1

1

AKTUALNE PROBLEMY

AKTUALNE PROBLEMY

SYSTEMU ZABEZPIECZENIA

SYSTEMU ZABEZPIECZENIA

SPOŁECZNEGO

SPOŁECZNEGO

Gertruda Uścińska

IPiSS, IPS UW

2

2

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

3

3

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

4

4

MIĘDZYNARODOWA ORGANIZACJA PRACY

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

5

5

Przedmiotem mojego

Przedmiotem mojego

wystąpienia jest omówienie

wystąpienia jest omówienie

rozwiązań przyjętych w polskim

rozwiązań przyjętych w polskim

systemie i ich ocena na tle

systemie i ich ocena na tle

standardów międzynarodowych

standardów międzynarodowych

oraz przedstawienie problemów

oraz przedstawienie problemów

do rozwiązania w najbliższej

do rozwiązania w najbliższej

przyszłości.

przyszłości.

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

6

6

Teza

Teza

.

.

Polski system

Polski system

zabezpieczenia społecznego

zabezpieczenia społecznego

może być zaliczony do

może być zaliczony do

systemów rozwiniętych i na

systemów rozwiniętych i na

ogół jego rozwiązania

ogół jego rozwiązania

odpowiadają standardom

odpowiadają standardom

określonym w aktach

określonym w aktach

Międzynarodowej Organizacji

Międzynarodowej Organizacji

Pracy, Rady Europy i Unii

Pracy, Rady Europy i Unii

Europejskiej; niektóre z nich

Europejskiej; niektóre z nich

jednak odbiegają.

jednak odbiegają.

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

7

7



Bezpieczeństwo socjalne

 Zabezpieczenie społeczne – historyczne

kształtowanie
się tego pojęcia, współczesny zakres, w tym
przyjęty
w Konwencji nr 102 o normach minimalnych
w dziedzinie zabezpieczenia społecznego

 Zabezpieczenie społeczne w polskim

ustawodawstwie

 Regulacje międzynarodowe dotyczące

zabezpieczenia
społecznego – MOP, RE, UE

 Analiza porównawcza.
 Problemy do rozwiązania

Pojęcia, objaśnienia semantyczne ważne dla
omawianej tematyki, analiza kategorii
rozpatrywanych:

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

8

8

1. BEZPIECZEŃSTWO

1. BEZPIECZEŃSTWO

SOCJALNE

SOCJALNE

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

9

9

2. ZABEZPIECZENIE

2. ZABEZPIECZENIE

SPOŁECZNE

SPOŁECZNE

 Europejska Karta Społeczna.
 Encyklika Laborem exercens – Jan

Paweł II
 Doktryna

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

10

10

Zalecenie MOP nr 67 dotyczące zabezpieczenia

Zalecenie MOP nr 67 dotyczące zabezpieczenia

dochodu oraz

dochodu oraz

Zalecenie MOP nr 69 dotyczące opieki

Zalecenie MOP nr 69 dotyczące opieki

medycznej

medycznej

z 1944 r.

z 1944 r.

Pojęcie zabezpieczenia

Pojęcie zabezpieczenia

społecznego w aktach

społecznego w aktach

międzynarodowych

międzynarodowych

i europejskich

i europejskich

Konwencja nr 102, dotycząca minimalnych

Konwencja nr 102, dotycząca minimalnych

norm zabezpieczenia społecznego z 1952 r.

norm zabezpieczenia społecznego z 1952 r.

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

11

11

3. Zabezpieczenie

3. Zabezpieczenie

społeczne w polskim

społeczne w polskim

ustawodawstwie

ustawodawstwie



choroba



inwalidztwo



starość



bezrobocie

Art. 67

Art. 67

Art. 68

Art. 68



śmierć żywiciela



macierzyństwo



obciążenia rodzinne

Art. 71

Art. 71

Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.

Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.

ustala prawo do zabezpieczenia

ustala prawo do zabezpieczenia

społecznego

społecznego

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

12

12

Wypłacalność świadczeń

Wypłacalność świadczeń

z ubezpieczeń społecznych

z ubezpieczeń społecznych

gwarantowana jest przez

gwarantowana jest przez

państwo (art. 2 ustawa o

państwo (art. 2 ustawa o

sus). Gwarantowane są

sus). Gwarantowane są

także minimalne

także minimalne

świadczenia emerytalne i

świadczenia emerytalne i

rentowe

rentowe

(dla osób spełniających

(dla osób spełniających

ustalone warunki)

ustalone warunki)

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

13

13

P/U –

P/U –

pracownik/ubezpieczony

pracownik/ubezpieczony

9,76 E

9,76 E

6,50 R

6,50 R

2,45 CH

2,45 CH

1,25

1,25

Z

Z

19,96

19,96

Składki - Polska

Składki - Polska

P – pracodawca

P – pracodawca

9,76 E

9,76 E

6,50 R

6,50 R

3,60 W (max)

3,60 W (max)

0,10 FGSP

0,10 FGSP

2,45

2,45

FP

FP

22,41

22,41

P – pracodawca

P – pracodawca

9,76 E

9,76 E

6,50 R

6,50 R

0,90 W (min)

0,90 W (min)

0,10 FGSP

0,10 FGSP

2,45

2,45

FP

FP

19,71

19,71

E

E

19,52%

19,52%

9,76%

9,76%

9,76%

9,76%

P U

P U

7,3%

7,3%

OFE

OFE

R

R

13%

13%

6,5%

6,5%

6,5%

6,5%

P U

P U

CH

CH

2,45%

2,45%

U

U

W

W

max

max

3,6%

3,6%

min

min

0,9%

0,9%

1,8%

1,8%

mniej niż 9

mniej niż 9

ubezpiecz.

ubezpiecz.

P

P

FGSP

FGSP

0,10%

0,10%

P

P

FP

FP

2,45

2,45

%

%

P

P

UZ

UZ

9,0%

9,0%

1,25%

1,25%

7,75%

7,75%

U

U

podatek

podatek

14

14

Składki - Niemcy

Składki - Niemcy

P/U

P/U

7,1 CH/Z

7,1 CH/Z

0,85 P

0,85 P

9,75 E, R

9,75 E, R

3,25

3,25

B

B

20,95

20,95

P – pracodawca

P – pracodawca

7,1 CH/Z

7,1 CH/Z

0,85 P

0,85 P

9,75 E, R

9,75 E, R

3,0 (W) średnio

3,0 (W) średnio

3,25

3,25

B

B

23,95

23,95

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

15

15

Podatki choroba, macierzyństwo,
zdrowotne

Składki - Hiszpania

Składki - Hiszpania

P/U

P

Ogółem

Składki ogółem

4,7% 23,6% 28,3%

Bezrobocie

1,55%

6%

7,55%

FG Płacy

-

0,4%

Kształcenie

zawodowe

-

Wypadki przy pracy

(ustalane dla każdego

zakładu)

-

x

RAZEM

6,25% 30,7%

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

16

16

Składki – Wielka Brytania

Składki – Wielka Brytania

Świadczenia
zdrowotne
Wypadki przy pracy
Bezrobocie
Świadczenia
rodzinne

Podatki

Składka ogólna– 23,8%
P/U

– 11,0%

Pracodawca

– 12,8%

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

17

17

Składki – Irlandia

Składki – Irlandia

Podatki

Świadczenia
zdrowotne
Wypadki przy pracy
Choroby zawodowe
Bezrobocie
Świadczenia
rodzinne

Składka ogólna– 12,5%
P/U

– 4,0%

Pracodawca

– 8,5%

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

18

18

4. Regulacje

4. Regulacje

międzynarodowe

międzynarodowe

dotyczące

dotyczące

zabezpieczenia

zabezpieczenia

społecznego

społecznego

1) Międzynarodowa Organizacja
Pracy

2) Rada Europy

3) Unia Europejska

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

19

19



Zawiera gwarancje dotyczące

Zawiera gwarancje dotyczące

minimalnych świadczeń emerytalnych

minimalnych świadczeń emerytalnych

i rentowych. Wypłacalność świadczeń

i rentowych. Wypłacalność świadczeń

5. Analiza porównawcza

5. Analiza porównawcza

Wnioski

Wnioski



Polski system jest dobrze rozwinięty

Polski system jest dobrze rozwinięty

od strony regulacji prawnych i

od strony regulacji prawnych i

organizacji

organizacji



Gwarantuje określony katalog

Gwarantuje określony katalog

świadczeń.

świadczeń.

Ustala zakres podmiotowy

Ustala zakres podmiotowy

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

20

20

W Polsce wyróżniamy 9 działów

W Polsce wyróżniamy 9 działów

zabezpieczenia społecznego

zabezpieczenia społecznego

– jak w Konwencji nr 102

– jak w Konwencji nr 102

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

21

21

Polski system

Polski system

odpowiada

odpowiada

minimalnym

minimalnym

standardom – w

standardom – w

niektórych

niektórych

przypadkach

przypadkach

przeciętnym

przeciętnym

(wyższym)

(wyższym)

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

22

22

Minimalne standardy

Minimalne standardy



Zasiłki chorobowe

Zasiłki chorobowe

zgodność

zgodność



Świadczenia w czasie bezrobocia

Świadczenia w czasie bezrobocia

niezgodność

niezgodność



Świadczenia emerytalne

Świadczenia emerytalne

zgodność

zgodność



Świadczenia z tytułu wypadków

Świadczenia z tytułu wypadków

przy pracy i chorób zawodowych

przy pracy i chorób zawodowych

zgodność

zgodność

częściowa

częściowa



Świadczenia rodzinne

Świadczenia rodzinne

zgodność

zgodność



Świadczenia macierzyńskie

Świadczenia macierzyńskie

zgodność

zgodność


Świadczenia w razie śmierci żywiciela

Świadczenia w razie śmierci żywiciela

zgodność

zgodność

Konwencja nr 102

Konwencja nr 102

Polski

Polski

system

system



Świadczenia zdrowotne

Świadczenia zdrowotne

zgodność

zgodność

częściowa

częściowa



Świadczenia inwalidzkie

Świadczenia inwalidzkie

zgodność

zgodność

częściowa

częściowa

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

23

23

Wyższe standardy

Wyższe standardy

MOP, Rada Europy

MOP, Rada Europy

Polski system

Polski system

•

Europejski Kodeks

Europejski Kodeks

Zabezpieczenia

Zabezpieczenia

Społecznego

Społecznego

•

Konwencja nr 121

Konwencja nr 121

•

Konwencja nr 128

Konwencja nr 128

•

Konwencja nr 130

Konwencja nr 130

•

Konwencja nr 168

Konwencja nr 168

•

Konwencja nr 183

Konwencja nr 183

zgodność częściowa

zgodność częściowa

zgodność częściowa

zgodność częściowa

zgodność częściowa

zgodność częściowa

zgodność częściowa

zgodność częściowa

niezgodność

niezgodność

zgodność częściowa

zgodność częściowa

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

24

24

Problemy do rozwiązania

Problemy do rozwiązania

w polskim systemie

w polskim systemie

zabezpieczenia

zabezpieczenia

społecznego

społecznego

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

25

25

Systemowe

Systemowe

Parametryczne

Parametryczne

Krajowe systemy muszą zmierzyć się

Krajowe systemy muszą zmierzyć się

ze:

ze:

– 

– 

zmianami demograficznymi i

zmianami demograficznymi i

starzeniem się ludności,

starzeniem się ludności,

– 

– 

zmianami w strukturze rodziny,

zmianami w strukturze rodziny,

– 

– 

ograniczeniami finansowymi.

ograniczeniami finansowymi.

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

26

26

Finansowanie – czy i w jakiej

Finansowanie – czy i w jakiej

perspektywie czasowej jest

perspektywie czasowej jest

możliwe obniżenie składek

możliwe obniżenie składek

z zachowaniem minimalnego

z zachowaniem minimalnego

(przeciętnego) poziomu

(przeciętnego) poziomu

ochrony, w tym wysokości

ochrony, w tym wysokości

świadczeń

świadczeń

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

27

27

Organizacja systemu – nowe

Organizacja systemu – nowe

wyzwania, zadania instytucji

wyzwania, zadania instytucji

ubezpieczeniowych.

ubezpieczeniowych.

Standardy międzynarodowe

Standardy międzynarodowe

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

28

28

Świadczenia zdrowotne

Świadczenia zdrowotne

- ustalenie komu, kiedy i na jakich

- ustalenie komu, kiedy i na jakich

zasadach

przysługują

zasadach

przysługują

świadczenia zdrowotne

świadczenia zdrowotne

-

dodatkowe

ubezpieczenie

-

dodatkowe

ubezpieczenie

zdrowotne

zdrowotne

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

29

29

Świadczenia chorobowe

Świadczenia chorobowe

pieniężne

pieniężne

-

udział

pracodawców

w

-

udział

pracodawców

w

finansowaniu tych świadczeń

finansowaniu tych świadczeń

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

30

30

Świadczenia macierzyńskie

Świadczenia macierzyńskie

- zakres ochrony dla kobiet nie

- zakres ochrony dla kobiet nie

objętych ubezpieczeniem

objętych ubezpieczeniem

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

31

31

Świadczenia rodzinne

Świadczenia rodzinne

- racjonalizacja wydatków

- racjonalizacja wydatków

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

32

32

Świadczenia inwalidzkie

Świadczenia inwalidzkie

- skoordynowanie z systemem

- skoordynowanie z systemem

emerytalnym (dotychczasowe

emerytalnym (dotychczasowe

renty opierają się na

renty opierają się na

korzystniejszych zasadach

korzystniejszych zasadach

wymiaru)

wymiaru)

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

33

33

Świadczenia emerytalne

Świadczenia emerytalne

- świdaczenia pomostowe

- świdaczenia pomostowe

-

regulacje

dotyczące

zasad

i

-

regulacje

dotyczące

zasad

i

instytucji wypłacających emerytury

instytucji wypłacających emerytury

z II filaru

z II filaru

- koncepcja minimalnej emerytury

- koncepcja minimalnej emerytury

- wiek emerytalny

- wiek emerytalny

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

34

34

Renty z tytułu śmierci żywiciela

Renty z tytułu śmierci żywiciela

- renty rodzinne: dotychczasowe

- renty rodzinne: dotychczasowe

zasady są bardziej liberalne niż

zasady są bardziej liberalne niż

standardy w nowym systemie

standardy w nowym systemie

- renty tylko od emerytur w I filarze

- renty tylko od emerytur w I filarze

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

35

35

Świadczenia z tytułu wypadków

Świadczenia z tytułu wypadków

przy pracy i chorób zawodowych

przy pracy i chorób zawodowych

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

- Dobrowolne ubezpieczenie wypadkowe

- Dobrowolne ubezpieczenie wypadkowe

36

36

Świadczenia w razie

Świadczenia w razie

bezrobocia

bezrobocia

- koncepcja ochrony,

- koncepcja ochrony,

- świadczenia i ich wysokość

- świadczenia i ich wysokość

Gertruda Uścińska, IPiSS, IPS UW

AKTUALNE PROBLEMY SYSTEMU ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

37

37

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę