDEM

(

(

Zolpidemum

Zolpidemum

, Ambien)

, Ambien)

N,N,6-

N,N,6-

T

T

rimetyl-2-(4-metylof

rimetyl-2-(4-metylof

e

e

nylo)-

nylo)-

imidazo[1,2-a]pirydyno-3-acetamid

imidazo[1,2-a]pirydyno-3-acetamid

68. ZALEPLON

68. ZALEPLON

(

(

Zaleplonum

Zaleplonum

, Sonata)

, Sonata)

N-[3-(3-

N-[3-(3-

C

C

yjanopirazolo[1,5-a]pirymidyn-7-yl

yjanopirazolo[1,5-a]pirymidyn-7-yl

o

o

)

)

fenylo]-N-etylocetamid

fenylo]-N-etylocetamid

69. GLUTETHIMID

69. GLUTETHIMID

(

(

Glutetimidum

Glutetimidum

, Glimid)

, Glimid)

3-

3-

E

E

tylo-3-fenylo-2,6-piperydynodion

tylo-3-fenylo-2,6-piperydynodion

70. METYLOPENTYNOL

70. METYLOPENTYNOL

(

(

Metylopentynolum

Metylopentynolum

, Oblivon)

, Oblivon)

●

●

działa szybko i krótko

działa szybko i krótko

●

●

ułatwia zasypianie

ułatwia zasypianie

●

●

nie powoduje efektów ubocznych

nie powoduje efektów ubocznych

●

●

przy dłuższym używaniu przyzwyczajenie

przy dłuższym używaniu przyzwyczajenie

●

●

jest mało toksyczny

jest mało toksyczny

71. CHLORALHYDRAT

71. CHLORALHYDRAT

(

(

Chloralhydratum

Chloralhydratum

, Chloralhydrat)

, Chloralhydrat)

2,2,2-

2,2,2-

T

T

richloro-1,1-etanodiol

richloro-1,1-etanodiol

72. MEPROBAMAT

72. MEPROBAMAT

(

(

Meprobamatum

Meprobamatum

, Spasmobamat)

, Spasmobamat)

Dikarbaminian 2-metylo-2-

Dikarbaminian 2-metylo-2-

propylopropan

propylopropan

diolu

diolu

-1,3

-1,3

Bromki

Bromki

●

●

działają również nasennie

działają również nasennie

5. Pochodne kwasu barbiturowego

5. Pochodne kwasu barbiturowego

Pentobarbital

Pentobarbital

LD

LD

50

50

= 118

= 118

mg/kg

mg/kg

73. BARBITAL

73. BARBITAL

(

(

Barbitalum

Barbitalum

, Barbitalum-OPG)

, Barbitalum-OPG)

5,5-

5,5-

D

D

ietylo-heksahydropirymidyno-2,4,6-trion

ietylo-heksahydropirymidyno-2,4,6-trion

74. CYCLOBARBITAL

74. CYCLOBARBITAL

(

(

Cyklobarbitalum

Cyklobarbitalum

, Cyclobarbitalum calcium)

, Cyclobarbitalum calcium)

5-

5-

C

C

ykloheksenylo-5-etylo-

ykloheksenylo-5-etylo-

heksahydropirymidyno-2,4,6-trion

heksahydropirymidyno-2,4,6-trion

●

●

pochodne kwasu barbiturowego

pochodne kwasu barbiturowego

wykazują różne działanie w zależności

wykazują różne działanie w zależności

od rodzaju podstawników

od rodzaju podstawników

●●

●●

uspokajające

uspokajające

●●

●●

nasenne

nasenne

●●

●●

powodują znieczulenie ogólne

powodują znieczulenie ogólne

●●

●●

przeciwdrgawkowe

przeciwdrgawkowe

●

●

alifatyczne nasycone

alifatyczne nasycone

●●

●●

wydłużenie łańcucha powoduje

wydłużenie łańcucha powoduje

wzrost siły działania nasennego

wzrost siły działania nasennego

i wzrost toksyczności

i wzrost toksyczności

●●

●●

zazwyczaj wydłużany jest tylko

zazwyczaj wydłużany jest tylko

jeden podstawnik

jeden podstawnik

●

●

alifatyczne nienasycone i uwodornione

alifatyczne nienasycone i uwodornione

aromatyczne

aromatyczne

●●

●●

działanie silniejsze

działanie silniejsze

●●

●●

krótsze

krótsze

●

●

z podstawnikiem N-metylowym

z podstawnikiem N-metylowym

●●

●●

skrócenie działania

skrócenie działania

●

●

z podstawnikiem aromatycznym przy C5

z podstawnikiem aromatycznym przy C5

●●

●●

dłuższe działanie do kilkunastu

dłuższe działanie do kilkunastu

godzin

godzin

●●

●●

bardziej toksyczne dla narządów

bardziej toksyczne dla narządów

miąższowych

miąższowych

●●

●●

nasila się działanie

nasila się działanie

przeciwdrgawkowe

przeciwdrgawkowe

PL: Benzodiazepiny: Alprazolam,

PL: Benzodiazepiny: Alprazolam,

Chlorodizepoksyd, Chlorazepat, Klonazepam,

Chlorodizepoksyd, Chlorazepat, Klonazepam,

Diazepam, Estazolam, Lorazepam,

Diazepam, Estazolam, Lorazepam,

Midazolam, Oksazepam, Temazepam

Midazolam, Oksazepam, Temazepam

F

F

enobarbiatal, Se

enobarbiatal, Se

k

k

obarbital

obarbital

Chloral hydrat

Chloral hydrat

USA: Benzodiazepiny: Alprazolam (Xanax),

USA: Benzodiazepiny: Alprazolam (Xanax),

Chlorodizepoxide (generic, Librium), Chloraepate

Chlorodizepoxide (generic, Librium), Chloraepate

(generic, Tranxene), Clonazepam (Klopin),

(generic, Tranxene), Clonazepam (Klopin),

Diazepam (generic, Valium), Estazolam (ProSom),

Diazepam (generic, Valium), Estazolam (ProSom),

Flurazepam (generic, Dalamane), Halazepam

Flurazepam (generic, Dalamane), Halazepam

(paxipam), Lorazepam (generic, Ativan, Alzapam),

(paxipam), Lorazepam (generic, Ativan, Alzapam),

Midazolam (Versed), Oxazepam (generic, Serax),

Midazolam (Versed), Oxazepam (generic, Serax),

Prazepam (Centrax), Temazepam (generic,

Prazepam (Centrax), Temazepam (generic,

Restoril), Triazolam (Halocin)

Restoril), Triazolam (Halocin)

Pentobarbital (generic, Nembutal sodium),

Pentobarbital (generic, Nembutal sodium),

Phenobarbiatal (generic, Luminal sodium),

Phenobarbiatal (generic, Luminal sodium),

Secobarbi

Secobarbi

tal

tal

(generic, Seconal)

(generic, Seconal)

Chloral hydrate (generic, Noctec), Meprobamate

Chloral hydrate (generic, Noctec), Meprobamate

(generic, Miltown)

(generic, Miltown)

WHO: Diazepam

WHO: Diazepam