KRYZYS

CZY

PRZEŁOM

POŁOWY ŻYCIA

Osiągnięcie wieku średniego

•

Nowa perspektywa spostrzegania zadań i problemów

•

Zmiana koncepcji siebie

•

Zmiana percepcji czasu

•

Reewaluacja dokonań ambicji zawodowych

•

Reewaluacja znaczenia życia rodzinnego

•

Nasilenie stresu i radzenie sobie z nim

•

Motywacja do zmian i poszukiwanie własnej

autentyczności

Przemiany „połowy życia”

•

Związane z

wydłużaniem się ludzkiego

życia

•

Długość życia ludzkiego

•

Epoka brązu – 18 lat

•

Starożytna Grecja – 20 lat

•

Średniowiecze – 31 lat

•

XVII- XVIII wiek – 50 lat

•

Przełom XIX i XX wieku – 50

•

Rok 1975 – 70 lat (państwa rozwinięte cywilizacyjnie)

•

Przełom XX i XXI wieku

»

kobiety 76,4

»

mężczyźni 67,6

Zagrożenie „połową życia”

•

Związane ze skrzywieniem

współczesnej kultury w kierunku

promowania

witalności, urody, seksu,

wolności i radości życia

•

Znaczne zmniejszenie zainteresowania

mądrością, doświadczeniem,

poczuciem spełnienia,

czy bilansem życia w obliczu

nadchodzącej śmierci

Zagrożenie „połową życia”

•

Starość, z którą dawniej wiązały się
przywileje i rola mędrca, stała się sprawą
wstydliwą

•

Człowiek po przekroczeniu 70 lat –
zepchnięty na margines życia
społecznego i rodzinnego

Zagrożenie „połową życia”

•

Pospiszyl (1985)

–

Spadek prestiżu osób starszych
powoduje lęk przed starością,
odczuwany prawdopodobnie przez
wszystkich ludzi przekraczających 40
rok życia.

Kryzysy życiowe

•

Zainteresowaniem filozofów i teologów

•

Wyraz w legendach, mitach i bajkach

•

Wyraz w twórczości artystycznej –
głównie literatura i film

Z literatury

•

Joseph Conrad – rozpoczął karierę
literacka mając 37 lat

•

Smuga cienia – znakomita alegoria
przełomu środka życia

•

Postępujesz naprzód,
a twoim śladem niedostępnie i
niepostrzeżenie posuwa się czas.
Aż przychodzi chwila, w której
spostrzegasz przed sobą smugę cienia
ostrzegającą cię,
że dzień pierwszej młodości dobiegł już
do końca.

J.Conrad

•

W tym to właśnie okresie nawiedzają

człowieka dziwne chwile, o których

mówić zamierzam.

•

Chwile znużenia, przesytu,

niezadowolenia z siebie.

•

Chwile niezrozumiałego uporu.

•

Człowiek jeszcze względnie młody

dopuszcza się wtedy

najnierozważniejszych czynów

– żeni się bez namysłu lub porzuca swój

zawód bez jakiejkolwiek przyczyny.

•

Myśli moje były mieszaniną
najromantyczniejszych marzeń i
trzeźwego obrachunku z sobą.

psychoanaliza

•

Kluczowy problem kryzysu połowy życia
jest „

personalizacja śmierci

”, czyli

odniesienie jej do siebie samego

•

Wyraźne uświadomienie sobie
skończoności własnego życia

•

„Śmierć w Wenecji” Tomasza Manna

(36 lat w momencie pisania)

•

Główny bohater Gustaw Aschenbach
oczarowany młodością Tadzia – zobrazowanie
zmagań z poczuciem przemijania i coraz
silniejszym lekiem przed śmiercią

Z literatury

•

Alejo Carpentier Podróż do źródeł czasu.

•

Elia Kazan Układ

•

Anne Tyler Drabina czasu

Z filmu

•

Układ Elii Kazana 1963

•

Sposób bycia Jana Rybkowskiego 1965

•

Sułtani westernu Rona Underwooda 1991

•

Kolejność uczuć R. Piwowarskiego 1993

•

Mamma Mia 2008 Phyllidy Lloyd

Z muzyki

•

Nic nie boli tak jak życie Budka Suflera

Twórczość

•

Dramaty Szekspira napisane między 35 a 45
rokiem jego życia

–

Juliusz Cezar, Hamlet, Otello, Król Lear, Makbet

•

Przemiany twórczości na bardziej nasyconą
filozoficzna refleksją u:

–

Goethe, Mickiewicz, Hesse

•

Samuel Beckett

–

Czekając na Godota w 43 roku życia

Przemiany około 40 r.ż.

•

Sigmund Freud

•

Carl Gustaw Jung

•

Alfred Adler

•

Burrhus F. Skinner Walden Two

•

Ronald Reagan – przemiana polityczna

•

Marcin Luter 35 r.ż.

•

Lech Wałęsa – 37 lat na czele strajku

Oleś –

PRZEŁOM

połowy życia

•

Odpowiednik kryzysu, ale z pozytywnym

wydźwiękiem

•

Doświadczenia osób w wieku 35-45 lat

•

Ważna zmiana jakościowa i uchwycenie

nowej perspektywy przyszłości dzięki

doświadczeniom z przeszłości i

świadomości ograniczoności życia.

Spojrzenie na specyfikę

połowy życia

•

Pesymistyczne

•

Optymistyczne

Przełom życia - optymistycznie

•

okres szczytowych możliwości

•

największych sukcesów i osiągnięć,

•

okres powodzenia ekonomicznego i stabilizacji,

•

rosnącego autorytetu i wpływów w dziedzinie
zawodowej,

•

satysfakcji z życia,

•

autonomii i poczucia bezpieczeństwa,

•

twórczej inicjatywy i skuteczności w radzeniu
sobie z przeciwnościami

R.White – 5 trendów rozwojowych

•

Stabilizacja tożsamości ego

•

Nawiązywanie głębszych związków
interpersonalnych

•

Pogłębianie dziedzin aktywności

•

Humanizacja wartości

•

Wzrost znaczenia troski o innych

R.White – 5 trendów rozwojowych

Wymienione kierunki rozwoju,
obejmujące odniesienia do:

™

innych ludzi,

™

samego siebie,

™

wartości

™

działań,

w przypadku ich integracji mogą wskazywać

na

model osobowości dojrzałej

Pesymistycznie

•

Okres maksymalnego nasycenia stresu

związanego z pracą zawodową i sytuacją

rodzinną

•

Czas trudnych przemian wewnętrznych

•

Konfrontacja z problemem starości i

skończoności życia

•

To mogą być powody

KRYZYSU

Pesymistycznie

•

Potwierdzenie w statystykach dotyczących
częstotliwości występowania zaburzeń i
chorób psychosomatycznych

•

są uważane za objawy lub skutek unikania
świadomej konfrontacji z problemami
połowy życia (

skutek nierozwiązanego

kryzysu

).

•

Najczęściej obecny w sztuce

Peck - 4 podstawowe mechanizmy

przystosowawcze

•

nauczyć się bardziej cenić mądrość niż siłę i

atrakcyjność fizyczną

•

obydwie płci muszą wypracować nowe kryteria

wzajemnej oceny, opierające się w większym

stopniu na niepowtarzalnych cechach

indywidualnych, a mniej na atrakcyjności

seksualnej

Peck - 4 podstawowe mechanizmy

przystosowawcze

•

ukształtować w sobie umiejętność zmiany

obiektu zaangażowania emocjonalnego zarówno

w odniesieniu do ludzi jak i form aktywności

•

zachowanie elastyczności umysłowej, otwartości

na nowe idee i sposoby działania