

Gruźlicę wywołują prątki
kwasooporne z grupy
Mycobacterium tuberculosis
complex

Przebieg naturalny



Zakażenie prątkiem gruźlicy jest
powszechne, ale u większości osób
odporność immunologiczna jest na
tyle skuteczna, że przebiega ono
bezobjawowo, tylko z konwersją
odczynu tuberkulinowego.



Prątki pozostają w organizmie i w
niekorzystnych warunkach może
dojść do ich reaktywacji



Miejscem rozwoju gruźlicy są płuca
(90% przypadków)



U pozostałych 10% gruźlica rozwija
się w innych narządach lub
współistnieją oba ogniska

Grupy dużego ryzyka
zachorowania na gruźlicę



Osoby zakażone HIV



Osoby, które miały kontakt z chorym

wydalającymi prątki gruźlicy



Osoby ze zmianami minimalnymi w płucach

(widocznymi w RTG klatki piersiowej)



Osoby nadużywające alkoholu lub zażywające

narkotyki



Bezdomni



Imigranci z obszarów o dużej zapadalności na

gruźlicę



Chorzy na choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca,

nowotwory złośliwe, niewydolność serca,

przewlekła niewydolność nerek i wątroby,

niedobory odporności (także na skutek leczenia

immunosupresujnego)

Objawy



Podwyższona temperatura ciała



Utrata apetytu i masy ciała



Nocne poty



Złe samopoczucie



Trwający ponad 3 tyg kaszel początkowo

suchy potem wilgotny z odkrztuszaniem

śluzowej lub ropnej wydzieliny



Niekiedy występuje krwioplucie



Duszność pojawia się w

zaawansowanych postaciach

Ogólne zasady leczenia
przeciwprątkowego

1.

Odpowiednio długie podawanie leków o

sprawdzonej dostępności biologicznej

2.

Prawidłowe dawkowanie leków

dostosowanych do masy ciała chorego

3.

Schematy leczenia powinny zawierać dwa

leki, na które prątki uzyskane od chorego są

prawdopodobnie wrażliwe

4.

Leczenie powinno być nadzorowane

5.

Do schematu, który nie jest skuteczny, nie

należy nigdy dodawać pojedynczego nowego

leku

6.

Należy prowadzić stałe monitorowanie

działań niepożądanych i interakcji lekowych

Wskazania do rozpoczęcia
leczenia



Wykrycie prątków gruźlicy w

plwocinie lub innym materiale

pobranym od chorego, niezależnie od

rodzaju zmian radiologicznych.



Leczenie stosuje się także u chorego

z dużym prawdopodobieństwem

rozpoznania gruźlicy mimo ujemnego

bezpośredniego badania plwociny,

przy obecności zmian radiologicznych

w płucach sugerujących gruźlicę.

Leki przeciwprątkowe

1)

Bakteriobójcze

a)

Ryfampicyna (RMP, R)

b)

Izoniazyd (INH, H)

c)

Pyrazynamid (PZA, Z)

d)

Streptomycyna (SM, S)

e)

Etionamid (ETA)

f)

Chinolony

g)

Kapreomycyna (CAP)

Leki przeciwprątkowe

1)

Bakteriostatyczne

a)

Etambutol (EMB, E)

b)

Kwas paraaminosalicylowy (PAS)

c)

Cykloseryna (CS)



Izoniazyd i ryfampicyna
charakteryzują się silnym
działaniem bakteriobójczym i
zapobiegają rozwojowi
lekooporności

Ze względu na skuteczność
kliniczą wyróżnia się:

1.

Leki I wyboru (leki podstawowe):

a)

Izoniazyd

b)

Ryfampicyna

c)

Pyrazynamid

d)

Etambutol

e)

Streptomycyna

Ze względu na skuteczność
kliniczną wyróżnia się:

2. Leki II wyboru (leki alternatywne):

a)

Etionamid

b)

Kapreomycyna

c)

Cykloseryna

d)

Kwas paraaminosalicylowy

Podstawowe leki
przeciwgruźlicze



Izoniazyd:



Uszkadza ścianę bakteryjną bakterii



Działa na wszystkie rodzaje prątków,

skutecznie zabija prątki zarówno

zewnątrzkomórkowe jak i wewnątrz

makrofagów oraz w masach serowatych

(wewnątrz martwicy)



Wchłania się dobrze z przewodu

pokarmowego, dobrze przenika do tkanek



Przenika do płynu mózgowo – rdzeniowego



Lek metabolizowany w wątrobie

Izoniazyd - działania
niepożądane



Zapalenie nerwów obwodowych na

skutek zaburzeń w przemianie witaminy

B6, występuje najczęściej u pacjentów

niedożywionych, chorych na cukrzycę, a

także u alkoholików



Objawy ze strony OUN (bezsenność, bóle

głowy, drżenia mięśniowe)



Hepatotoksyczność



Działanie mielotoksyczne

(agranulocytoza, eozynofilia)



Obniża próg drgawkowy (możliwość

wystąpienia napadów padaczkowych)

Ryfampicyna



Działa bakteriobójczo na Gram (+)
jak i Gram(-) poprzez hamowanie
syntezy kwasów nukleinowych



Działa na wszystkie rodzaje
prątków

Ryfampicyna -
farmakokinetyka



Dobrze się wchłania z przewodu

pokarmowego, ale tylko po podaniu na

czczo



Dobrze przenika do większości tkanek

(ale słabo do płynu mózgowo-

rdzeniowego, jednak ze względu na silne

działanie przeciwprątkowe oraz lepsze

przenikanie w stanach zapalnych

ryfampicyna jest stosowana w

zakażeniach OUN)



Metabolizowana jest przez wątrobę



Może być stosowana u pacjentów ze

znaczą niewydolnością nerek

Ryfampicyna – działania
niepożądane



Zaburzenia ze strony przewodu
pokarmowego



Wzrost aktywności enzymów
wątrobowych



Trombocytopenia z objawami skazy
krwotocznej



W czasie leczenia mocz, łzy i ślina
mogą zabarwić się na kolor różowo-
pomarańczowy

Etambutol



Łatwo wchłania się z przewodu
pokarmowego



Nie przenika do płynu mózgowo –
rdzeniowego



Działa na prątki będące w fazie
wzrostu i podziałów



Etambutol ze względu na działania
niepożądane nie powinien być
stosowany u chorych z
zaburzeniami widzenia, gdyż może
wywołać zapalenie nerwu
wzrokowego, zmniejsza poczucie
barw oraz pole widzenia i ostrość
wzroku, zmiany te zazwyczaj cofają
się po odstawieniu leku.

Pyrazynamid



Najlepiej działa na prątki, które
uległy martwicy oraz na prątki w
makrofagach.



Łatwo wchłania się z przewodu
pokarmowego



Dobrze przenika do tkanek



Bardzo dobrze przenika do OUN



Metabolizowany w wątrobie

Pyrazynamid – działania
niepożądane



Hepatotoksyczność



Bóle stawowe – spowodowane
zwiększeniem kwasu moczowego
we krwi



Reakcje fotoalergiczne



Podwyższenie temperatury ciała

Streptomycyna



Antybiotyk aminoglikozydowy



Działa na prątki w fazie wzrostu,
nie działa na formy spoczynkowe



Nie przenika do OUN

Streptomycyna – działania
niepożądane



Uszkodzenie słuchu



Zaburzenia błędnikowe



Działanie neurotoksyczne,
porażające przekaźnictwo nerwowo
- mięśniowe

Etionamid



Przenika do OUN



Działania niepożądane ze strony
przewodu pokarmowego



Ze strony OUN (bezsenność,
objawy psychotyczne)



Hepatotoksyczność



Objawy uczuleniowe dość częste

Kwas
paraaminosaslicylowy



Wywołuje zaburzenia gastryczne



Zmiany alergiczne skóry



Bóle stawów



Uszkodzenia szpiku