Przedsiębiorstwo w trakcie działalności

podlega zmianom które trwają od momentu

utworzenia do zaprzestania działalności, a

okres ten nazywamy cyklem życia

przedsiębiorstwa.

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Stadia życia przedsiębiorstwa:

1. Utworzenie

2. Rozwój

3. Dojrzałość

4. Schyłek

5. Zaprzestanie działalności

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Cykl życia
przedsiębiorstwa

czas

W

ie

lk

o

ś

ć

s

p

rz

e

d

a

ż

y

Utworzenie Rozwój Dojrzałość Schyłek Zaprzestanie
działalności

Faza utworzenia przedsiębiorstwa trwa od

kilku dni do roku (czasami dłużej).

Na płaszczyźnie formalnej ma miejsce

zarejestrowanie przedsiębiorstwa. W

postaci rzeczowej dochodzi do fizycznego

utworzenia nowego podmiotu

gospodarczego zdolnego do wytwarzania

produktów i usług.

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Faza rozwoju przedsiębiorstwa trwa przez
kilka lub więcej lat i cechuje się wzrostem

wielkości sprzedaży. Zwiększa się również

rynek w wymiarze przedmiotowym i

geograficznym. Mają miejsce dosyć znaczne

zmiany związane ze wzrostem wielkości

przedsiębiorstwa, zwiększaniem

zatrudnienia, różnicowaniem produktów co

wpływa na zmiany sposobów zarządzania

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Faza dojrzałości odznacza się względna

stagnacja w ekspansji. Jeżeli w tej fazie

zostaną podjęte działania

restrukturyzacyjne (nowe produkty, nowe

rynki zbytu, nowe potrzeby na rynku) może

dochodzić do ponownego pojawienia się

fazy rozwojowej.

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Faza schyłkowa cechuje się zmniejszeniem

wielkości produkcji i wychodzeniem z

rynku. Może to być spowodowane

schyłkowością branży, niezdolnością do

podejmowania działań konkurencyjnych,

brakiem jednomyślności w zarządzaniu.

Podejmowana jest wtedy decyzja o

zaprzestaniu działalności gospodarczej.

Decyzja może mieć charakter dobrowolny

lub wymuszony przez sąd.

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Decyzja o utworzeniu przedsiębiorstwa

podejmowana jest przez przedsiębiorców,

grupy przedsiębiorców lub też inne

przedsiębiorstwa.

Wybór obszaru działalności zależy od wielu

czynników: doświadczenie, wykształcenie,

czynniki zewnętrzne itp.

Biznes plan jest zawsze tworzony przez

inne przedsiębiorstwa założycielskie. Osoby

fizyczne wykonują takie działania bardzo

rzadko.

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Tworzenie przedsiębiorstwa

Tworzenie przedsiębiorstwa

1. Przez osobę bez doświadczenia

2. Przez osobę z doświadczeniem

3. Na zasadach franchisingu

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Tworzenie przedsiębiorstwa
cd.

Warunki formalne związane z utworzeniem
przedsiębiorstwa

1. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej
2. Wpis do rejestru w Krajowym Rejestrze Sądowym
3. Wpis do Ewidencji Działalności Gospodarczej
4. Koncesje lub zezwolenia
5. Wpis do rejestru działalności regulowanej
6. Wpis do rejestru REGON
7. Otwarcie rachunku bankowego
8. Rejestracja w urzędzie skarbowym
9. Wybór formy opodatkowania
10. Kasa fiskalna
11. Obowiązkowe ubezpieczenie ZUS (emerytalne, rentowe,
wypadkowe, zdrowotne)
12. Pozwolenia budowlane, ochrona środowiska,
wymagania sanitarne, inspektorat pracy, opinia straży
pożarnej

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Tworzenie przedsiębiorstwa
cd.

Fazy rozwoju przedsiębiorstwa wg.

Greinera

Poszczególne fazy mogą trwać od 3 do 15 lat

Faza twórcza

– tworzenie nowego produktu

i zdobywanie rynków. Zorientowanie na

technikę i działania przedsiębiorcze. Silna

orientacja na sygnały rynkowe.

Komunikacja pomiędzy pracownikami i

kierownictwem ma charakter bezpośredni.

Wraz ze wzrostem produkcji pojawia się

potrzeba zatrudniania specjalistów. Pojawia

się potrzeba dokapitalizowania. Kierownicy

są przeciążeni obowiązkami.

Pojawia się

kryzys przywództwa

.

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Rozwój i dojrzałość
przedsiębiorstwa

Faza kierowania i formalizacji

–

wprowadzenie funkcjonalnych struktur

kierowania, systemu rachunkowości,

budżetowania , systemu bodźców,

standardów pracy. Następuje formalizacja

kierownictwa. W warunkach coraz bardziej

złożonej i zróżnicowanej produkcji pojawia

się

kryzys autonomii

.

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Rozwój i dojrzałość
przedsiębiorstwa cd.

Faza delegowania – następuje delegowanie

uprawnień i decentralizacja struktur

organizacyjnych. Rosną uprawnienia

kierowników zakładów i poszczególnych

jednostek. Kierownictwo naczelne zarządza

na podstawie raportów jednostek z

niższych szczebli. Czasami ma miejsce

zakup obcych przedsiębiorstw. Kierownicy

w warunkach autonomii zaczynają

preferować własne cele i pojawia się

kryzys

kontroli (decentralizacji).

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Rozwój i dojrzałość
przedsiębiorstwa cd.

Faza koordynacji

– wdraża się

sformalizowane systemy koordynacji.

Stosuje się łączenie jednostek w większe

podmioty organizacyjne. Dochodzi do

sformalizowania systemu ocen

efektywności nakładów inwestycyjnych.

Centralizuje się niektóre funkcje zarządcze.

Dochodzi do rozrostu centrów zarządzania

co prowadzi do konfliktu z pracownikami.

Prowadzi to do

kryzysu biurokratyzmu

.

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Rozwój i dojrzałość
przedsiębiorstwa cd.

Faza współpracy

– kładzie się nacisk na

spontaniczność kierowania poprzez pracę

zespołową i zestawianie różnic osobowych.

Kontrola sformalizowana zostaje

zastąpiona przez kontrole zespołowa i

samokontrolę. Następuje rozbudowa

systemów informacyjnych działających w

czasie realnym. Możliwości rozwiązania

potencjalnych kryzysów wynikają z

rozwiązań zewnętrznych w postaci

tworzenia holdingów lub posiadania

wzajemnych własności z innymi

przedsiębiorstwami.

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Rozwój i dojrzałość
przedsiębiorstwa cd.

Kryzys

– proces niekorzystnych zmian w

działalności przedsiębiorstwa obejmujących

większość lub wszystkie obszary działania,

stanowiących zagrożenie dla jego istnienia.

Zewnętrzne przyczyny kryzysów

– zmiana

gustów, ograniczenia rynku, zdarzenia

nadzwyczajne (klęski żywiołowe

itp..)postęp techniczny, działania

konkurencji.

Wewnętrzne przyczyny kryzysów

–

konflikty, zły przepływ informacji, utrata

zaufania, interesy gripowe, brak programu

zmian.

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Kryzysy w przedsiębiorstwie

Kryzys potencjalny – zagrożenia dla

działalności

Kryzys ukryty – trudności w osiąganiu

celów

Kryzys jawny – trudności zagrażające

istnieniu

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Kryzysy w przedsiębiorstwie cd.

Ekonomiczne skutki kryzysu:

- spadek sprzedaży
- wzrost kosztów
- wzrost stopnia niezadowolenia klientów
- pogorszenie struktury i stopnia wykorzystania
zasobów
- brak płynności finansowej
- pogorszenie relacji z partnerami
- niewypłacalność

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Kryzysy w przedsiębiorstwie cd.

Przebieg kryzysu

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Kryzysy w przedsiębiorstwie cd.

gwałtown
y

zmienny

pełzający

Zagrożenie

umiarkowan

e

Zagrożeni

e duże

Poziom
krytyczny

Działania zapobiegawcze w przypadku
wystąpienia kryzysu:

1.

Restrukturyzacja rozwojowa

– działania związane z

istotną przebudową większości obszarów
funkcjonowania przedsiębiorstwa. Wykorzystanie
istniejących lub pozyskanie nowych zasobów i szans.
Umocnienie pozycji konkurencyjnej. Horyzont czasowy
2-5 lat. Niezbędny jest plan restrukturyzacyjny
2.

Restrukturyzacja naprawcza (samodzielna)

-

likwidowanie nierównowagi finansowej, ochrona przed
upadłością. Działania tylko w na wybranych obszarach.
Krótki horyzont czasowy (do roku).

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Kryzysy w przedsiębiorstwie cd.

3.

Postępowanie naprawcze pod nadzorem sądowym

–

stosowane jest w sytuacji niewypłacalności
przedsiębiorstwa

4.

Postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia

układu

5.

Postępowanie upadłościowe z likwidacją majątku

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Kryzysy w przedsiębiorstwie cd.

Restrukturyzacja

to zmiany systemowe w

przedsiębiorstwie, odniesione do technik i

technologii, form organizacyjnych

produkcji, systemu zarządzania, ekonomiki

rynku oraz statusu prawno-organizacyjnego

przedsiębiorstwa. (B. Pełka)

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Restrukturyzacja

Restrukturyzacja

to złożony proces

istotnych, fundamentalnych zmian w

przedsiębiorstwie, którego celem jest

bieżące (operacyjne) i długofalowe

(strategiczne) kształtowanie atrybutów i

jego podmiotowości pod katem zmian w

otoczeniu i wewnętrznych potrzeb samego

przedsiębiorstwa, a tym samym

zapewnienie bytu przedsiębiorstwa oraz

wzrostu jego wartości. (C. Suszyński)

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Restrukturyzacja

Nie można restrukturyzacji utożsamiać ze

strategią.

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Restrukturyzacja

Wyróżniki restrukturyzacji:

indywidualizacja podejścia;

uwzględnianie faktu, iż restrukturyzacja
obejmuje sferę materialna i społeczną;

restrukturyzacja jest działaniem niejednorodnym
i rozciągniętym w czasie o trudnych do
identyfikacji i odroczonych skutkach.

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Restrukturyzacja

Cele restrukturyzacji:

ekonomiczne

– zapewnienie efektywnego

funkcjonowania przedsiębiorstwa;

społeczne

– łagodzenie skutków społecznych

procesu zmian

cele sfery produkcyjno/usługowej

– technologia,

majątek,

cele sfery marketingowej

– produkt i możliwości

jego sprzedaży, kanały dystrybucji, polityka cenowa;

cele sfery organizacyjnej

– struktura organizacyjna,

systemy motywacji, system przepływu informacji.

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Restrukturyzacja

Restrukturyzacja naprawcza

– wynika z

przedłużającego się kryzysu i złej sytuacji

przedsiębiorstwa. Celem jest odwrócenie

niekorzystnych tendencji, przeciwdziałanie

nierównowadze finansowej i ochrona przed

upadłością. Działania obejmują wybrane

obszary. Krótki horyzont czasowy

(najczęściej do roku).

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Restrukturyzacja

Restrukturyzacja rozwojowa

– obejmuje

działania związane z istotną przebudową

większości obszarów przedsiębiorstwa.

Zmierza do wykorzystania istniejących

możliwości i wykorzystania pojawiających

się szans. Intensyfikacja działań

zmierzających do wzmocnienia pozycji

konkurencyjnej na rynku. Horyzont czasowy

2 do 5 lat.

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Restrukturyzacja

Program restrukturyzacji wykorzystuje
metodykę biznes planu i zawiera następujące
elementy:

streszczenie
diagnoza stanu przedsiębiorstwa
diagnoza zewnętrznych warunków funkcjonowania
ocena pozycji konkurencyjnej
charakterystyka przesłanek do restrukturyzacji
prezentacja celów kierunkowych i działań
restrukturyzacyjnych
projekcja finansowa
harmonogram działań i ocena ryzyka

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Restrukturyzacja

Działania w sferze osobowej dla
zapewnienia pomyślności działań
restrukturyzacyjnych:

- wprowadzenie atmosfery gotowości do zmian
- wykreowanie wpływowej grupy
odpowiedzialnej za zmiany
- informowanie o nowej wizji przedsiębiorstwa
- dobór właściwego momentu
- zachęcanie pracowników do udziału w
działaniach
- działania na rzecz „zakotwiczenia” zmian w
kulturze organizacyjnej

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Restrukturyzacja

Niewypłacalność przedsiębiorstwa

–

niewykonywanie swoich wymagalnych

zobowiązań. Jeżeli dłużnik jest osobą

prawną lub jednostka organizacyjną mającą

zdolność prawną, to uznaje się go za

niewypłacalnego także wtedy, kiedy jego

zobowiązania przekroczą wartość jego

majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te

zobowiązania wykonuje.

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Zaprzestanie działalności

re s tru k tu ry z a cja p rz e d s ię b io rs tw a

in dy w id ualne uk ład y z w ierz y cie lam i

o c harak terz e p rze jsc iow y m

p o stęp o w an ie n apraw c z e z g od n ie z u staw ą

p rz ew id y w ana

z m o żliw o ścią zaw arcia u k ładu

p o stępo w anie u pad ło ścio w e

u p a d ło ś c z lik w id a c ją

o ch arak terze trw ały m

N iew y płac aln ość prz edsięb io rstw a

Zaprzestanie działalności

Kolejność zaspokajania wierzytelności

1. Koszty postępowania upadłościowego,
należności z tytułu składek na
ubezpieczenie emerytalne, rentowe i
chorobowe pracowników, należności ze
stosunku pracy oraz nalezności rolników.
2. Podatki i inne daniny publiczne.
3. Wierzytelności dostawców (o ile nie są
nimi rolnicy lub wierzytelności nie zostały
zabezpieczone hipoteką bądź zastawem).
4. Kary grzywny sadowe i administracyjne.

Cykl życia
przedsiębiorstwa

Zaprzestanie działalności

P rzyczyny zaprzestania działalności

P lanow ane z góry

Z przyczyn ekonom icznych

Inne

Z w oli w łaściciela

N iespełnienie w ym agań form alnych U padłość z likw idacją m ajątku

P rzym usow e

z m ocy praw a

Zaprzestanie działalności gospodarczej

Zaprzestanie działalności