DOKUMENTACJA DIAGNOZY
Pisemny raport zawierający podsumowanie
historii badanego, podsumowanie wyników
testowych i innych ważnych danych
prowadzących do konkluzji – diagnoza,
uzupełniana zaleceniami i przewidywaniami
dotyczącymi funkcjonowania badanego w
określonym zakresie
2. Notatki sporządzane przez psychologa w
czasie całego badania – obserwacja, wywiad
3. Liczbowe wyniki badań konkretnymi
technikami
4. Opis reakcji badanego na stosowane w
diagnozie badania, pytania lub bodźce
5. Wytwory badanego (np. rysunki dziecka)
UDOSTĘPNIANIE DANYCH O
KLIENCIE
Dane udostępniamy tylko:
1. Innemu profesjonaliście, tzn. osobie, która zna
teoretyczne podstawy zastosowanych metod, ich
wartość psychometryczną oraz jest zobligowana
do przestrzegania tajemnicy zawodowej
2. Klientowi przysługuje pełna informacja o
wynikach (ale nie liczbowych) oraz wgląd w opinię
Konieczne jest zapewnienie zabezpieczenia
dokumentacji
Udostępnienie opinii do wglądu nie
zastępuje udzielenia informacji zwrotnych
- powinny one stanowić wyjaśnienie i
uzupełnienie opinii (orzeczenia).
W wyjątkowych sytuacjach udzielamy
informacji zwrotnej na piśmie w postaci:
opinii lub uzasadnienia opinii (orzeczenia)
UDZIELANIE INFORMACJI
ZWROTNYCH
Obowiązek udzielenia informacji zwrotnej
wynika z prawa klienta do autonomii.
Człowiek ma prawo do pełnej informacji
na swój temat, ponieważ tylko wtedy ma
możliwość podejmowania autonomicznych
decyzji
Psycholog nie ma prawa decydować za klienta,
jakie informacje z diagnozy można klientowi
przekazać. Nie powinien także oceniać, jakie
informacje są dobre dla klienta a jakie złe.
PRZYKŁAD OPINII WYMAGAJĄCEJ
WYJAŚNIENIA
Fragmenty opinii na temat dziecka w wieku szkolnym:
„… obserwowałam u dziecka bardzo duże trudności w
koncentracji uwagi – występuje tzw. falowanie uwagi (…).
Mimo silnej podatności na interferencję w konkretnej próbie,
potrafi się skoncentrować w czasie niezbędnym do wykonania
zadania. (…)
W wypowiedziach zwraca uwagę rozbudowana, poprawna
gramatycznie fraza i częste używanie słów o niskiej
frekwencyjności. Okresowo pojawia się tendencja do
perseweracji i prafazje głoskowe, a mowa jest w nieznacznym
stopniu zmieniona artykulacyjnie o cechach nosowania.(…)
Poziom sprawności umysłowej pozostaje w granicach
przeciętnej normy – iloraz inteligencji = 107.
W szczegółowym badaniu, przy użyciu
sensybilizowanych prób, stwierdzam wyraźne
trudności w dowolnym działaniu ruchowym o
cechach impulsywności w zakresie praksji, a
także w przebiegu procesów pamięci słownej
słuchowej oraz wzrokowo przestrzennej, przy
prawidłowej gnozji słuchowej i ruchowej. (…)
Opisane deficyty wynikają z dysfunkcji
ośrodkowego układu nerwowego w tym
szczególnie okolic pól trzeciorzędowych.”
FORMALNA ZAWARTOŚĆ
INFORMACJI ZWROTNEJ
1. Przypomnienie celu diagnozy (pytań, na jakie
diagnosta odpowiadał)
2. Wyjaśnienie przebiegu diagnozy (bez
szczegółowego omawiania metod, ale ze
wskazaniem jakiego typu dane są podstawa
wnioskowania diagnostycznego)
3. Przedstawienie wniosków diagnostycznych (stan
aktualny)
4. Przedstawienie prognozy – funkcjonowania klienta
w diagnozowanym obszarze w przyszłości
5. Propozycja interwencji i jej uzgodnienie z klientem
ZASADY PRAKTYCZNE
1. Zrozumiały język
2. Bez informacji destrukcyjnych
3. Nie podawać wyników liczbowych
4. Odpowiedzieć na pytania klienta
5. Nie stygmatyzować
6. Nie dyskutować z klientem (dotyczy wniosków
z diagnozy a nie propozycji interwencji)
6. „Kanapkowa” konstrukcja informacji zwrotnych
Należy pamiętać, że informacje zwrotne trafiają
nie tylko do klienta, ale mają konsekwencje
społeczne
EFEKT BARNUMA
Phineas Taylor Barnum – właściciel cyrku (XIX
wiek)
Sukces widowiska polega na zapewnieniu
każdemu widzowi tego, co go zainteresuje.
W diagnozie: przekazanie klientowi informacji
zwrotnych na tyle ogólnych,
stereotypowych, niejasnych i banalnych, że
choć wyglądają na indywidualnie
dopasowane do jednostki, w istocie pasują
do każdego.
Uwielbiasz być podziwiany, zawsze znajdować się w centrum uwagi. Jesteś
osoba krytyczną wobec siebie. Masz wielki potencjał, który nie zmienił się
jeszcze w twoje zalety. Dobrze umiesz organizować pracę sobie i innym.
Masz wady, ale potrafisz je kompensować swoimi zaletami. Miewasz
niekiedy problemy z przystosowaniem seksualnym. Mimo, że na innych
robisz wrażenie osoby zdyscyplinowanej i samosterownej, czujesz się
czasem niepewny i niespokojny. Masz poważne wątpliwości, czy podjąłeś
właściwą decyzję i czy działasz we właściwy sposób. Czasami
niepotrzebnie jesteś zbyt otwarty wobec innych. Nie znosisz tchórzostwa i
lizusostwa. Ciemna strona duszy niebezpiecznie cię fascynuje. Twoje
marzenia nigdy nie są przeciętne, chociaż wydawać się mogą
nierealistyczne. Chcąc osiągnąć cel, jesteś wytrwały i uparty, choć starasz
się uwzględniać okoliczności. Gotów jesteś poświęcić wszystko dla
ukochanej osoby i bronić jej zawsze i wszędzie, choćby przed całym
światem. Bezpieczeństwo jest jednym z twoich głównych celów w życiu.
Poszukujesz harmonii i szczęścia w partnerskich układach z innymi. (cyt.
za: Paluchowski, 2007
EFEKT BARNUMA -
BADANIA
39 studentów zbadano kwestionariuszem
zainteresowań i podano im jako informacje
zwrotną ten sam dla wszystkich opis. Mieli ocenić
na skali od 1 – zupełnie nie pasuje, do 6 –
całkowicie pasuje, jak bardzo oddaje ich
osobowość i zainteresowania.
Średnia – 4,3 (72% zgodności); Forer, 1949
Sundebrg, 1955 przedstawił badanym dwa opisy –
jeden z efektem Barnuma, drugi bez. Nie potrafili
ich odróżnić od siebie.
O CZYM PSYCHOLOGOWIE NIE
MÓWIĄ
Testy, których wyników psychologowie nie
omawiają z klientami:
Rorschach – 41%, w tym 11% - nigdy
Test Projekcji Rysunkowych – 38%
TAT – 34%
Kwestionariusze osobowości – 25%
MMPI – 20%
Testy inteligencji – 8%
INNE TYPOWE BŁĘDY
1. Zamiast wniosków – parafraza
2. Wybór tylko określonych treści (tzw. dobre
informacje)
3. Przedstawianie informacji zwrotnych w
postaci twierdzeń o rzeczywistości a nie hipotez
Dobra diagnoza to stworzenie nowej
jakości – dobre informacje zwrotne to
przekazanie klientowi choć jednej nowej
informacji.