Home

Scenariusz

© by

Kristine Alex

Hellingerowskie ustawienia scenariuszy filmowych

i sztuk teatralnych

Tworzenie filmów oraz sztuk teatralnych uchodzi w Europie za domenę intuicji i
wyczucia. W ustawieniach można wypróbować sztuki dzięki wykorzystaniu
doznań cielesnych. I osiąga się w ten sposób zdumiewająco żywy dostęp do
tekstu. Struktury oraz paradygmaty stają się jasne, rodzą się nowe idee i
pomysły. Przed reżyserem, aktorami, wszystkimi uczestniczącymi w tworzeniu
dzieła otwierają się nieznane perspektywy i możliwości.

Ustawienia osobiste a ustawienia scenariuszy

W zwykłych ustawieniach rodzinnych i zawodowych ? za pomocą przedstawicieli umieszczonych w przestrzeni ?
odkrywa się związki panujące w systemie. Doznania cielesne przedstawicieli (np.:
moje ramiona są bardzo ciężkie, gdy patrzę na osobę X, ciągnie mnie na
zewnątrz, wolałbym odejść, czuję sympatię do osoby Y) dają jasny, a
jednocześnie czasem zaskakujący obraz sytuacji. Udaje się to nawet wtedy, gdy
nie ma prawie żadnych informacji (poza liczbą i płcią przedstawicieli oraz
minimalnymi danymi na temat stosunków). Zmiana miejsca, a także werbalne
interwencje uruchamiają proces zmian. W krótkim czasie osiąga się jasność w
wielu sprawach. W ustawieniach osobistych celem pracy jest pojednanie, tzn.
próbuje się znaleźć miejsce, na którym każdy reprezentant czuje się najlepiej, a
na koniec przedstawia się obraz rozwiązania, będący źródłem siły.

W ustawieniach scenariuszy albo sztuk teatralnych pracuje się dokładnie odwrotnie. Podstawowe stają się pytania:

Czy zgadza się napięcie? Czy poziom agresji jest wystarczający, żeby piraci
zamordowali kapitana? Czy charaktery wypadają wyraziście? Scena po scenie
odgrywa się całą historię zawartą w scenariuszu. Robi się to np. w ten sposób, że
ustawiający wydaje polecenie: Poczujcie, dokąd was ciągnie, i podążajcie za tym
ruchem. Następnie przedstawiciele mówią o swoim samopoczuciu na nowym
miejscu ? i o wrażeniu, jakie robi na nich rola oraz ważne interakcje między
rolami. Tę procedurę powtarza się wielokrotnie.

Jak widać, ludzie filmu i teatru wykorzystują ustawienia jako narzędzia do
sprawdzania scenariuszy filmowych i sztuk teatralnych. W przeciwieństwie do

ustawień osobistych, mających na celu rozwiązywanie konfliktów i uwikłań, tutaj praca polega na uwypuklaniu
uwikłań emocjonalnych. Teksty są sprawdzane pod względem ich zgodności.

Jaki po

żytek dają ustawienia scenariuszy?

Ustawienia scenariuszy są przydatne w różnych etapach powstawania scenariusza, zarówno
w fazie projektu, w trakcie pisania, jak i po jego zakończeniu. Pomagają usunąć blokady
twórcze, wyklarować ekspozycję, sprawdzić zgodność punktów zwrotnych (plot points).

Pozwalają badać cechy charakteru u bohaterów, podsuwają pomysły uzupełnienia,
dopasowania, łączenia koniecznych ról lub ukazują konieczność wykreślania zbędnych.
Może na przykład nagle okazać, że w sztuce szczególną rolę gra pies. Może się pojawić
także dotychczas nieuwzględniona zupełnie postać. Można przyjrzeć się perspektywie
narracji oraz stosunkowi autora do tekstu. Jeśli autor nosi się właśnie z myślą skreślenia
jakiejś postaci, to może się zdarzyć, że reprezentant zacznie odczuwać lęk przed śmiercią.

Scenarzyści, dramaturdzy, reżyserzy i inne osoby
uczestniczące w tworzeniu spektaklu, które regularnie biorą udział w
ustawieniach jako przedstawicie, rozwijają niebywałe wyczucie innych
perspektyw, najróżniejszych emocji i doznań. Z kolei aktorom udział w
ustawieniach ułatwia wchodzenie w role. Ustawienia pozwalają przetestować w
krótkim czasie kandydatów na jakąś rolę. Są już reżyserzy, którzy mówią, że jeśli

na początku inscenizacji zrobią ustawienie z każdym aktorem, to oszczędzają dużo czasu i pieniędzy.

Pytania, na które może odpowiedzieć ustawienie scenariusza:

●

Czy brak ważnych postaci, czy są postacie zbędne lub zakłócające bieg akcji?

●

Czy właściwe osoby są głównymi bohaterami?

●

Czy charaktery będą mogły funkcjonować przez wiele odcinków serialu?

●

Czy wystarczy napięcia między postaciami do zawiązania i rozegrania przewidzianego konfliktu?

●

Jakie są cechy charakteru głównych bohaterów?

●

Jak można dalej rozwinąć scenariusz, który jest gotowy w połowie?

●

Jak autor może pójść dalej w procesie twórczym?

●

Jaki jest stosunek między autorem a postaciami scenariusza?

●

Jak można usunąć blokadę w pisaniu i szukaniu pomysłów?

W trakcie ustawień systemowych rekonstruuje się w przestrzeni to, jak poszczególne postacie mają się do siebie.
Zależnie od tego, czy przedstawiciel potwierdza zamierzoną dramaturgię czy ją kwestionuje, można wprowadzać
poprawki i korekty. Można również poradzić się ?widzów?, jeśli się ich uwzględni w ustawieniu.

© by

Kristine Alex

Tłumaczenie: Zenon Mazurczak

powrót

© 2003-2004 Hellinger Polska

Stopka

|

Kontakt