PRAWO
MIĘDZYNARODOWE

Dr Ilona Topa
Wydział Prawa i Administracji
Uniwersytet Śląski

dr Ilona Topa, Prawo międzynarodowe
- wykład

Wykład I: Wprowadzenie



Rys historyczny



Prawo międzynarodowe:
definicja/teorie
obowiązywania/systematyka/sank
cje



Relacja PMP - prawo wewnętrzne



Anatomia – społeczność
międzynarodowa: skład/cechy

dr Ilona Topa, Prawo międzynarodowe
- wykład

Rozwój historyczny



Etapy:

1) Bliski Wschód, Grecja, Rzym
2) średniowiecze
3) „klasyczne” prawo
międzynarodowe
4) okres nowożytny

dr Ilona Topa, Prawo międzynarodowe
- wykład

Pojęcie



Definicja: zespół norm regulujących stosunki

między państwami i innymi uczestnikami

mającymi zdolność do działania w stosunkach

międzynarodowych



Nazwa: J. Bentham, 1780



Systematyka:
1) H. Grocjusz: prawo wojny i prawo pokoju
2) S. Nahlik: anatomia, fizjologia i patologia

stosunków międzynarodowych

o

Normy w PMP:

powszechne/partykularne/dwustronne

o

Prawo prywatne międzynarodowe – w

rzeczywistości wcale

nie

międzynarodowe

dr Ilona Topa, Prawo międzynarodowe
- wykład

Czy i dlaczego prawo
międzynarodowe jest
przestrzegane?



Doktryna naturalistyczna v.
pozytywistyczna



Powody:
- siła;
- wzajemność;
- „wspólny” interes;
- efektywność.

dr Ilona Topa, Prawo międzynarodowe
- wykład

Różnice PMP – prawo
wewnętrzne



Hierarchiczność źródeł prawa/norm



Zasada w prawie
wewnętrznym/wyjątek w PMP:

•

Ius cogens

•

Art. 103 Karty NZ



Sposób stanowienia



Metoda regulacji



Odmienna konstrukcja normy
prawnej

dr Ilona Topa, Prawo międzynarodowe
- wykład

Sankcje w PMP

SANKCJE

ZORGANIZOWANE

NIEZORGANIZOWANE

organizacyjne

korygujące

środki przymusu

bezpośredniego

psychologiczne

odwetowe

retorsje

represalia

dr Ilona Topa, Prawo międzynarodowe
- wykład

Funkcje PMP



Regulowanie stosunków
zewnętrznych podmiotów PMP



Oddziaływanie na prawo
wewnętrzne – w zakresie, jaki
niezbędny dla skuteczności norm
PMP

dr Ilona Topa, Prawo międzynarodowe
- wykład

Relacja PMP – prawo wewnętrzne



Teorie: monizm (Hegel i Kelsen) v.
dualizm (Triepl, Anzilotti)



Praktyka:

-

Prawo międzynarodowe ma taką
samą moc wiążącą jak ustawy

-

Prawo międzynarodowe ponad
ustawami;

dr Ilona Topa, Prawo międzynarodowe
- wykład

Jak PMP obowiązuje?



Ex proprio vigore



Inkorporacja do porządku
wewnętrznego:



Transformacja (zwykła i
generalna)



Recepcja



Odesłanie w konkretnym akcie
prawnym

dr Ilona Topa, Prawo międzynarodowe
- wykład

Relacja PMP- prawo
polskie



Zasada poszanowania prawa międzynarodowego

(art. 9 Konstytucji)



umowy międzynarodowe wg polskiej Konstytucji:
- ratyfikowane:

1) za uprzednią zgodą Sejmu
2) samodzielnie przez uprawniony organ

- zatwierdzane
- podpisywane



Nadrzędność ważnych umów międzynarodowych

nad ustawami (

art. 89 ust. 1 i 2

Konstytucji z 1997

r.)



Prawo Unii Europejskiej (art. 89 ust. 3 Konstytucji z

1997 r.)

dr Ilona Topa, Prawo międzynarodowe
- wykład

Anatomia – uczestnicy
stosunków
międzynarodowych



Punkt centralny – pojęcie
społeczności międzynarodowej

=

ogół uczestników stosunków
międzynarodowych zdolnych do
działania na arenie międzynarodowej

o

2 podejścia: wąskie (tylko państwa) i
szerokie

dr Ilona Topa, Prawo międzynarodowe
- wykład

Anatomia

Społeczność

międzynarodowa

państwa

organizacje

międzynarodowe

podmioty

sui generis

Stolica

Apostolska

Suwerenny Zakon

Kawalerów Maltańskich

rządowe

pozarządowe

Osoby fizyczne/

osoby prawne

dr Ilona Topa, Prawo międzynarodowe
- wykład

Anatomia – cechy
społeczności
międzynarodowej



mała liczba członków



oparcie wzajemnych stosunków
na zasadzie równości, ale ‘primus
inter pares’



niski stopień zorganizowania
wewnętrznego

dr Ilona Topa, Prawo międzynarodowe
- wykład

Anatomia – podstawowe
pojęcia



Podmiot prawa
międzynarodowe
go



Państwo



Organizacja
międzynarodowa
:

Rządowa

Pozarządowa

•

Podmioty pmp (głównie

państwa)

•

Osoby fizyczne/prawne

•

Prawo międzynarodowe

•

Prawo wewnętrzne

•

Statut - umowa międzynarodowa

•

Statut – wg prawa

wewnętrznego

dr Ilona Topa, Prawo międzynarodowe
- wykład

Podsumowanie



Grocjusz: „ojciec prawa narodów”



ONZ to podmiot PMP, a UEFA nie



Art. 9, art. 89 i art. 90 Konstytucji
z 1997 r. – podstawy
obowiązywania PMP