Globalna gospodarka
otwarta
Mikro- i
makroekonomiczne
aspekty globalizacji

UEK, Kraków, 2012 r.

*

Niniejszy materiał wyraża wyłącznie opinie autora, a nie instytucji, z którymi jest związany.

2

Globalizacja - definicja

Globalizacja – ogół procesów prowadzących do
coraz większej współzależności i integracji
państw, społeczeństw, gospodarek i kultur, czego
efektem jest tworzenie się "jednego świata",
światowego społeczeństwa, zanikanie kategorii
państwa narodowego; kurczenie się przestrzeni
społecznej i wzrost tempa interakcji poprzez
wykorzystanie technologii informacyjnych oraz
wzrost

znaczenia

organizacji

ponad-

i

międzynarodowych,

w

szczególności

ponadnarodowych korporacji.

3

Ołówek – symbol globalizacji

Cedrowe drzewo ścina się w Północnej Kalifornii lub
Oregonie, przewozi do San Leandro w Kalifornii i tnie na
małe kawałki; prąd do produkcji pochodzi z elektrowni
wodnej Pacific Gas and Electric Company, grafit do wkładu
jest wydobywany w Cejlonie, a po przetransportowaniu do
USA jest on mieszany z gliną z Missisipi; w procesie rafinacji
w temperaturze 1850 stopni używa się wosku z Meksyku i
naturalnych tłuszczy. Do uzyskania koloru lakieru ołówka
używa się oleju rycynowego, do zrobienia metalowej opaski
cynku i miedzi z Chile, a gumka jest wytwarzana z oleju
rzepakowego z Holenderskich Indii Wschodnich i chlorku
siarki. Inne komponenty ołówka pochodzą z Włoch i Brazylii.
W sumie, żeby powstał ołówek, potrzebne są komponenty
i działania firm w kilkunastu krajach.

Źródło: „The Freeman”, Leonard E. Read, 1958

4

Eksport towarów i usług na świecie, 1960-2002

Eksport towarów i usług na świecie, 1960-2002

mld USD

6 414,1

6 426,9

3 500,3

130,1

316,4

2 031,2

1 610,6

1 511,9

824,7

385,4

0

0

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

1960

1970

1980

1990

2000

2002

Eksport towarów

Eksport usług

5

Transgraniczne inwestycje w akcje, 1989-2002

Transgraniczne inwestycje w akcje, 1989-2002

biliony USD

1,0

2,1

4,8

5,5

7,1

10,9

9,4

7,5

3,0

5,7

8,0

9,7

15,0

11,9

11,2

0,6

1,5

1,4

0

5

10

15

20

25

30

1989

1992

1995

1997

1998

1999

2000

2001

2002

Zakup akcji spółek krajowych przez inwestorów zagranicznych (CAGR - 16%)
Zakup akcji spółek zagranicznych notowanych na giełdzie kraju nabywcy (CAGR - 22%)

2,1

21,3

25,9

16,8

13,5

10,5

5,1

2,4

18,7

6

Wartość zadłużenia z tytułu emisji papierów

Wartość zadłużenia z tytułu emisji papierów

dłużnych na rynku międzynarodowym

dłużnych na rynku międzynarodowym

mld USD

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

Wartość zadłużenia z tytułu emisji obligacji na rynku międzynarodowym
Wartość zadłużenia z tytułu emisji papierów dłużnych na rynku międzynarodowym

7

Stawki celne w krajach rozwijających się

Stawki celne w krajach rozwijających się

19,7

22,2

17,9

14,1

11,4

9,9

11

0

5

10

15

20

25

1980-1983 1984-1987 1988-1990 1991-1993 1994-1996 1997-1999 2000-2001

%

8

Kluczowe pytania

Które kraje odnoszą największe korzyści z globalizacji?

Które kraje ponoszą największe koszty tego procesu?

 Jakie podmioty z poszczególnych krajów odnoszą
największe korzyści z globalizacji? (zwolennicy globalizacji)

Jakie podmioty z poszczególnych krajów ponoszą
największe koszty tego procesu? (przeciwnicy globalizacji)

9

Globalne nierównowagi – kto je finansuje?

Deficyt obrotów bieżących USA oraz

Deficyt obrotów bieżących USA oraz

struktura geograficzna napływu kapitału

struktura geograficzna napływu kapitału

-1000

-800

-600

-400

-200

0

200

400

600

800

1980 1983 1986 1989 1992 1995 1998 2001 2004

m

ld

U

SD

pozostałe kraje
Azji
strefa euro

USA

Japonia

Chiny

kraje OPEC

10

Transgraniczne przepływy kapitałowe w
latach 1980-2010

11

Kierunki transgranicznych przepływów
kapitałowych w 1999 r.

12

Kierunki transgranicznych przepływów
kapitałowych w 2009 r.

13

Struktura światowych inwestycji zagranicznych
w 2010 r.

14

Najwięksi wierzyciele i kredytobiorcy w 2010 r.

15

Przepływy kapitałowe rynki rozwinięte
vs. emerging markets

16

Przepływy kapitału z i do emerging
markets, według regionów w 2010 r.

17

Dług publiczny na świecie w latach
1990-2010 r. (% PKB)

18

Zadłużenie sektora publicznego w wybranych
krajach i regionach na koniec 2000, 2009 i 2010r.

19

Zadłużenie z tytułu kredytów i emisji
obligacji w latach 2000-2010