Order Orła Białego
Order Orła Białego – najstarsze i najwyższe
, nadawane za znamienite zasługi cywilne i wojskowe dla pożytku
Rzeczypospolitej Polskiej, położone zarówno w czasie pokoju jak i w czasie wojny. Nie
dzieli się na klasy. Nadawany jest najwybitniejszym
oraz najwyższym rangą
przedstawicielom państw obcych. W porządku
orderów świata szóste z kolei.
Order Orła Białego noszony jest na wstędze błękitnej przewieszonej przez lewe ramię do
prawego boku. Gwiazdę Orderu, niegdyś haftowaną, nosi się na lewej piersi.
Spis treści
•
•
o
o
•
3 Kapituła Orderu Orła Białego
o
Problemy ze składem Kapituły w latach 2005-2007
•
4 Kawalerowie Orderu Orła Białego (lista niepełna)
o
Obywatele Rzeczypospolitej Polskiej
o
•
5 Żyjący polscy Kawalerowie Orderu Orła Białego
•
•
•
Historia
Order został ustanowiony
przez króla
na Zamku w
małym mieście na Podlasiu, położonym nad malowniczą rzeką
, gdzie bywali
królowie, magnaci i książęta polscy. Otrzymywali go w czasie
, którzy wsparli króla w elekcji:
. W czasach
stracił nieco
renomę, gdyż minister
masowo go sprzedawał. Za panowania
Order Orła Białego nadano na rozkaz carycy
Polski.
1
jako najwyższe odznaczenie
i później kongresowego
. Jednak po upadku
wraz z
włączony został
w poczet odznaczeń rosyjskich i był nadawany przez
jako Królewsko-Carski Order
Orła Białego, co było szczególną uzurpacją polskich narodowych insygniów i nie należy
go traktować jako kontynuację polskiego orderu rycerskiego. W systemie rosyjskim
zajmował trzecie miejsce po
orderze św. Andrzeja Powołańca
oraz równorzędnych
. Carowie nadali go
1017 osobom.
ustawą z dnia
najwyższe odznaczenie państwowe. Otrzymał wówczas także nowy wygląd. W okresie
międzywojennym nadany został 24 obywatelom polskim i 87 cudzoziemcom (w tym 33
monarchom i
, 12 członkom rodzin panujących, 15
Po
order nadawany nie był, posiadali go z racji urzędu tylko
prezydenci RP na uchodźstwie, choć oficjalnie w
nigdy tego odznaczenia nie
o orderach, odznaczeniach oraz medalach
wymieniał Order Orła Białego jako jedno z odznaczeń państwowych, nadawanych przez
Prezydium
, lecz nie był on nadawany, a w
jako najwyższe odznaczenie
zastąpił go
Order Budowniczych Polski Ludowej
odznaczeniach już nie wymieniała Orderu Orła Białego. Na
kolei nadano tylko czterem osobom (
), nie licząc sześciu prezydentów na Uchodźstwie,
którzy stawali się kawalerami Orderu z mocy wyboru.
został restytuowany ustawą z dnia
r. o orderach i
odznaczeniach (Dz. U. Nr 90, poz. 490 ze zmianami). Order obecnie nadawany jest
przez
. Pierwszymi osobami, które otrzymały go po
, ale papież odebrał swój order dopiero
w czasie pielgrzymki do
kraju).
Zmiany insygniów
Początkowo miał formę owalnego orderu czerwonego koloru z jasnobłękitną wstęgą oraz
hasłem Pro Fide, Lege et Rege (
Za wiarę, prawo i króla). Na odznakach
przyznawanych monarchom słowo rege zmieniano na grege (łac. trzodę). Królowi
polskiemu przysługiwał przywilej noszenia insygniów orderowych, którymi był wysadzany
szlachetnymi kamieniami krzyż zawieszony na łańcuchu Orderu Orła Białego.
Monarchowie z dynastii
mieli poza
tym cały zestaw klejnotów, który nazywano garniturem orderowym. W
order dla
2
wszystkich kawalerów otrzymał formę
noszony był na szyi
z dodatkową gwiazdą.
August III w płaszczu orderowym Orderu Orła Białego
Order w XVIII w. (awers)Gwiazda Orderu w XVIII w.
Orderu Orła Białego
W czasach carskich orderowi nadano imperialny wygląd. Składał się na niego dwugłowy
orzeł w złotej koronie emaliowany na czarno ze złotym krzyżem maltańskim na piersi
emaliowanym na czerwono z białą emaliowaną obwódką i złotymi promieniami pomiędzy
ramionami. Na krzyżu z kolei znajdował się biały orzeł z rozpostartymi skrzydłami i głową
zwróconą w lewo. Order noszony był na gładkiej ciemnoniebieskiej szarfie.
Na gwiazdę składały się ośmioramienna, złota gwiazda z prostymi ramionami, środkowy
dysk nosił biały obwiedziony na czerwono krzyż ze złotymi promieniami pomiędzy
ramionami, otoczony przez błękitny krąg z mottem orderu (Pro Fide, Lege et Rege).
Okres międzywojenny
Po restytucji orderu w 1921 roku zmieniono jego hasło na Za Ojczyznę i Naród. Na nowy
wygląd orderu złożyły się złoty
z białą emaliowaną obwódką i złotymi
promieniami między ramionami, dalej biały, emaliowany i ukoronowany orzeł z
rozpostartymi skrzydłami z głową w lewo na krzyżu. Order nosi się na gładkiej, jasno
błękitnej szarfie z lewego ramienia na prawy bok.
Gwiazda jest ośmioramienna z prostymi ramionami. Na niej osadzony jest złoty,
maltański krzyż emaliowany na czerwono z białą emaliowaną obwódką i złotymi
promieniami pomiędzy ramionami. Nowe hasło zostało wypisane na ramionach krzyża.
Na centralnym dysku emaliowanym na biało znajduje się monogram RP (Rzeczpospolita
Polska) otoczony emaliowanym zielono wieńcem.
3
W okresie międzywojennym nadany został 24 obywatelom polskim i 87 cudzoziemcom
(w tym 33 monarchom i prezydentom, 10 premierom, 12 członkom rodzin panujących, 15
ministrom).
Opis odznaki od 1992
Obecnie odznaką Orderu Orła Białego jest krzyż maltański, równoramienny, złocony, o
wymiarach 70 x 70 mm, zakończony na rogach ramion kulkami. Ramiona krzyża pokryte
są czerwoną emalią z białymi brzegami w złoconym obramowaniu. Między ramionami
krzyża umieszczone są pęki złoconych promieni. W środku krzyża biało emaliowany
orzeł według wzoru określonego w ustawie z dnia 1 sierpnia
o godłach i barwach
Rzeczypospolitej Polskiej, ze złoconymi żyłkami, koroną, dziobem i szponami. Na
odwrotnej stronie ramiona krzyża są złocone z biało emaliowanym obramowaniem i
wypukłym napisem: ZA OJCZYZNĘ I NARÓD. W środku krzyża na okrągłej biało
emaliowanej tarczy w otoku ze złoconych liści dębowych pokrytych zieloną emalią
umieszczony jest złocony monogram: RP. Krzyż zawieszony jest na błękitnej wielkiej
wstędze szerokości 100 mm.
Odznaką Orderu jest ponadto gwiazda orderowa srebrzona o średnicy 80 mm z ośmiu
pęków promieni. Na gwieździe umieszczony jest złocony krzyż Orderu, o wymiarach 50 x
50 mm, lecz bez orła i bez kulek na rogach ramion. Między ramionami krzyża złociste
płomyki, na ramionach krzyża złocony napis: ZA OJCZYZNĘ I NARÓD. W środku krzyża
na okrągłej, biało emaliowanej tarczy w otoku ze złoconych liści dębowych pokrytych
zieloną emalią umieszczony jest złocony monogram "RP".
Pierwszym Kawalerem Orderu Orła Białego po jego restytucji został w roku
Kapituła Orderu Orła Białego
Orderu Orła Białego, jej członkowie powoływani są
na pięć lat spośród osób, które zostały odznaczone tym Orderem.
Kapitułę tworzą: Wielki Mistrz Orderu i pięciu członków Kapituły. Zgodnie z ustawą o
orderach i odznaczeniach prezydent RP, z tytułu wyboru na ten urząd, staje się
Kawalerem Orderu Orła Białego, Wielkim Mistrzem Orderu i przewodniczy Kapitule.
Kapituła wybiera ze swego grona Kanclerza Orderu i Sekretarza Kapituły.
Łańcuch Orderu Orła Białego pochodzący z czasów panowania króla
oraz miecz orderowy jako klejnoty Rzeczypospolitej
przechowuje się w kaplicy
Zamku Królewskiego w Warszawie
(Wielki Mistrz Orderu),
(członkowie
Kapituły).
4
Problemy ze składem Kapituły w latach 2005-2007 [
•
, z funkcji kanclerza kapituły
, która poczuła się urażona jego wypowiedzią, że
"od prezydenta Kwaśniewskiego najwyższe odznaczenia, co niestety, tyczy się
też Orderu Orła Białego, dostają ludzie zasłużeni. Są rzeczywiście zasłużeni - ale
dla PRL". Prof. Skarga była deportowana na Syberię w
, skąd powróciła
. W odpowiedzi na jej rezygnację, prezydent-elekt
stwierdził : "Jestem pełen szacunku dla filozoficznego dorobku pani profesor, ale
uważam, że niczym nie obraziłem kapituły. Mam po prostu inny stosunek do
prawdy. Prawdę wolno mówić, chyba że tu się różnimy z prof. Skargą?"
•
W tym kontekście prezydent przywołał odznaczenie wśród 25 odznaczonych
przez Aleksandra Kwaśniewskiego
, który w czasach
stalinowskich był posłem na Sejm (1945-1956), przez wiele lat członkiem KC
Uhonorowanie go tym orderem wzbudziło ogromne kontrowersje. Kapituła
Orderu była przeciw, ale według jej członków, "została postawiona przed faktem
dokonanym". "O Włodzimierzu Reczku z całą pewnością można powiedzieć, że
tworzył Polskę Ludową , A czymże on się zasłużył dla III RP, że dostał tak wysokie
odznaczenie? Tym, że był działaczem sportowym? Zapewniam, że mam inne niż
prezydent Aleksander Kwaśniewski wyobrażenie, kto powinien dostać Order Orła
Białego, i będę je realizował." - powiedział
. Przypomniał również, że
doprowadził do
wchłonięcia
•
, z powodu świadomego niezłożenia w
terminie oświadczenia lustracyjnego, utracił stanowisko członka Kapituły
•
, z powodu świadomego niezłożenia w
terminie oświadczenia lustracyjnego, utracił stanowisko członka Kapituły.
•
z członkostwa w Kapitule zrezygnował
•
, w celu uzupełnienia składu Kapituły, zaprosił do
ostatecznie odmówiła ze względu na wiek (97 lat) i stan zdrowia.
•
prezydent powołał w skład Kapituły arcybiskupa
Kawalerowie Orderu Orła Białego (lista niepełna) [
Daty postanowień o nadaniu, faktyczne nadania mogą być późniejsze
Obywatele Rzeczypospolitej Polskiej [
•
•
, 1 grudnia
•
5
•
•
•
•
, 3 maja
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
(pośmiertnie)
•
•
•
•
(odmówił przyjęcia)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
, 3 maja
(pierwszy kawaler orderu po jego reaktywacji w 1992)
•
•
, 23 grudnia
(z urzędu)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
, 23 grudnia
(z urzędu)
•
•
6
•
•
•
•
•
•
, 11 listopada 2006
•
•
•
•
•
, 3 maja
•
•
•
•
, 3 maja
•
(pośmiertnie)
•
(z urzędu)
•
•
•
(pośmiertnie)
•
•
(pośmiertnie)
•
(pośmiertnie)
•
•
(pośmiertnie)
•
(z urzędu)
•
(z urzędu)
•
•
•
(pośmiertnie)
•
•
(pośmiertnie)
•
(z urzędu)
•
•
•
•
•
•
(pośmiertnie)
•
•
•
(pośmiertnie)
•
, 3 maja
7
•
•
•
•
•
•
, 3 maja
•
, 3 maja
•
, 23 grudnia
(z urzędu)
•
•
(order utracił w
•
(z urzędu)
•
•
•
(z urzędu)
•
•
•
•
•
Cudzoziemcy
•
•
•
•
•
•
•
•
•
, 3 maja
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
8
•
•
•
, 25 października
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Żyjący polscy Kawalerowie Orderu Orła Białego
•
•
•
•
9
•
•
•
•
•
•
, 23 grudnia
(z urzędu)
•
•
•
•
, 23 grudnia
(z urzędu)
•
•
•
, 3 maja
•
•
•
•
•
•
, 3 maja
•
, 23 grudnia
(z urzędu)
•
Order Orła Białego
Gwiazda Orderu Orła Białego
10
Document Outline
- Spis treści
- Historia
- Zmiany insygniów
- Kapituła Orderu Orła Białego
- Kawalerowie Orderu Orła Białego (lista niepełna) [edytuj]
- Żyjący polscy Kawalerowie Orderu Orła Białego
- Władysław Bartoszewski,
- 1 grudnia 1995
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Analiza pracy Opis stanowiska pracy
opis techniczny
Opis taksacyjny
OPIS JAKO ĆWICZENIE W MÓWIENIU I PISANIU W ppt
2 Opis RMDid 21151 ppt
Bliższy opis obiektów Hauneb
opis techniczny
Opis zawodu Sprzedawca
opis 21 04
AD Order Of Battle
Opis silnikow krokowych id 3370 Nieznany
klimatex venta airwasher opis czesci
KRAŚNIK opis przyłącza
Opis skał
Opis zawodu Spec kontroli jakości
OPIS G
więcej podobnych podstron