P i ę k n y u m y s ł

(po czterdziestce)

• Kryzys wieku średniego

nie zagraża życiu,
lecz sprawia ból
i jeśli trwa dłużej,
może być wyczerpujący

• KAŻDY może się spodziewać kryzysu.

Kryzysy mogą się objawić w

życiu na cztery sposoby

•

kryzysy utajone,

•

kryzysy zaognione,

•

kryzysy tłumione

•

kryzysy zażegnane.

Kryzysy życiowe

•

Zainteresowaniem filozofów i teologów

•

Wyraz w legendach, mitach i bajkach

•

Wyraz w twórczości artystycznej –
głównie literatura i film

Kiedy kryzys ulega zaognieniu,

są dwie możliwości

:

• stłumić

go (na przykład natychmiast po

rozwodzie umówić się na randkę)

•

krok po kroku

rozwiązać

kryzys.

tłumienie kryzysu

cechuje się jednym

bardzo znaczącym

efektem ubocznym

:

•

ludzie tkwią wciąż w tych samych, powtarzających się

okolicznościach.

•

ponieważ przyjmują postawę lękową i unikają

konfrontacji, nie posuwają się naprzód, lecz pozostają w

tym samym przykrym położeniu.

•

tłumienie kryzysu pochłania mnóstwo energii.

•

stopniowo wyczerpują się psychiczne zasoby i nie jesteś

w stanie się rozwijać, podejmować ryzyka ani podążać

naprzód.

Sytuacje trudne - źródła

•

ubytek sił

•

problemy zdrowotne,

•

menopauza u kobiet,

•

stagnacja w życiu małżeńskim,

•

stagnacja w życiu zawodowym,

•

utrata sensu życia

.

•

Kiedy pojawia się jakieś doświadczenie trudne np.

odejście z domu ostatniego dziecka, choroba lub śmierć

kogoś bliskiego, niewielu zdaje sobie sprawę, że jest to

początek nowej ery w ich życiu.

•

Większość po prostu czuje, że czegoś im brakuje,

odczuwa niepewność, dezorientację, konflikt/ targanie

sprzecznymi emocjami.

•

Czasem niestety rozwód lub też znaczący sukces

zawodowy czy niepowodzenie w tej dziedzinie stają się

przyczyną potrzeby ponownej oceny.

Kryzysy

•

u kobiet kryzys wywołany przekroczeniem

40 roku życia i lękiem przed starością

•

kryzys pustego gniazda

•

kryzys związany z wypaleniem
zawodowym

•

kryzys połowy życia

kryzys środka życia

•

polega na tym, iż ludzie uświadamiają sobie
realność własnej śmierci
oraz następują zmiany w subiektywnej perspektywie
czasu

•

tzn. czas przyszłości jest odczuwany jako krótszy w
zestawieniu z czasem z przeszłości

.

Ucieczki

•

Niektórzy ludzie zaczynają odczuwać,

że jest im źle i próbują uciekać od danej sytuacji.

•

Rodzaje ucieczek:

–

dystansowanie się,

–

ulga i poczucie, że jest się lepszym od tych, którzy

traktują wszystko serio

–

szukanie nowości,

–

zmiana pracy, miejsca zamieszkania, współmałżonka,

–

próba grania danej roli życiowej w inny sposób,

–

ucieczka w fantazję.

•

Gdy następuje kryzys wieku średniego widoczne

są zwłaszcza zmiany psychiki.

•

•

Jeżeli starsi ludzie nie przeszli kryzysu i żyją

według tych samych zasad, którymi kierowali się

w pierwszej połowie życia to:

–

stają się hipochondrykami (wykazują nadmierne

zainteresowania swoim ciałem)

–

mogą być entuzjastami przeszłości

–

mogą także stać się wiecznymi młodzieńcami.

Wiek średni i starość to okres

nowych możliwości!

• Jeśli mózg jest intensywnie

wykorzystywany i stawia się go przed
trudnymi zadaniami, to z wiekiem działa
coraz lepiej.

-

Przechodzisz na prawo?

- zażartował znajomy neurofizjolog

•

Najnowsze badania neurofizjologiczne
wykazują, że mózg w podeszłym wieku jest
znacznie bardziej elastyczny,
niż się dotychczas wydawało.

•

Z badań wynika, że obie półkule mózgowe
w średnim wieku mocniej się ze sobą
integrują, a to otwiera nowe możliwości
twórcze.

•

Jeśli mózg jest intensywnie
wykorzystywany i stawia się go przed
trudnymi zadaniami,
to z wiekiem działa coraz lepiej.

•

najważniejsza różnica między mózgiem
starszym a młodym:

starszy zgromadził więcej

wiedzy niż młody.

•

Z wiekiem neurony tracą trochę na

szybkości w przetwarzaniu danych,

wzrasta za to liczba połączeń między nimi

.

•

Pod mikroskopem mózg aktywnego

umysłowo pięćdziesięciolatka wygląda jak

gęsty las splątanych gałęzi.

•

Dlatego wiek jest niezwykle cenny w
takich dziedzinach, jak:

–

redagowanie,

–

prawo,

–

medycyna,

–

szkolenie innych,

–

zarządzanie.

• Zdobyta wiedza jest czymś

niezastąpionym.

ALE …

•

Wiedza i mądrość

•

to nie jedyne korzyści

•

przychodzące z wiekiem.

•

Robert Cabeza, neurofizjolog z
Uniwersytetu Duke'a opisał zjawisko

HAROLD

•

(ang. hemispheric asymmetry reduction
in older adults)

- zmniejszenie asymetrii półkul u osób

starszych

•

Najnowsze badania wskazują,

•

że im gęstsza sieć połączeń,

•

tym mniej wyraźny jest podział mózgu na dwie

półkule.

•

Łączy je wiązka włókien nerwowych zwana

spoidłem wielkim (lub ciałem modzelowatym,

corpus callosum).

•

U większości osób

lewa półkula

jest

wyspecjalizowana np. w mowie, myśleniu
logicznym,

•

a

prawa

zajmuje się realizacją takich

zadań intuicyjnych, jak rozpoznawanie
twarzy czy odczytywanie stanów
emocjonalnych.

•

Nowoczesne metody obrazowania mózgu,
m.in. rezonans magnetyczny czy
tomografia pozytonowa, dowodzą, że
wzorzec ten zmienia się z wiekiem.

»

W przeciwieństwie do ludzi
młodych,

osoby starsze

używają obu półkul
równocześnie

•

zdrowy mózg kompensuje sobie
straty sprawności,
wynikające z wieku,
tworzeniem rozleglejszej sieci
połączeń,
wykraczającej poza podział mózgu
na półkule.

•

Taka integracja mózgu nie tylko

pozwala nam utrzymać poziom

inteligencji, lecz

ułatwia też

pogodzenie myśli z uczuciami

.

•

Gdy ktoś mówi

•

"rozum dyktuje mi co innego niż
serce",

•

to tym kimś jest raczej
dwudziestolatek niż człowiek po
pięćdziesiątce.

•

Po czterdziestce,

•

a potem pięćdziesiątce okazało się,

•

że łatwiej mu zaufać wewnętrznemu
przekonaniu.

•

Badania z użyciem technik obrazowania
funkcji mózgu wykazują

u osób starszych

mniej objawów strachu, gniewu czy
nienawiści

niż u osób młodych.

•

Testy psychologiczne to potwierdzają -

seniorzy są mniej impulsywni i rzadziej
dają upust uczuciom negatywnym

.

•

Widać więc, że mózg seniorów jest
sprawniejszy, elastyczniejszy i zdolniejszy
niż sądziliśmy.

•

Nie oznacza to jednak, że wystarczy
czekać na

złoty wiek

.

•

rodzaje aktywności, które - pod
warunkiem że wykonuje się je regularnie -
wzmacniają sprawność, jasność i
precyzję umysłu osób starszych.

• Trzeba ćwiczyć ciało.

•

aktywność fizyczna wiąże się z lepszą sprawnością

umysłową.

•

w szczególności ćwiczenia aerobowe, czyli stały,

rytmiczny wysiłek,
związany z używaniem
dużych grup mięśniowych.

•

•

Korzystny wpływ tych ćwiczeń wynika ze:

–

wzmożonego przepływu krwi przez mózg,

–

wytwarzania endorfin,

–

skuteczniejszego odprowadzania
odpadowych produktów przemiany materii z
mózgu

–

poprawy natlenienia.

• Trzeba ćwiczyć umysł.

•

W eksperymencie, którego wyniki ogłoszono w

2003 r., wyłoniono pięć sposobów spędzania

wolnego czasu, które obniżają zagrożenie

demencją starczą.

–

Są to:

•

taniec,

•

gry planszowe,

•

gra na instrumencie,

•

rozwiązywanie krzyżówek

•

czytanie.

Zmniejszenie zagrożeń wiąże się z częstością wykonywania

danego zajęcia.

Np. u osób w podeszłym wieku, które

rozwiązują krzyżówki cztery

razy w tygodniu

, ryzyko demencji jest o 47 proc. niższe niż u

tych, które rozwiązują je tylko raz w tygodniu.

• Trzeba starać się być dobrym w tym, co

się robi

–

istotna cecha wpływająca na zdrowie

umysłowe - poczucie kontroli

–

już osoby w wieku średnim,

mające poczucie mistrzostwa
w tym, co robią,
są zdrowsze od tych,
które są tego pozbawione.

•

Gdy nasze mózgi dojrzewają,

wraz z nimi ewoluują

wiedza i emocje.

•

To, jak wykorzystujemy te zdolności,
wpływa na mózg,

•

skłaniając go do tworzenia nowych
połączeń i konfiguracji

•

niezbędnych do dalszego rozwoju
psychicznego.

•

Świadomość, że tak jest, powinna dodać
odwagi każdemu, kto wkracza w wiek
średni.

• Jeśli przełamiemy mity na temat starzenia

się mózgu, zyskamy szansę na robienie
rzeczy wielkich.

Czym jest kryzys połowy życia?

•

Kryzys połowy życia to przełom rozwojowy
pojawiający się około 40 roku życia,
początek nadziei na nowe życie, który
obejmuje wszystkie obszary życia, by je
na nowo uporządkować i nadać im
głębszy sens.

Symptomy kryzysu - H.R. Figler

•

Amerykański uczony H.R. Figler
podsumowując swe badania nad tym
przełomowym okresem,
wymienia 10 symptomów,

•

które mogą się pojawić i być zaczynem
kryzysu połowy życia:

Symptomy kryzysu - H.R. Figler

1.

ogólny stan niezadowolenia,

2.

utrata poczucia bezpieczeństwa

3.

depresja

4.

niezdecydowanie

5.

niepokój i niejasne poczucie przebijającego się do
świadomości lęku przed śmiercią;

6.

konflikt między oczekiwaną a realną wizją samego siebie

7.

narastająca nerwowość

8.

rozproszenie

9.

poczucie zatracania własnej indywidualności w pracy i
obniżenie satysfakcji z wykonywanego zawodu;

10.

obsesja śmierci, choroby, starości.

Czy każdy przechodzi kryzys?

•

TAK,

choć czas, przyczyny i formy jego obecności są różne.

•

W odmienny sposób i w innej formie przeżywają go kobiety,

inaczej mężczyźni.

•

Często chcemy od niego uciec. Szukamy rady i pomocy u

lekarzy, terapeutów, kierowników duchowych, modlimy się.

•

Tymczasem kryzys dobrze przeżyty ma moc przemienić nasze

życie i nadać mu głębszy sens.

•

Dlatego musimy mieć odwagę przeżyć go do końca.

• W nim jest sam Bóg „dokonujący głębokiej przemiany naszej

duszy” (Carl Gustaw Jung).