Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

dr Joanna Świderska

październik 13

1

Funkcjonowanie gospodarki.
Wprowadzenie do makroekonomii

DR JOANNA ŚWIDERSKA

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Wydział Ekonomiczny

[e-mail]
[e-mail]

Lublin,

październik 13

Czynności (operacje) bankowe

Czynności (operacje) bankowe

Rodzaje operacji bankowych

aktywne

pasywne

usługowe

pozostałe

sensu largo

sensu stricto

różne

finansujące

depozytowe

rozliczeniowe

wg bilansu banku

(k. przedmiotowe)

wg prawa

bankowego

z punktu

widzenia klienta

operacje bankowe

Czynności (operacje) bankowe

Czynności bankowe wg prawa bankowego

Czynności bankowe sensu stricto:

• przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z

nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków

tych wkładów

• prowadzenie innych rachunków bankowych
• udzielanie kredytów
• udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie

i potwierdzanie akredytyw

• emitowanie bankowych papierów wartościowych
• przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych
• wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego
• wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla

banku w odrębnych ustawach

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

dr Joanna Świderska

październik 13

2

Czynności (operacje) bankowe

Czynności bankowe wg prawa bankowego

Czynności zastrzeżone dla banku w innych ustawach

:

• emitowanie hipotecznych i publicznych listów zastawnych
• prowadzenie tzw. kasy mieszkaniowej

(prowadzenie rachunków

oszczędnościowo-kredytowych i udzielanie kredytów kontraktowych)

• tzw. bank domicylowy, oznaczony w dowodzie składowym jako

właściwy do przyjmowania, przechowywania i wypłacania kwot

posiadaczowi dowodu składowego

• pełnienie funkcji banku-reprezentanta emisji obligacji

w sytuacji,

gdy jest ona zabezpieczona poręczeniem lub gwarancją Skarbu Państwa, a liczba

nabywców obligacji jest wyższa niż 15

• zaciąganie kredytów refinansowych w banku centralnym,

udzielanych w ramach polityki monetarnej w celu uzupełnienia zasobów

pieniężnych banku

Czynności (operacje) bankowe

Czynności bankowe wg prawa bankowego

Czynności bankowe sensu largo

:

•

udzielanie pożyczek pieniężnych

•

operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których

przedmiotem są warranty

•

wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich

użyciu

•

terminowe operacje finansowe

•

nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych

•

przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz

udostępnianie skrytek sejfowych

•

prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych

Czynności (operacje) bankowe

Czynności bankowe wg prawa bankowego

Czynności bankowe sensu largo

:

•

udzielanie i potwierdzanie poręczeń

•

wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją

papierów wartościowych

•

pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz

rozliczeń w obrocie dewizowym

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

dr Joanna Świderska

październik 13

3

Czynności (operacje) bankowe

Czynności bankowe wg prawa bankowego

Pozostałe czynności wykonywane przez banki

:

• obejmowanie lub nabywanie akcji i praw z akcji, udziałów innej

osoby prawnej i jednostek uczestnictwa w funduszach

inwestycyjnych

• dokonywanie obrotu papierami wartościowymi
• dokonywanie, na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem,

zamiany wierzytelności na składniki majątku dłużnika

• nabywanie i zbywanie nieruchomości
• świadczenie usług konsultacyjno-doradczych w sprawach

finansowych

Czynności (operacje) bankowe

Czynności bankowe wg prawa bankowego

Pozostałe czynności wykonywane przez banki

:

• świadczenie usług certyfikacyjnych w rozumieniu przepisów o

podpisie elektronicznym, z wyłączeniem wydawania

certyfikatów kwalifikowanych wykorzystywanych przez banki w

czynnościach, których są stronami

• świadczenie innych usług finansowych
• wykonywanie innych czynności, jeżeli przepisy odrębnych ustaw

uprawniają banki do tego

• zaciąganie zobowiązań związanych z emisją papierów

wartościowych

Czynności (operacje) bankowe

Operacje bankowe wg kryterium przedmiotowego

Istotą omawianej klasyfikacji jest odniesienie

poszczególnych operacji do sprawozdania finansowego,

przede wszystkim - bilansu banku, co odzwierciedla również

stosowana terminologia

– wyróżnia się operacje aktywne i pasywne, ale

także usługowe (pośredniczące)

.

Bilans jest jednak tylko punktem wyjścia dla określenia tej

klasyfikacji i w tym zakresie nie należy traktować go

dosłownie, ponieważ wiele operacji bankowych nie znajduje

w nim odzwierciedlenia.

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

dr Joanna Świderska

październik 13

4

Czynności (operacje) bankowe

Operacje bankowe a sprawozdanie finansowe banku komercyjnego

AKTYWA

PASYWA

Pozycje pozabilansowe

:

1.

zobowiązania warunkowe udzielone

i otrzymane (finansowe i gwarancyjne)

2.

zobowiązania związane z realizacją operacji

kupna/sprzedaży

3.

pozostałe

Czynności (operacje) bankowe

Operacje bankowe a sprawozdanie finansowe banku komercyjnego

Pozycje pozabilansowe banku

:

•

udzielone i otrzymane zabezpieczenia

•

udzielone i otrzymane zobowiązania o charakterze finansowym

(np. potwierdzone linie kredytowe, otwarte akredytywy dokumentowe)

•

udzielone i otrzymane zobowiązania o charakterze

gwarancyjnym

(gwarancje i poręczenia)

•

operacje walutowe

•

zawarte przez bank kontrakty kupna-sprzedaży instrumentów

finansowych w okresie pomiędzy zawarciem transakcji i jej

rozliczeniem

(np. transakcje na instrumentach pochodnych, terminowe

operacje finansowe)

Czynności (operacje) bankowe

Struktura aktywów bilansowych banków w Polsce w latach 2006-2010 (%)

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

06

I

III V VII IX XI 07

I

III V VII IX XI 08

I

III V VII IX XI 09

I

III V VII IX XI 10

I

III V VII IX

Pozostałe aktywa

Aktywa trwałe

Aktywa zagraniczne

Papiery własn. wyemitowane
przez podm. krajowe

Dłużne PW wyemitowane przez
poz. sektory krajowe

Dłużne PW wyemitowane przez
sektor IRiS

Dłużne PW wyemitowane przez
MIF

Kredyty, pożyczki i inne należn.
od pozostałych sektorów
krajowych
Kredyty, pożyczki i inne należn.
od sektora IRiS

Kredyty, pożyczki i inne należn.
od pozostałych MIF

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

dr Joanna Świderska

październik 13

5

Czynności (operacje) bankowe

Struktura pasywów bilansowych banków w Polsce w latach 2006-2010 (%)

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

06 I III

V VII IX XI 07 I III

V VII IX XI 08 I III

V VII IX XI 09 I III

V VII IX XI 10 I III

V VII IX

Pozostałe pasywa

Pasywa zagraniczne

Rezerwy

Fund. własne i uzupełniające

Emisja dłużnych papierów
wartościowych

Depozyty i in. zobow. wobec
pozostałych sektorów kraj.

Depozyty i in. zobow. wobec
centralnych IR

Depozyty i in. zobow. Wobec
MIF

Czynności (operacje) bankowe

Działania banku a rodzaj operacji bankowych

Rodzaj operacji bankowych

S

L

P

dokonywanie obrotu papierami wartościowymi we własnym imieniu

dokonywanie, na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem, zamiany wierzytelności

na składniki majątku dłużnika
emitowanie bankowych papierów wartościowych w rozumieniu ustawy prawo

bankowe

emitowanie listów zastawnych

korzystanie ze skarbca nocnego (wrzutni)

nabywanie dłużnych papierów wartościowych we własnym imieniu

nabywanie i zbywanie nieruchomości

nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych, w tym kredytowych

obejmowanie lub nabywanie akcji i praw z akcji, udziałów innej osoby prawnej i

jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych

Czynności (operacje) bankowe

Działania banku a rodzaj operacji bankowych

Rodzaj operacji bankowych

S

L

P

operacje czekowe

operacje wekslowe z udziałem banku centralnego

operacje, których przedmiotem są warranty

otwieranie i potwierdzanie akredytyw

pełnienie funkcji banku-reprezentanta emisji określonych obligacji
pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w obrocie

dewizowym
prowadzenie rachunków oszczędnościowo-kredytowych w tzw. kasach

mieszkaniowych
prowadzenie rachunków powierniczych
prowadzenie rachunków wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z

nadejściem oznaczonego terminu

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

dr Joanna Świderska

październik 13

6

Czynności (operacje) bankowe

Działania banku a rodzaj operacji bankowych

Rodzaj operacji bankowych

S

L

P

prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych
przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie

skrytek sejfowych

przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych

przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem

oznaczonego terminu
przyjmowanie, przechowywanie i wypłacanie kwot posiadaczowi dowodu

składowego
świadczenie usług certyfikacyjnych w rozumieniu przepisów o podpisie

elektronicznym

świadczenie usług konsultacyjno-doradczych w sprawach finansowych

terminowe operacje finansowe

udzielanie akceptów weksli

Czynności (operacje) bankowe

Działania banku a rodzaj operacji bankowych

Rodzaj operacji bankowych

S

L

P

udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych

udzielanie i potwierdzanie poręczeń

udzielanie kredytów i pożyczek pieniężnych

udzielanie poręczeń wekslowych

wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego

wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu

wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych

zaciąganie kredytów refinansowych w banku centralnym (np. kredytu

lombardowego, technicznego)

zaciąganie zobowiązań związanych z emisją papierów wartościowych, np. obligacji

Funkcjonowanie gospodarki.
Wprowadzenie do makroekonomii

JOANNA ŚWIDERSKA

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Wydział Ekonomiczny

Dziękuję za uwagę

Czynności (operacje) bankowe

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

dr Joanna Świderska

październik 13

7

dr Joanna Świderska

Katedra Bankowości

Literatura

1. T. Galbarczyk, J. Świderska, Bank komercyjny w Polsce. Podręcznik akademicki, Difin,

Warszawa 2011, rozdz. 3.1-3.3

2. W. Jaworski, Z. Zawadzka (red.), Bankowość. Podręcznik akademicki, Poltext, Warszawa 2002,

cz. II, rozdz. 1

3. Srokosz W., Czynności bankowe zastrzeżone dla banków, Wyd. Brandta, Bydgoszcz-Wrocław

2003, rozdz. 3.1, rozdz. 4

4. Głuchowski J., Szambelańczyk J. (red.), Bankowość. Podręcznik dla studentów, Wyd. WSB,

Poznań 1999, rozdz. 3.5, rozdz. 6

5. Inne pozycje – rozdz. o definiowaniu i klasyfikacji operacji bankowych

6. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jednolity), Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz.

665, ze zm., art. 5-6

19