I.W Stanach Zjednoczonych

II.

w Polsce

i Europie

1.CoRT określany też jako CoRT Thinking Lessons-

opracowany przez Edwarda de Bono.

2. Future Problem Solving – wymyślony przez Paula

Torrance’a i jego żonę.

3. CPS opracowany przez A. Osborna, S. Parnesa.
4. Metoda SCAMPER – A. Osborna.
5. CIFS.
6. The Khatena Training Method.
7. Odysea Umysłu-zaadoptowany w Polsce przez

Józefę Sołowiej.

8. Synectics.

Ponad 250 pakietów do

nauczania twórczości.

1. Porządek i Przygoda. Lekcje

twórczości.

2. Żywioły. Lekcje twórczości w

nauczaniu zintegrowanym.

Publikacje edukacyjne Wiesławy Limont.

W polskich

szkołach brak
jest programów
systematyczne
go wspierania
kreatywności
uczniów. W
zasadzie są
dwa:



Program



Plan



Projekt

Projekt = Program + Plan

(

dr

Dobrosław Bilski)

I. Program = Inwentarz

(selekcja)

II.

Program

=

Precyzyjnie

uszeregowany

inwentarz

ze

wskazaniem procedur i metod
odpowiednich dla danej grupy
uczniów

(selekcja + gradacja)



Program jako wykaz treści nauczania (N)



Program jako zestaw planowanych

czynności pedagogicznych (N)



Program jako zestaw zamierzonych

efektów pedagogicznych (N)



Program jako zestaw pojęć i zadań do

wykonania (N)



Program jako rejestr doświadczeń

edukacyjnych (U



Analityczny

– uczyć się aby przyswoić



Hermeneutyczny

– uczyć się aby

znaleźć odpowiedź



Krytyczny

– uczyć się aby zmienić



Kryterium

organizacyjne

: przedmiotowe,

blokowe, tematyczne.



Kryterium

zagospodarowania programu

:

minimum, maksimum, pośrednie.



Kryterium

segmentacji treści

–

całościowe i modularne.



Kryterium szeregowania treści: linearne i
spiralne.



Adresat programu – charakterystyka

założonej grupy



Podstawowe założenia teoretyczne

(merytoryczne)



Podstawowe założenia metodyczne

(model programu, ujęcie, typ

programu, preferowane metody itp.)

wraz z uzasadnieniem

Opis celów może zawierać następujące

elementy:



Zadania nauczyciela



Cele operacyjne



Cele nieoperacyjne



Cele rozwojowe – formułowane w

trakcie realizacji



Cele bodźcujące

Główny inwentarz projektu może

przybrać jedną z następujących

postaci:



treści



planowane czynności nauczyciela



zamierzone efekty edukacyjne



zadania do wykonania



doświadczenia edukacyjne ucznia

Opis procedur osiągania celu może

zawierać:



Metody



Techniki



Zasady



Środki



Warunki organizacyjne
i lokalowe itp.



Jak poznać efekty projektowanego
działania wychowawczego?



Jakie efekty uznać za dobre,
zadowalające lub niezadowalające?



Konspekty,



Scenariusze.

„Twórczość jest zagadką, paradoksem, niektórzy mówią,

że sekretem.”

Margaret Boden

„Twórczość to aktywność przynosząca wytwory dotąd

nieznane, a zarazem społecznie wartościowe.”

Zbigniew Pietrasiński

„Twórcze to nowe i cenne – oto prosta i dobra odpowiedź.”

Andrzej Góralski

„Twórczość jest rozumiana (…)jako produkowanie

nowości.”

Arthur I. Cropley

„Twórczość to gotowość i zdolność (umiejętność)

powoływania rozwiązań alternatywnych dla rozwiązań

już obowiązujących (zastanych).”

A. Nalaskowski

Kreatywność Innowacyjność

Tworzenie - to coś tajemniczego

i nadzwyczajnego.

Twórczy to znaczy uzdolniony

artystycznie.

Twórcy to w większości dziwacy lub

wariaci.

Do twórczości trzeba dorosnąć.

Ja nie jestem twórczy.

Elitarne

– twórczość jest związana tylko z

wybitnymi twórcami.

Egalitarne

– każdy człowiek jest twórczy,

choć nie każdy w jednakowym stopniu

Pedagogika twórczości opowiada się za

stanowiskiem egalitarnym

Twórczość można podzielić na:

1.Płynną

2. Skrystalizowaną

3. Dojrzałą

4. Wybitną

1. Płynność

(słowna skojarzeniowa,

ekspresyjna, ideacyjna)

2. Giętkość -

plastyczność (spontaniczna,

adaptacyjna)

3. Oryginalność
4. Wrażliwość na problemy

i jak dodaje twórczy kontynuator teorii Guilforda – Torrance:

5. Elaboracja

(dopracowanie, staranność)

słowna

ujawniająca się przez podawanie wielu słów spełniających

dany warunek,

ekspresyjna

ujawniająca się w konstruowaniu całych

wypowiedzi,

skojarzeniowa

można ją ocenić przez sprawdzenie

liczby trafnych, sensownych określeń danego desygnatu

(zjawiska)

ideacyjna

jej miarą jest liczba pomysłów

dotyczących np.: zastosowania znanych przedmiotów

spontaniczna

adaptacyjna

Jest to zdolność wychodzenia poza

stereotypowe rozwiązania np.:

- przewidywania skutków paradoksalnych

sytuacji,

- rysowanie zaskakujących uzupełnień figur,
- wymyślanie niekonwencjonalnych, ale

sensownych tytułów obrazów czy

historyjek.

Jest to zdolność wykrywania wad lub

niedostatków, trudności pojawiających
się w sytuacjach i działaniach, np.:

-

Jakie wady ma rower?

- Jakie korzyści i kłopoty mogą mieć

ludzie bogaci?

Zdolność

ekspresyjnego,

wyczerpującego, pełnego szczegółów
wypełnianie

sytuacji

problemowych,

np.:

- Wykonaj rysunek wykorzystując dany

„zakrętas”,

- Dokończ opowiadanie, które zaczyna się tak…

1. Abstrahowanie
2. Rozumowanie przez analogię
3. Kojarzenie
4. Metaforyzowanie
5. transformowanie – przekształcanie

E. Nęcka dodaje jeszcze:

6. rozumowanie dedukcyjne

Psychodydaktyczne zasady

prowadzenia lekcji twórczości:

1.Zasada facylitacji.
2.Zasada ludyczności.
3.Zasada różnorodności.
4.Zasada nieoceniania.
5.Zasada wzmacniania procesu
twórczego.
6.Zasada przeciwdziałania
przeszkodom.

Model lekcji twórczości

(90 min.)

1.Przywitanie i rozgrzewka.

2. Wprowadzenie – miniwykład i
postawienie problemu.

3. Odkrywanie, formułowanie i
rozwiązywanie problemów.

4. Podsumowanie.

5. Pożegnanie.

1. NAZWA PROGRAMU
2. WPROWADZENIE/WSTĘP
3. CELE OPERACYJNE

CELE DOTYCZĄCE PROCESÓW PERCEPCYJNYCH I POZNAWCZYCH
CELE DOTYCZĄCE ROZWOJU EMOCJONALNO-MOTYWACYJNEGO
CELE DOTYCZĄCE SFERY DZIAŁANIOWEJ

4.

ZADANIA

REALIZATORA

PROGRAMU(NAUCZYCIELA/OSOBY

PROWADZĄCEJ ZAJĘCIA)

5. ZADANIA DLA UCZESTNIKÓW ZAJĘĆ/LEKCJI TWÓRCZYCH
6. FORMY i METODY PRACY
7. TREŚCI
8. PRZEBIEG ZAJĘĆ (uwzględnienie etapów prowadzenia lekcji

twórczości)

9. EWALUACJA
10. BIBLIOGRAFIA lub LITERATURA

Może to być:

-

Część teoretyczna lub/i praktyczna
uzasadniająca potrzebę prowadzenia
zajęć rozwijających zdolności twórcze,

-

Notatka o autorze,

-

Podziękowanie,

-

Zawiera tytuł lub tytuł i podtytuł,

-

Tytuł może być typowy dla zajęć, np,.:

Szkolny program rozwijający

aktywność/uzdolnienia twórcze
uczniów kl…..

-

Tytuł może mieć formę wyimaginowaną,
np.:

Płyniemy z Kaliope na Wyspy

Szczęśliwe

.



stymulowanie i rozwijanie wrażliwości wzrokowej, słuchowej, dotykowej;



rozwijanie spostrzegawczości;



kształtowanie umiejętności świadomej obserwacji rzeczy, zjawisk i ludzi;



stymulowanie umiejętności odkrywania, formułowania i rozumienia
problemów



rozwijanie koncentracji uwagi;



stymulowanie wyobraźni twórczej;



kształtowanie operacji umysłowych: analizy, syntezy, uogólniania,
kojarzenia, transformowania i przewidywania;



stymulowanie i rozwijanie zdolności twórczych: płynności, giętkości i
oryginalności myślenia;



poszerzanie wiedzy o rzeczach, zjawiskach i ludziach;



umożliwienie otwarcia językowego.



rozwijanie zaciekawienia problemami wymagającymi twórczego podejścia;



rozwijanie i przekształcanie spontanicznej motywacji poznawczej w motywację świadomą,
niezbędną do podejmowania dłuższych wysiłków poznawczych, fizycznych, artystycznych;



kształtowanie umiejętności wyrażania własnych potrzeb, poglądów i zainteresowań,



pomoc w pokonywaniu barier hamujących aktywność twórczą: nieśmiałości, obawy przed
nieznanym, trwogi przed arcydziełem, antytwórczych przekonań;



kształtowanie umiejętności odkrywania , rozpoznawania wyrażania uczuć emocji;



pomoc w rozumieniu i akceptowaniu własnych cudzych uczuć;



kształtowanie pozytywnej samooceny i poszerzanie samowiedzy



kształtowanie zachowań prospołecznych i umiejętności współpracy w grupie zadaniowej,
rozwijanie życzliwości i wrażliwości na potrzeby innych;



wdrażanie do przyjmowania pochwał i krytyki ze strony innych osób, uczenie
konstruktywnego komunikowania się i uważnego słuchania innych;



ośmielanie i pobudzanie uczniów do aktywności własnej w rozwiązywaniu problemów
(otwartych) dywergencyjnych;



budzenie i rozwijanie poczucia odpowiedzialności i podmiotowości w realizacji otwartych
zadań problemowych;



pomoc w minimalizowaniu postaw agresywnych i odreagowaniu napięć i konfliktów
psychicznych.



rozwijanie samodzielności i wytrwałości w procesie odkrywania
i rozwiązywania problemów;



rozwijanie zdolności manipulacyjnych i konstrukcyjnych;



pobudzanie i rozwijanie umiejętności ekspresyjnego wyrażania
myśli i emocji w języku sztuki i poprzez spontaniczną
dramatyzację;



doskonalenie sprawności językowych i umiejętności
wypowiadania się w opisie i opowiadaniu przez doświadczenia
językowe;



doskonalenie umiejętności integrowania różnorodnych
sprawności (umysłowych, emocjonalnych i praktycznych) w
rozwiązywaniu problemów dywergencyjnych.

ZDOLNOŚCI INTELEKTUALNE (POZNAWCZE):

1. twórcze zdolności potencjalne (dyspozycje do

twórczości)



myślenie twórcze



płynność myślenia



giętkość myślenia



oryginalność myślenia



wrażliwość na problemy

2. inne procesy poznawcze



spostrzegawczość



uwaga



pamięć

UMIEJĘTNOŚCI (KOMPETENCJE)

INTELEKTUALNE:

•umiejętność klasyfikowania

•umiejętność abstrahowania

•umiejętność dokonywania skojarzeń

•umiejętność antycypowania
(przewidywania)

•umiejętność tworzenia analogii
(rozumowanie indukcyjne)

•umiejętność tworzenia metafor

•umiejętność transformowania

Tok lekcji twórczości zgodnie z metodyką powinien składać z następujących elementów:



Etap I (wprowadzenie ) czyli rozgrzewka, która obejmuje ćwiczenia interpersonalne

podnoszące nastrój i przygotowujące grupę do wysiłku umysłowego a także ćwiczenia ruchowe.



Etap II czyli ćwiczenia myślenia pytajnego i jego trzech zdolności:



- zdolności dostrzegania problemów,



- zdolności formułowania pytań



- zdolności redefiniowania problemów.



Etap III czyli ćwiczenia w odkrywaniu, formułowaniu i rozwiązywaniu problemów. Etap jest

zasadniczym elementem lekcji twórczości.



Etap IV czyli podsumowanie i rundka kończąca, podczas której następuje zebranie informacji

zwrotnych i przyjazne pożegnanie się.



Ze względu na czas trwania zajęć - krótszy niż zalecane 1, 5 godziny – typowa lekcja twórczości

nie musi zawierać wszystkich czterech etapów. Dopuszcza się także łączenie zajęć w dwie 45-

minutowe sesje.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ