FARMAKOLOGIA

Prof. nadzw. dr hab. Ireneusz Majsterek

Zakład Chronofaramakologii

Wydział Fizjoterapii

Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Literatura

1.

Dobrogowski J, Wordliczek J, Medycyna bólu. Red.
Dobrogowski J, Wordliczek J, PZWL, Warszawa 2004.

2.

Januszewicz W, Kokot F. Interna. PZWL, Warszawa
2002.

3.

Kinalski R. Kompendium rehabilitacji i fizjoterapii
Urban & Prtner, Wrocław 2002.

4.

Kostowski W, Herman Z, Farmakologia. Podstawy
farmakoterapii. Red. PZWL, Warszawa 2005.

5.

Kwolk A, Rehabilitacja medyczna. Red. Urban & Prtner,
Wrocław 2004.

6.

Szulc R., Uprawnianie lecznicze krytycznie chorych.
Red. Szulc R., Urban & Prtner, Wrocław 2001.

Środki

znieczulające

Środki znieczulające miejscowo

Środki znieczulające miejscowo działają poprzez
zniesienie przewodzenia bodźców zarówno czuciowych,
jak i ruchowych w celu uzyskania czasowego zniesienia
czucia bez utraty świadomości.
W przeciwieństwie do środków znieczulenia ogólnego
zwykle nie powodują depresji ośrodkowego układu
nerwowego (OUN).

Środki znieczulające ogólnie

Środki znieczulające ogólnie działają na OUN lub na

autonomiczny układ nerwowy, aby dać w efekcie

zniesienie czucia bólu, niepamięć, sen. Użyte same lub

w połączeniu z innymi środkami (np. lekami

stosowanymi w premedykacji) umożliwiają osiągnięcie

optymalnej

głębokości

znieczulenia

w

różnych

zabiegach chirurgicznych.

Środki wziewne znieczulenia ogólnego, szczególnie

eter i podtlenek azotu, zrewolucjonizowały chirurgię po

roku 1846, kiedy ich właściwości znieczulające zostały

uznane przez medycynę.
Środki dożylne znieczulenia ogólnego są używane

głównie do indukcji znieczulenia przed podaniem

silniejszych środków anestetycznych; mogą jednak być

użyte przy niektórych dłuższych zabiegach.

Znieczulenie dożylne

Znieczulenie

zdysocjowane,

np.

znieczulenie

wywoływane ketaminą, powoduje szybkie zniesienie
bólu i niepamięć, przy zachowanych odruchach
krtaniowych.
Neuroleptoanalgezja

jest

wywoływana

przez

łączenie

silnego

narkotycznego

środka

przeciwbólowego z neuroleptykiem oraz podawanymi
wziewnie podtlenkiem azotu i tlenem.
Premedykacja może obejmować podawanie środków
uspokajających, opioidów, środków przeciwlękowych
(ataraktyków) i cholinolitycznych.

ŚRODKI ZNIECZULAJĄCE

MIEJSCOWO

Budowa chemiczna

1. Pod względem budowy każdy środek znieczulenia miejscowego
zawiera w cząsteczce hydrofilną grupę aminową, połączoną
łańcuchem pośrednim z lipofilną grupą aromatyczną.

Jeżeli łańcuch pośredni łączy się z grupą aromatyczną wiązaniem
estrowym, to związek taki jest hydrolizowany przez osoczową
pseudocholinesterazę.
Jeżeli wiązanie jest amidowe, to hydroliza następuje w wątrobie.
Im większa długość łańcucha pośredniego i grupy aminowej, tym
silniejsze działanie i większa toksyczność środka znieczulenia
miejscowego.

2. Środki znieczulające miejscowo należą do słabych zasad, dlatego
są zwykle nierozpuszczalne w wodzie. Leki te mogą być dostępne w
postaci krystalicznej, zwykle jednak są przygotowywane jako
roztwory kwaśnych soli - bardzo dobrze rozpuszczalnych w wodzie i
trwałych.

cd.

3. Przy pH panującym w tkankach leki mogą
występować, w zależności od swojego pKa, zarówno
jako niezjonizowane trzecio- lub drugorzędowe aminy,
jak i w postaci kationu amonowego o ładunku
dodatnim. W pierwszej postaci leki te są lipofilne i
przenikają przez tkankę łączną oraz wnikają do
komórek nerwowych. Kationy zaś - jak się przypuszcza
- są odpowiedzialne za blokowanie powstawania
potencjału czynnościowego przez tworzenie kompleksu
z receptorem błonowym.

Mechanizm działania

1. Środki znieczulające miejscowo zwalniają przewodzenie

impulsów nerwowych przez zmniejszenie szybkości narastania

potencjału czynnościowego i szybkości re-polaryzacji.
2. Podniesienie progu pobudliwości elektrycznej powoduje

całkowity blok przewodzenia.
3.

Środki

znieczulające

miejscowo

blokują

wybiórczo

przewodzenie

przez

wpływ

na

przepuszczalność

błony

komórkowej dla sodu, szczególnie na zależne od napięcia kanały

sodowe. Dwie teorie mogą tłumaczyć mechanizm wpływu na

przepuszczalność błony komórkowej.

Teoria swoistego receptora sugeruje, że środki znieczulające miejscowo

wypierają jony Ca

2+

z miejsca położonego przy kanale sodowym i przez to

blokują przylegly kanał sodowy.
Teoria rozszerzania błony komórkowej sugeruje, że środki znieczulające

miejscowo włączają się dzięki swoim właściwościom lipofilnym w błonę

komórkowa. zapobiegają otwieraniu się porów i dzięki temu wpływają na

przemieszczanie elektrolitów.

4. Odkryto i opisano zróżnicowaną wrażliwość włókien
nerwowych na działanie środków znieczulających
miejscowo.

Najcieńsze bezmielinowe włókna przewodzące ból,
temperaturę

i

impulsy

autonomicznego

układu

nerwowego przewodzą powoli i są w pierwszej kolejności
blokowane przez środki znieczulające miejscowo.
Wrażliwość ta jest odbiciem tzw. długości krytycznej,
która musi być dostępna dla środka znieczulającego.
Cieńsze włókna nerwowe mają proporcjonalnie mniejszą
długość krytyczną konieczną do uzyskania oczekiwanego
efektu.

cd.

Leki stosowane

1. Kokaina

a. Budowa chemiczna.

Kokaina jest estrem

kwasu benzoesowego.

b. Farmakokinetyka

Kokaina jest szybko rozkładana przez esterazy
osoczowe, a jej okres pótrwania wynosi około 1
godziny.
Rozwój tolerancji, nadużywanie i zatrucie mogą
być skutkiem zastosowania nadmiernych dawek.
Kokaina jest metabolizowana we krwi przez
hydrolizę wiązania estrowego na skutek działania
pseudocholinesterazy.

Ryc. Kokaina

c. Działania farmakologiczne. Oprócz

właściwości miejscowo znieczulając zakres

działania kokainy obejmuje:

(1) Wpływ na OUN

Kokaina początkowo powoduje euforię, a czasem dysforię.
Po działaniu początkowym następuje depresja.

(2) Wpływ na układ krążenia

Kokaina blokuje wychwyt katecholamin w zakończeniach

nerwów adrenergicznych.
Powoduje to, wskutek pobudzenia układu współczulnego,

tachykardię i zwężenie naczyń, prowadzące do

nadciśnienia. (Skurcz naczyń zmniejsza śródoperacyjne

krwawienie z błon śluzowych).

(3) Wzrost ciepłoty ciała.
(4) Utrata łaknienia.

cd.

d. Postać i zastosowania lecznicze

Chlorowodorek kokainy jest stosowany w stężeniach
4-10% do znieczulenia powierzchniowego nosa,
gardła, tchawicy i drzewa oskrzelowego.
Kokaina była pierwszym odkrytym środkiem
znieczulenia miejscowego, jednakże jej działanie na
OUN (niebezpieczeństwo nadużywania) i
wprowadzenie silniejszych środków spowodowały
zmniejszenie jej zastosowania klinicznego.

cd.

2. Prokaina [Polocainum]

a. Budowa chemiczna

Prokaina jest estrem kwasu paraaminobenzoesowego

(PABA) i dietylaminoetanolu.

b. Farmakokinetyka

Prokaina wchłania się dobrze po podaniu

parenteralnym i jest szybko metabolizowana przez

pseudocholinesterazę. Charakteryzuje się krótkim

czasem działania.

Lek ten nie działa powierzchniowo.

Prokaina nie powoduje miejscowego podrażnienia i

cechuje się minimalną toksycznością układową.

c.

Działanie

farmakologiczne

oprócz

działania

miejscowo znieczulającego obejmuje też antagonizm między

prokainą a sulfonamidami. Produktem hydrolizy prokainy jest

PABA, hamujący działanie sulfonamidów.

cd.

d. Postacie i zastosowania lecznicze.

Chlorowodorek prokainy jest dostępny zarówno z
dodatkiem epinefryny, jak i bez niej. Epinefryna
zmniejsza szybkość wchłaniania prokainy do
krwiobiegu i w przybliżeniu dwukrotnie przedłuża czas
trwania znieczulenia wywołanego podaną dawką

Roztwory 1-2% są stosowane w znieczuleniu
nasiękowym i w blokadach nerwów obwodowych.
Roztwory 5-20% są używane do znieczulenia
rdzeniowego.

Ryc. Prokaina

3. Tetrakaina

a. Budowa chemiczna.

Tetrakaina jest estrową

pochodną PARA.

b. Farmakokinetyka

Jest w przybliżeniu dziesięciokrotnie silniejsza (i bardziej

toksyczna) od prokainy.

Zaczyna działać po 5 minutach od chwili podania, a czas

działania wynosi od 2 do 3 godzin.

c

. Postacie i zastosowania lecznicze

Chlorowodorek tetrakainy jest powszechnie używanym

środkiem do znieczulenia rdzeniowego, zwykle w połączeniu z

10% dekstrozą; zwiększa to ciężar właściwy roztworu, tak że

jest on cięższy od płynu mózgowo-rdzeniowego.
Roztwór 2% jest używany w znieczuleniach powierzchniowych

błon śluzowych

Ryc. Tetrakaina

4. Lidokaina [Lignocainum]

a. Budowa chemiczna.

Lek ten jest amidowym środkiem znieczulającymi

pochodną acetanilidu.

b. Farmakokinetyka

.

Lidokaina jest szybko wchłaniana po podaniu

pozajelitowym i jest metabolizowana w mikrosomach

wątroby przez wieloczynnościową monooksygenazę.

c. Działania farmakologiczne.

szybki początek znieczulenia,
nieznaczne drażnienie miejscowe,
działanie silniejsze i trwające dłużej niż działanie

prokainy,
umiarkowana aktywność przy znieczuleniach

powierzchniowych.

cd.

d. Postacie i zastosowania lecznicze

Głównymi zastosowaniami klinicznymi lidokainy są
użycie jej jako środka znieczulającego miejscowo oraz
podanie dożylne jako środka przeciwanimicznego.
Chlorowodorek lidokainy może być stosowany z
epinefryną lub bez niej.
Roztwór 0,5% stosuje się do znieczulenia nasiękowego.
Roztwór 1-2% jest stosowany do znieczulenia
powierzchniowego i do znieczulenia przewodowego.
Do znieczulenia rdzeniowego używa się lidokainy

w

roztworze 5% lub słabszym.
Do znieczulenia powierzchniowego można stosować
lidokainy w postaci maści, żelu, kremu i roztworów.

Ryc. Lidokaina

5. Dibukaina

a. Budowa chemiczna.

Lek ten jest podstawionym amidem pochodną chinoliny.

b. Farmakokinetyka

Dibukaina jest silnym środkiem znieczulającym
o długim czasie działania.
Ma bardzo dużą (ogólnoukładową) toksyczność
i jest obecnie stosowana jedynie jako środek
do znieczulenia powierzchniowego.

c. Postacie i zastosowania lecznicze.

Chlorowodorek dibukainy jest stosowany w stężeniu
0,2% do znieczulania błon śluzowych.

6. Prylokaina

a. Budowa chemiczna.

Prylokaina, podobnie jak lidokaina, jest amidowym

środkiem do znieczulenia miejscowego.

b. Farmakokinetyka.

Początek działania jest nieco pożniejszy, a czas

działania nieco dłuższy niż lidokainy.

Najważniejszym z działań niepożądanych prylokainy

jest wywoływanie methemoglobinemii oraz

przesunięcie krzywej dysocjacji tlenu w lewo

[utrudniające uwalnianie tlenu przez hemoglobinę].

c. Postacie i zastosowania lecznicze.

Chlorowodorku prylokainy używa się w znieczuleniach

nasiękowych, przewodowych i rdzeniowych; jest

dostępny w roztworach o stężeniach 1-3%.

7. Etydokaina

a. Farmakokinetyka.

Etydokaina jest podobna do lidokainy, charakteryzuje

się jednak większą siłą i dłuższym czasem działania.

b. Postacie i zastosowania lecznicze.

Etydokaina jest używana klinicznie w

znieczuleniach zewnątrzoponowych, nasiękowych

i przewodowych. Lek ten powoduje zahamowanie

przewodzenia we włóknach motorycznych

wcześniejsze niż we włóknach czuciowych.
Chlorowodorek etydokainy jest dostępny zarówno

z epinefryną, jak i bez niej, w stężeniach od 0,5

do 1,5%.

Ryc. Etydokaina

8. Mepiwakaina

a. Budowa chemiczna.

Mepiwakaina, podobnie jak lidokaina, jest środkiem

znieczulającym miejscowo typu amidowego.

b. Farmakokinetyka

Mepiwakaina jest podobna do lidokainy, nie ma jednak jej

właściwości przeciwarytmicznych.
Mepiwakaina zaczyna działać szybciej niż lidokaina, a czas jej

działania jest dłuższy o 20%.
Mepiwakaina jest rzadko stosowana z epinefryną.

c. Postacie i zastosowania lecznicze

Mepiwakaina jest używana głównie w znieczuleniach

nasiękowych i przewodowych. Może być użyta także w

znieczuleniu rdzeniowym.
Chlorowodorek mepiwakainy jest używany w stężeniach od 1 do

4%.

Ryc. Mepiwakaina

9. Bupiwakaina

a. Budowa chemiczna.

Bupiwakaina jest znieczulającym miejscowo amidowym

środkiem, pod względem budowy chemicznej zbliżonym do

mepiwakainy.

b. Farmakokinetyka.

Bupiwakaina jest silniejsza od mepiwakainy, działa również

dłużej, w niektórych sytuacjach ponad 24 godziny. Być może

wynika to ze zwiększonego wiązania przez tkanki. Także początek

działania występuje później niż w razie podania mepiwakainy.

Toksyczność jest zbliżona do toksyczności tetrakainy, donoszono

jednak o przypadkach zatrzymania akcji serca związanych z

podaniem w położnictwie 0,75% roztworu bupiwakainy

zewnątrzoponowo.

c. Postacie i zastosowania lecznicze.

Chlorowodorek bupiwakainy jest stosowany glównie w

znieczuleniach przewodowych, w stężeniach od 0,25% do 0,75%.

Uogólnione

działania

niepożądane

środków

znieczulających miejscowo

wynikają z wchłonięcia toksycznej ich ilości do

krwiobiegu. Dodanie epinefryny - środka zwężającego naczynia - do optymalnego stężenia

środków znieczulających miejscowo zmniejsza ilość wchłanianego środka i może osłabić

toksyczny wpływ na organizm.

Napady drgawek, wynik wchłonięcia się środków znieczulających miejscowo i

pobudzenia OUN, są najważniejszym działaniem niepożądanym. Drgawki, jeżeli

stąpią, leczy się podstawowymi środkami, m.in. wentylacją, natlenianiem i

diazepamem, podanym dożylnie.
Niewydolność oddechowa, wtórny skutek depresji OUN, pojawia się w późniejszym

stadium zatrucia.
Środki znieczulenia ogólnego mogą wywierać na mięsień sercowy działanie podobne

do działania chinidyny.
Hipotensja jest późnym efektem; może pojawić się w wyniku depresji mięśnia

sercowego i rozszerzenia obwodowych naczyń krwionośnych; leczenie polega na

stosowaniu odpowiednich leków kurczących naczynia.
Uczulenie na prokainę zdarza się dość często, na pozostałe anestetyki lokalne -

raczej rzadko.

ŚRODKI ZNIECZULENIA

OGÓLNEGO

Środki wziewne znieczulenia

ogólnego

1. Rozważania ogólne

Zależność pomiędzy podaną dawką środka wziewnego

znieczulenia ogólnego a efektem ilościowym jest opisywana

jako najmniejsze stężenie anestetyczne, tzw. MAC

(minimum alveolar concentration). MAC jest takim

stężeniem środka znieczulającego w powietrzu pęcherzyków,

przy ciśnieniu powietrza równym 1 atmosferze, przy którym

50% znieczulanych osób nie poruszy się podczas

zastosowania standardowego bodźca bólowego. MAC jest

używany jako miara siły działania wszystkich środków

wziewnych znieczulenia ogólnego.
Stężenie osiągnięte przez środek wziewny znieczulenia

ogólnego we krwi lub w tkankach wynika z jego

rozpuszczalności i ciśnienia cząstkowego. Rozpuszczalność

środka jest wyrażana najczęściej za pomocą takich terminów

jak współczynnik rozdziału krew : gaz lub tkanka : krew.



Środek mający współczynnik rozdziału krew : gaz równy 2 osiągnie

dwukrotnie większe stężenie we krwi niż w fazie gazowej, jeśli ciśnienie

cząstkowe będzie takie samo w obu fazach, tzn. jeśli będzie w stanie

równowagi.



Współczynnik rozdziału krew : gaz cechujący bardzo dobrze rozpuszczalne

środki znieczulające, np. eter, sięga nawet 12. W stosunkowo słabo

rozpuszczalnych, np. w podtlenku azotu, współczynnik ten jest mniejszy niż

1.



Im niższy współczynnik rozdziału krew : gaz anestetyku, tym

szybciej nastąpi indukcja znieczulenia wywołana przez ten środek,

ponieważ wysoka rozpuszczalność w sposób ciągły obniża pęcherzykowe

ciśnienie gazu.



Stopień rozpuszczalności większości środków wziewnych w tkankach nie

zawierających tłuszczu jest zbliżony do stopnia rozpuszczalności tych

środków we krwi, wskutek czego współczynnik rozdziału tkanka : krew

często zbliża się do 1.



Z drugiej strony większość środków znieczulających osiąga w stanie

równowagi znacznie większe stężenie w tkance tłuszczowej niż we krwi.

cd.

2. Halotan

a. Farmakokinetyka

Halotan o współczynniku MAC równym 0,75% jest silnym środkiem znieczulenia

ogólnego.

Halotan nie ma wyraźnych zdolności znoszenia bólu, dlatego najczęściej jest

używany razem z innym środkiem znieczulającym.

b. Działanie farmakologiczne

(1) Wpływ na układ krążenia

Halotan powoduje zależnie od dawki obniżenie ciśnienia tętniczego.
Przepływ krwi przez skórę może wzrosnąć na skutek rozszerzenia naczyń

krwionośnych.
Kurczliwość mięśnia sercowego jest osłabiona.
Halotan upośledza działanie norepinefryny, dlatego przeciwdziała reakcji

współczulnej na niskie ciśnienie tętnicze.
Znieczulenie z użyciem halotanu tłumi czynność współczulną w sercu; w rezultacie

może to zwolnić akcję serca.
Chociaż niemiarowość jest rzadka, halotan może nasilić automatyzm serca. Stan

taki mogą zaostrzyć: agoniści układu adrenergicznego, choroby serca,

niedotlenienie i nieprawidłowe stosunki elektrolitowe.

(2) Wpływ na układ oddechowy

Oddech staje się szybki i płytki, następuje więc zmniejszenie objętości

minutowej.
Powoduje to zmniejszenie reakcji oddychania na dwutlenek węgla. Działanie

to jest uważane za wynik zahamowania ośrodkowych chemoreceptorów.
Halotan wywołuje rozszerzenie oskrzelików.

(3) Wpływ na ośrodkowy układ nerwowy

W zapisie EEG w miarę pogłębiania się znieczulenia halotanem fale szybkie o

niskim napięciu są zastępowane falami wolnymi o wysokim napięciu.
Naczynia krwionośne mózgu rozszerzają się, zwiększając przepływ mózgowy

krwi i ciśnienie płynu mózgowo-rdzeniowego. Mogą wystąpić nieprawidłowa

dystrybucja mózgowego przepływu krwi i nieprawidłowy metabolizm.
Bardzo często występują dreszcze.

(4) Wpływ na nerki

Halotan powoduje zmniejszenie przepływu krwi przez nerki i w efekcie

obniżenie filtracji kłębuszkowej do 50% wartości normalnych.
Skutki te mogą być łagodzone przez odpowiednie nawodnienie organizmu.

cd.

(5) Wpływ na wątrobę

Halotan upośledza funkcje wątroby. Działanie to jest szybko odwracane z chwilą

zakończenia podawania halotanu.
Po zastosowaniu znieczulenia halotanem może wystąpić martwica wątroby, której

nie potrafimy powiązać z żadną znaną etiologią.

Po upływie 2-5 dni od zabiegu u zaatakowanych pacjentów rozw jają się: gorączka, brak

łaknienia i wymioty. Zespół ten jest znam jako pohalotanowe zapalenie wątroby

(halothane hepatitis).

Pojawiają się charakterystyczne dla zapalenia wątroby zaburzenia biochemiczne i

eozynofilia.

Pohalotanowe zapalenie wątroby występuje u jednej na 7000 osób znieczulanych z

użyciem halotanu, a umieralność wynosi 20-50%

Jest prawdopodobne, że wywołane przez halotan uszkodzenie wątroby jest pochodzenia

metabolicznego. Sugeruje się możliwość genetycznie uwarunkowanej wrażliwości; być

może okaże się, że metabolizm halotanu jest zdeterminowany genetycznie.

Cechami zwiększającymi prawdopodobieństwo wystąpienia uszkodzenia wątroby są:

średni wiek, powtarzane w krótich odstępach czasu podawanie halotanu, otyłość, płeć

żeńska. Wcześniej istniejące schorzenia wątroby nie zaostrzają się pod wpływem

halotanu.

Wydaje się, iż dzieci nie są wrażliwe na uszkodzenia wątroby powodowane przez halotan.

cd.

(6) Wpływ na mięśnie

Halotan powoduje zwiotczenie mięśni szkieletowych za

pośrednictwem mechanizmu zarówno ośrodkowego, jak i

obwodowego.
Wydaje się, że halotan zwiększa wrażliwość płytki nerwowo-

miçśniowcj na działanie środków blokujących kompetycyjnie

przewodzenie nerwo-mięśniowe.
Halotan powoduje zmniejszenie kurczliwości mięśnia

gładkiego macicy.
Halotan, podobnie jak wszystkie silnie działające środki

wziewne znitczulenia ogólnego, może wyzwolić złośliwą

hipertermię, stan potencjnie śmiertelny; możliwość jego

wystąpienia ma być dziedziczona jako cecha autosomalna,

dominująca. Polega ona na gwałtownym podniesieniu

ciepłoty ciała i wystąpieniu objawów nasilenia metabolizmu

w mięśniach w odpowiedzi na znieczulenie.

cd.

c. Wydalanie

W przybliżeniu 70% halotanu jest eliminowanych z organizmu w ciągu

pierwszych 24 godzin po podaniu, w postaci nie zmienionej, razem z

wydychanymi gazami.
W przybliżeniu 5% halotanu jest metabolizowanych przez układ

cytochromu P-450, znajdujący się w siateczce endoplazmatycznej

wątroby.

d. Zastosowania lecznicze

Halotan jest silnie działającym, niepalnym środkiem znieczulenia

ogólnego, ze stosunkowo wysokim współczynnikiem rozdziału krew : gaz.

Wskutek tego wprowadzenie do znieczulenia oraz wybudzenie z niego

mogą być przedłużone.
Halotan nie drażni krtani, dlatego wprowadzenie do znieczulenia za

pomocą tego środka jest łagodne, a skurcz oskrzeli występuje rzadko.
Stosowanie halotanu jest często uzupełniane przez podanie tiopentalu w

celu indukcji znieczulenia. Zwykle razem z halotanem stosuje się

podtlenek azotu, tlen i środki zwiotczające mięśnie.
Halotan jest środkiem znieczulającym bezpiecznym dla dzieci.

cd.

3. Enfluran

a. Farmakokinetyka

Enfluran ma MAC równy 1,68%.
Enfluran łagodnie pobudza wydzielanie śliny i śluzu w tchawicy
i

w

oskrzelach,

powoduje

zahamowanie

odruchów

krtaniowych.

b. Działanie farmakologiczne

(1) Wpływ na układ oddechowy

Enfluran powoduje zależną od dawki depresję oddychania.
Przy dawce enfluranu odpowiadającej poziomowi 1 MAC
reakcje układu oddechowego na niedotlenienie i
hiperkapnię są słabsze niż w razie zastosowania halotanu.
Enfluran powoduje rozszerzenie oskrzeli i zapobiega ich
skurczowi.

(2) Wpływ na układ krążenia

Zależne od dawki obniżenie ciśnienia tętniczego krwi oraz zahamowanie

odpowiedzi z baroreceptorów są podobne do wywoływanych przez halotan.
Zmniejszenie kurczliwości mięśnia sercowego jest zależne od dawki i

zbliżone do powodowanego przez halotan.
Zwykle nie dochodzi do zwolnienia akcji serca w trakcie stosowania

enfluranu, a pojemność minutowa serca maleje w mniejszym stopniu niż

po zastosowaniu halotanu.
Enfluran rzadziej wywołuje niemiarowość serca i słabiej uczula mięsień

sercowy na działanie amin katecholowych niż halotan.

(3) Wpływ na ośrodkowy układ nerwowy

(a) Znieczulenie enfluranem może prowadzić do wystąpienia cech

elektroencefalograficznych

charakterystycznych

dla

aktywności

drgawkowej lub do jawnych napadów drgawkowych.
(b) Enfluran powoduje rozszerzenie naczyń mózgowych i podnosi ciśnienie

wewnątrzczaszkowe, dopóki ciśnienie tętnicze pozostaje na normalnym

poziomie.

cd.

(4) Wpływ na nerki

Na poziomie 1 MAC znieczulenie za pomocą enfluranu powoduje

zmniejszeniu przepływu krwi przez nerki i zmniejszenie filtracji

kłębuszkowej, zbliżone do powodowanego przez halotan.
Fluorek, będący produktem biotransformacji enfluranu, wykazuje

małą toksyczność wobec nerek lub nie wykazuje jej w ogóle.

(5) Wpływ na wątrobę

Opisano upośledzenie funkcji wątroby, ale jest ono zwykle

odwracalne.
Spotyka się również doniesienia o przypadkach martwicy wątroby,

zwłaszcza po powtarzanym podawaniu enfluranu.

(6) Wpływ na mięśnie

Enfluran powoduje zniesienie napięcia mięśni poprzecznie

prążkowanych, wystarczające do przeprowadzenia większości

zabiegów chirurgicznych; działa on bezpośrednio na płytkę ruchową.
Enfluran zwiotcza mięsień gładki macicy.

cd.

c. Wydalanie

Około 80% enfluranu jest wydalanych w postaci nie

zmienionej wraz z wydychanym powietrzem.
Właściwy enfluranowi współczynnik rozdziału tłuszcz : gaz

jest mniejszy niż innych halogenowych środków

znieczulających; dzięki temu enfluran jest szybciej usuwany

z tkanki tłuszczowej.
Około 5% enfluranu jest metabolizowanych w wątrobie. Przy

tym uwalniany jest jon fluorkowy.

d. Zastosowania lecznicze

Enfluran jest silnym środkiem znieczulenia ogólnego.

Częstość występowania niemiarowości serca jest przy jego

stosowaniu mniejsza niż przy stosowaniu halotanu.
Enfluran jest środkiem skuteczniej zwiotczającym mięśnie

szkieletowe niż halotan; w przeciwieństwie do halotanu

może jednak powodować aktywność drgawkową.

cd.

4. Izofluran [Forane

] jest anestetykiem z wyboru spośród

dwualkilohaloeterów (lotnych środków znieczulających, takich

jak Enfluran i Izofluran).

a. Działanie farmakologiczne

Izofluran jest izomerem enfluranu i ma podobne do niego właściwości

fizyczne.
Powoduje znaczne upośledzenie oddychania.
Objçtośé minutowa serca może wzrosnąć z powodu hiperkapnii,

będącej z kolei efektem upośledzenia oddychania.
Izofluran, zmniejsza opór obwodowych naczyń krwionośnych;

rezultatem jest spadek ciśnienia tętniczego.
Izofluran nie uczula mięśnia sercowego na działanie amin

katecholowych i rzadko powoduje niemiarowość serca.
Jest lepszym środkiem zwiotczającym mięśnie niż halotan i enfluran.

b. Zastosowania lecznicze. W przeciwieństwie do enfluranu

izofluran nie powoduje aktywności drgawkowej; w przeciwieństwie

do halotanu - nie uczula mięśnia sercowego na działanie

epinefryny i nie wywołuje niemiarowości.

Ryc. Budowa dwualkilohaloeterów.
Halogenem (X) może być zarówno
chlor, jak i fluor

5. Podtlenek azotu

a. Farmakokinetyka

Podtlenek azotu (N

2

0)

jest nieorganicznym, obojętnym gazem

podtrzymującym spalanie.

MAC podtlenku azotu wynosi 105,2%. Oznacza to, że aby można

było osiągnąć poziom 1 MAC tego leku, wymagane jest

nadciśnienie. Do podtrzymania znieczulenia potrzebne jest

stężenie podtlenku azotu wynoszące 75-80%.

Podtlenek azotu, użyty jako jedyny środek znieczulający, nie jest

skuteczny w anestezji. Próba użycia go w ten sposób prowadzi do

niedotlenienia. Żeby za pomocą tego środka osiągnąć całkowite

znieczulenie, należy podać opioidy (w celu uzupełnienia działania

przeciwbólowego), tiopental (aby spowodować uśpienie) oraz

zastosować środki blokujące przewodnictwo nerwowo-mięśniowe

(w celu uzyskania zwiotczenia mięśni).

Podtlenek azotu zapewnia wyraźne zniesienie bólu, jeżeli jest

łączony z silniejszymi środkami wziewnymi znieczulenia ogólnego,

np. z enfluranem lub halotanem.

b. Działanie farmakologiczne

(1) Wpływ na układ oddechowy

Wpływ podtlenku azotu na układ oddechowy jest

minimalny, dopóki jego stężenie nie przekracza 50%.
Jeżeli jednak podtlenek azotu jest łączony z tiopentalem

lub z innym środkiem anestetycznym w celu indukcji

znieczulenia, to reakcja oddychania na pobudzenie

dwutlenkiem węgla jest hamowana w większym stopniu,

niż gdy stosowany jest wyłącznie tiopental lub wyłącznie

inny środek znieczulający.

(2) Wpływ na układ krążenia.

Jeżeli podtlenek azotu jest łączony z silnym środkiem

wziewnym znieczulenia ogólnego, to pobudzenie układu

współczulnego powoduje podniesienie ciśnienia

tętniczego, zwiększenie oporu obwodowych naczyń

krwionośnych i zmniejszenie pojemności minutowej serca.

cd.

c. Wydalanie

Podtlenek azotu jest eliminowany przede wszystkim

przez płuca.
Nie wiadomo, jaka część podtlenku azotu ulega

biotransformacji.

d. Zastosowania lecznicze

Podtlenek azotu jest silnym, ważnym i - co

najistotniejsze - dobrze tolerowanym środkiem

znoszącym ból. Początek działania, podobnie jak i

wybudzenie, następuje szybko. Z tego powodu środek

ten jest często stosowany w ambulatoryjnych

zabiegach stomatologicznych.
Podtlenek azotu jest używany jako uzupełnienie

silniejszych środków znieczulających. W tej roli jest

prawdopodobnie najszerzej stosowanym środkiem

znieczulenia ogólnego.

cd.

e. Działania niepożądane

(1) Z powodu wysokiego ciśnienia cząstkowego we krwi oraz niskiego współczynnika

rozdziału krew : gaz, podtlenek azotu dyfunduje do jam ciała zawierających powietrze i

może zwiększyć ciśnienie w nich panujące lub powiększyć objętość gazu w

przestrzeniach powietrznych. Może to spowodować:

rozdęcie jelit,

powiększenie lub pęknięcie torbieli płucnej,

pęknięcie błony bębenkowej w przypadku niedrożności ucha środkowego,
obecność gazu w czaszce (pneumocephalus).
Gdy podtlenek azotu jest rozpuszczony we krwi, może zwiększyć objętość zatorów

powietrznych.
Niedotlenienie dyfuzyjne (diffusion hypoxia) może nastąpić pod koniec znieczulenia z

zastosowaniem podtlenku azotu, jeżeli pacjent nagle zacznie oddychać powietrzem

atmosferycznym. Niedotlenienie to jest powodowane przez nagłą dyfuzję podtlenku azotu z

tkanek do krwiobiegu i dalej do pęcherzyków płucnych, gdzie obniża ciśnienie pęcherzykowe i

w wyniku tego zmniejsza nasycenie tlenem krwi tętniczej. Tej sytuacji można zapobiec przez

podawanie 100% tlenu przez krótki czas w końcowej fazie znieczulenia z użyciem podtlenku

azotu.
Użyciu podtlenku azotu towarzyszą bardzo często pooperacyjne mdłości i wymioty.

Może nastąpić inaktywacja witaminy B12.
Opisano leukopenię związaną z nadużywaniem podtlenku azotu.
Podtlenek azotu jest przeciwwskazany u kobiet w ciąży oraz u pacjentów poddanych

immunosupresji i pacjentów z anemią złośliwą.

cd.

6. Eter dietylowy

a. Farmakokinetyka. Eter dietylowy jest bardzo łatwo palnym, wybuchowym

środkiem znieczulenia ogólnego, który właściwie został zastąpiony anestetykami

halogenowymi.
b. Działanie farmakologiczne

(1) Wpływ na układ oddechowy

Eter dietylowy nasila aktywność układu współczulnego, co prowadzi do

rozszerzenia oskrzeli.
Reakcja układu oddechowego na dwutlenek węgla, choć zmniejszona, jest

podtrzymywana przez odruchowe pobudzenie pochodzące z obwodu.

(2) Wpływ na układ krążenia

Chociaż eter dietylowy jest środkiem działającym depresyjnie na mJesieú

sercowy, pojemność minutowa serca i ciśnienie tętnicze krwi utrz

y

mują się

na stałym poziomie dzięki pobudzeniu układu współczulnego_

Podawanie eteru powoduje blokadę nerwów błędnych, prowadzącą do
przyspieszenia akcji serca

.

(3) Wpływ na nerki. Eter dietylowy jest środkiem silnie stymulującym

wytwarzanie hormonu antydiuretycznego.

4) Wpływ na wątrobę.

Pobudzenie układu współczulnego powoduje nasilenie

glikogenolizy w wątrobie.

(5) Wpływ na mięśnie

Eter dietylowy jest środkiem dobrze zwiotczającym mięśnie

szkieletowe, ponieważ wywiera depresyjny wpływ na

ośrodkowy układ nerwowy - szlaki przewodzące bodżce w

obrębie rdzenia kręgowego.

Dodatkowo eter ma właściwości kuraropodobne,

pozwalające obniży: dawki środków blokujących

przewodnictwo nerwowo-mięśniowe. Wiele antybiotyków

aminoglikozydowych potęguje to działanie.

c. Działania niepożądane. Gdy eter jest wykorzystywany

jako jedyny środek wywołujący indukcję znieczulenia,

powoduje nasilenie wydzielania śliny, wymioty i skurcz

krtani.

cd.

Znieczulenie dożylne

Neuroleptoanestezja

a. Rozważania ogólne

Neuroleptoanalgezja jest stanem osiąganym
przez zastosowanie środka neuroleptycznego w
połączeniu z silnym środkiem narkotycznym.
Dodanie do tego połączenia podtlenku azotu i
tlenu wywołuje stan nazwany
neuroleptoanestezją.
Środkami najczęściej używanymi w celu
osiągnięcia neuroleptoanalgezji są droperydol
(pochodna butyrofenonu) i fentanyl (opioid).
Lekiem gotowym, będącym połączeniem tych
dwóch środków, jest preparat Innovar
[Thalamonal].

b. Działanie farmakologiczne

(1) Wpływ na układ oddechowy

Droperydol w niewielkim stopniu zmniejsza częstość

oddechów, lecz jednocześnie zwiększa objętość

oddechową.
Fentanyl zmniejsza zarówno częstość oddechów, jak i

objętość oddechową.
Silne hamowanie czynności układu oddechowego w

działaniu tych dwóch leków trwa dłużej niż ich działanie

przeciwbólowe.

(2) Wpływ na układ krążenia

Droperydol może wywoływać umiarkowaną blokadę

receptorów a układu adrenergicznego, powodując spadek

ciśnienia tętniczego.
Fentanyl ma działanie parasympatykomimetyczne, mogące

powodować zwolnienie akcji serca i obniżenie ciśnienia

tętniczego.
Innovar [Thalamonal] może powodować zwolnienie akcji

serca. Jednakże rzadko wywołuje inne zaburzenia rytmu.

Na ogół jego działanie na układ krążenia jest niewielkie.

cd.

c. Zastosowania lecznicze

Fentanyl powinien być podawany w powolnym wlewie

dożylnym (trwającym ponad 5-10 minut), ponieważ szybkie

wstrzyknięcie może spowodować skurcz mięśni oddechowych.
Często występuje depresja oddychania. Zapewnienie

odpowiedniego oddychania i natlenienia pacjenta może

wymagać zastosowania środków technicznych

podtrzymujących oddychanie.
Po wprowadzeniu do neuroleptoanalgezji rozpoczyna się

podawanie podtlenku azotu. W celu przedłużenia znieczulenia

może być potrzebne podawanie dawek podtrzymujących

fentanylu, gdyż jego czas działania jest stosunkowo krótki.

d. Działania niepożądane

Splątanie i depresja są najczęściej spotykanymi objawami

niepożądanymi po neuroleptoanestezji.

cd.

a. Rozważania ogólne

Znieczulenie zdysocjowane jest stanem podobnym do neuroleptoanalgezji,

podczas którego znieczuleni pacjenci czują się całkowicie odseparowani od

swojego otoczenia. Fencyklidyna była pierwszym środkiem używanym do

znieczulenia zdysocjowanego. Obecnie jedynym wykorzystywanym klinicznie

lekiem jest ketamina, podobna do fencyklidyny pod względem budowy

chemicznej.
Ketamina wywołuje głęboką analgezję i amnezję.
Nie ma wpływu na odruchy krtaniowe.
Ketamina może zwiększać napięcie mięśni szkieletowych, częstość akcji serca,

ciśnienie tętnicze krwi oraz ciśnienie płynu mózgowo-rdzeniowego.
Oddychanie nie podlega większym zmianom.

b. Zastosowania lecznicze

Premedykacja atropiną zmniejsza wydzielanie śliny, a premedykacja narkotycznym

środkiem przeciwbólowym zmniejsza dawkę ketaminy potrzebną do znieczulenia.
Ketamina jest stosowana w zabiegach o krótkim czasie trwania głównie do

znieczulania dzieci i młodych dorosłych.

Znieczulenie zdysocjowane

b. Zastosowania lecznicze

Premedykacja atropiną zmniejsza wydzielanie śliny, a

premedykacja narkotycznym środkiem przeciwbólowym zmniejsza

dawkę ketaminy potrzebną do znieczulenia.
Ketamina jest stosowana w zabiegach o krótkim czasie trwania

głównie do znieczulania dzieci i młodych dorosłych.

c. Działania niepożądane

Z powodu swej budowy, zbliżonej do budowy środków

halucynogennych. ketamina często powoduje powstawanie

nieprzyjemnych wizji i snów, szczególnie u dorosłych pacjentów.

Wybudzaniu ze znieczulenia ketaminą często towarzyszą

gwałtowne halucynacje i aktywność psychoruchowa.
Przeciwwskazaniem do użycia ketaminy są: zaburzenia psychiczne,

obciążenia chorobami naczyniowo-mózgowymi stwierdzone w

wywiadzie (aby można było uniknąć ryzyka udaru wywołanego

nadciśnieniem) oraz infekcje dróg oddechowych.

cd.

Barbiturany

a. Rozważania ogólne

Tiopental [Pentothal] jest barbituranem najczęściej
używanym w znieczuleniach ogólnych. Ponieważ
zapewnia szybkie i przyjemne wprowadzenie do
znieczulenia, jest często stosowany przed podaniem
silniejszego środka. Może być użyty jako jedyny
środek pozwalający uzyskać znieczulenie podczas
krótkich zabiegów, jednak tiopental, podobnie jak inne
barbiturany, jest słabym analgetykiem.
Kiedy barbituran został już wstrzyknięty, niewiele
można zrobić w celu ułatwienia jego usunięcia z
organizmu. Zakończenie jego działania jest zależne od
redystrybucji leku z mózgu do innych tkanek oraz, w
mniejszym stopniu. od jego biotransformacji.

Propofol

a. Rozważania ogólne.

Propofol jest krótko działającym, dożylnym środkiem znieczulenia

ogólnego. Może służyć do wprowadzenia do znieczulenia lub

stanowić część znieczulenia złożonego.

Utrata przytomności następuje przed upływem 1 minuty od podania

leku: czas trwania znieczulenia - na skutek szybkiej redystrybucji -

wynosi jednienie 3-5 minut.

Jasność umysłu natychmiast po wybudzeniu czyni propofol

szczególnie użytecznym w znieczulaniu pacjentów poddawanych

ambulatoryjnym zabiegom chirurgicznym.

b. Działanie farmakologiczne

.

Wpływ na hemodynamikę krążenia i układ oddeche- wy jest

podobny do występującego przy indukcji za pomocą barbituranów.

c. Działania niepożądane.

Obniżenie ciśnienia tętniczego może być szczególnie
poważne u pacjentów w starszym wieku.

Midazolam

a. Rozważania ogólne

Midazolam jest benzodwuazepiną, podawaną pozajelitowo,

używaną jako, środek uspokajający w krótkich zabiegach, przed

znieczuleniem ogólnym-do indukcji znieczulenia ogólnego oraz

jako środek nasenny w znieczuleniu złożonym.

Midazolam jest środkiem 3-4 razy silniejszym od diazepamu, lecz

w przeciwieństwie do niego nie powoduje podrażnienia

miejscowego po wstrzyknięciu domięśniowym lub dożylnym.

b. Farmakokinetyka

Jest w wysokim stopniu rozpuszczalny w tłuszczach i szybko

przedostaje przez barierę krew-mózg.
Podlega biotransformacji w wątrobie, a jego okres półtrwania

wynosi 1 do 4 godzin.

c. Działania niepożądane.

Może powodować depresję oddechową i niepamięć następczą,

trwającą co najmniej dwie godziny.

Etomidat

a. Rozważania ogólne

Etomidat jest ultrakrótko działającym środkiem
nasennym, używanym w indukcji znieczulenia.
Jest właściwie pozbawiony wpływu na układ
krążenia.

b. Działania niepożądane

Częstymi działaniami niepożądanymi są: ból przy
wstrzykiwaniu,

ruchy

miokIoniczne

oraz

pooperacyjne nudności i wymioty, zwłaszcza w
razie jednoczesnego stosowania opioidów.
Etomidat ma właściwości embriotoksyczne.

Premedykacja

Premedykacja może wspomagać niepowikłany przebieg
znieczulenia i zabiegu operacyjnego dzięki sprawnemu i
szybkiemu wprowadzeniu w znieczulenie, zmniejszeniu
niepokoju, zapewnieniu niepamięci, zniesieniu bólu,
przeciwdziałaniu nadmiernemu wydzielaniu śliny i zwolnieniu
akcji serca oraz innym działaniom niepożądanym wynikającym
ze znieczulenia. Do środków używanych w premedykacji należą:

leki uspokajające,
nasenne,
opioidy,
leki ataraktyczne

i cholinolityczne.

Barbiturany, np. sekobarbital i pentobarbital, należą do najczęściej wykorzystywanych

środków uspokajających stosowanych przed zabiegiem. Wywołują one nudności i wymioty

rzadziej niż opioidy.
Opioidy - morfina, fentanyl czy alfentanil - są często podawane pacjentom znieczulanym

za pomocą anestetyków ogólnych o stosunkowo niewielkiej sile działania, takich jak

połączenie podtlenku azotu i tiopentalu. Ponadto mogą one być podawane z barbituranami

lub diazepamem w znieczuleniu miejscowym. W obu przypadkach zapewniają zniesienie

bólu. Przy zastosowaniu w dłużej trwających zabiegach alfentanil wykazuje przewagę nad

fentanylem; początek i koniec działania pojawiają się szybciej.
Pochodne fenotiazyny, np. prometazyna [Diphergan] i działająca przeciwhistaminowo

hydroksyzyna, są często podawane łącznie z opioidami, ponieważ zwiększają siłę działania

przeciwbólowego bez nasilania działań niepożądanych.
Środki ataraktyczne (przeciwlękowe), np. diazepam, są użyteczne w różnego rodzaju

przypadkach przy znieczuleniu. Mogą zapewniać uspokojenie przed zabiegiem, pomagają w

zapobieganiu i leczeniu pobudzenia ośrodkowego układu nerwowego spowodowanego przez

środki znieczulenia miejscowego oraz zapewniają niepamięć.
Środki cholinolityczne. Atropina i hioscyna (skopolamina), podobnie jak czwartorzędowy

związek amoniowy glikopironium, są rutynowo używane w celu zmniejszenia wydzielania

śliny. Z powodu mniejszej częstości występowania działań niepożądanych glikopironium jest

polecany jako środek cholinolityczny z wyboru w bronchoskopii.

cd.

Pytania

1.

Pacjent chorujący na nieuleczalnego raka
wątroby musi zostać poddany zabiegowi
chirurgicznemu w obrębie stopy. Na
podstawie przeszłości chorobowej tego
pacjenta wnioskujemy, że wszystkie niżej
wymienione środki znieczulające miejscowo
mogą być szkodliwe Z WYJĄTKIEM jednego:

(A)

Lidokaina

(B)

Prylokaina

(C)

Mepiwakaina

(D)

Prokaina

(E)

Etydokaina

Odpowiedź D
Prokaina jest metabolizowana układowo przez

pseudocholinesterazę, a lidokaina, prylokaina,
mepiwakaina i etydokaina są metabolizowane
w mikrosomach wątroby przez
monooksygenazy wątrobowe.

2.

Środkiem znieczulającym miejscowo o
najkrótszym czasie działania jest:

(A)

Prokaina

(B)

Bupiwakaina

(C)

Lidokaina

(D)

Mepiwakaina

(E)

Tetrakaina

Odpowiedź A
Środki znieczulające miejscowo (uszeregowane

w zależności od czasu ich działania: od
najkrótszego do najdłuższego ) to:
Prokaina, Lidokaina, Tetrakaina,
Mepiwakaina, Bupiwakaina. Prokaina jest
szybko metabolizowana przez
pseudocholinesterazę i nie działa
powierzchniowo.

3.

Pacjent z niedoborem pseudocholinesterazy
wymaga niewielkiego zabiegu chirurgicznego.
Zastosowany zostanie środek znieczulający
miejscowo. Wybór środka anestetycznego
będzie zależał od wszystkich wymienionych
niżej czynników Z WYJĄTKIEM :

(A)

Prokaina nie powinna być stosowana u tego
pacjenta, ponieważ niedobór
pseudocholinesterazy może przedłużyć czas
trwania znieczulenia

(B)

Tetrakaina nie powinna być stosowana, gdyż
jest najczęsciej używana w znieczuleniu
rdzeniowym

(C)

Budowa chemiczna lidokainy najlepiej
wyjaśnia jej przydatność leczniczą w tym
przypadku

(D)

Dibukaina nie byłąby przeciwwskazana,
ponieważ jest środkiem znieczulenia
powierzchniowego

(E)

Chociaż kokaina może spowodować
powstanie uzależnienia, jako lek
metabolizowany w wątrobie będzie miała w
tym przypadku wartość terapeutyczną

Odpowiedź E
Pacjenci z niedoborem cholinesterazy będą mieli
trudności z metabolizowaniem środków
znieczulających miejscowo, zawierających wiązanie
estrowe. Natomiast kokaina, która jest estrem
kwasu benzoesowego, jest metabolizowana we krwi
przez hydrolizę wiązania estrowego na skutek
działania pseudocholinesterazy osoczowej; nie jest
metabolizowana w wątrobie.

4.

Lidokaina odznacza się wszystkimi
wymienionymi niżej właściwościami Z
WYJĄTKIEM jednej:

(A)

Jest użytecznym leczniczo środkiem
znieczulającym miejscowo

(B)

Początek działania występuje szybko

(C)

Zawiera wiązanie estrowe

(D)

Jest metabolizowana w wątrobie

(E)

Przy jej podawaniu nie jest wymagane
dodawanie epinefryny

Odpowiedź C
Lidokaina ma wiązanie amidowe, a nie estrowe.
Posiadanie wiązania amidowego daje czas działania
dłuższy niż w przypadku prokainy, metabolizowanej
przez hydrolizę wiązania estrowego. Lidokaina jest
użytecznym leczniczo środkiem znieczulającym
miejscowo, z szybkonastępującym początkiem działania.
Biotransformacja zachodzi w wątrobie. Może być
podawana z epinefryną lub bez niej.

5.

Wszystkie przedstawione poniżej twierdzenia
dotyczące anestetyku wziewnego halotanu są
prawdziwe Z WYJĄTKIEM :

(A)

Może on powodować głębokie zahamowanie
siły skurczu mięśnia sercowego

(B)

Może spowodować czasowe hamowanie
czynności nerek i wątroby

(C)

Może powodować depresję oddechową
doprowadzającą nawet do kwasicy
oddechowej, jeżeli oddech nie jest sztucznie
podtrzymywany

(D)

Ma wyraźne działanie przeciwbólowe

(E)

Nie ma działania przeciwzapalnego w obrębie
układu oddechowego

Odpowiedź D
Wszystkie wziewne środki znieczulające ogólnie działają
depresyjnie na mięsień sercowy. Mogą one przejściowo
hamować funkcje wątroby i nerek. Jeżeli oddychanie nie
jest wspomagane, może wystąpić kwasica oddechowa.
Nie mają one żadnego działania przeciwzapalnego.
Halotan nie ma wyraźnego działania przeciwbólowego,
dlatego jest najczęściej stosowany z innym środkiem
znieczulającym.

6.

Wszystkie wymienione niżej czynniki Z
WYJĄTKIEM jednego nasilają
niebezpieczeństwo wystąpienia uszkodzenia
wątroby spowodowane przez halotan :

(A)

Istniejąca uprzednio choroba wątroby

(B)

Stosowanie w nieodległej przeszłości
halotanu

(C)

Otyłość

(D)

Płeć żeńska

(E)

Wiek średni

Odpowiedź A
Istniejące wcześniej schorzenie wątroby nie jest
zaostrzane przez halotan. Również dzieci nie są podatne
na uszkodzenie wątroby przez halotan. Istotnymi
cechami pacjenta zwiększającymi ryzyko wystąpienia
uszkodzenia wątroby są: średni wiek, powtarzane w
krótkich odstępach czasu podawanie halotanu, otyłość,
płeć żeńska. Prawdopodobnie więc pohalotanowe
zapalenie wątroby ma pochodzenie metaboliczne.

7.

Wszystkie następujące twierdzenia dotyczące
neuroleptoanalgezji są prawdziwe Z
WYJĄTKIEM :

(A)

Jest stosowana głównie w zabiegach
diagnostycznych i w mniejszych zabiegach
chirurgicznych

(B)

Środkami powszechnie stosowanymi w celu
wywołania tego stanu są droperydol i fentanyl

(C)

Jej częstym następstwem jest nadciśnienie

(D)

Może być stosowana wraz z podtlenkiem
azotu

(E)

Depresja jest jednym z działań niepożądanych

Odpowiedź C
Neuroleptoanalgezja to stan osiągany przez zastosowanie
neuroleptyku w połączeniu z silnym środkiem
narkotycznym. Środkami najczęściej używanymi w celu
osiągnięcia neuroleptoanalgezji są droperydol (pochodna
butyrofenonu) i fentanyl (opioid). Jeżeli po uzyskaniu
neuroleptoanalgezji dodamy podtlenek azotu i tlen, to
powstanie stan zwany neuroleptoanestezją. Zarówno
droperydol, jak i fentanyl mogą powodować obniżenie, a
nie podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi, jednakże
zastosowanie tych środków w neuroleptoanalgezji słabo
pływa na układ sercowo-naczyniowy. Najczęstszymi
objawami niepożądanymi są splątanie i depresja.
Neuroleptoanalgezja jest stosowana głównie w zabiegach
diagnostycznych (np. w endoskopii) i w mniejszych
zabiegach chirurgicznych.