Encyklopedia prawa

Encyklopedia prawa

Prawo oświatowe

Prawo oświatowe

System edukacji

System edukacji

Dr hab. prof. AWF Jolanta Żyśko

Dr hab. prof. AWF Jolanta Żyśko

www.zysko.pl

Istota prawa

Istota prawa



Zgodnie z założeniami funkcjonalizmu

prawniczego prawo jest tożsame ze zbiorem

przepisów prawnych zawartych w tekstach

prawnych lub ze zbiorem decyzji faktycznie

podejmowanych przez sędziów i pracowników

organów administracyjnych (prawo w działaniu).

Według poglądu teoretyków państwa i prawa, nie

ma prawa bez państwa.



Psychologiczna teoria prawa Leona Petrażyckiego

sprowadza prawo do pewnych przeżyć

psychicznych, emocjonalnych człowieka.



Dość szeroko rozpowszechniło się także

uznawanie za prawo norm słusznych, które mają

wynikać z różnorodnie rozumianej natury

człowieka, świata, przyrody. Jest to tak zwane

prawo natury.

Prawo

Prawo -- podstawowe definicje

podstawowe definicje

Prawo

Prawo –

– zespół norm (reguł postępowania)

zespół norm (reguł postępowania)

ustanowionych lub uznanych przez państwo,

ustanowionych lub uznanych przez państwo,

popartych przymusem ze strony państwa.

popartych przymusem ze strony państwa.





System prawa danego państwa

System prawa danego państwa oznacza

oznacza

całokształt obowiązujących w określonym

całokształt obowiązujących w określonym

czasie przepisów prawnych tego państwa,

czasie przepisów prawnych tego państwa,

uporządkowanych wg przyjętych kryteriów.

uporządkowanych wg przyjętych kryteriów.

Bardziej ogólnie można system prawny określić

Bardziej ogólnie można system prawny określić

też jako uporządkowany zbiór

też jako uporządkowany zbiór

norm prawnych

norm prawnych

..

Prawo

Prawo -- podstawowe definicje

podstawowe definicje

Norma prawna =

Norma prawna =

hipoteza + dyspozycja + sankcja

hipoteza + dyspozycja + sankcja

Podział przepisów prawa

Podział przepisów prawa

Istnieje też podział na przepisy:

• nakazujące,

• zakazujące,

• uprawniające.

Obowiązywanie prawa

Obowiązywanie prawa

Wyróżnia

się

trzy

zakresy

(aspekty) obowiązywania prawa:

• czasowy (temporalny),

• terytorialny,

• osobowy (personalny).

Podmioty prawa

Podmioty prawa

Wyróżnia się dwa rodzaje

podmiotów prawa:

• osoby fizyczne,

• osoby prawne.

Osoba fizyczna jako podmiot prawa

Osoba fizyczna jako podmiot prawa



Osobą fizyczną jest każdy człowiek bez względu na

wiek, płeć, stan zdrowia psychicznego czy fizycznego

i tak dalej. Podmiotowość prawna ludzi rozpoczyna

się w chwili urodzenia, czyli odłączenia od ciała

matki, i trwa aż do śmierci.



Każdej osobie fizycznej przysługuje zdolność prawna,

czyli możliwość posiadania praw lub obowiązków w

dziedzinie prawa cywilnego.



Czynność prawna to taka czynność osoby fizycznej

(lub prawnej), która zmierza do ustanowienia,

zmiany lub zniesienia stosunku cywilnoprawnego

przez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli.



Osoby fizyczne mogą:

• mieć pełną zdolność do czynności prawnych,

• mieć ograniczoną zdolność do czynności prawnych.

Osoby prawne

Osoby prawne

• Osobą

prawną

jest

każda

jednostka

organizacyjna,

której

przepisy

prawne

przyznają zdolność prawną (art. 33-34 k.c.).

Posiada ona własny majątek, nabywa prawa

i obowiązki we własnym imieniu i na własną

odpowiedzialność

niezależnie

od

osób

fizycznych, które wchodzą w jej skład.



W systemie oświaty nie mają osobowości

prawnej przedszkola, szkoły i placówki

publiczne zakładane i prowadzone przez

ministrów i jednostki samorządu

terytorialnego, gdyż są one jednostkami lub

zakładami budżetowymi (art. 70 ust. 1

u.s.o.).

Miejsce prawa oświatowego w

Miejsce prawa oświatowego w

systemie prawa

systemie prawa

Prawo

oświatowe

nie

jest

oddzielną gałęzią prawa, należy

bowiem

do

prawa

administracyjnego, a zasadnicza

większość norm ma charakter

publiczny.

Miejsce prawa oświatowego w

Miejsce prawa oświatowego w

systemie prawa

systemie prawa



Prawo administracyjne jest zespołem norm

regulujących administracyjną działalność

państwa.



Prawo oświatowe obejmuje przepisy prawne

różnej rangi regulujące działalność organów

państwa i organów innych podmiotów

prowadzących szkoły i placówki oświatowe, w

dziedzinie oświaty, kształcenia i wychowania, a

także stosunki prawne w tym zakresie.



Prawo szkolne jest rozumiane jako całokształt

przepisów prawnych regulujących działalność

państwa w dziedzinie oświaty i wychowania,

odnoszący się przede wszystkim do systemu

szkolnictwa, czyli do szkół i innych zakładów

oświatowo-wychowawczych oraz do całego

nadzoru nad nim.

Źródła prawa

Źródła prawa





Źródła powstania prawa:

Źródła powstania prawa:

•• teoretyczne (prawo precedensowe,

teoretyczne (prawo precedensowe,

stanowione, naturalne)

stanowione, naturalne)

•• formalne

formalne

•• materialne

materialne

•• instytucjonalne

instytucjonalne

•• decyzyjne

decyzyjne





Źródła poznania prawa:

Źródła poznania prawa:

•• oficjalne

oficjalne

Formalne źródła prawa

Formalne źródła prawa

Do konstytucyjnych źródeł prawa

powszechnie obowiązującego

zaliczyć można:

• Konstytucję Rzeczypospolitej Polskie,
• ustawy,
• ratyfikowane umowy

międzynarodowe,

• rozporządzenia,
• akty prawa miejscowego

/Art. 87

Formalne źródła prawa

Formalne źródła prawa

a także:

• rozporządzenia Prezydenta RP z mocą

ustawy wydawane – zgodnie z art. 234

konstytucji – tylko w sytuacjach

nadzwyczajnych,

• przepisy stanowione przez organizację

międzynarodową, do której należy Polska,

jeżeli umowa międzynarodowa

konstytuująca tę organizację przewiduje

taką skuteczność prawną tych przepisów

w prawie wewnętrznym

/art. 91 ust. 3

Konstytucja

Konstytucja

Konstytucja to: „ustawa

zasadnicza wyposażona w

najwyższą moc prawną, regulująca

podstawy ustroju państwowego,

określająca zasady organizacji i

powoływania najwyższych ogniw

aparatu państwowego oraz

normująca podstawowe prawa i

obowiązki obywatela”.

Ustawa

Ustawa

Ustawa

jest

najwyższym

po

konstytucji aktem prawnym. To

akt

normatywny

uchwalony

przez Sejm z udziałem Senatu.

Żaden

inny

organ

nie

może

wydać

ustawy,

co

jest

konsekwencją

przyjętej

od

Monteskiusza

zasady

trójpodziału władzy.

Ratyfikowane umowy

Ratyfikowane umowy

międzynarodowe

międzynarodowe



Rzeczypospolita Polska przestrzega wiążącego ja prawa

międzynarodowego (art. 9 konstytucji). Jeżeli chodzi o

zasadnicze źródła prawa międzynarodowego, czyli

umowy międzynarodowe, to podstawowe znaczenie ma

ich podział na umowy ratyfikowane i nieratyfikowane.



Ratyfikacja umów międzynarodowych należy do

prezydenta jako głowy państwa.



Wyjątkowa regulacja konstytucyjna dotyczy stosowania

na terytorium naszego państwa prawa europejskiego

(wspólnotowego). Zgodnie z art. 91 ust. 3 konstytucji,

gdy wynika to z ratyfikowanej umowy międzynarodowej

powołującą do życia organizację międzynarodową,

prawo przez nią stanowione jest stosowane

bezpośrednio i ma w przypadku kolizji pierwszeństwo

przed ustawami. Należy wówczas stosować prawo

wspólnotowe, a nie ustawodawstwo polskie.

Rozporządzenia

Rozporządzenia

Rozporządzenia są to akty wykonawcze do

ustaw (art. 92 ust. 1 konstytucji) oraz

normatywne wydawane na podstawie

szczegółowych upoważnień ustawowych przez

organy władzy wykonawczej.

Konstytucja RP wskazuje enumeratywnie organy

upoważnione do wydawania rozporządzeń. Są

to:

• Prezydent RP,
• Rada Ministrów,
• Prezes Rady Ministrów,
• ministrowie kierujący działami administracji rządowej,
• Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.

Źródła prawa miejscowego

Źródła prawa miejscowego

Zgodnie z postanowieniami art. 87 ust. 2

konstytucji akty prawa miejscowego są

źródłami powszechnie obowiązującego prawa

Rzeczypospolitej Polskiej na obszarze działania

organów, które je ustanowiły.

Organy samorządu terytorialnego i terenowe

organy administracji rządowej na podstawie i

w granicach upoważnień zawartych w

ustawach ustanawiają akty prawa

miejscowego (art. 94 konstytucji). Warunkiem

wejścia w życie aktów prawa miejscowego jest

ich ogłoszenie (art. 88 konstytucji).

Prawo miejscowe

Prawo miejscowe

Można wyróżnić trzy główne rodzaje aktów prawa

miejscowego stanowionych przez terenowe organy

administracji rządowej i jednostki samorządu

terytorialnego:

• akty zawierające statuty,

• akty zawierające przepisy wykonawcze,

• przepisy porządkowe

Statuty mogą mieć dwojaki charakter:



albo aktów o charakterze wewnętrznym (np. statuty

szkół i publicznych placówek oświatowych)

przyjmowanych w formie uchwał odpowiednich organów

prowadzących,



albo aktów powszechnie obowiązujących na danym

terenie (np. statuty gmin, powiatów i samorządowych

województw).

Prawo wewnętrzne

Prawo wewnętrzne



Źródła prawa wewnętrznego odgrywają szczególnie dużą

rolę w faktycznym funkcjonowaniu organów administracji,

w tym administracji oświatowej, gdyż są to przepisy

prawne obowiązujące tylko jednostki organizacyjne

podległe organowi wydającemu te akty.



Akty prawa wewnętrznego są skierowane do jednostek

organizacyjnych, podporządkowanych organowi

wydającemu akt, oraz do pracowników tej jednostki albo –

w przypadku zakładów administracyjnych – do ich

użytkowników (np. uczniów, studentów, czytelników w

bibliotece).



Akty prawa wewnętrznego stanowią najbardziej

zróżnicowaną kategorię źródeł prawa. krąg organów

stanowiących przepisy wewnętrzne nie został ściśle

określony.

Prawo wewnętrzne

Prawo wewnętrzne

Akty wewnętrzne noszą różne nazwy. Należą

tu

• regulaminy,

• instrukcje,

• okólniki,

• pisma okólne,

• statuty i tym podobne.

Te źródła prawa mogą mieć różny charakter. O

zaliczeniu

statutów

do

aktów

prawa

wewnętrznego

lub

zewnętrznego

decyduje

treść i sposób oznaczenia adresata. Tak na

przykład

statut gminy

jest

aktem

prawa

powszechnie

obowiązującego,

a

statut

placówki

oświatowej

–

aktem

prawa

wewnętrznego.

Rozporządzenia

Konstytucja

Regulaminy organizacji sportowych

Regulaminy organizacji sportowych

Źródła prawa w sporcie wg W. Cajsela

Źródła prawa w sporcie wg W. Cajsela

Ustawy

Konstytucja

Rozporządzenia

Ustawy

Ujęcie pozytywistyczne

Perspektywa socjologicznej szkoły

prawa

System edukacji narodowej

System edukacji narodowej ––

podstawa prawna

podstawa prawna

Ustawa o systemie oświaty

Ustawa o systemie oświaty

z dnia 7 września 1991 r.

z dnia 7 września 1991 r.

(Dz. U. Nr 95, poz. 425)

(Dz. U. Nr 95, poz. 425)

Akty

Akty okołoustawowe

okołoustawowe





Akty zmieniające

Akty zmieniające -- 59

59





Akty

Akty wykonawcze

wykonawcze -- 415

415





Akty uchylone, nieobowiązujące 243

Akty uchylone, nieobowiązujące 243

Preabuła

Preabuła

Oświata w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne

dobro całego społeczeństwa; kieruje się zasadami

zawartymi w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a

także wskazaniami zawartymi w Powszechnej

Deklaracji Praw Człowieka, Międzynarodowym Pakcie

Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Konwencji o

Prawach Dziecka. Nauczanie i wychowanie -

respektując chrześcijański system wartości – za

podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki.

Kształcenie i wychowanie służy rozwijaniu u młodzieży

poczucia odpowiedzialności, miłości ojczyzny oraz

poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego,

przy jednoczesnym otwarciu się na wartości kultur

Europy i świata. Szkoła winna zapewnić każdemu

uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju,

przygotować go do wypełniania obowiązków

rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady

solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i

wolności.

System

System

edukacji

edukacji

w

w

Polsce

Polsce

System oświaty

System oświaty





Przedszkola, w tym z oddziałami

Przedszkola, w tym z oddziałami

integracyjnymi i specjalne,

integracyjnymi i specjalne,





Szkoły:

Szkoły:

•• Podstawowe, w tym: specjalne, integracyjne z

Podstawowe, w tym: specjalne, integracyjne z

oddziałami integracyjnymi i sportowymi, sportowe i

oddziałami integracyjnymi i sportowymi, sportowe i

mistrzostwa sportowego,

mistrzostwa sportowego,

•• Gimnazja, w tym: specjalne, integracyjne, z

Gimnazja, w tym: specjalne, integracyjne, z

oddziałami integracyjnymi, dwujęzycznymi,

oddziałami integracyjnymi, dwujęzycznymi,

sportowymi i przysposabiającymi do pracy,

sportowymi i przysposabiającymi do pracy,

sportowe i mistrzostwa sportowego,

sportowe i mistrzostwa sportowego,

•• Szkoły

Szkoły ponadgimnazjalne

ponadgimnazjalne, w tym: specjalne,

, w tym: specjalne,

integracyjne, z oddziałami integracyjnymi,

integracyjne, z oddziałami integracyjnymi,

dujęzycznymi

dujęzycznymi i sportowymi, sportowe i mistrzostwa

i sportowymi, sportowe i mistrzostwa

sportowego,

sportowego,

System oświaty

System oświaty





Placówki oświatowo

Placówki oświatowo--wychowawcze, w tym szkolne

wychowawcze, w tym szkolne

schroniska młodzieżowe umożliwiające rozwijanie

schroniska młodzieżowe umożliwiające rozwijanie

zainteresowań i uzdolnień oraz korzystanie z różnych

zainteresowań i uzdolnień oraz korzystanie z różnych

form wypoczynku i organizacji czasu wolnego,

form wypoczynku i organizacji czasu wolnego,





Placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia

Placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia

praktycznego oraz ośrodki dokształcania i doskonalenia

praktycznego oraz ośrodki dokształcania i doskonalenia

zawodowego, umożliwiające uzyskanie i uzupełnianie

zawodowego, umożliwiające uzyskanie i uzupełnianie

wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych,

wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych,





Placówki artystyczne

Placówki artystyczne –

– ogniska artystyczne

ogniska artystyczne

umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień

umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień

artystycznych,

artystycznych,

System oświaty

System oświaty





Poradnie psychologiczno

Poradnie psychologiczno –

– pedagogiczne, w tym

pedagogiczne, w tym

poradnie specjalistyczne, udzielające dzieciom,

poradnie specjalistyczne, udzielające dzieciom,

młodzieży, rodzicom i nauczycielom pomocy

młodzieży, rodzicom i nauczycielom pomocy

psychologiczno

psychologiczno--pedagogicznej, a także pomocy

pedagogicznej, a także pomocy

uczniom w wyborze kierunku kształcenia i zawodu,

uczniom w wyborze kierunku kształcenia i zawodu,





Młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe

Młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe

ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno

ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno--

wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze dla

wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze dla

dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej

dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej

organizacji nauki, metod pracy i wychowania, a także

organizacji nauki, metod pracy i wychowania, a także

ośrodki umożliwiające dzieciom i młodzieży

ośrodki umożliwiające dzieciom i młodzieży

upośledzonym umysłowo i niepełnosprawnym realizację

upośledzonym umysłowo i niepełnosprawnym realizację

odpowiednio obowiązku szkolnego i obowiązku nauki,

odpowiednio obowiązku szkolnego i obowiązku nauki,

System edukacji

System edukacji





Placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w

Placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w

okresie pobierania nauki poza miejscem stałego

okresie pobierania nauki poza miejscem stałego

zamieszkania,

zamieszkania,





Ochotnicze Hufce Pracy

Ochotnicze Hufce Pracy –

– w zakresie kształcenia i

w zakresie kształcenia i

wychowania ich uczestników,

wychowania ich uczestników,





Zakłady kształcenia i doskonalenia nauczycieli,

Zakłady kształcenia i doskonalenia nauczycieli,





Biblioteki pedagogiczne

Biblioteki pedagogiczne





Kolegia pracowników służb społecznych

Kolegia pracowników służb społecznych

System oświaty

System oświaty

Obszar

Obszar
funkcjonowania

funkcjonowania

Szkoła / placówka/ publiczna

Szkoła / placówka/ publiczna Szkoła / placówka/

Szkoła / placówka/
niepubliczana

niepubliczana

Orany

Orany
prowadzące

prowadzące





Państwo, jednostki samorządu

Państwo, jednostki samorządu

terytorialnego (JST),

terytorialnego (JST),





Osoby prawne inne niż JST, osoby

Osoby prawne inne niż JST, osoby

fizyczne

fizyczne





Osoby prawne inne niż państwo i

Osoby prawne inne niż państwo i

JST,

JST,





Osoby fizyczne

Osoby fizyczne

Regulacje statutu

Regulacje statutu
szkoły

szkoły

Musi uwzględniać regulacje USO i

Musi uwzględniać regulacje USO i
regulacje ramowego statutu szkoły

regulacje ramowego statutu szkoły
publicznej

publicznej

Musi uwzględniać regulacje USO

Musi uwzględniać regulacje USO

Rekrutacja

Rekrutacja
uczniów i koszty

uczniów i koszty
nauki

nauki





Przeprowadza rekrutację uczniów

Przeprowadza rekrutację uczniów

na zasadzie powszechnej dostępności

na zasadzie powszechnej dostępności
(podstawowa i gimnazjum muszą

(podstawowa i gimnazjum muszą
przyjąć uczniów z obwodu szkoły),

przyjąć uczniów z obwodu szkoły),





Zapewnia bezpłatne nauczanie w

Zapewnia bezpłatne nauczanie w

zakresie ramowych planów nauczania

zakresie ramowych planów nauczania





Nie ma takiego obowiązku

Nie ma takiego obowiązku





Może wyznaczyć czesne na pokrycie

Może wyznaczyć czesne na pokrycie

kosztów działalności

kosztów działalności

System oświaty

System oświaty

Obszar

Obszar
funkcjonowania

funkcjonowania

Szkoła publiczna

Szkoła publiczna

Szkoła niepubliczna

Szkoła niepubliczna

Skreślenie ucznia

Skreślenie ucznia
z listy

z listy

Dyrektor szkoły może jedynie

Dyrektor szkoły może jedynie
wnioskować do kuratora o

wnioskować do kuratora o
przeniesienie ucznia

przeniesienie ucznia
podlegającego obowiązkowi

podlegającego obowiązkowi
szkolnemu do innej szkoły,

szkolnemu do innej szkoły,

Dyrektor może dokonać skreślenia

Dyrektor może dokonać skreślenia
takiego ucznia na podstawie

takiego ucznia na podstawie
statutu szkoły

statutu szkoły

Nadzorowanie

Nadzorowanie
obowiązku

obowiązku
szkolnego

szkolnego

Dyrektor szkoły nadzoruje

Dyrektor szkoły nadzoruje
wypełnianie obowiązku szkolnego

wypełnianie obowiązku szkolnego
dla uczniów zamieszkałych w

dla uczniów zamieszkałych w
obwodzie szkoły,

obwodzie szkoły,

Dyrektor szkoły powiadamia

Dyrektor szkoły powiadamia
dyrektora szkoły publicznej o

dyrektora szkoły publicznej o
wypełnianiu tego obowiązku

wypełnianiu tego obowiązku

Świadectwa i

Świadectwa i
dyplomy

dyplomy

Możliwe uzyskanie świadectw i

Możliwe uzyskanie świadectw i
dyplomów państwowych

dyplomów państwowych

Może mieć uprawnienia szkoły

Może mieć uprawnienia szkoły
publicznej do wydawania

publicznej do wydawania
świadectw i dyplomów

świadectw i dyplomów
państwowych jeśli spełnia warunki

państwowych jeśli spełnia warunki
(szkoły podstawowe i gimnazja

(szkoły podstawowe i gimnazja
muszą)

muszą)

Obowiązek nauki

Obowiązek nauki

Art.. 14.3

Art.. 14.3

Dziecko w wieku 5 lat jest obowiązane

odbyć roczne przygotowanie

przedszkolne w przedszkolu, oddziale

przedszkolnym zorganizowanym w

szkole podstawowej lub innej formie

wychowania przedszkolnego.

Obowiązek szkolny

Obowiązek szkolny

Art. 15.

1. Nauka jest obowiązkowa do ukończenia

18 roku życia.

2. Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna

się z początkiem roku szkolnego w tym

roku kalendarzowym, w którym dziecko

kończy 6 lat oraz trwa do ukończenia

gimnazjum, nie dłużej jednak niż do

ukończenia 18 roku życia.

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę