 | Pobierz cały dokument 03 Astronomiczne uklady wspolrzedn (2) .pdf Rozmiar 253,3 KB |
28
Astronomiczne układy współrz˛ednych
Rozdział 3
Astronomiczne układy
współrz˛ednych
3.1
Streszczenie
W astronomii wykorzystywane s ˛
a przeró˙zne układy współrz˛ednych sferycznych jak i opdowiada-
j ˛
ace im układy kartezja´nskie. Najwa˙zniejszy układ astronomicznych współrz˛ednych sferycznych
to układ równikowy z par ˛
a k ˛
atów
( ;
Æ
)
, rektascensja i deklinacja.
Najprostszym do zrealizowania w praktyce jest układ współrz˛ednych horyzontalnych z azymutem
i odległo´sci ˛
a zenitaln ˛
a
(A;
z
)
. Biegunem układu jest zenit miejsca obserwacji, podstawowym
kołem azymutalnym jest południk miejscowy. Układ współrz˛ednych godzinnych
(H ;
Æ
)
real-
izowany jest za pomoc ˛
a monta˙zu teleskopu umo˙zliwiaj ˛
acego ´sledzenie ruchu dobowego sfery.
Układ godzinny definiuj ˛
a biegun ´swiata i południk miejscowy.
Współrz˛edne horyzontalne i godzinne nie s ˛
a dogodne do katalogowania poło˙ze´n ciał niebieskich,
s ˛
a bowiem zale˙zne od czasu. Do katalogowania poło˙ze´n doskonale nadaje si˛e układ równikowy
( ;
Æ
)
. Ale w dynamice ciał Układu Słonecznego wygodniej jest korzystywa´c z układu eklipty-
cznego
(;
)
, którego kierunkiem biegunowym jest kierunek na biegun ekliptyki a punkt rów-
nonocy wiosennej
słu˙zy do definiowania pocz ˛
atku rachuby współrz˛ednej azymutalnej. W celu
opisu ´swiata gwiazd warto posłu˙zy´c si˛e układem galaktycznym
(l
;
b)
, w którym północny biegun
Galaktyki oraz punkt na równiku galaktycznym identyczny z obrazem rzutu centrum Galaktyki na
równik, stanowi ˛
a elementy definiuj ˛
ace ten układ współrz˛ednych.
Pomi˛edzy wszystkimi układami mo˙zna dokona´c transformacji współrz˛ednych. Stosowne wzory
transformacyjne daj ˛
a si˛e wyprowadzi´c w rezultacie rozwi ˛
azania trójk ˛
ata sferycznego, którego
bokami i k ˛
atami s ˛
a współrz˛edne sferyczne obiektu wyra˙zone w obu układach, oraz parametry
definiuj ˛
ace jeden układ wzgl˛edem drugiego. Mo˙zna te˙z stosowa´c podej´scie wektorowe, w którym
transformacja współrz˛ednych realizowana jest jako zło˙zenie od jednego do trzech obrotów.
Szczególn ˛
a rol˛e w obserwacjach astronomicznych odgrywa czas. Istnieje kilka sposobów pomi-
aru czasu okre´slanych mianem skal czasu. Podstawow ˛
a rol˛e pełni ˛
a skala czasu słonecznego ´sred-
niego oraz skala czasu gwiazdowego. S ˛
a to skale lokalne (tzn. zale˙zne od miejsca obserwacji),
które definiuje si˛e jako k ˛
at godzinny fikcyjnego sło ´nca ´sredniego (czas słoneczny) oraz k ˛
at go-
dzinny punktu barana (czas gwiazdowy). Wyró˙zniono skal˛e czasu słonecznego obserwowanego w
Greenwich, nazwano j ˛
a czasem uniwersalnym
U
T
.
Słowa kluczowe: układ współrz˛ednych horyzontalnych, godzinnych, równikowych, eklipty-
cznych, galaktycznych, ´sredni czas słoneczny, czs gwiazdowy, równanie czasu, czas uniwersalny,
czas strefowy.
| Pobierz cały dokument 03 Astronomiczne uklady wspolrzedn (2) .pdf Rozmiar 253,3 KB |