Ochrona danych

osobowych i

informacji

niejawnych

Bezpieczeństwo
Wewnętrzne
II ROK Studia stacjonarne
sem. zimowy 2012/2013

Ochrona danych osobowych i
informacji niejawnych

Program ramowy



Wstęp. Konstytucyjne aspekty ochrony danych osobowych i informacji

niejawnych. Historyczne aspekty ochrony informacji niejawnych Zakres

przedmiotowy i podmiotowy ustawy o ochronie informacji niejawnych.

Klasyfikowanie informacji niejawnych. Zasady i organizacja ochrony

informacji niejawnych. Postępowanie sprawdzające. (3 godz.)



Postępowanie odwoławcze i skargowe, wznowienie postępowania. Środki

ochrony informacji niejawnych w polskim systemie prawa. (2 godz.).



Ochrona danych osobowych na płaszczyźnie międzynarodowej. Ochrona

danych osobowych w systemie prawa polskiego. Zakres podmiotowy i

przedmiotowy ustawy o ochronie danych osobowych. Organy ochrony

danych osobowych. (2 godz.)



Zasady przetwarzania danych osobowych. Prawa osoby której dane

dotyczą. Zabezpieczenie danych osobowych. Rejestracja zbiorów danych

osobowych (2 godz.)



Obrót danymi osobowymi. Ochrona danych osobowych a działalność

mediów (2 godz.)



Przetwarzanie i ochrona danych osobowych w sieciach komputerowych (1

godz.)



Ochrona danych osobowych w telekomunikacji. Ochrona danych

osobowych w przedsiębiorstwie. (2 godz.)



Zasady dostępu do informacji publicznej (1 godz.)

Źródła prawa:



Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia

1997 r. (Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483 z późn. zm.)



Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji

niejawnych (Dz. U. 2010, nr 182, poz. 1228)



Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych

osobowych (tekst jednolity Dz. U. 2002, nr 101, poz. 926 z

późn. zm.)



Ustawa z dnia 6 września 2001 r.

o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. 2001, nr 112,

poz. 1198 z późn. zm.)



Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania

administracyjnego (tekst jednolity 2000, nr 98, poz. 1071

z późn. zm.)

Literatura



Stanisław Hoc, Ustawa o
ochronie informacji
niejawnych. Komentarz,
Warszawa 2010, wyd.
LexisNexis

Literatura



Piotr Thiem,
Bezpieczeństwo
osobowe w ochronie
informacji niejawnych,
Wrocław 2011.

Literatura



Janusz Barta,
Paweł Fajgielski,
Ryszard
Markiewicz,
Ochrona danych
osobowych.
Komentarz,
Kraków 2011,
Wolters Kluwer

Literatura



Paweł Litwiński,
Ochrona danych
osobowych w
ogólnym
postępowaniu
administracyjnym,
Warszawa 2009,
Wolters Kluwer

Literatura



Irena Kamińska,
Mirosława Rozbicka –
Ostrowska, Ustawa o
dostępie do
informacji publicznej.
Komentarz,
Warszawa 2012,
Lexis Nexis

Cel kształcenia przedmiotu

Zapoznanie z zagadnieniami ochrony
danych osobowych i ochrony informacji
niejawnych, z uwzględnieniem praw i
wolności człowieka i jego gwarancji
prawnych.

Efekty kształcenia
przedmiotu

Opanowanie aparatury pojęciowej
właściwej dla ochrony danych
osobowych i informacji niejawnych, jak
również umiejętność stosowania w
praktyce norm prawnych będących
przedmiotem prowadzonych zajęć

Efekty kształcenia



Wiedza

-

wskazanie podstaw prawnych, przesłanek oraz

zasad ochrony danych osobowych i informacji

niejawnych,

-

zcharakteryzowanie systemu organizacyjnego

i technicznego stosowanego w ochronie

danych osobowych i informacji niejawnych

-

opisanie ochrony praw i wolności

obywatelskich w związku z przetwarzaniem

daniem osobowych i informacji niejawnych,

-

zdefiniowanie roli i zadań oraz uprawnień

organów ochrony państwa w systemie ochrony

danych osobowych i informacji niejawnych

Efekty kształcenia



Umiejętności

-

umiejętność postępowania z danymi
osobowymi i informacjami niejawnymi
zgodnie z obowiązującym stanem
prawnym;

-

prowadzenie prawidłowej ochrony danych
osobowych i informacji niejawnych;

-

prawidłowe stosowanie przepisów
prawnych w tym zakresie;

Efekty kształcenia



Kompetencje społeczne

Przygotowanie w zakresie ochrony
danych osobowych i informacji
niejawnych.

Zakres i forma egzaminu



Zakres: egzamin obejmować będzie
treści wykładów i treści ćwiczeń z
przedmiotu



Forma: egzamin ustny



Egzamin zerowy: dla osób z oceną bdb
lub dobry+ z ćwiczeń, termin ustalony
ze starostą

Termin i miejsce
konsultacji



9.30 – 11.00 piątki (2 tydzień), s. 11 CK

Konsultacje dla studentów studiów niestacjonarnych:



14 październik 2012 r., godz. 9.45 -11.15, s. 11 CK



25 listopad 2012 r., godz. 9.30 -11.00, s. 11 CK



13 stycznia 2012 r., godz. 9.30 -11.00, s. 11 CK



27 stycznia 2013 r., godz. 13.00 – 14.30, s. 11 CK

Konstytucyjne aspekty
ochrony danych
osobowych i ochrony
informacji niejawnych

Konstytucyjne aspekty ochrony
danych osobowych i informacji
niejawnych



Prawo do prywatności

Art. 47. ”Każdy ma prawo do ochrony prawnej
życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego
imienia oraz do decydowania o swoim życiu
osobistym”

Zbieranie danych osobowych oraz informacji na
temat danej osoby oraz ich przetwarzanie
wkraczać będzie w obszar szeroko rozumianego
prawa do prywatności.

Konstytucyjne aspekty ochrony
danych osobowych i informacji
niejawnych



Prawo do informacji

Art. 54. ust. 1. Każdemu zapewnia się wolność

wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i

rozpowszechniania informacji.

art. 61 ust. 1. Obywatel ma prawo do uzyskiwania

informacji o działalności organów władzy publicznej oraz

osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje

również uzyskiwanie informacji o działalności organów

samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych

osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim

wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują

mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.

Konstytucyjne aspekty ochrony
danych osobowych i informacji
niejawnych

Prawo do uzyskiwania informacji –

zgodnie z art. 61 ust. 2 - obejmuje:



dostęp do dokumentów,



wstęp na posiedzenia kolegialnych
organów władzy publicznej
pochodzących z powszechnych
wyborów, z możliwością rejestracji
dźwięku lub obrazu.

Konstytucyjne aspekty ochrony
danych osobowych i informacji
niejawnych



Korzystając z prawa dostępu do
informacji publicznej kontrolujemy
władzę:

-

sprawdzamy, czy to co robią rządzący
jest zgodne z prawem,

-

czy decyzje podejmowane są
obiektywnie i według przyjętych
procedur,

-

jak wydawana są publiczne pieniądze.

Konstytucyjne aspekty ochrony
danych osobowych i informacji
niejawnych



Prawo dostępu do informacji publicznej podnosi
świadomość, że wiedza o mechanizmach
funkcjonowania państwa i wydatkowaniu
funduszy publicznych jest dostępna dla
wszystkich.



Umożliwia to współdziałanie obywateli z władzą
przy wykonywaniu zadań publicznych,
współdecydowaniu w zakresie celów
wydatkowania funduszy publicznych, stwarza
możliwość aktywności obywatelskiej

Konstytucyjne aspekty ochrony
danych osobowych i informacji
niejawnych

Uprawnienie działa prewencyjnie na
rządzących, którzy muszą pamiętać, iż
każdemu obywatelowi, bez podania
uzasadnienia, przysługuje prawo do
otrzymania informacji na temat ich
działań.

Konstytucyjne aspekty ochrony
danych osobowych i informacji
niejawnych

Na tym tle uwidacznia się konflikt

pomiędzy konstytucyjne chronionymi
prawami: prawie do prywatności i
prawie do informacji.

Z jednej strony jednostka ma prawo

chronić swoje dane osobowe, a z drugiej
strony może domagać się uzyskania
informacji o innych osobach.

Konstytucyjne aspekty ochrony
danych osobowych i informacji
niejawnych

Wspomiany konflikt stara się łagodzić art. 61 ust. 3 Konstytucji

Art. 61. 

1. Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności

organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne.

Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności

organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych

osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują

one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym

lub majątkiem Skarbu Państwa.
2. Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów

oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej

pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji

dźwięku lub obrazu.
3. Ograniczenie prawa, o którym mowa w ust. 1 i 2, może

nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach

ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów

gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego,

bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego

państwa.
4. Tryb udzielania informacji, o których mowa w ust. 1 i 2,

określają ustawy a w odniesieniu do Sejmu i Senatu ich regulaminy.

Konstytucyjne aspekty ochrony
danych osobowych i informacji
niejawnych



Ustawa z dnia 6 września 2001 r.
o dostępie do informacji publicznej (Dz.
U. 2001, nr 112, poz. 1198 z późn. zm.)

Ochrona informacji
niejawnych z perspektywy
historycznej



Pierwsze lata niepodległości



Okres II Rzeczypospolitej



Okres państwa socjalistycznego



Ochrona informacji niejawnych po 1989
r.
- lata 1989 -1999
- lata 1999-2010

Pierwsze lata
niepodległości



W pierwszych latach od uzyskania przez
Polskę niepodległości, problematyka
tajemnic prawnie chronionych nie była
uregulowana.



W konsekwencji obowiązywały – z pewnymi
modyfikacjami – przepisy kodeksów karnych
byłych państw zaborczych: Rosji (z 1903 r.),
Niemiec (z 1871 r.) i Austrii (z 1852 r.)
dotyczące m. in. ochrony interesów państwa.

Pierwsze lata
niepodległości



Pewnych modyfikacji przepisów kodeksów

karnych byłych państw zaborczych dokonano

na podstawie rozporządzenia Prezydenta RP z

16 lutego 1928 r. o karach za szpiegostwo i

niektóre inne przestępstwa przeciw Państwu

(Dz. U. Nr 18, poz. 160)

Według art. 1 § 1 tego rozporządzenia: „Kto

umyślnie ujawnia innej osobie wiadomość,

dokumenty lub inne przedmioty, które ze

względu na dobro Państwa Polskiego należy

zachować w tajemnicy przed rządem obcego

państwa, ulega karze więzienia do lat pięciu”.

Pierwsze lata
niepodległości



Zgodnie zaś z § 2 tego artykułu: „Jeżeli
ujawniona wiadomość, dokument lub
inny przedmiot, określony w § 1,
dotyczyły wojskowej obrony Państwa
lub jego sił zbrojnych, sprawca ulega
karze ciężkiego więzienia od roku do lat
dziesięciu”

§

Okres II Rzeczypospolitej



Kodeks kary z 1932 r. uchylał regulacje
karne państw zaborczych.



Kodeks karny z 1932 r. penalizował
zachowania związane z ujawnieniem
tajemnicy urzędowej, której mógł się
dopuścić każdy urzędnik.

Okres II Rzeczypospolitej



Przepis art. 289 kodeksu karnego stanowił,
że: „§ 1. Urzędnik ujawniający na szkodę
Państwa tajemnicę urzędową, podlega
karze więzienia do lat 5. § 2 Jeżeli sprawca
działa w celu osiągnięcia korzyści
majątkowej lub osobistej dla siebie lub
innej osoby, podlega karze więzienia do
lat 10. § 3. Jeżeli sprawca działa
nieumyślnie, podlega karze arestu do 6
miesięcy”.

Okres państwa
socjalistycznego



Okres państwa socjalistycznego charakteryzował się

zupełnie nowym spojrzeniem na problematykę ochrony

informacji.



Bez wątpienia wolność dostępu do informacji stała się

fikcją, a państwo wraz ze swymi organami było coraz

bardziej zainteresowane pełną dominacją zarówno w

życiu publicznym, jak i prywatnym swych obywateli.



Zagadnienie ochrony tajemnicy zostało początkowo

unormowane w dekrecie z 16 listopada 1945 r. o

przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie

odbudowy Państwa (Dz. U. nr 53, poz. 300).

Okres państwa
socjalistycznego



Później szczegółowo tą kwestię uregulowano w

dekrecie Rady Ministrów z 26 października 1949 r. o

ochronie tajemnicy państwowej i służbowej (Dz. U. Nr

55, poz. 437 z późn. zm).



Ten akt prawny – w gruncie rzeczy będący wykazem

sankcji prawnych przeciw ochronie tajemnicy –

wprowadził zasadniczy podział na:
Tajemnicę państwową – którą stanowiły „wszystkie

wiadomości, dokumenty lub inne przedmioty, które

ze względu na obronę, bezpieczeństwo lub ważne

interesy gospodarcze bądź polityczne Państwa

Polskiego albo państw zaprzyjaźnionych mogą być

udostępnione wyłącznie osobom do tego

uprawnionym”.

Okres państwa
socjalistycznego

Tajemnicę służbową – tj. „wiadomości,

dokumenty lub inne przedmioty, które ze

względu na dobro służby mogą być udostępnione

wyłącznie osobom do tego upoważnionym”



Warto zwrócić uwagę, że system ochrony

informacji stanowiących tajemnicę państwową

lub służbową był kształtowany przez uchwały

Rady Ministrów, okólniki, instrukcje, które były

z reguły powszechnie niedostępne. Nie było

więc wówczas możliwe zapoznanie się z

ogólnymi nawet zasadami ochrony bądź

przyjętym modelem ochrony informacji.

Okres państwa
socjalistycznego



Dekret z 1949 r. uchylono na mocy art. 6 pkt 9 ustawy z

dnia 19 kwietnia 1969 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks

karny.



Z kolei na mocy ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. -

Kodeks karny (Dz. U. Nr 13, poz. 95), dokonano

ponownego zdefiniowania:



tajemnicy państwowej „wiadomość, której ujawnienie

osobom nieuprawnionym może narazić na szkodę

bezpieczeństwo lub inny ważny interes polityczny lub

gospodarczy Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej” art. 120 §

15 k.k.);



tajemnicy służbowej („wiadomość, z którą pracownik

zapoznał się w związku ze swoją pracą w instytucji

państwowej lub społecznej, a której ujawnienie osobom

nieuprawnionym może narazić na szkodę społecznie

uzasadniony interes” art. 120 § 15 k.k.).

Okres państwa
socjalistycznego

Ważnym aktem w ochronie tajemnicy

stała się:

Ustawa z dnia 14 grudnia 1982 r. o

ochronie tajemnicy państwowej i

służbowej (Dz. U. Nr 40, poz. 271)

Obowiązywała ona – z uwzględnieniem

nowelizacji – prawie do końca lat 90-tych

ubiegłego wieku.

Okres państwa
socjalistycznego



Przywołana ustawa bardzo szczegółowo definiowała pojęcie

tajemnicy państwowej, którą była „wiadomość, której

ujawnienie osobom nie upoważnionym może narazić na

szkodę obronność, bezpieczeństwo lub inny ważny interes

Państwa”,



oraz tajemnicy służbowej, którą zdefiniowano jako

„wiadomość nie stanowiącą tajemnicy państwowej, z którą

pracownik zapoznał się w związku z pełnieniem swoich

obowiązków w państwowej, spółdzielczej lub społecznej

jednostce organizacyjnej, a której ujawnienie może

narazić na szkodę interes społeczny, uzasadniony interes

tej jednostki organizacyjnej lub obywatela”

Okres państwa
socjalistycznego



Ogólną koordynację w zakresie ochrony tajemnicy

państwowej i służbowej sprawował Minister Spraw

Wewnętrznych, który również – na mocy przedmiotowej

ustawy – był delegowany do określenia szeregu zasad

ochrony informacji niejawnych. Był również upoważniony

do występowania z wnioskami o przeprowadzenie

kontroli ochrony tajemnicy państwowej i służbowej.



Autonomiczną pozycję w systemie ochrony tajemnicy

państwowej i służbowej zachował Minister Obrony

Narodowej, który został wyłączony z części regulacji

ustawowych poprzez umożliwienie mu określenia zasad

ochrony tajemnic we własnym zakresie wobec

podległych mu jednostek organizacyjnych

A z drugiej strony
żelaznej kurtyny?

Lata 1989 -1999



Stosowanie ustawy z 1982 r. w latach 90-

tych ubiegłego wieku – w obliczu

ogromnych zmian politycznych mających

miejsce w Polsce po roku 1989 oraz w

związku z ambicjami wstąpienia Polski do

NATO i Unii Europejskiej – napotkało wiele

obiektywnych trudności.

Lata 1989-1999



Podkreślano, iż ustawa z 1982 r. jest przestarzała i

jest sprzeczna z wymogami państwa prawa.

Ponadto szereg luk w obowiązującej wówczas

ustawie wykazał w 1994 r. Trybunał Konstytucyjny,

który w swej wykładni poddał gruntownej krytyce

szereg zapisów ustawy z roku 1982.



W związku z tym w latach 90-tych XX w. podjęto

szereg inicjatyw mających na celu zmianę

istniejącego stanu rzeczy.



Nie zostały one jednak doprowadzone do końca a

jedynie 27 sierpnia 1997 r. Sejm uchwalił ustawę o

zmianie ustawy o ochronie tajemnicy państwowej i

służbowej.

Lata 1989 -1999



W 1998 r. – w związku z naglącą potrzebą

dostosowania prawa w zakresie ochrony

tajemnic państwowej i służbowej do

wymogów Paktu Północnoatlatyckiego –

opracowano projekt ustawy o ochronie

informacji niejawnych, którą uchwalono 22

stycznia 1999 r.

Ustawa z 1999 r.



W rozumieniu przywołanej ustawy:



Tajemnicą państwową – była „informacja określona w

wykazie rodzajów informacji, stanowiącym załącznik nr 1,

której nieuprawnione ujawnienie może spowodować istotne

zagrożenie dla podstawowych interesów Rzeczypospolitej

Polskiej dotyczących porządku publicznego, obronności,

bezpieczeństwa, stosunków międzynarodowych lub

gospodarczych państwa”.



Tajemnicą służbową – była „informacja niejawna niebędąca

tajemnicą państwową, uzyskana w związku z czynnościami

służbowymi albo wykonywaniem prac zleconych, której

nieuprawnione ujawnienie mogłoby narazić na szkodę

interes państwa, interes publiczny lub prawnie chroniony

interes obywateli albo jednostki organizacyjnej”.

Ustawa z 1999 r.



Informacje niejawne zaklasyfikowane jako
stanowiące tajemnicę państwową oznaczano
klauzulą „ściśle tajne” lub „tajne” (podlegały
ochronie przez okres 50 lat od ich
wytworzenia). Z kolei informacje niejawne
zaklasyfikowane jako stanowiące tajemnicę
służbową oznaczano klauzulą „poufne”
(podlegały ochronie przez 5 lat od daty
wytworzenia) lub „zastrzeżone” (podlegały
ochronie przez okres 2 lat od daty ich
wytworzenia).

Ustawa z 1999 r.



Nowa ustawa, ze względu na pośpiech legislacyjny,

zawierała wiele niejasności i była poddawana krytyce.

Niemniej jednak – pomimo jej braków – należy

„zaakceptować celowość i użyteczność tej ustawy oraz

próby zbudowania nowoczesnego systemu ochrony

informacji niejawnych”.



Ustawa z 1999 r. w ciągu swego funkcjonowania była

nowelizowana 23-krotnie.



Najistotniejsze zmiany miały miejsce w roku 2005.



Następnie w związku z utworzeniem Centralnego Biura

Antykorupcyjnego oraz rozwiązaniem Wojskowych Służb

Informacyjnych i utworzeniem Służby Kontrwywiadu

Wojskowego i Służby Wywiadu Wojskowego – w roku 2006.

Ustawa z 1999 r.



Brak wewnętrznej spójności ustawy z 1999 r., do czego

przyczyniły się niewątpliwie liczne jej nowelizacje,

stanowiły istotną trudność dla wszystkich szczebli

systemu ochrony informacji niejawnych.



Ponadto postęp technologiczny, np. korzystanie z bardzo

szczegółowych zdjęć satelitarnych także przez podmioty

gospodarcze (np. portal internetowy www.zumi.pl) , pod

znakiem zapytania stawiał możliwość zapewnienia

rzeczywistej ochrony zdjęciom satelitarnym zawierającym

obrazy obiektów na terenach zamkniętych posiadających

klauzulę tajności.



W obliczu powyższych trudności coraz częściej zgłaszano

konieczność podjęcia kompleksowych prac legislacyjnych

w tym zakresie.

Ustawa z 2010 r.



W związku z planowanym objęciem przez Polskę przywództwa

w Radzie Unii Europejskiej w 2011 r. podjęto prace mające na

celu dostosowanie systemu ochrony informacji niejawnych,

funkcjonującego w Polsce do regulacji obowiązujących w tym

zakresie w państwach Unii Europejskiej i NATO.



W ocenie projektodawców brak zmiany przepisów z

pewnością utrudniłby, a w wielu przypadkach wręcz

uniemożliwił realizację zadań związanych z prezydencją.



Dotyczyło to szczególnie przewidzianej aktualnie możliwości

znacznie bardziej elastycznego traktowania zasad ochrony

informacji o niskich klauzulach tajności, co w strukturach

unijnych umożliwia szybkie, bieżące wykorzystanie tych

informacji w pracy grup roboczych oraz ich sprawne

przetwarzanie w systemach teleinformatycznych.



Nie bez znaczenia była również konieczność dostosowania

przepisów ustawy do szybko zachodzących zmian

technologicznych.

Ustawa z 2010 r.



W związku z tym w roku 2009 r. w Kancelarii

Prezesa Rady Ministrów rozpoczęto prace

nad reformą polskiego systemu ochrony

informacji niejawnych, które zaowocowały

uchwaleniem przez Sejm ustawy z dnia 5

sierpnia 2010 r. o ochronie informacji

niejawnych.



Prezydent RP podpisał ustawę w dniu 30

sierpnia 2010 r.



Ustawa weszła w życie z dniem 2 stycznia

2011 r.

Dziękuję za uwagę