gornik eksploatacji podziemnej 711[02] z4 01 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Marek Pilarski

Wykonywanie prac na powierzchni kopalni

711[02].Z4.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr inż. Janusz Makówka
dr inż. Jacek Myszkowski

Opracowanie redakcyjne:
mgr Marek Pilarski

Konsultacja:
mgr inż. Gabriela Poloczek

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 711[02].Z4.01
„Wykonywanie prac na powierzchni kopalni”, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu górnik eksploatacji podziemnej.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Schemat organizacji kopalni

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Obiekty na powierzchni kopalni

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Dyspozytornia kopalni i środki łączności

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Kopalniana stacja ratownictwa górniczego

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Warsztaty ruchowe, plac drzewny i magazyny kopalniane

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Znaczkownia, lampownia, przechowalnia pochłaniaczy oraz aparatów

ucieczkowych, łaźnia górnicza, izba opatrunkowa

5.6.1. Ćwiczenia

5.7. Szyb wentylacyjny oraz zasady rozprowadzania powietrza i przewietrzania

kopalni

5.7.1. Ćwiczenia

5.8. Urządzenia podsadzkowni

5.8.1. Ćwiczenia

5.9. Zakład przeróbki kopalin użytecznych

5.9.1. Ćwiczenia

5.10. BHP, ochrona przeciwpożarowa i ochrona środowiska pracy przy

wykonywaniu prac na powierzchni kopalni

5.10.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela „Wykonywanie prac na powierzchni

kopalni”, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej
w zawodzie górnik eksploatacji podziemnej 711[02].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien posiadać przed realizacją
materiału jednostki modułowej,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie umiejętności,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami

ze szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

metody tekstu przewodniego,

−

metody projektów,

−

ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia ewaluacji osiągnięć ucznia, nauczyciel może posłużyć się

zamieszczonymi w rozdziale 6 zestawami zadań testowych.

W tym rozdziale zamieszczono również (dla każdego testu osobno):

−

plan testu w formie tabelarycznej z kluczem odpowiedzi,

−

punktację zadań i uczenia się,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

711[02].Z4.01

Wykonywanie prac na

powierzchni kopalni

711[02].Z4.02

żytkowanie urządzeń

transportowych

711[02].Z4.03

żytkowanie urządzeń pneumatycznych

i hydraulicznych stosowanych w górnictwie

podziemnym

711[02].Z4

Urz

ądzenia górnicze

711[02].Z4.04

żytkowanie maszyn do urabiania

ładowania urobku

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

charakteryzować procesy mechanicznej przeróbki węgla,

−

poruszać się po drogach na terenie kopalni,

−

organizować stanowiska pracy zgodnie z zasadami ergonomii,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej podczas
prac na powierzchni kopalni,

−

udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określić zadania oddziałów na powierzchni kopalni,

−

scharakteryzować pracę dyspozytorni kopalnianej,

−

scharakteryzować pracę dyspozytorni metanometrii i stacji tąpań,

−

obsłużyć urządzenia do łączności głośnomówiącej i telefonicznej,

−

scharakteryzować strukturę i zadania Kopalnianej Stacji Ratownictwa Górniczego,

−

załadować i przenieść materiał na placu drzewnym,

−

scharakteryzować zadania zakładu przeróbki kopalin użytecznych,

−

scharakteryzować podstawowe procesy przeróbcze,

−

poruszać się bezpiecznie po drogach kopalnianych,

−

określić zadanie szybu wentylacyjnego,

−

wyjaśnić schematy przestrzenne przewietrzania kopalni,

−

scharakteryzować urządzenia instalacji podsadzkowej,

−

posłużyć się lampami górniczymi,

−

sporządzić raporty produkcyjne,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy i ochrony przeciwpożarowej podczas

wykonywania prac na powierzchni kopalni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………………….

Modułowy program nauczania: Górnik eksploatacji podziemnej 711[02]
Moduł:

Urządzenia górnicze 711[02].Z4

Jednostka modułowa:

Wykonywanie prac na powierzchni kopalni 711[02].Z4.01

Temat: Układanie okrąglaków w stosy krzyżowe.

Cel ogólny: Zapoznanie się ze składowaniem drewna na placu drzewnym.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

układać drewno w stosy,

−

przygotować stanowisko do układania drewna,

−

przygotować odpowiedni rodzaj drewna,

−

obliczyć rzeczywistą ilość okrąglaków przypadająca na jeden stos,

−

zaplanować kolejność prac,

−

pozyskać informacje z różnych źródeł.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu,

−

zbiorowa odpowiedzialność za prawidłowo wykonaną pracę.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

okrąglaki,

−

słupki betonowe izolujące od podłoża,

−

podwaliny do osadzania na słupkach,

−

stanowisko ćwiczebne na placu drzewnym,

−

miara, rękawice robocze,

−

przybory do pisania i notes.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

zespoły uczniowskie 2–3 osobowe.

Czas: 90 minut.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie górnik eksploatacji podziemnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć i sposobu wykonania ćwiczenia

z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

3. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Realizacja tematu.

A. Rozmieszczenie stanowisk na placu drzewnym:

−

każdy zespół otrzymuje polecenie dokonania prawidłowości rozmieszczenia

stanowisk na placu drzewnym,

−

zespoły na poszczególnych stanowiskach mają określić rozmieszczenie

poszczególnych stanowisk pracy, wyznaczyć miejsce na układanie okrąglaków,

−

zespoły planują kolejność prac.

B. Projektowanie lokalizacji układania stosów:

−

każdy zespół wyznacza miejsce lokalizacji przeprowadzenia ćwiczenia zgodnie

z wytycznymi,

−

każdy zespół wyznacza miejsca dla poszczególnych stosów,

−

zespoły planują kolejność prac,

−

zespoły po uszczegółowieniu wymagań realizują zadania (w razie trudności

korzystają z pomocy nauczyciela).

5. Po wykonaniu zadania zespoły przygotowują prezentację – czas 10 minut.
6. Nauczyciel analizuje pracę zespołów podczas przygotowanej prezentacji.
7. Zespoły prezentują efekty swoich rozwiązań – 20 minut.
8. Uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonują oceny prac.

Zakończenie zajęć
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
– anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i opanowanych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………………………

Modułowy program nauczania: Górnik eksploatacji podziemnej 711[02]
Moduł:

Urządzenia górnicze 711[02].Z4

Jednostka modułowa:

Wykonywanie prac na powierzchni kopalni 711[02].Z4.01

Temat: Budowa tamy wentylacyjnej drewnianej z drzwiami.

Cel ogólny: Zakres stosowania tam wentylacyjnych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zorganizować stanowisko pracy,

−

zorganizować właściwe drewno do budowy tamy,

−

wybrać właściwe miejsce na zabudowę tamy,

−

przygotować właściwe stojaki i stropnice,

−

dokonać oceny ćwiczenia.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego,

−

ćwiczenia praktyczne,

−

pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne

−

ubrania robocze, lampy górnicze,

−

sztolnia ćwiczebna,

−

potrzebny materiał do wykonania zadania, drewno, stojaki, deski, płótno wentylacyjne,

−

zestaw narzędzi,

−

przepisy górnicze,

−

filmy o tematyce BHP.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

zespoły 2–3 osobowe.

Czas: 90 minut.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie górnik eksploatacji podziemnej.

Przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie.
2. Nawiązanie do tematu i omówienie celów zajęć.
3. Wykonanie ćwiczeń przy pomocy materiałów i narzędzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zadania dla ucznia:
Przy pomocy odpowiednich materiałów i narzędzi zbuduj tamę wentylacyjną z drzwiami.
Zademonstruj efekt działania tamy.
Zwróć uwagę na prawidłowe posługiwanie się narzędziami.

Wykaz czynności:

1) zapoznaj się z treścią zadania,
2) dokładnie przeczytaj instrukcje i sposób wykonania tamy,
3) sprawdź czy narzędzia są sprawne,
4) sprawdź sprzęt ochronny (hełm, okulary, buty ochronne, itp.),
5) dokonaj bieżącej kontroli wykonanych czynności.

Praca domowa

Na podstawie przeprowadzonych ćwiczeń przygotuj:

−

sprawozdanie w formie pisemnej,

−

opis wykonanych ćwiczeń,

−

opis zauważonych pomyłek,

−

analizę popełnionych błędów i usterek,

−

wnioski płynące do dalszej działalności.

Zakończenie zajęć

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności podczas
realizowania zadania i opanowanych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Schemat organizacji kopalni

5.1.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ, co to jest schemat organizacyjny kopalni i na czym polega system sztabowo-

liniowy zarządzenia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni zapoznać się z materiałem

nauczania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczenia,
2) przypomnieć

sobie

zasady

podległości

poszczególnych

komórek

schematu

organizacyjnego kopalni,

3) określić system sztabowo-liniowy przy pomocy schematu,
4) dokonać oceny wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie,

– metoda tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

−

sala instruktażowa,

−

zestaw schematów organizacyjnych kopalni,

−

instrukcja do właściwego posługiwania się schematem organizacyjnym kopalni,

−

papier i przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Na podstawie schematu organizacyjnego, podaj podległość poszczególnych komórek

w dziale BHP.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczeń powinnien przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania i wraz z nauczycielem omówić poszczególne działy podległe
dyrektorowi kopalni.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczenia,
2) przypomnieć sobie zależność służb BHP z zakładzie,
3) posłużyć się właściwym wycinkiem schematu dotyczącego działu BHP,
4) dokonać oceny ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem,
–

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

sala instruktażowa,

−

schemat organizacyjny kopalni,

−

przybory do pisania i kartki papieru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Obiekty na powierzchni kopalni

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wymień obiekty kopalni związane z wydobyciem węgla.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na staranne wykonanie ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z obiektami na powierzchni kopalni związanymi z wydobyciem węgla na

powierzchnię,

2) zapoznać się ze schematem rozmieszczenia szybów kopalni,
3) zapoznać się z szybem wydobywczym i jego urządzeniami,
4) zwiedzić maszynę wyciągową i wieżę szybową,
5) przypomnieć sobie jak wygląda urządzenie wyciągowe.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

metoda tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

–

schematy maszyny wyciągowej,

–

schemat rozmieszczenia szybów kopalnianych,

–

literatura dotycząca maszyn wyciągowych,

–

kartki papieru oraz przybory do pisania i rysowania.

Ćwiczenie 2

Określ zadania obiektów do napraw i magazynowania urządzeń.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i sposób

wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się ze sposobem magazynowania,
3) wyznaczyć lokalizacje urządzeń do napraw,
4) zapoznać się z funkcją warsztatów naprawczych,
5) posłużyć się modelami dotyczącymi sposobów magazynowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

schemat rozmieszczeń materiałów w magazynie,

−

schemat warsztatów naprawczych,

−

literatura dotycząca magazynowania i warsztatów naprawczych,

−

kartka papieru, przybory do pisania i rysowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Dyspozytornia kopalni i środki łączności

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przy pomocy miniaturowego zestawu, przedstaw człon łączności dyspozytorskiej kopalni.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni zapoznać się

z materiałem dotyczącym dyspozytorni kopalni oraz z zadaniami, jakie ona spełnia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przypomnieć sobie jakie zadania ma do wykonania dyspozytor kopalni,
2) przygotować zestaw map górniczych i instrukcji,
3) przygotować system sygnalizacyjno-informacyjny,
4) połączyć się z nauczycielem i przekazać mu meldunek,
5) ogłosić alarm dla uczniów w sztolni ćwiczebnej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

metoda tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

−

zestawy urządzeń do łączności telefonicznej,

−

zestaw urządzeń alarmowo-sygnalizacyjnych,

−

schematy łączności alarmowo-sygnalizacyjnej,

−

schematy rozmieszczenia wyrobisk górniczych,

−

literatura dotycząca łączności i sygnalizacji,

−

kartki papieru i przybory do pisania i rysowania,

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Dobierz urządzenia członu kontrolno-sygnalizacyjnego dyspozytorni.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe wykonanie
ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczenia w sali instruktażowej,
2) dobrać odpowiedni sprzęt i urządzenia,
3) przypomnieć sobie cele członu kontrolno-sygnalizacyjnego,
4) przygotować plany dyspozytorni z rozmieszczonymi urządzeniami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

plany i mapy rozmieszczenia wentylatorów,

−

zestaw urządzeń członu kontrolno-sygnalizacyjnego,

−

sygnalizacja do otwierania tam wentylacyjnych,

−

odpowiednia literatura,

−

kartki papieru i przybory do pisania,

−

Poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Kopalniana stacja ratownictwa górniczego

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W kopalnianej stacji ratownictwa górniczego zaimitowano pożar (pali się drewno i papier).

Określ jakimi gaśnicami i w jaki sposób ugasisz pożar.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni zapoznać się

z podstawowymi środkami do gaszenia pożarów. Należy zachować szczególne środki
bezpieczeństwa.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczenia,
2) zachować szczególne środki bezpieczeństwa w trakcie wykonania ćwiczenia,
3) przypomnieć sobie zasady stosowania gaśnic,
4) dobrać właściwą gaśnicę do palącego się materiału,
5) zgasić palący się materiał,
6) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

kopalniane stanowisko do gaszenia pożarów,

−

instrukcje obsługi gaśnic,

−

zestaw gaśnic stosowany w kopalni,

−

sprzęt ochrony osobistej (okulary, rękawice).

Ćwiczenie 2

Przygotuj przy pomocy nauczyciela oraz pracowników kopalnianej stacji ratownictwa

górniczego, niezbędne urządzenia i narzędzia, aby w minimalny sposób wyposażyć zastęp
ratowniczy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania dotyczący wyposażenia zastępów ratowniczych
w niezbędne urządzenia i narzędzia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować niezbędny sprzęt oraz narzędzia,
3) przygotować i sprawdzić odpowiednią ilość aparatów oddechowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) przygotować odpowiednią ilość ubrań dla drużyny,
5) przygotować plan działania drużyny z pełnym wyposażeniem.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego na podstawie literatury górniczej,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

pomieszczenie kopalniane stacji ratownictwa górniczego,

−

zestaw aparatów oddechowych,

−

pompa do przetłaczania tlenu,

−

benzynowe lampy wskaźnikowe, lampy akumulatorowe,

−

tekst przewodni,

−

Poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Warsztaty ruchowe, plac drzewny i magazyny kopalniane

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając z placu drzewnego, ułóż okrąglaki w stos krzyżowy warstwami na przemian

według grubości końców.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania oraz zapoznać się z przepisami dotyczącymi
składowania drewna na placu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) przypomnieć sobie sposoby układania drewna w stosy,
3) zaopatrzyć się w instrukcję dotyczącą bezpiecznego układania stosów,
4) przygotować odpowiedni materiał,
5) obliczyć rzeczywistą ilość okrąglaków,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się.

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

okrąglaki,

−

słupki betonowe izolujące od podłoża,

−

podwaliny do osadzania na słupkach,

−

miara, rękawice robocze,

−

przybory do pisania i notes,

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Znając zasady mechanicznego i ręcznego olowania wykonaj ręczny olunek na dwóch

kopalniakach w wyrobisku ćwiczebnym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni zapoznać się z techniką

wykonywania olunku ręcznego. Przepisami BHP przy wykonywaniu tego ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko w wyrobisku ćwiczebnym,
2) zaopatrzyć się w instrukcję ręcznego olowania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) zapoznać się z materiałem, w którym należy wykonać olunek,
4) zachować zasadę, że olunek wykonany ma być na grubszym końcu kopalniaka,
5) zaopatrzyć się w niezbędne narzędzia,
6) ocenić stan zagrożenia w wyrobisku,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

dwa różnej grubości kopalniaki,

−

instrukcja wykonania olunku,

−

narzędzia: piła, siekiera, młot, przymiar,

−

sprzęt ochrony osobistej,

−

notes i przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Znaczkownia, lampownia, przechowalnia pochłaniaczy oraz

aparatów ucieczkowych, łaźnia górnicza, izba opatrunkowa

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W lampowni kopalnianej jest część pomieszczeń przeznaczonych na benzynowe lampy

wskaźnikowe. Korzystając z tego pomieszczenia, pod nadzorem nauczyciela i osoby wydającej
lampy, dokonaj pełnej kontroli lampy przed jej wydaniem.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału Materiał nauczania oraz zapoznać się z przepisami dotyczącymi
konserwacji lamp górniczych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać instrukcję przygotowania lampy,
2) wybrać właściwą lampę,
3) sprawdzić i wyregulować wysokość płomienia,
4) sprawdzić szczelność lampy za pomocą specjalnego przyrządu,
5) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

lampy wskaźnikowe,

−

sprzęt do badania szczelności lamp,

−

pojemnik z benzyną do uzupełniania zbiornika lampy,

−

niezbędne narzędzia,

−

literatura dotycząca obsługi benzynowych lamp wskaźnikowych,

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Dokonaj przeglądu i konserwacji lampy Rc-12 i przygotuj ją do eksploatacji.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni zapoznać się z przeglądami

i konserwacją lamp górniczych. Należy zwrócić uwagę na bezpieczeństwo przy wykonywaniu
ćwiczeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją przeglądów i konserwacji lamp Rc-12,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) oczyścić lampę i zdjąć pokrywę przy pomocy urządzenia magnetycznego,
3) sprawdzić stan techniczny akumulatora,
4) sprawdzić stan elektrolitu,
5) dokonać sprawdzenia kabla łączącego akumulator z głowicą,
6) sprawdzić włókna żarówki w głowicy,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcje przeglądów i konserwacji lamp Rc-12,

−

lampa Rc-12,

−

elektrolit do lamp,

−

zapasowe żarówki,

−

rezerwowe kabelki,

−

rezerwowe płytki akumulatorowe,

−

komplet narzędzi,

−

rękawice gumowe i okulary.

Ćwiczenie 3

W pomieszczeniach znaczkowni pod nadzorem stałej obsługi, wyposaż I zmianę w znaczki

kontrolne oraz dokonaj sprawdzenia i wypełnienia pełnej dokumentacji rejestrującej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń uczniowie powinni zapoznać się

z przeznaczeniem znaczkowni oraz ze sposobem wydawania i rejestrowania indywidualnych
znaczków pracowników.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wydać znaczki kontrolne zjeżdżającej załodze,
2) zapoznać się z instrukcją prowadzenia dokumentacji znaczkowni,
3) zapoznać się z tzw. „szychtówkami” – zeszyty do kontroli zjazdów,
4) zapoznać się z książką wyjazdów załogi,
5) sprawdzić na tablicy stan wydanych znaczków z dokumentacją,
6) zaprezentować efekty swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

tablice do zawieszania znaczków,

−

instrukcje prowadzenia dokumentacji znaczkowni,

−

książka wyjazdu załogi,

−

zeszyty kontroli pracowników (szychtówki),

−

notes i przybory do pisania,

−

Poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

W trakcie zabudowy odrzwi w sztolni ćwiczebnej doszło do skaleczenia lewej ręki. Przy

pomocy dostępnych środków, udziel pierwszej pomocy poszkodowanemu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przypomnieć sobie o sposobie udzielania pierwszej pomocy,
2) dokonać oględzin skaleczenia ręki,
3) dokonać obmycia przy pomocy płynu dezynfekującego,
4) założyć opatrunek,
5) poszkodowanego ułożyć w pozycji siedzącej,
6) przejść z poszkodowanym do izby opatrunkowej celem udzielenia fachowej pomocy oraz

ewentualnie skontaktować się z lekarzem,

7) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

apteczka pierwszej pomocy wyposażona w niezbędne lekarstwa i środki opatrunkowe,

−

instrukcja udzielania pierwszej pomocy,

−

sprzęt ochrony osobistej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Szyb wentylacyjny oraz zasady rozprowadzania powietrza

i przewietrzania kopalni

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na mapie pokładowej, dostarczonej przez nauczyciela, zaprojektuj przewietrzanie

wyrobiska ścianowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przypomieć sobie zasady

przewietrzania wyrobisk kopalnianych. Należy posłużyć się odpowiednią literaturą fachową z
tego zakresu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z funkcją, jakie pełnią wyrobiska wentylowane w określonej ścianie,
2) przypomnieć sobie zasady sporządzania schematów przestrzennych,
3) ustalić gdzie znajduje się wlot i wylot powietrza z rejonu,
4) wyznaczyć rozmieszczenie tam wentylacyjnych,
5) wskazać wyrobiska, w których prowadzona jest odstawa taśmami,
6) zaprezentować wykonanie ćwiczenia,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się.

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

mapy pokładowe,

−

literatura dotycząca wentylacji wyrobisk górniczych,

−

przybory do pisania i rysowania,

−

notes.

Ćwiczenie 2

Zaprojektuj i zbuduj tamę drewnianą z drzwiami w sztolni ćwiczebnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji cwiczenia uczniowie powinni przypomieć sobie do

czego służą tamy wentylacyjne oraz ze sposobem rozprowadzania powietrza w kopalni. Przy
budowie tamy należy zwrócić uwagę na przepisy BHP.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przypomnieć sobie sposoby budowy tam,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) zorganizować właściwe drewno do budowy tamy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) wybrać właściwe miejsce na zabudowanie tamy,
5) przygotować właściwe stojaki i stropnice,
6) zwrócić uwagę na dokładność wykonanego ćwiczenia,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

sztolnia ćwiczebna,

−

potrzebny materiał do wykonania zadania: drewno, stojaki, deski, płótno wentylacyjne
uszczelniające,

−

zestaw narzędzi: kilof, łopata, młot, gwoździe, zawiasy, siekiera, calówka, przymiar, piła,

−

przepisy górnicze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8. Urządzenia podsadzkowni

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przy pomocy modelu do podsadzki hydraulicznej, dokonaj imitacyjnego podsadzania

wyrobiska chodnikowego wykonanego również w postaci modelu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przypomieć sobie na czym

polega podsadzanie wyrobisk i jakie mamy metody podsadzania wyrobisk. Podczas
wykonywania ćwiczeń należy posłużyć się literaturą fachową.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować odpowiednie modele, które będą współpracować z sobą w trakcie

wykonywania ćwiczenia,

2) pobrać odpowiednie narzędzia,
3) przygotować odpowiednią ilość piasku do podsadzki,
4) sprawdzić stan dopływu wody,
5) sprawdzić i uzupełnić zbiornik mieszanką,
6) zaprezentować ćwiczenie i dokonać jego oceny.

Zalecane metody nauczania–uczenia się.

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko w sztolni ćwiczebnej,

−

stół do wykonania ćwiczenia,

−

eksponaty w postaci modeli,

−

instrukcja do podsadzania wyrobisk,

−

materiały potrzebne do podsadzania,

−

literatura.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.9. Zakład przeróbki kopalin użytecznych

5.9.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj podziału podstawowych sortymentów węgla, stosując odpowiednie sita

klasyfikacyjne.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przypomieć sobie

podstawowe sortymenty węgla oraz na czym polega ich klasyfikacja.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczenia,
2) przygotować odpowiednie sortymenty węgla,
3) zaopatrzyć się w odpowiednią literaturę fachową,
4) przygotować sita korygujące i klasyfikujące sortyment,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się.

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

pomieszczenie w warsztacie napraw urządzeń przeróbki mechanicznej,

−

schematy przesiewacza i sit o oczkach pozwalających oddzielić sortymenty,

−

instrukcja dla obsługi przesiewaczy,

−

sprzęt ochrony osobistej,

−

Poradnik dla ucznia,

−

papier i przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Przygotuj właściwy roztwór magnetytu z wodą do obiegu cieczy ciężkiej, dostosowanej do

odpowiedniego sortymentu węgla.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przypomieć sobie do

czego służy magnetyt, co to jest ciecz ciężka i jakie znaczenie mają w procesie wzbogacania.
Przy wykonywaniu ćwiczenia należy posłużyć się literaturą fachową.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze sposobami wykonania takiego roztworu,
2) posłużyć się właściwą literaturą,
3) przypomnieć sobie schemat obiegu cieczy ciężkiej,
4) bazować na osobach, które posiadają odpowiednie doświadczenie w tym zakresie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5) zaprezentować wykonaną pracę,
6) dokonać samooceny i poprawności wykonanej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się.

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko przy laboratorium zakładowym,

−

wagi laboratoryjne,

−

ruda magnetytu po zmielenia,

−

woda,

−

instrukcja wykonania mieszaniny,

−

zeszyt i przybory dopisania,

−

Poradnik dla ucznia, odpowiednia literatura.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.10. BHP, ochrona przeciwpożarowa i ochrona środowiska

pracy przy wykonywaniu prac na powierzchni kopalni

5.10.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj

okresowego

przeglądu

sprzętu

przeciwpożarowego

zainstalowanego

w wyrobisku. Zaznacz na planie wszystkie punkty gaśnicze.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przypomieć sobie jaki jest

sprzęt przeciwpożarowy stosowany w górnictwie, jego rozmieszczenie na dole i powierzchni
kopalni. Należy posłużyć się odpowiednimi przepisami górniczymi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem dotyczącym zwalczania zagrożenia przeciwpożarowego,
2) przypomnieć sobie instrukcję obsługi sprzętu gaśniczego,
3) nakreślić plan kontroli i przeglądu sprzętu gaśniczego,
4) przygotować notatki i zaprojektować rozmieszczenie sprzętu na poszczególnych

stanowiskach,

5) zaprezentować wykonaną pracę i dokonać samooceny.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

sztolnia ćwiczebna,

−

środki gaśnicze rozmieszczone na poszczególnych stanowiskach,

−

przepisy dotyczące kontroli,

−

protokół z poprzedniego przeglądu z datami,

−

zeszyt i przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Przygotuj stanowisko spawalnicze do spawania elektrycznego z zachowaniem wszelkich

środków bezpieczeństwa.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji cwiczenia uczniowie powinni przypomieć sobie jak

powinno wyglądać stanowisko spawalnicze, kto wydaje zgodę na spawanie w zakładzie
górniczym oraz jakie powinny być środki bezpieczeństwa podczas wykonywania spawania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przypomnieć sobie zasady bezpiecznego wykonania robót spawalniczych,
2) zaopatrzyć się w instrukcję dotyczącą spawania elektrycznego,
3) dokonać właściwego wyboru miejsca na stanowisko spawalnicze,
4) przygotować odpowiedni sprzęt spawalniczy,
5) przygotować odpowiedni materiał do spawania,
6) zaprezentować wykonaną pracę,
7) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się.

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

spawarka elektryczna wirowa z osprzętem kablowym i instrukcją,

−

sprzęt spawalniczy: elektrody, maska, młotek, stół spawalniczy,

−

materiał do spawania,

−

sprzęt ochrony osobistej: rękawice, ubranie, fartuch ochronny,

−

przepisy dotyczące spawania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test do jednostki modułowej „Wykonywanie prac na powierzchni kopalni”.

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

Zadania 2, 4, 6, 7, 8, 10, 11, 13, 15, 16, 17, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

Zadania 1, 3, 5, 9, 12, 14, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

Dopuszczający – za rozwiązanie, co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

Dostateczny – za rozwiązanie, co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

Dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym, co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

Bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym, co najmniej 6 z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. c, 4. c, 5. c, 6. c, 7. b, 8. a, 9. c, 10. c, 11. d,
12. b, 13. d, 14. c, 15. c, 16. b, 17. b, 18. a, 19. b, 20. b.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Wskazać okres budowy kopalni

Wyjaśnić, co oznacza skrót WUG

Objaśnić, kiedy może nastąpić skrócenie czasu
pracy do sześciu godzin

Wskazać, kto może wydać pracownikowi pisemne
zezwolenie na wcześniejszy wyjazd z dołu

Określić kolor telefonu specjalnego
w dyspozytorni kopalni

Określić, przed czym zabezpiecza górnika
pochłaniacz górniczy

Scharakteryzować, jak zachowuje się pochłaniacz,
kiedy jest szczelny

Ocenić przyczynę spadku pojemności akumulatora
lampy górniczej RC-12

Rozpoznać, kto wydaje dźwięki sygnalizatora

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Określić, na ilu pracowników kąpiacych się
w łaźni przypada jeden prysznic

Wskazać miejsce w łaźni, w którym dozwolone
jest palenie papierosów

12 Określić stan liczbowy drużyny ratowniczej

Wymienić wymaganą ilość aparatów
oddechowych w kopalni, gdy załoga liczy 3000
osób

Określić, komu podlega kierownik kopalnianej
stacji ratowniczej

Określić minimalny czas świecenia lampy
górniczej

16 Wskazać czas używania pochłaniacza

Objaśnić, co dzieje się z pochłaniaczem typu
POG-8 podczas normalnej pracy

Określić okres ekspoatacji aparatu tlenowego SR-
60 w warunkach górniczych

19 Zdefiniować, co to jest wypadek zbiorowy

20 Określić grubość granulatu orzecha

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie

będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na

udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję zanim zaczniesz rozwiązywać zadania.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności, dotyczących wykonywania prac na

powierzchni. Zadania zawierają cztery odpowiedzi, z których tylko jedna jest poprawna.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. Jeśli uznasz, że pomyliłeś się i wybrałeś nieprawidłową odpowiedź, to
zaznacz ją kółkiem, a następnie ponownie zaznacz znakiem X odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz mógł sprawdzić poziom swojej wiedzy.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

8. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Okres budowy kopalni trwa

a) rok.
b) 2 lata.
c) 3 do 10 lat.
d) 15 lat.

2. Skrót WUG oznacza

a) Wyższy Urząd Górniczy.
b) Wyższy Uniwersytet Górniczy.
c) Wojewódzki Urząd Gospodarczy.
d) Ważny Urząd Górniczy.

3. Skrócenie czasu pracy do 6 godzin może nastąpić

a) przy bardzo długiej drodze dojścia.
b) przy robotach rabunkowych.
c) gdy temperatura w wyrobisku przekracza 28

d) w wyrobiskach nachylonych >33

4. W razie pilnej potrzeby wcześniejszego wyjazdu z dołu kopalni pracownik powinien

uzyskać pisemne zezwolenie od

a) przodowego.
b) przewodniczącego związku zawodowego.
c) osoby dozoru ruchu prowadzącej zmianę.
d) dowolnej osoby dozoru.

5. Telefon specjalny zainstalowany w dyspozytorni ma kolor

a) biały.
b) zielony.
c) czerwony.
d) żółty.

6. Pochłaniacz górniczy zabezpiecza górnika przed

a) KOH.
b) N.
c) CO.
d) CO

7. Badany pochłaniacz w komorze pomiarowej jest szczelny gdy

a) grzeje się.
b) ciśnienie nie spada.
c) ciśnienie podnosi się.
d) oziębia się.

8. Gdy pojemność akumulatora lampy górniczej RC-12 spada to wynik braku

a) elektrolitu.
b) zasady.
c) przerwy na kablu.
d) spalonej żarówki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. W zawalonym wyrobisku słychać wyraźnie dźwięki sygnalizatora. Jest to sygnał

a) telefonu.
b) trolejfonu.
c) nadajnika lokalizacyjnego.
d) wysyłany przez osobę dozoru.

10. Jeden prysznic w łaźni górniczej przypada na

a) jedną osobę.
b) 3 osoby.
c) 5 osób.
d) 10 osób.

11. Na terenie łaźni papierosy można palić

a) pod prysznicem.
b) w ubikacji.
c) na korytarzu.
d) w żadnym z wymienionych w punktach a), b) c) miejsc.

12. Drużyna ratownicza (zastęp) liczy

a) 3 osoby.
b) 5 osób.
c) 7 osób.
d) 10 osób.

13. Kiedy załoga dołowa liczy 3000 osób, w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego

powinno znajdować się

a) 10 aparatów oddechowych.
b) 15 aparatów oddechowych.
c) 20 aparatów oddechowych.
d) 30 aparatów oddechowych.

14. Kierownik kopalnianej stacji ratowniczej podlega bezpośrednio

a) kierownikowi robót górniczych.
b) kierownikowi bhp.
c) kierownikowi wentylacji.
d) głównemu mechanikowi.

15. Minimalny czas świecenia lampy górniczej wynosi

a) 6 godzin.
b) 8 godzin.
c) 10 godzin.
d) 24 godziny.

16. Czas używania pochłaniacza to

a) 30 minut.
b) 60 minut.
c) 120 minut.
d) 150 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. W trakcie użycia pochłaniacza typu POG-8 zauważono następujące objawy, prawidłowy

objaw to, że pochłaniacz

a) pokrył się szronem.
b) grzeje się.
c) pokrył się kurzem.
d) pęcznieje.

18. Okres eksploatacji aparatu tlenowego SR-60 w warunkach górniczych wynosi

a) 5 lat.
b) 7 lat.
c) 10 lat.
d) 15 lat.

19. Za wypadek zbiorowy uważa się wypadek któremu

a) uległ jeden z pracowników.
b) uległy dwie lub więcej osób z tej samej przyczyny.
c) uległo dokładnie trzech pracowników.
d) uległy trzy lub więcej osób z tej samej przyczyny.

20. Orzech to granulat o następującej grubości

a) 80–200 mm.
b) 30–80 mm.
c) 20–30 mm.
d) 10–15 mm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko …………………………………………………………………………………

Wykonywanie prac na powierzchni kopalni

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie prac naa
powierzchni kopalni”.

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 5, 9, 11, 12, 13, 16, 17, 19, 20 są z poziomu podstawowego

−

zadania 4, 6, 7, 8, 10, 14, 15, 18 są z poziomu ponadpodstawowego

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów. Maksymalna ilość punktów do uzyskania to 20 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 7 z poziomu

ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. b, 3. a, 4. b, 5. b, 6. d, 7. b, 8. d, 9. d, 10. b, 11. b,
12. d, 13. a, 14. a, 15. c, 16. c, 17. c, 18. a, 19. a, 20. b.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Wyjaśnić, czym uzupełniamy stan elektrolitu
w lampie górniczej

Wskazać, jaka powinna być osłona oczu przy
spawaniu elektrycznym

Zdefiniować, co to jest ciecz ciężka

Wyjaśnić, na czym polega odwadnianie węgla
w zakładzie przeróbczym

Wskazać substancję, którą skraplamy węgiel
w składzie pociągu

Określić kolor, jaki sygnalizuje nieszczelny aparat
tlenowy

Rozpoznać temperaturę przechowywania aparatu
SR-60

Określić oznaczenie szybów i szybików na
schemacie przestrzennym kopalni

Wskazać kolor gaśnic śniegowych

Rozpoznać, przy jakiej zawartości metanu płomień
lampy benzynowej nie ulega zmienie

Określić minimalny dopuszczalny procent tlenu
w wylotowym powietrzu w szybie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Określić, przy jakiej zawartości tlenu wycofujemy
załogę

13 Określić czas używania aparatu ratowniczego W-70

Określić wiek poniżej którego nie możemy
zatrudniać pracowników, gdy stężenie pyłu
szkodliwego jest bardzo duże

Zastosować dozwoloną normę hałasu na
stanowiskach pracy

Rozróżnić jaką gaśnicę stosujemy w warsztatach
ładowania akumulatorów

Określić, ile sygnałów dla zastępu ratowniczego
oznacza sygnał „wracamy”

Rozpoznać sygnał alarmowy, który stanowi
o opuszczeniu stanowiska pracy pod prąd powietrza

Określić wyrobiska, w których stosujemy półmaski
przeciwpyłowe

Rozróżnić gaśnicę, którą gasimy urządzenia
elektryczne

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

będą w teście.

udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wykonywania prac na powierzchni kopalni. Są to

zadania wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Zaznacz tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedź X (w przypadku

pomyłki, należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić
odpowiedź prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą przysporzyć Ci
pytania problemowe, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Obniżony stan elektrolitu w lamie górniczej uzupełniamy

a) olejem.
b) wodą destylowaną.
c) kwasem siarkowym.
d) wodorotlenkiem potasu.

2. Przy spawaniu elektrycznym do osłon oczy stosujemy

a) okulary ochronne.
b) maskę spawalniczą.
c) szkła dymne.
d) nie stosujemy żadnych osłon.

3. Ciecz ciężka to mieszanina wody z

a) magnetytem.
b) miałem.
c) kwasem.
d) solą.

4. Odwadnianie węgla w zakładzie przeróbczym polega na

a) usuwaniu wody z węgla przez jej parowanie.
b) oddzielanie wody od ziaren z pominięciem odparowania.
c) suszenie węgla.
d) filtrowanie węgla za pomocą porowatej przegrody.

5. Załadowany węglem skład pociągu skrapiamy

a) wodą.
b) mieszaniną wody z wapnem.
c) pyłem.
d) cieczą trudnopalną.

6. Nieszczelność aparatu tlenowego sygnalizuje kolor

a) niebieski.
b) zielony.
c) żółty.
d) biało-różowy.

7. Aparaty SR-60 mogą być przechowywane w temperaturze

a) 1 do +20

b) -5 do +50

c) -10 do +10

d) od -1 do +30

8. Na schemacie przestrzennym kopalni szyby i szybiki rysuje się

a) grubymi poziomymi.
b) cienkimi poziomymi.
c) przerywanymi.
d) pionowymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Gaśnice śniegowe mają kolor

a) czerwony.
b) czarny.
c) zielony.
d) srebrny.

10. Płomień normalny lampy benzynowej nie ulega zmianie przy zawartości metanu

a) 0-1%.
b) 0-2%.
c) 3%.
d) 4%.

11. Minimalny dopuszczalny procent tlenu w wylotowym powietrzu w szybie wydechowym

wynosi

a) 18%.
b) 19%.
c) 20%.
d) 21%.

12. Załogę wycofujemy przy zawartości procentowej tlenu minimum

a) 16%.
b) 17%.
c) 18%.
d) 19%.

13. Czas używania aparatu ratowniczego W-70 wynosi

a) 240 minut.
b) 60 minut.
c) 90 minut.
d) 120 minut.

14. Nie należy zatrudniać pracowników w warunkach, gdzie stężenie pyłu szkodliwego

w powietrzu o wartościach najwyższych dopuszczalnych stężeń jest niedozwolone poniżej
wieku
a) 21 lat.
b) 25 lat.
c) 30 lat.
d) 40 lat.

15. Dozwolona norma hałasu (decybeli) na stanowiskach pracy wynosi maksimum

a) 40 decybeli.
b) 60 decybeli.
c) 85 decybeli.
d) 120 decybeli.

16. W warsztatach ładowania akumulatorów stosowane są gaśnice

a) pianowe.
b) hydronetki.
c) proszkowe.
d) dwie gaśnice pianowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Sygnał „wracamy” oznacza, że zastęp ratowniczy do bazy wysłał

a) dwa sygnały.
b) trzy sygnały.
c) cztery sygnały.
d) dwa plus dwa sygnały.

18. Opuszczeniu miejsc pracy pod prąd powietrza stanowi wiele krótkich sygnałów oraz

a) cztery długie.
b) sześć długich.
c) dwa krótkie.
d) dwa długie.

19. Stosowania półmasek przeciwpyłowych obowiązuje

a) w wyrobiskach zaliczanych do I, II, III stopnie zagrożenia pyłami.
b) w wyrobiskach, gdzie pyły są przemieszczane.
c) podczas przechodzenia przez tamy.
d) żadna odpowiedź nie jest prawidłowa.

20. Pożar urządzeń elektrycznych gasimy

a) gaśnicą pianową.
b) gaśnicą proszkową.
c) hydronetką.
d) dowolną gaśnicą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ………………………………………………………………………………

Wykonywanie prac na powierzchni kopalni

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Antoniak J.: Maszyny górnicze cz. 3– Transport kopalniany Wyd. ŚLĄSK Katowice 1980
2. Filipkowski St.: Bezpieczeństwo i higiena pracy Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Kraków

1974

3. Karbon Sp.z o.o.: Vademecum Górnika– Wyd. PZZ KADRA, Katowice 2004
4. Kokot W.: Zajęcia praktyczne dla uczniów szkół górniczych cz. III Wyd. ŚLĄSK

Katowice 1978

5. Kwaśniak Wł.: Zajęcia praktyczne dla uczniów szkół górniczych cz. II Wyd. ŚLĄSK

Katowice 1978

6. Praca zbiorowa: Poradnik Górnika cz. III Wyd. ŚLĄSK Katowice 1974
7. Instrukcja: Aparat Ucieczkowy SR – 60 Fabryka Sprzętu Ratunkowego i Lamp

Górniczych „FASER” SA Tarnowskie Góry 2004

8. Instrukcja: Pochłaniacz Ochronny Górniczy POG – 8 Fabryka Sprzętu Ratowniczego

i Lamp Górniczych „FASER” SA Tarnowskie Góry

9. Instrukcja: Obsługi Lampy Najemnej Typ ELMO1 – PELMO1 – P/S Elektrometal SA

Cieszyn 2003

Literatura metodyczna

Krogulec – Sobowiec M., Rudziński M.: Poradnik dla autorów pakietów edukacyjnych.
KOWEZiU,

Warszawa 2003

2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia

Kadr

Fundusz Współpracy, Warszawa 1997