Zaburzenia

Zaburzenia

afektywne

afektywne

i

i

depresje

depresje

Klinika Psychiatrii Dorosłych UM

Trochę historii...

Trochę historii...

Hipokrates (460-377 p.Chr.) zajmując się

typologią wyodrębnił temperament

melancholiczny (wynik nadmiaru

„czarnej żółci”). Melancholią nazywał

chorobowe zaburzenia nastroju

Aretajos z Kapadocji (30-90)- zauważył, że

depresja i mania mogą pojawić się u

jednej osoby. Spostrzegł, że melancholia

występuje u osób ze smutnym

usposobieniem, mania u wesołych, ale

drażliwych i niekiedy wybuchowych.

Trochę historii...

Trochę historii...



Galen (130-200) – rozwijał koncepcję patologii

humoralnej, melancholię wiązał z nadmiarem

oparów „czarnej żółci”, która dociera do głowy.

Uważał ponadto, że różne stany emocjonalne

(radość, smutek, żal) powstają w mózgu.



Burton (1577-1640)- wydaje Anatomię Melancholii

(1621), która jest wstępem do psychopatologii.

Prawdopodobnie jako pierwszy opisał rodzinne

występowanie melancholii w linii rodzice-dzieci.



Bright (1551-1615) ze Szpit. Św.Bartłomieja w Londynie

wyodrębnił 2 typy melancholii na taką gdzie nie są

zaburzone czynności somatyczne oraz na taką której

potrzebne jest leczenie fizykalne (prekursor podziału na

endogenne i reaktywne?)

Trochę historii...

Trochę historii...



W XVII wieku w leczeniu melancholii
stosowali kamforę, chininę, fosfor, związki
arsenu, środki przeczyszczające i
wymiotne, odwary z liści pokrzyku.
Chorym zalecano zmianę klimatu, kąpiele
morskie, długi sen, umiarkowanie częste
stosunki płciowe. Obserwowano korzystny
wpływ muzyki.



Terminu depresja w odniesieniu do
zaburzeń nastroju z przyczyn chorobowych
użył W.Cullen (1800)

Trochę historii...

Trochę historii...



Falret (1794-1870)-przedstawił
wnikliwą charakterystykę euforii,
depresji, stanów mieszanych.
Opisał chorobę, w przebiegu której
pojawiają się naprzemienne stany
depresji i manii. Nazwał ją folie
circulaire (1854). Przyczynę widział
w czynnikach dziedzicznych.

Trochę historii...

Trochę historii...



Kraepelin (1856-1926) – stworzył koncepcję
psychozy maniakalno-depresyjnej jako
jednostki nozologicznej. Wprowadził pojęcie
„cykliczny obłęd”(1896). W 1899 roku
wprowadził pojęcie obłędu maniakalno-
depresyjnego. Koncepcja Emila Kraepelina
wywarła bardzo duży wpływ na poglądy
psychiatrów i przetrwała w zasadzie do 1966
roku, kiedy to za sprawą badań K.
Leonharda, J. Angsta i C.Perrisa rozpoczął się
proces podziału tej choroby na ChAD i ChAJ.

Zaburzenia afektywne (affective

Zaburzenia afektywne (affective

disorders) w ICD-10

disorders) w ICD-10



Epizod maniakalny (F30)



Zaburzenia afektywne dwubiegunowe

(F31)



Epizod depresyjny (F32)



Zaburzenia depresyjne nawracające (F33)



Uporczywe (utrwalone) zaburzenia

nastroju (F34) : cyklotymia, dystymia



Inne zaburzenia nastroju (F38): mieszany

epizod afektywny, nawracające

krótkotrwałe zaburzenia depresyjne

Etiologia endogenna

Etiologia endogenna



Zaburzenia neuroprzekaźnictwa w OUN:

w zakresie układu serotoninowego,

noradrenergicznego i

dopaminergicznego



Rola przewlekłego stresu i zaburzeń

homeostazy, nadczynność osi p-p-n



Wpływ czynników immunologicznych:

rola Interleukiny-1, wskaźniki ostrej fazy



Zmiany strukturalne w mózgu w

zakresie układu limbicznego, hipokampa

Czynniki egzogenne

Czynniki egzogenne



Czynniki te mogą mieć wpływ
w ujawnieniu objawów
pierwszego epizodu
maniakalnego lub
depresyjnego. Mogą
uczestniczyć w nawrocie
istniejących już zaburzeń
afektywnych

Zaburzenia somatyczne i stany, w

Zaburzenia somatyczne i stany, w

których depresja występuje jako

których depresja występuje jako

powikłanie lub którym przypisuje się

powikłanie lub którym przypisuje się

wyzwalanie nawrotów zaburzeń

wyzwalanie nawrotów zaburzeń

depresyjnych

depresyjnych



Choroby układu krążenia: nadciśnienie tętnicze, CHNS,
zaburzenia rytmu, niewydolność krążenia mózgowego,
stan po udarze



Zaburzenia hormonalne i pozostałe choroby przemiany
materii: nadczynność/niedoczynność tarczycy, choroba
Cushinga, choroba Addisona, hiperprolaktynemia, nwd
przysadki, cukrzyca, porfiria, okres przekwitania,
okołoporodowy, przedmiesiączkowy



Nowotwory: guz głowy trzustki, phaemochromocytoma



Zabiegi chirurgiczne: przeszczepy narządów i tkanek



Choroby narządów miąższowych: uszkodzenie/nwd
wątroby o nerek

Zaburzenia somatyczne i stany, w

Zaburzenia somatyczne i stany, w

których depresja występuje jako

których depresja występuje jako

powikłanie lub którym przypisuje się

powikłanie lub którym przypisuje się

wyzwalanie nawrotów zaburzeń

wyzwalanie nawrotów zaburzeń

depresyjnych

depresyjnych



Choroby układowe: m.in. RZS, LE,
Łuszczyca



Przewlekłe infekcje: TBC, Kiła, Malaria,
Mononukleoza



Infekcje wirusowe: m.in. AIDS, Grypa,
WZW



Niedobory witamin: wit. B12, B1,
folianów



Przewlekłe zatrucia: tal, ołów

Choroby OUN jako przyczyna depresji lub

Choroby OUN jako przyczyna depresji lub

czynnik wyzwalający

czynnik wyzwalający

nawrót epizodu

nawrót epizodu



Zmiany zwyrodnieniowo-zanikowe:
Ch.Alzheimera, Ch. Huntigtona, Ch. Wilsona,
Ch. Parkinsona, SM



Guzy mózgu gł. Płata czołowego



Ch. Naczyniowe mózgu: artieroslerosis, nwd
krążenia mózgowego, krwiaki, stany po
udarach



Padaczka, zwłaszcza w ogniskach
skroniowych



Urazy płatów czołowych i skroniowych



Wodogłowie, zespoły genetyczne

Leki i substancje wyzwalające

Leki i substancje wyzwalające

depresje lub nawroty epizodu

depresje lub nawroty epizodu



Leki hipotensyjne: -blokery, klonidyna,

rezerpina, antagoniśi kan. wapniowych

(werapamil, nifedypina)



Leki neuroleptyczne: pochodne

butyrofenonu, chlorpromazyna



Cholinolityki: fizostygmina, związki

fosforoorganiczne (pestycydy)



Steroidy



OC- progesteron+estrogeny



Leki dopaminergiczne- L-DOPA,

amantadyna, bromokryptyna

Leki i substancje wyzwalające

Leki i substancje wyzwalające

depresje lub nawroty epizodu

depresje lub nawroty epizodu



Leki przeciwserotoninowe: metysergid



Leki hamujące syntezę katecholamin:

disulfiram



Leki wpływające na układ GABA: VPA, BZDA



Leki p/histaminowe:np. cymetydyna



Leki o działaniu psychozomimetycznym

(noradrenergicznym): amfetamina i pochodne



Leki wpływające na receptor opioidowy:

naltrekson, buprenorfina



Tuberkulostatyki: cykloseryna, etionamid,

izoniazyd



Leki p/nowotworowe: antybiotyki

antracyklinowe(winkrystyna, winblastyna)

Stany somatyczne mogące wyzwolić

Stany somatyczne mogące wyzwolić

manię lub przyspieszyć kolejną fazę

manię lub przyspieszyć kolejną fazę

w przebiegu ChAD

w przebiegu ChAD



Nadczynność tarczycy,

nadnerczy(z. Cushinga)



Z. Kleina-Levina



Z. Klinefeltera



Mocznica, hemodializy



Z.rakowiaka



Niedobory witamin



Grypa, mononukleoza,

gorączka Q, kiła OUN,



Zapalenia mózgu



Zabiegi chirurgiczne



Guzy mózgu (płata

czołowego,

skroniowego, prawej

półkuli, dna komory

IV)



Choroby

zwyrodnieniowe

mózgu

(Ch.Huntigtona, SM,

choroba Picka)



Stany pourazowe



Zwapnienia jąder

podstawy

Leki, które mogą wyzwalać epizody

Leki, które mogą wyzwalać epizody

maniakalne lub hipomaniakalne

maniakalne lub hipomaniakalne



Amfetamina



Bromokrytpyna



Disulfiram



Izoniazyd



Fencyklidyna



Lewodopa



Johimbina



Cholinolityki

działające

ośrodkowo



Alprazolam



Baklofen



Metoklopramid



Triazolam



Steroidy



Hormony tarczycy



Cymetydyna



Sole bromu

Wydarzenia życiowe

Wydarzenia życiowe

wyzwalające depresję

wyzwalające depresję



Strata osoby bliskiej, z którą pacjent
był związany emocjonalnie



Utrata zdrowia, części ciała,
atrakcyjności fizycznej, zdolności
intelektualnych



Utrata prestiżu społecznego



Utrata poczucia własnej wartości



Utrata poczucia bezpieczeństwa
(praca, bezp. Materialne)

Koncepcja kognitywna (A.

Koncepcja kognitywna (A.

Beck)

Beck)



U osoby z depresją zauważyć można
negatywny obraz samego siebie(niska
samoocena, poczucie małej wartości),
własnych doświadczeń i swojego
postępowania a także pesymistyczne
widzenie przyszłości. Takie myślenie o
sobie wg Becka w pewnych sytuacja
staje się przyczyną nastroju
depresyjnego i lęku.

Wyuczona bezradność

Wyuczona bezradność



Seligman (1974) twierdził, że osoby z
depresją cechuje wyuczona bezradność
oraz niezdolność do unikania sytuacji (i
odpowiedzi) które pociągają za sobą
karę. Osoba taka pierwotnie nie była
zdolna do uczenia się następstw swoich
zachowań i zachowań innych osób. To
leży u podstaw braku zdolności tych
osób do unikania sytuacji mogących
rodzić depresję.

Koncepcje behawioralne

Koncepcje behawioralne



„człowiek jest depresyjny, ponieważ

nie jest absorbowany przyjemnymi

wydarzeniami”, „nasilenie depresji jest

funkcją pozytywnych wzmocnień”

Lewinsohn (1974)



Osoby chorujące na depresję wykazują

nadwrażliwość na negatywne bodźce

zarówno psychiczne jak i fizyczne.

Przyczyną depresji może być

niewłaściwy dobór wzmocnień lub

otoczenie bez pozytywnych wzmocnień

Koncepcje behawioralne

Koncepcje behawioralne



Liberman i Raskin stoją na stanowisku,

że niektórzy chorzy na depresję „grają

rolę chorego”, bo jest to dla nich

korzystne: nie rozwiązują sami

problemów, otoczenie zmuszone jest

zrobić to za nich. Jest więc to sposób

adaptacji tych osób (najkorzystniejszy

dla nich). Taka depresja występuje

częściej u kobiet, które mają cechy

osobowości histrionicznej oraz starają

się manipulować otoczeniem

DEPRESJE TYPOWE(epizod

DEPRESJE TYPOWE(epizod

depresyjny, duża depresja)-

depresyjny, duża depresja)-

cechy

cechy



Obniżenie nastroju

: odczuwane jako smutek,

przygnębienie, przykre przeżywanie ogółu

wydarzeń, anhedonia, zobojętnienie



Obniżenie napędu psychoruchowego

:

spowolnienie myślenie, tempa wypowiadania

się, abulia, zahamowanie ruchowe



Zaburzenia rytmów okołodobowych

:

hipo/hipersomnia, rano wyraźnie gorsze

samopoczucie niż wieczorem



Objawy somatyczne

: bóle głowy, wysychanie

śluzówek, chudnięcie, zaparcia



Lęk:

wolnopłynący, przewlekły, falujący z

uczuciem niepokoju, ciągłego napięcia. Duży

lęk powoduje niepokój lokomocyjny aż do

paniki i błagania o pomoc (depresja

agitowana)

Cechy zespołu

Cechy zespołu

depresyjnego

depresyjnego



Depresyjne zaburzenia myślenia

: poczucie

winy (urojenia winy, grzeszności i kary),

depresyjna ocena samego siebie, szans na

wyleczenie (urojenia hipochondryczne,

nihilistyczne), depresyjna ocena przyszłości,

przeszłości (urojenia katastrofy, klęski),

myśli i tendencje suicydalne



Zaburzenia aktywności złożonej

:

zmniejszenie zainteresowań, obniżenie

zdolności do pracy, osłabienie kontaktów

interpersonalnych, izolacja, spadek dbałości

o siebie

Depresje poronne i

Depresje poronne i

maskowane

maskowane



Depresje poronne (subdepresja) to
zaburzenia nastroju, które mają małe
nasilenie poszczególnych lub na
pierwszy plan wysuwają się jeden lub
dwa objawy, które stanowią główny
problem pacjenta. Rozpowszechnienie
takich zaburzeń to 4-6%.



Duże część subdepresji to depresje
maskowane.

Częste maski depresji

Częste maski depresji



Maski psychopatologiczne: zaburzenia lękowe,

natręctwa, zespół agorafobii, anorexia



Maski psychosomatyczne: psudoangina

pectoris, zaburzenia motoryki przewodu

pokarmowego, spastyka dróg żółciowych,

zespół „niespokojnych nóg”, świąd skóry



Maski bólowe: bóle głowy, kręgosłupa,

neuralgie (n.V)



Maski behawioralne: nadużywanie alkoholu,

leków



Maski w postaci zaburzeń rytmów

biologicznych: bezsenność, hipersomnia

Zespoły depresyjne

Zespoły depresyjne



Depresja prosta: obniżenie nastroju +
somatyzacja + zab. rytmów
biologicznych, u części myśli i
tendencje suicydalne



Depresja zahamowana (osłupienie
depresyjne): dominuje spowolnienie
psychoruchowe + wysoki poziom lęku
+ ew. urojenia. Może pojawić się nagłe
podniecenie ruchowe (raptus
melancholicus)

Zespoły depresyjne

Zespoły depresyjne



Depresja urojeniowa (zespół depresyjno-

urojeniowy): podstawowe objawy depresji +

oceny depresyjne o rozmiarach urojeń

(urojenia winy, ruiny materialnej,

grzeszności, hipochondryczne) + nastawienie

ksobne + wysoki poziom lęku. Często myśli i

tendencje samobójcze, ryzyko samobójstwa

duże!



Depresja lękowa (zespół depresyjno-lękowy):

pierwotne objawy depresji + autonomiczno-

somatyczne objawy lęku + często niepokój

ruchowy. Często myśli samobójcze, ryzyko

samobójstwa duże!

Zespoły depresyjne

Zespoły depresyjne



Depresja hipochondryczna (zespół

depresyjno-hipochondryczny): w obrazie

dominuje szczególne zainteresowanie się

stanem zdrowia, silne przeżywanie

dolegliwości bólowych. Uporczywe skargi,

interpretacje sięgające urojeń, przekonanie

o nieuleczalności. Ryzyko samobójstwa

duże!



Depresja z natręctwami (zespół depresyjno-

anankastyczny): dominuje przeżywanie myśli

natrętnych i impulsów (uporczywe ruminacje

samobójcze i impulsy dokonania czynów

gwałtownych w stosunku do osób bliskich.

Obecne również mogą być myśli bluźniercze

i rozważania o winach i grzechach.

Zespoły depresyjne

Zespoły depresyjne



Depresja depersonalizacyjna (zespół
depersonalizacyjno-depresyjny, depresja
anestetyczna): dominuje stan
zobojętnienia, utrata kontaktu
emocjonalnego. „Nieczuli” chorzy są
przerażeni, przekonani o nieuleczalności i
zbliżającym się końcu. Ryzyko
samobójstwa duże! Głównie u osób
młodych (choć rzadki), do różnicowania
ze schizofrenią!

Kryteria ICD-10

Kryteria ICD-10



Epizod depresyjny łagodny:

A.

Spełnione ogólne kryteria epizodu depresyjnego

B.

Występują co najmniej dwa z następujących trzech

objawów:

1. Nastrój obniżony w stopniu wyraźnie

nieprawidłowym dla danej osoby, utrzymujący

się przez większość dnia prawie każdego dnia, w

zasadzie nie podlegający wpływowi wydarzeń

zewnętrznych i utrzymujący się przez co

najmniej 2 tygodnie

2. Utrata zainteresowań lub zadowolenia w

zakresie rodzajów aktywności, które zwykle

sprawiają przyjemność

3. Zmniejszona energia lub zwiększona męczliwość

Kryteria ICD-10

Kryteria ICD-10



C. Dodatkowo występują objaw lub objawy z

następującej listy, dopełniając łączną liczbę

objawów co najmniej do czterech:

1.

Spadek zaufania lub szacunku dla siebie

2.

Nieracjonalne poczucie wyrzutów sumienia lub

nadmiernej a nieuzasadnionej winy

3.

Nawracające myśli o śmierci lub samobójstwie

albo jakiekolwiek zachowania samobójcze

4.

Skargi na zmniejszoną zdolność myślenia lub

skupienia się, albo jej przejawy takie jak

niezdecydowanie lub wahanie się

5.

Zmiany w zakresie aktywności psychoruchowej

– w postaci pobudzenia lub zahamowania

(zauważalne subiektywnie lub obiektywnie)

6.

Zaburzenia snu wszelkiego typu

7.

Zmiany łaknienia (wzrost lub spadek) wraz z

odpowiednią zmianą masy ciała

Kryteria ICD-10

Kryteria ICD-10



Epizod depresyjny umiarkowany: co najmniej

dwie z trzech cech z B. oraz co najmniej trzy

(najlepiej cztery) z C. Czas trwania co

najmniej 2 tyg.



Epizod depresyjny ciężki: wyraźne cierpienie,

poczucie bezwartościowości, niska

samoocena, poczucie winy, myśli samobójcze



Epizod depresyjny ciężki z objawami

psychotycznymi: spełnienie kryteriów

epizodu ciężkiego oraz urojenia i omamy

słuchowe i węchowe (głosy oszczercze,

zapachy zgnilizny, rozkładającego się ciała

Zespół hipomaniakalny

Zespół hipomaniakalny



A. Nastrój podwyższony lub drażliwy w stopniu
zdecydowanie nieprawidłowym dla danej osoby,
utrzymujący się co najmniej przez 4 kolejne dni



B. Występują co najmniej 3 z następujących
przejawów, prowadząc do zaburzenia
jednostkowego funkcjonowania w codziennym życiu
1. Wzmożona aktywność lub niepokój fizyczny
2. Wzmożona rozmowność,
3.odwracalność uwagi, trudności z koncentracją
4. Zmniejszona potrzeba snu
5.zwiększona energia seksualna
6.lekkomyślne wydatki oraz inne zachowania
lekkomyślne lub mało odpowiedzialne
7. Wzmożona łatwość kontaktów z innymi lub brak
dystansu

Zespół hipomaniakalny

Zespół hipomaniakalny



C. Epizod nie spełnia kryteriów manii,
zaburzeń afektywnych dwubiegunowych,
epizodu depresyjnego, cyklotymii ani
anoreksji



D. Najczęściej stosowane przesłanki
wykluczania. Przyczyny epizodu nie wiążą
się z używaniem substancji
psychoaktywnych ani jakimkolwiek
zaburzeniem organicznym

Mania bez objawów psychotycznych

Mania bez objawów psychotycznych

– kryteria ICD-10

– kryteria ICD-10



A. Dominacja nastroju
wzmożonego, ekspansywnego lub
drażliwego i wyraźnie
nieprawidłowego dla danej osoby.
Zmiana nastroju jest wyraźna i
utrzymuje się co najmniej przez
jeden tydzień (jeśli z powodu
nasilenia nie wymaga przyjęcia do
szpitala)

Mania bez objawów psychotycznych

Mania bez objawów psychotycznych

– kryteria ICD-10

– kryteria ICD-10



B. Występują co najmniej 3 z następujących

przejawów, prowadząc do zaburzenia

funkcjonowania w codziennym życiu:

– 1. Wzmożona aktywność lub niepokój fizyczny
– 2. Wzmożona rozmowność (potrzeba mówienia)
– 3. Gonitwa myśli lub subiektywne odczuwanie ich

przyspieszenia

– 4. Utrata normalnych zahamowań społecznych,

prowadząca do zachowań nie dostosowanych do

okoliczności

– 5. Zmniejszona potrzeba snu
– 6. Wzmożona samoocena lub poczucie wyższości
– 7.łatwa odwracalność lub stałe zmiany aktywności bądź

planów

– 8. Zachowanie bezceremonialne lub lekkomyślne, z

niedocenianiem ryzyka (np.. Wydatki, nierozsądne

interesy, lekkomyślna jazda)

– 9. Wzmożona energia seksualna lub seksualne nietakty

Mania bez objawów psychotycznych

Mania bez objawów psychotycznych

– kryteria ICD-10

– kryteria ICD-10



C. Niewystępowanie omamów i urojeń,

choć mogą występować zaburzenia

percepcji (np. subiektywna

nadwrażliwość na dźwięki, odbieranie

barw jako szczególnie żywych)



D. Najczęściej stosowane przesłanki

wykluczenia. Przyczyny epizodu nie

wiążą się z używaniem substancji

psychoaktywnych ani z jakimkolwiek

zaburzeniem organicznym

Mania z objawami

Mania z objawami

psychotycznymi – kryteria ICD-

psychotycznymi – kryteria ICD-

10

10



Obraz kliniczny cięższy niż opisany

poprzednio. Pojawiają się urojenia

wielkościowe, posłannictwa

religijnego, prześladowcze.

Wypowiedzi niezrozumiałe, mogą

pojawić się zachowania

agresywne, przemoc,

zaniedbywanie odżywiania się,

picia płynów. Może to być

przyczyna skrajnego zaniedbania

Zaburzenia afektywne

Zaburzenia afektywne

dwubiegunowe ChAD

dwubiegunowe ChAD



Grupa nawracających zaburzeń
afektywnych w przebiegu
których występują zespoły
depresyjne i maniakalne (w
przypadku ChAD t.I) oraz
zespoły depresyjne i
hipomaniakalne (ChAD t.II).

CHAD

CHAD



Epidemiologia:



0,4-1,5%,



typ I 0,7-1,0%



typ II 0,5%



Początek

choroby:może być w

każdym wieku,

większość w



20-30r.ż., 1/3 <20 r.ż,



1-2% po 60 r.ż.



Wśród krewnych częściej

niż w populacji ogólnej

spotyka się zaburzenia

afektywne



Osobowość
przedchorobow
a:



Syntoniczna,
ekstrawertywna
, hipertymiczna,
cyklotymiczna

CHAD

CHAD



Pierwszym epizodem głównie u kobiet jest

zespół depresyjny (u części może przejść

bezpośrednio w epizod maniakalny).



U większości osób pierwsza faza pojawia

się spontanicznie, czasem poprzedzana

ważnymi wydarzeniami życiowymi, u kobiet

często jest to poród. Nawroty choroby

mogą pojawiać się bez istotnej przyczyny

lub mogą być wyzwalane szeregiem

czynników np. wydarzenia życiowe

(choroby, zatrucia, zgon, rozłąka, poród)

lub leki.

Przebieg CHAD

Przebieg CHAD



Jest to schorzenie nawracające, u >90%

pacjentów po 1.epizodzie pojawiają się następne.



W 50% przypadków w ciągu 2 lat pojawią się

następne epizody



7-10% nawroty nie występują



Średnia liczba nawrotów: 6-10, ale są doniesienia

nawet o 100 nawrotach (pacjent choruje od 30 lat)



Nawroty mogą pojawiać się regularnie

(np.zgodnie z porami roku), są różnie długie

średnio 3-6 m-cy (nawet do 7 lat)



Okresy remisji skracają się w miarę czasu trwania

choroby (śr. wynoszą 6-8 m-cy)



40% o przebiegu remitującym



10%- przebieg przewlekły



15-20% - przebieg naprzemienny, bez okresów

remisji

Przebieg CHAD

Przebieg CHAD



Rapid cycling - >4 nawroty w ciągu roku,
występuje u 15-20% osób z CHAD I i II,
K>M, 4:1. Może pojawić się na początku
choroby, bądź po kilku latach typowego jej
przebiegu. Częściej występuje u osób
młodych, z początkiem choroby <30 r.ż.
Pierwszą fazą choroby jest najczęściej
depresja; często w toku farmakoterapii
obserwuje się zmianę fazy na maniakalną.



Ultra-rapid cycling – liczba epizodów
powyżej kilkunastu na rok, przebieg
naprzemienny, nie występują okresy remisji

Przebieg CHAD

Przebieg CHAD



Depresja narasta
powoli (kilkanaście
dni), najczęściej jest to
depresja prosta, z
umiarkowanym
zahamowaniem,
średnio nasilonym
lękiem, występują
cechy zespołu
somatycznego oraz
hipersomnia. Po 50 r.ż.
depresja cechuje się
dużym lękiem,
niepokojem i
urojeniami



Nawrót fazy
maniakalnej jest
nagły, objawy
narastają w kilka
dni, mogą pojawić
się objawy
psychotyczne

Czynniki „złego rokowania” w

Czynniki „złego rokowania” w

CHAD

CHAD



Wczesny początek choroby



Złe przystosowanie społeczne w okresie

poprzedzającym chorobę



1. faza maniakalna



Brak remisji po 1. fazie



Obecność objawów psychotycznych



Niepełne remisje



Uzależnienie od alkoholu



Płeć męska



Brak dobrej reakcji na leki normotymiczne

Psychospołeczne następstwa CHAD

Psychospołeczne następstwa CHAD



Wczesny początek skutkuje problemy w zdobyciu

wykształcenia, uzyskaniu samodzielności, znalezieniu

pracy



15-25% chorych ginie z powodu samobójstwa. Ryzyko

czynu suicydalnego związane jest z nawrotem

depresji i jest 50x większe niż w populacji ogólnej



25-50% chorych podejmuje próby samobójcze



Wyższy odsetek uzależnień od alkoholu i leków

(p/lękowych, nasennych)



W badaniach amerykańskich oszacowano, że kobieta,

która zachorowała przed 25 r.ż. spędzi 12 lat w stanie

chorobowym, straci 14 lat aktywnej pracy zawodowej

i „normalnego życia”, będzie żyła krócej o 9 lat



Osoby chorujące na CHAD trudniej wchodzą w związki

małżeńskie, częściej się rozwodzą

Choroba afektywna jednobiegunowa

Choroba afektywna jednobiegunowa

CHAJ = zaburzenia depresyjne

CHAJ = zaburzenia depresyjne

nawracające

nawracające



Jest to grupa zaburzeń
afektywnych cechująca się
nawracającymi epizodami
depresyjnymi między którymi
występują okresy remisji lub
subdepresji.

CHAJ

CHAJ



Epidemiologia:

– Rozpowszechnienie

szacuje się na 10%

– K>M, 2:1
– Wśród krewnych częściej

niż w populacji ogólnej
występują zaburzenia
afektywne (głównie
epizody dużej depresji i
depresja nawracająca)



Główne okresy
pojawiania się choroby:
20-30 r.ż., 40-50 r.ż., po
65 r.ż.



Osobowość
przedchorobowa:
intrawertywna,
depresyjna,
malncholiczna,
anankastyczna,
neurotyczna

Czynniki wyzwalające

Czynniki wyzwalające

CHAJ

CHAJ



Wydarzenia życiowe o dużym
znaczeniu psychologicznym:
strata bliskich osób,
zagrożenie bytu materialnego,
konflikty w środowisku
rodzinnym i zawodowym



Choroby somatyczne

Przebieg CHAJ

Przebieg CHAJ



Pierwszy epizod może pojawić się w każdym wieku,
najczęściej w wieku 40-50 lat.



U części zaburzenia dystymiczne na kilka lat
wcześniej poprzedzają wystąpienie choroby



U 50-60% chorych po 1.epizodzie występuje kolejny:
u 25% przed upływem 3 m-cy od końca hospitalizacji,
u 33% w okresie 1 roku, u 73% chorych w ciągu 8 lat.



U osób mających za sobą 2 fazy depresyjne ryzyko
wystąpienia następnej wynosi 70%



Po 3 epizodach ryzyko, że pojawi się następny wynosi
90%



U 60% chorych wystąpią więcej niż 3 fazy depresyjne

Przebieg CHAJ

Przebieg CHAJ



Depresja pojawiająca się u chorych
(zwłaszcza po 50 r.ż) cechuje się dużym
lękiem, niepokojem, zaburzeniami snu,
urojeniami depresyjnymi dotyczącymi stanu
zdrowia, sytuacji materialnej, winy, kary.



Może wystąpić depresja z zahamowaniem do
osłupienia włącznie



Próby samobójcze podejmuje ok.25%
chorych



10-15% chorych umiera z powodu
popełnienia czynu suicydalnego

Czynniki „złego rokowania” w

Czynniki „złego rokowania” w

CHAJ

CHAJ



Współistniejące zaburzenia osobowości i inne

zaburzenia psychiczne (głównie dystymii,

uzależnienia)



Złe przystosowanie społeczne



Trudna sytuacja materialna i zawodowa,

konflikty w rodzinie



Współistnienie chorób somatycznych



Podeszły wiek



Płeć żeńska



Mało efektywne działanie leków

przeciwdepresyjnych



Częste nawroty

Cechy

Choroba afektywna
dwubiegunowa

Choroba afektywna
jednobiegunowa

Rodzaj faz

Maniakalna lub
hipomaniakalna, depresyjna

Zespoły depresyjne

Rodzaj zaburzeń nastroju u
krewnych

Zaburzenia dwubiegunowe i
jednobiegunowe

Jednobiegunowe

Cechy osobowości
przedchorobowej

Cyklotymiczna, syntoniczna,
ektrawertywna

Melancholiczna,
anankastyczna,
introwertywna

Płeć

Tak samo często u kobiet
jak i u mężczyzn

K>M

Początek choroby

20-30 r.ż.

Po 40 r.ż.

Średnia liczna faz

6-10

3-4

Średnia długość fazy

3 miesiące

6-9 miesięcy

Cechy kliniczne depresji

Typowa z zahamowaniem,
niezbyt duży lęk,
hipersomnia, nagły
początek i koniec

Z lękiem, niepokojem,
pobudzeniem, urojeniami
depresyjnymi,
bezsennością, stopniowe
ustępowanie

Lit w profilaktyce nawrotów

Duża skuteczność

Mała skuteczność

Leki przeciwdepresyjne w
profilaktyce

Nieskuteczne,
przeciwwskazane

Często skuteczne