PROBLEMY PIELĘGNACYJNE PACJENTA Z

PRZETOKAMI W OBRĘBIE PRZEWODU

POKARMOWEGO

PIELĘGNIARSTWO CHIRURGICZNE

PRZETOKI

STOMIA - PRZETOKA (łac. otwór) –

CELOWO

I

SZTUCZNIE

WYKONANE

POŁĄCZENIE

ŚWIATŁA

NARZĄDU

JAMISTEGO Z POWIERZCHNIĄ CIAŁA.

 

PRZETOKI

RODZAJE STOMII:
I. KRYTERIUM – POZIOM NA KTÓRYM WYKONANO PRZETOKĘ
1. ODŻYWCZE:

-

GASTROSTOMOA

ALIMENTALIS–

przetoka

wyłoniona w obrębie żołądka wykonana przez

laparotomię.

-PRZEZSKÓRNA

ENDOSKPOWA

MIKROGASTROSTOMIA – przetoka wyłoniona na

żołądku droga endoskopii.

-CIENKOIGŁOWA– CEWNIKOWA JEJUNIOSTOMIA

(MIKROJEJUNIOSTOMIA) – przetoka wyłoniona na

jelicie czczym.

 

PRZETOKI

2. WYDALNICZE:
A. STOMIE JELITOWE (sztuczny odbyt, odbyt

brzuszny)

-KOLOSTOMIA – przetoka jelita grubego
-ILEOSTOMIA – przetoka jelita cienkiego

B. STOMIE MOCZOWO- SKÓRNE – UROSTOMIA:
-nephrostomia – (nerkowo – skórna)
-ureterostomia (moczowodowo – skórna)
-cystostomia (pęcherzowo – moczowodowa)

ILEOSTOMIA

• Ileostomia polega na

operacyjnym wyłonieniu jelita
cienkiego na powierzchnię
brzucha. Pokarm z żołądka
dostaje się do nieusuniętej
części jelita cienkiego, gdzie
jest trawiony i wchłaniany. Ze
stomii stolec wydobywa się
w postaci płynnej
lub półpłynnej, ponieważ jego
zagęszczanie odbywa się
dopiero w jelicie grubym, do
którego nie dociera.
Strzałkami zaznaczono drogę
pokarmu w przewodzie
pokarmowym.

KOLOSTOMIA

• Kolostomia polega na

operacyjnym wyłonieniu jelita

grubego na powierzchnię

brzucha. Pokarm z żołądka

dostaje się do jelita

cienkiego, gdzie jest trawiony

i wchłaniany. Niestrawione

resztki pokarmowe

przedostają się do

nieusuniętej części jelita

grubego, w którym odbywa

się wchłanianie wody

i zagęszczanie stolca. Ze

stomii wydobywa się treść

jelitowa, która jest bardzo

podobna do normalnego

stolca. Strzałkami zaznaczono

drogę pokarmu w przewodzie

pokarmowym.

KOLOSTOMIA

UROSTOMIA

• Do wyłonienia urostomii

wykorzystuje się

kilkunastocentymetrowy

fragment jelita cienkiego,

pobrany w miejscu

zaznaczonym zielonym

kółkiem. Przewód

pokarmowy chorego

z wyłonioną urostomią nie

różni się od normalnego.

Dlatego też pacjenci

wdalają stolec normalną

drogą przez odbyt. Dieta

nie ma w ich przypadku

żadnego wpływu na

funkcjonowanie przetoki.

ILEOSTOMIA, UROSTOMIA

PRZETOKI

II. KRYTERIUM CZASOWE:
 
-

stomia stała (definitywna)- wyłaniana na stałe

- stomia czasowa- wyłaniana na jakiś czas

 
III. KRYTERIUM SPOSOBU ZAKOŃCZENIA STOMII (techniki

operacyjnej):

 
-

stomia jednolufowa (końcowa)- gdy jeden przekrój

światła jelita jest wyprowadzony na zewnątrz

- stomia dwulufowa (boczna, lub pętlowa)- gdy na

zewnątrz wyprowadzone są dwa otwory jednej pętli jelita
(zwykle tymczasowa)

PRZETOKI

MIEJSCE WYPROWADZENIA STOMII:

• Jeśli jest to możliwe to w lewym lub

prawym kwadracie brzucha,

• Przetoka nie powinna znajdować się w

pobliżu blizn, fałdów, zagłębień, kolców
biodrowych i fałdów pachwinowych.

PRZETOKI

PRZYCZYNY WYTWORZENIA ZEWNĘTRZNEJ PRZETOKI

JELITOWEJ:

 Wrodzona olbrzymia okrężnica
 Wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
 Zapalenie choroby jelit nieznanego pochodzenia,
 Choroba uchyłkowata,
 Choroba Leśniewskiego –Crohna jelita cienkiego i grubego,
 Rak odbytnicy, lub okrężnicy,
 Polipy mnogie,
 Polipowatość rodzinna,
 Uraz okrężnicy i/lub odbytnicy,
 Wady wrodzone, np. brak odbytu.

DZIAŁANIA PIELĘGNIARKI WOBEC CHOREGO

OPIEKA OKRESU P R Z E D O P E R A C YJ N E

G O

• Obejmuje czas od momentu ustalenia

diagnozy lekarskiej i podjęcia decyzji o

wyłonieniu stomii, stanowi okres przygotowania

chorego do zabiegu operacyjnego i oswojenia go

z myślą posiadania nowego ujścia jelita.

• Szczególnie ważne jest tu przygotowanie

psychiczne chorego, które powinno wyprzedzać

jego przygotowanie instrumentalne.

• W dużym stopniu wpływa ono na:

 pomyślny przebieg zabiegu i bezpośredni

okres pooperacyjny

 zmniejsza częstość występowania powikłań

 zwiększa potencjał adaptacyjny chorego

ZADANIA DIAGNOSTYCZNE TYPOWE DLA

OSOBY Z WYŁANIANĄ :

- ocena reakcji emocjonalnych chorego związanych z decyzją

o wyłonieniu stomii,

- określenie stopnia deficytu informacji dotyczących zabiegu

(czy chory wie na czym polega zabieg, czy zna

konsekwencje wyłonienia stomii, czy wie, jakie są

możliwości powrotu do normalnego funkcjonowania po

zabiegu),

- ocena możliwości psychofizycznych chorego w zakresie

samodzielnego zaopatrzenia stomii,

- ocena podstawowych parametrów życiowych,
-ocena stanu odżywienia, nawodnienia, zaburzeń

elektrolitowych,

- obserwacja współistniejących objawów (nudności i wymioty,

biegunka, ból),

- udział w dodatkowych badaniach diagnostycznych

obrazowych i laboratoryjnych.

DZIAŁANIA OPIEKUŃCZO-TERAPEUTYCZNE

• Udzielenie emocjonalnego wsparcia i wzmacnianie

pozytywnych doświadczeń chorego:

-zmniejsza to jego wątpliwości i lęk przed zabiegiem,

- zachęca do wypowiadania swoich uczuć i obaw

- ułatwia akceptację siebie ze stomią.

O ile jest to możliwe, należy zapewnić choremu:

 kontakt z psychologiem klinicznym

 zorganizować spotkanie z osobą posiadającą stomię.

Osoba mająca podobne doświadczenia:

 jest bardziej wiarygodna i autentyczna w tym, co mówi.

 potęguje wiarę chorego w możliwość wyleczenia i powrót do

normalności

 pomaga mu dostrzec pozytywne aspekty stomii jako

składowej procesu leczenia

DZIAŁANIA OPIEKUŃCZO-

TERAPEUTYCZNE

Przygotowanie fizyczne obejmuje:
- wyznaczenie miejsca przyszłej stomii,
- przygotowanie przewodu pokarmowego - mechaniczne

oczyszczenie jelita,

- wykonanie wkłucia dożylnego, przetoczenie niezbędnych

płynów, uzupełnienie niedoborów elektrolitowych

(konsekwencja płukania jelit),

- przygotowanie pola operacyjnego,
- cewnikowanie pęcherza moczowego,
- zapewnienie choremu masy erytrocytarnej,
- profilaktykę przeciwzakrzepową,
- profilaktykę antybiotykową,
- założenie bielizny operacyjnej,

- kontrolę dokumentacji,
- podanie premedykacji,
- przewiezienie chorego na salę operacyjną

DZIAŁANIE REHABILITACYJNE

• Kompensacja „strat" związanych z wyłonieniem

stomii i ograniczeń stanowiących bezpośrednie

następstwo zabiegu operacyjnego rozpoczyna się

jeszcze w okresie przedoperacyjnym.

Obejmuje:
• rehabilitację psychiczną - możliwa dzięki

wykonywaniu ćwiczeń oddechowych i

usprawniających zapobiega powikłaniom ze strony

układu oddechowego, krążenia oraz układu ruchu.

• rehabilitację społeczną, w której doniosłą rolę

odgrywa kontakt z osobą posiadającą stomię i/lub

psychologiem.

DZIAŁANIA EDUKACYJNE

• Pielęgniarka:

 wyjaśnia z pojęcie stomii (Kolo-/Ileostomia),
opisuje konsekwencje anatomiczne i

fizjologiczne stomii

przekazuje podstawowe informacje na temat

sprzętu stomijnego oraz jego znaczącej roli w

podnoszeniu jakości życia chorych ze stomią

wyjaśnia, w jaki sposób przetoka będzie

zaopatrywana bezpośrednio po zabiegu

wyjaśnia, że stomią nie jest chorobą, ani raną i

że można z nią normalnie żyć, a jakiekolwiek

ograniczenia (poza wyjątkami) są zbędne.

DZIAŁANIA EDUKACYJNE

• Edukacja obejmuje:

 specjalistyczne przygotowanie chorego

do przyszłej irygacji stomii

 ogólnoustrojowe przygotowanie

chorego do okresu pooperacyjnego:

• naukę ćwiczeń oddechowych,
• naukę ćwiczeń izometrycznych
• naukę odkasływania,

DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE- dokładne, psychofizyczne

przygotowanie chorego do zabiegu zmniejsza ryzyko powikłań

pooperacyjnych i ułatwia powrót chorego do zdrowia

Działania profilaktyczne obejmują:

- profilaktykę powikłań oddechowych:

• ćwiczenia oddechowe,

• nauka kaszlu i odkrztuszania,

- profilaktyka powikłań okołostomijnych:

 odpowiednie wyłonienie miejsca stomii z uwzględnieniem

takich szczegółów anatomicznych jak: obecność fałdów

skórno-tłuszczowych i ich rozmieszczenie w zależności od

pozycji ciała, obecność blizn pooperacyjnych, położenie

kolców biodrowych, sposób ubierania się itd.;

 przygotowanie specjalnego pasa brzusznego dla osób

otyłych i ze skłonnością do przepuklin,

 nauka kaszlu i odkrztuszania,

DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE

profilaktyka powikłań

przeciwzakrzepowych:

 gimnastyka kończyn dolnych (ćwiczenia

czynne i izometryczne),

 stosowanie terapii kompresyjnej u chorych z

ryzykiem zakrzepicy żylnej - pończochy

uciskowe/bandaż kompresyjny

Odpowiednio wczesne - następujące tuż

po podjęciu decyzji o wyłonieniu stomii

- wdrożenie edukacji ułatwia choremu

zrozumienie istoty i celu zabiegu.

PRZETOKI

CELE OPIEKI POOPERACYJNEJ NAD PACJENTEM ZE STOMIĄ

JELITOWĄ WG POLSKIEGO KLUBU KOLOPROKTOLOGII:

 Zapewnienie bezpiecznego okresu

pooperacyjnego lub wczesne rozpoznanie

możliwych powikłań poprzez monitorowanie

podstawowych parametrów życiowych oraz bieżącą

ocenę żywotności stomii (kolor, wielkość,

wydzielina, stosunek stomii do poziomu skóry),

 Walka z bólem poprzez podawanie leków

przeciwbólowych i ułożenie zmniejszające napięcie

mięśni brzucha,

 Adaptacja chorego do stomii- oceaniać reakcję

chorego na stomię, wspierać, ukazywać i

wzmacniać pozytywne strony chorego oraz jego

dalszego życia ze stomią,

PRZETOKI

 Przygotowanie chorego do samoopieki:
- ocenę możliwości chorego w zakresie sprawowania

samoopieki z uwzględnieniem jego wieku,

zainteresowania jego stanem zdrowia,sprawności

zmysłów, chęci współpracy z personelem,

- bieżące uzupełnianie wiedzy chorego w zakresie

oceny funkcjonowania stomii, doboru sprzetu

pomocniczego oraz zasad codziennego

funkcjonowania ze stomią,

- opanowanie przez pacjent umiejętności w zakresie

pielęgnacji stomii, samokontroli funkcjonowania

przewodu pokarmowego oraz oceny samej stomii

(kolor, wielkość, wydzielina).

ZAKŁADANIE SPRZETU STOMIJNEGO
- Sprzęt jednoczęściowy:
1. Odklej papier.
2. Przyklej część przylepną worka zaczynając od
dołu.

3. Dociśnij palcem worek wokół przetoki.

ZAKŁADANIE SPRZETU STOMIJNEGO
- Sprzęt dwuczęściowy
1. Na papierze osłaniającym płytkę odrysuj od
szablonu kształt przetoki i wytnij odrysowany
otwór.
2. Odklej papier zabezpieczający część przylepną
płytki.
3. Przyklej płytkę.

ZAKŁADANIE SPRZETU STOMIJNEGO
- Sprzęt dwuczęściowy
4. Dociśnij płytkę pomiędzy przetoką
a pierścieniem.
5. Do założonej płytki dopnij worek.
6. Worek przypina się wciskając pierścień w worku
do pierścienia w płytce.
7. Sprawdź, czy worek jest dobrze zapięty przez

lekkie pociągnięcie worka.

PRZETOKI

POWIKŁANIA STOMII JELITOWEJ:
A. POWIKŁANIA CHIRURGICZNE:
 WCZESNE (do 30 dni po operacji):
-

obrzek stomii, niedokrwienie, martwica,

wciągnięcie, krwawienie, zakażenie rany

stomijnej, przetoka okołostomijna, brak zrostu

śluzówkowo-skórnego.

 PÓŹNE (powyżej 30 dni po od momentu operacji):
- wypadnie stomii, zwężenia, wciągnięcia, przepuklina

okolostomijna, wszczepy śluzówkowe, przewlekała

przetoka kolostomijna, przedziurawienie jelita

podczas irygacji, skręcenie jelita w pobliżu stomii,

wznowa choroby podstawowej w stomii.

PRZETOKI

B. POWIKŁANIA DERMATOLOGICZNE:
- zapalenie skóry spowodowane treścią jelitową,
- Stan zapalny skóry spowodowany uczuleniem na

część przylepną lub inny fragment sprzętu

stomijnego,

- Zakażenie wyżej wymienionych zmian bakteriami

lub grzybami,

C. PSYCHOLOGICZNE: niska samoocena chorego,

poczucie lęku i bezradności wobec nowej sytuacji,

brak akceptacji własnego ciała z wykonana

stomią, obawa przed brakiem akceptacji ze strony

członków rodziny i innych osób, depresja.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

Problem zdrowotny I

• Lęk z powodu braku wiedzy na temat wytworzenia stomii.
Cel opieki - zmniejszenie lęku.
Plan działania:

• Rozmowa z chorym - poznanie wątpliwości i obaw.

• Wyjaśnienie celu zabiegu i pomoc choremu w podjęciu

świadomej zgody na zabieg operacyjny.

• Omówienie z chorym zmian anatomicznych i fizjologicznych

będących następstwem planowanej operacji.

• Przedstawienie możliwości funkcjonowania po zabiegu

wytworzenia stomii.

• Umożliwienie kontaktu z osobą ze stomią.

• Dostarczenie choremu materiałów informacyjnych na temat

pielęgnacji i zaopatrzenia stomii, np. „Jak żyć ze stomią",

„Poradnik dla chorych ze stomią" itp.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

Problem zdrowotny II
• Możliwość wystąpienia powikłań pooperacyjnych z

powodu zalegania mas kałowych i flory bakteryjnej w

jelicie oraz niewyznaczenia miejsca wyłonienia stomii.

Cel opieki - oczyszczenie jelit z mas kałowych i flory

bakteryjnej oraz wyznaczenie miejsca wyłonienia

stomii.

Plan działania:
• Wyjaśnienie choremu celu i kolejności przygotowania

do zabiegu operacyjnego.

• Oczyszczenie przewodu pokarmowego z mas

kałowych i zmniejszenie flory bakteryjnej, według

schematu przyjętego w danym szpitalu.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

• Oczyszczenie powinno obejmować:
dietę,
 podawanie środków przeczyszczających,
podawanie antybiotyków,
wykonywanie lewatyw,
przez 24 godziny (najlepiej 48 godz.) nie

podaje się choremu pokarmów stałych,

tylko płyny w celu utrzymania

prawidłowego nawodnienia.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

Wybór środków przeczyszczających zależy od lekarza.

Aktualnie stosowane są środki czyszczace:

- mannitol, niewchłanialny osmotycznie czynny sacharyd, który

ściąga wodę do światła jelita i dzięki czemu je oczyszcza,

- glikol polietylenowy - izotoniczny płyn oczyszczający, który

działa jak środek osmotycznie przeczyszczający, ale nie jest

rozkładany przez bakterie,

- olej rycynowy lub cytrynian magnezu, których zastosowanie 24

godziny przed zabiegiem daje podobny efekt,

- bisakodyl - powinien być podawany 36 godzin przed zabiegiem.

- lewatywy oczyszczające wykonuje się z soli fizjologicznej,

wody lub fosforanu sodu dopóty, dopóki z odbytu nie wypływa

czysty płyn

- antybiotyki podawane są w celu zmniejszenia stężenia bakterii

jelitowych, a tym samym zmniejszenia ryzyka zakażeń

pooperacyjnych (najczęściej doustnie - neomycyna i

erytromycyna; dożylnie - antybiotyki o szerokim spektrum

działania.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

• Ocena powłok skórnych brzucha chorego i

wyznaczenie miejsca wytworzenia stomii (miejsce

wyznacza się w pozycji siedzącej, leżącej i stojącej).

• W wyznaczeniu miejsca do wyłonienia stomii należy

uwzględnić:

 dostęp wzrokowy chorego (szczególnie istotne u osób

otyłych), oddalone co najmniej 4 cm od cięcia

operacyjnego, kolców biodrowych, blizn pooperacyjnych,

fałdów skórnych, zmian popromiennych, przeszczepów

skórnych.

• Dzień przed zabiegiem operacyjnym zaznaczenie

miejsca niezmywalnym pisakiem i przyklejenie

sprzętu stomijnego

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

Problem zdrowotny III
• Możliwość wystąpienia niedokrwienia i martwicy

stomii z powodu niewłaściwego wytworzenia stomii.

Cel opieki - wczesne rozpoznanie powikłań.
Plan działania:
• Zaopatrzenie stomii na stole operacyjnym w worek

przezroczysty umożliwiający stałą obserwację stomii.

• Ocena żywotności stomii - powinna być różowa,

wilgotna z obrzękniętą błoną śluzową.

• Powiadomienie lekarza w przypadku ciemnego

zabarwienia stomii, ponieważ konieczna jest

natychmiastowa interwencja chirurgiczna.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

Problem zdrowotny IV

• Możliwość wystąpienia krwawienia i zakażenia rany po

usunięciu brzuszno-kroczowym odbytnicy.

Cel opieki - zapobieganie i/lub wczesne rozpoznanie powikłań.
Plan działania:

• Kontrola umocowania drenu założonego do rany w okolicy

krocza.

• Stałe płukanie rany roztworem 0,9% NaCl przez dren (2-3

dni).

• Obserwacja opatrunku - umocowanie, przemakanie.

• Kontrola drożności i szczelności cewnika założonego do

pęcherza moczowej

• Podanie leku przeciwbólowego przed zmianą opatrunku (2-3

doba) i usunięciem drenu (4-5 doba).

• •Po usunięciu drenu, usunięcie cewnika założonego do

pęcherza moczowego.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

Problem zdrowotny V

• Trudności w zaspokojeniu potrzeb z powodu ograniczenia w

poruszaniu się.

Cel opieki - zaspokojenie potrzeb.
Plan działania:

• Ocena zakresu potrzebnej choremu pomocy w

wykonywaniu codziennych czynności.

• Pomoc choremu w pierwszych dniach po zabiegu

operacyjnym - w toalecie ciała, zmianie bielizny osobistej i

pościelowej, przyjmowaniu płynów i przy wydalaniu.

• Pomoc choremu w uruchamianiu - zmianie pozycji, siadaniu

i wychodzeniu z łóżka, przy współudziale fizjoterapeuty.

• Wietrzenie sali.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

• Pielęgnacja stomii:
1.W pierwszych dniach po zabiegu

operacyjnym najlepiej stosować specjalne

zestawy składające się z płytki akordeonowej

(harmonijkowej) i przezroczystego worka

ileostomijnego. Pozwalają one na bezbolesną

zmianę sprzętu oraz ocenę wyglądu stomii.

2.Uprzedzić chorego, że rozmiary płytek i

worków zakładanych bezpośrednio po

zabiegu są większe, a w miarę upływu czasu,

kiedy błona śluzowa jelita będzie mniej

obrzęknięta, będzie można używać

mniejszych rozmiarów

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

1.

Przed rozpoczęciem zmiany sprzętu pielęgniarka:



przedstawia choremu kolejność wykonywania czynności,

układa w wygodnej pozycji i uzgadnia dobór sprzętu



zdejmuje założony sprzęt, myje skórę wokół stomii

ciepłą wodą z mydłem (najlepiej o pH 5,5) używając

gazików ConvaCare, osusza skórę delikatną ściereczką.



pobiera szablonem miarę wielkości stomii,



wycina otwór w sprzęcie, który idealnie powinien

pasować do kształtu stomii



w systemie dwuczęściowym należy pamiętać, aby

pierścień płytki był przynajmniej o 10 mm większy od

rozmiaru stomii



zakłada sprzęt na stomię (u chorych z kolostomią

zakłada woreczki zamknięte, a u chorych z ileostomią

otwarte, zabezpieczając końcówkę zapinką) i sprawdza

jego umocowanie.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

Problem zdrowotny VI

• Nieakceptowanie stomii z powodu zmienionego

wyglądu ciała i braku kontroli nad wydalaniem.

Cel opieki - akceptacja stomii.
Plan działania:

• Ocena reakcji chorego na stomię, np.

zainteresowanie, chęć pielęgnacji, poznanie obaw i

wątpliwości chorego.

• Zachęcanie chorego do patrzenia, dotykania i

obserwacji stomii podczas pielęgnacji.

• Zapewnienie choremu warunków intymnych przy

zmianie sprzętu stomijnego, np. dokonanie zmiany w

sali opatrunkowej.

• Włączanie chorego do pielęgnacji stomii.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

• Umożliwienie choremu kontaktu z wolontariuszem

Pol-Ilko (osoby ze stomią mające zgodę Polskiego

Towarzystwa Chorych ze Stomią na działalność

wolontariatową).

• Dostarczanie choremu informatora o stomii, np.

„Stomik", „Nasza Troska i uzgodnienie czasu

omówienia wątpliwości i wskazówek postępowania.

• Pomoc choremu w odreagowaniu stresu.

• Wzmocnienie u chorego poczucia sensowności,

niezależności i zrozumienia -elementów istotnych w

akceptacji nowej sytuacji.

• Umożliwienie choremu kontaktu z psychologiem.

• Włączenie do opieki nad chorym rodziny lub osób

dla niego znaczących.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

Problem zdrowotny VII

• Brak umiejętności samoopieki.
Cel opieki - opanowanie umiejętności samopielęgnacji.
Plan działania:

• Ocena możliwości chorego do samoopieki:

 wiek,

 zainteresowanie swoim stanem zdrowia,

 stan somatyczny,

 nastawienie do stomii,

 chęć współpracy,

 zasób wiedzy i umiejętności,

 sprawność zmysłów - wzroku, słuchu,

 zaufanie do pielęgniarki.

W sytuacji zaburzeń psychicznych, starości i zaawansowanych

zmian miażdżycowych, unieruchomienia, negatywnego

stosunku chorego do leczenia, niezdolności do nauczenia się

samodzielnego pielęgnowania stomii pielęgniarka uczy

wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych jednego z członków

rodziny.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

• Ustalenie indywidualnego planu przygotowania chorego

do samoopieki, w którym należy uwzględnić:

 możliwości psychofizyczne chorego,

 zasady nauczania

 kryteria kontroli i oceny.

• Asystowanie w zmianie sprzętu stomijnego i korygowanie

niewłaściwego postępowania.

• Przedstawienie choremu zasad refundacji za sprzęt i

możliwości zakupu sprzętu.

• Przedstawienie choremu (ustne i pisemne) po konsultacji z

dietetykiem zaleceń dietetycznych i omówienie konieczności

ich przestrzegania.

• Nauczenie chorego kontroli funkcjonowania stomii (ocena

koloru, kształtu i wielkości)

• Nauczenie chorego rozpoznania możliwych problemów, takich

jak biegunka, zaparcia, zmiana koloru, kształtu lub wielkości

stomii.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

• Nauczenie chorego z kolostomią wykonywania irygacji

(zabiegu oczyszczania jelita z mas kałowych).

 Irygacja wykonywana jest codziennie o stałej porze, może po

pewnym czasie doprowadzić do samoistnego opróżnienia się jelita

na zasadzie wyuczonego odruchu.

 Pierwszy zabieg powinien być wykonany pod nadzorem

pielęgniarki.

 Do zabiegu niezbędny jest sprzęt:
- zbiornik na wodę,
- rękaw foliowy, który odprowadza wydzielinę jelitową do muszli

klozetowej,

końcówka irygatora,

- zacisk regulujący przepływ wody.

 Zabieg wykonujemy letnią wodą (temp. ok. 30°C) w ilości ok. 500-

1000 ml, uzyskując samoczynne opróżnienie jelita z zalegającej

treści i gazów.

 Po zabiegu stomię możemy zabezpieczyć miniworeczkami

stomijnymi lub Mini Capem.

 Przekazanie choremu adresu najbliższej poradni dla chorych ze

stomią oraz grupy wsparcia społecznego (Pol-Ilko).

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

Problem zdrowotny VIII

• Możliwość wystąpienia biegunki z powodu błędów

dietetycznych lub zakażenia pokarmu.

Cel opieki - likwidacja biegunki.
Plan działania:
• Zalecenie w pierwszym dniu zastosowania diety kleikowej

(na wodzie).

• Zwiększenie ilości przyjmowanych płynów, tj. gorzka

herbata, napar mięty, wywar z jagód. W sytuacji bardziej

nasilonych objawów można stosować tabletki węgla

lekarskiego 3-4/dzień i włączyć dietę pektynową, czyli

spożywać marchwiankę (marchew ugotowana w wodzie i

przetarta przez sito) w ilości 1 kg dziennie w porcjach po 20

dag.

• W kolejnych dniach należy rozszerzyć dietę o suchary, ryż z

tartym jabłkiem.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

• w 4-5 dniu możemy wprowadzić do diety

chude, dobrze rozdrobnione mięso, białe

czerstwe pieczywo, kaszę mannę na

mleku, gotowaną rybę.

• Po tygodniu można stosować dietę lekko

strawną z 5-6 posiłkami dziennie.

• W sytuacji obfitych stolców i braku

poprawy po wprowadzeniu diety chory

powinien skontaktować się z lekarzem.

• Okresowa kontrola stężenia elektrolitów.
• Udział w farmakoterapii.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

Problem zdrowotny IX

• Możliwość wystąpienia zaparć z powodu zbyt małej ilości

przyjmowanych płynów i błędów żywieniowych.

Cel opieki - likwidacja zaparć.
Plan działania:

• Wyjaśnienie choremu zasad żywienia: spożywanie

pokarmów świeżo fermentowanych, np. maślanki.

• Przyjmowanie na czczo łyżki oliwy lub szklanki wody z

miodem.

• Wyeliminowanie z diety pokarmów wzdymających:

kapusta, groch fasola, kalafior, ryż, świeże pieczywo, tłuste

mięsa, czekolada, kakao, kawa, banany, czereśnie.

• Wprowadzenie do diety produktów: świeże i suszone

owoce, orzechy soki owocowe, chleb z grubo zmielonej

mąki, otręby pszenne, siemię lniane.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

• W utrzymujących się zaparciach stosowanie:

 trudno wchłaniających się cukrów (syrop z laktulozą),

 środków torujących (płynna parafina),

 środków rozmiękczających (powidła śliwkowe)

 zastosowanie wlewek do kolostomii z roztworami gotowymi,

np. Enema.

• Profilaktyczne stosowanie diety bogatoresztkowej:

 ciemne pieczywo,

 płatki owsiane,

 potrawy z mąki pszennej i żytniej,

 kasze: gryczaną, jaglaną, jęczmienną,

 owoce i warzywa (krojone lub tarte na tarce), bogate w

błonnik, który utrudnia zagęszczanie kału, drażni

mechanicznie jelito, a produkty bakteryjnego rozpadu

wzmagają motorykę jelita grubego.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

• Można spożywać:

 buraki,

marchew,

pomidory,

por,

pietruszkę,

seler,

owoce, takie jak śliwki (szczególnie suszone),

jabłka, gruszki, owoce cytrusowe.

• Kontakt z lekarzem w sytuacji zaparć

trwających dłużej niż 5 dni z

towarzyszącymi bólami skurczowymi.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

Problem zdrowotny X

• Możliwość wystąpienia nieprzyjemnego zapachu i głośnego

odchodzenia gazów, wynikająca ze sposobu odżywiania.

Cel opieki - zmniejszenie nieprzyjemnego zapachu i głośnego

odchodzenia ga zów.

Plan działania:

• Uwzględnienie w diecie pokarmów:

 gruboziarniste pieczywo,

 chude ryby i mięso,

 chudy nabiał,

 ryż,

 kasze,

 płatki kukurydziane i ryżowe,

 owoce i warzywa oraz płyny w ilości do 2 litrów.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

• Unikanie produktów, które sprzyjają

powstawaniu nieprzyjemnych zapachów i

wzmożonej produkcji gazów:

o jaja,

o groch,

o cebula,

o czosnek,

o kalafior,

o brukselka,

o kapusta,

o sery pleśniowe,

o ostre przyprawy,

o napoje gazowane,

o potrawy bardzo słodkie i tłuste.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

• Stopniowe wprowadzanie nowych produktów -

jeden produkt w ciągu dnia i obserwacja funkcjonowania

przewodu pokarmowego.

• Spożywanie posiłków powoli, z zamkniętymi ustami-

połykanie powietrza podczas jedzenia i picia może być

przyczyną wzdęć.

• Unikanie spożywania pokarmu w dużych ilościach, z

dodatkiem sztucznych barwników i konserwantów.

• Spożywanie produktów świeżych, estetycznie

przygotowanych.

• Zachęcanie chorego do aktywności ruchowej,

dostosowanej do indywidualnych możliwości, jako

ważnego elementu ułatwiającego proces trawienia i

pozwalającego na utrzymanie stałej masy ciała.

• Stosowanie sprzętu do zaopatrzenia stomii z

filtrem pochłaniającym zapach, w przypadku braku

filtra wkładanie do woreczka środków pochłaniających

zapach, np. tabletki węgla lekarskiego lub Polopiryny S.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

Problem zdrowotny XI

• Możliwość wystąpienia zaburzeń metabolicznych z

powodu rozległego wycięcia jelita cienkiego.

Cel opieki - zapobieganie zaburzeniom i/lub wczesne ich

rozpoznanie.

Plan działania:

• Kontrola gospodarki wodno-elektrolitowej.

• Stosowanie diety błonnikowej (przynajmniej 30 g/dzień -

pieczywo z grubego ziarna, kasze, owoce, warzywa) oraz bogatej

w nienasycone kwasy tłuszczowe pochodzenia roślinnego.

• Ograniczenie podaży tłuszczu, gdyż może on prowadzić do

wystąpienia biegunek, oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych

pochodzenia zwierzęcego, które przyczyniają się do rozwoju

miażdżycy, nadciśnienia, cukrzycy.

• Codzienne wypijanie około 2 litrów płynów, które

zwiększają skuteczność diety błonnikowej. Ilość płynów należy

zwiększać w czasie wysiłku fizycznego lub wysokich temperatur.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

Problem zdrowotony XII

• Możliwość wystąpienia późnych powikłań w funkcjonowaniu stomii z

powodów chirurgicznych

Cel opieki- zapobieganie, lub wczesne rozpoznawanie powikłań (przepuklina

okołostomijna, niedrożność, wpadanie, lub wypadanie stomii, stomia płaska,

nawrót choroby)

Plan działania:

• Stała obserwacja funkcjonowania stomiii ocena jej stanu (kolor,

wilgotność, wyciek treści, rodzaj stolca)

• Stosowanie działań zmniejszających ryzyko wystąpienia przepukliny

okołostomijnej:

 nauczenie ćwiczeń wzmacniających mięśnie brzucha,

 konieczność noszenia pasa przepuklinowego u pacjenta z przepukliną lub jej

ryzykiem,

 unikania podnoszenia ciężkich przedmiotów i przytrzymywania stomii podczas

kaszlu i kichania.

• U chorych z przepukliną okołostomijna używanie sprzętu

jednoczęściowego, np. Esteem lub miękkich płytek Flexible. W

przypadku pojawienia się dolegliwości, np. bólu, ciążenia, pieczenia,

zwłaszcza w czasie kaszlu bądź po wysiłku fizycznym, chory powinien

zgłosić się do chirurga.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

• W przypadku wypadania stomii należy:

 zwiększyć średnicę dotychczas stosowanego sprzętu na

większą, aby nie powodować urazów.

 w przypadku trudności w zaopatrzeniu stomii należy skierować

chorego do chirurga.

• Utrzymanie stałej masy ciała chorego po zabiegu

operacyjnym dla zmniejszenia ryzyka wpadnięcia stomii,

czyli tzw. stomii wklęsłej.

 Przy znacznym zwiększeniu masy ciała chorego stomia ulega

wciągnięciu pomimo wystającej błony śluzowej.

 Pojawiają się wycieki treści jelitowej spod sprzętu stomijnego.

 W sytuacji pojawienia wycieku treści polecamy choremu

zmniejszenie masy ciała i zastosowanie płytki o nazwie

„Convex„ (materiał, z którego jest wykonana płytka, w

kontakcie z wydzieliną pęcznieje, co zapobiega przedostaniu

się treści jelitowej pod sprzęt stomijny).

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

Problem zdrowotny XIII

• Możliwość wystąpienia powikłań dermatologicznych z powodu

podrażnienia skóry przez treść jelitową.

Cel opieki - zminimalizowanie ryzyka powikłań dermatologicznych

(kontaktowe zapalenie skóry, owrzodzenia skóry).

Plan działania:

• Stosowanie sprzętu obojętnego biologicznie i zapewniającego

szczelność.

• Przestrzeganie zasad przy pielęgnacji stomii - mycie wodą z

mydłem o pH 5,5, dokładne osuszanie skóry wokół stomii, właściwie

wycięty otwór w sprzęcie oraz dobre dopasowanie sprzętu.

• Obserwowanie skóry wokół stomii przy każdej zmianie sprzętu.

• Stosowanie pasty uszczelniającej w przypadku nierówności

powierzchni skóry wokół stomii.

• Przy zmianach zapalnych częściej myć skórę wokół stomii stosując

mydło o alkalicznym pH i częściej zmieniać sprzęt oraz stosować na

czystą skórę pasty ochronne, np. cynkową o grubości warstwy około

3 mm i dopasować sprzęt stomijny.

MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD

PACJENTEM ZE SZTUCZNYM ODBYTEM

(STOMIĄ)

Problem zdrowotny XIV

• Możliwe wystąpienie zaburzeń w funkcjonowaniu

seksualnym z powodu rodzaju zabiegu operacyjnego

(resekcja brzuszno-kroczowa - uszkodzenie splotu

miednicznego) i zmiany obrazu własnego ciała.

Cel opieki - wczesne rozpoznanie zaburzeń.
Plan działania:

• Rozmowa z chorym - poznanie trudności.

• Skierowanie chorego do najbliższej poradni seksuologicznej

w celu rozpoznania zaburzeń i rozpoczęcia leczenia

farmakologicznego połączonego z psychoterapią.

• Uzyskanie lepszych efektów leczenia przez udział w terapii

partnerów.