Możemy rozróżnić szereg odmian

klinicznych w zależności od stopnia

nasilenia zmian chorobowych

i rodzaju wykwitów:

trądzik zaskórnikowy,

trądzik grudkowo-krostkowy,

trądzik grudkowo-torbielowaty,

trądzik ropowiczy,

trądzik skupiony,

trądzik piorunujący.

l
l
l
l
l
l

Nieinwazyjne i inwazyjne metody leczenia zmian potrądzikowych

WSTĘP
Trądzik pospolity

:

Acne vulgaris

-

. Wpływ

na jego rozwój mają:

Około 80% populacji doświadczyło w jakimś okresie swojego życia problemów z nim związanych. Jest on przy

czyną 30% wizyt u dermatologów. Trądzik pospolity jest schorzeniem o złożonej i wieloczynnikowej etiologii

czynniki genetyczne,

wzmożona aktywność hormonów płciowych,

zakażenia bakteryjne,

przerost gruczołów łojowych i nadmierna produkcja łoju,

zaburzenia rogowacenia ujść jednostek włosowo-łojowych.

l
l
l
l
l

Najczęstsze

umiejscowienie

zmian

Twarz

(nos, czoło, broda)

Plecy

(okolica międzyłopatkowa)

Okolice dekoltu i górnej

części klatki piersiowej

Leczenie zabiegowe zmian potrądzikowych

,

-

W przebiegu procesu zapalnego związanego z trądzikiem dochodzi do powstawania różnego typu zmian skórnych,

które można uznać za powikłania i następstwa procesu chorobowego. Możemy do nich zaliczyć:

zmiany barwnikowe,

zmiany naczyniowe,

blizny zanikowe, przerosłe i keloidy.

Zmiany potrądzikowe, przebarwienia skóry, zmiany naczyniowe a zwłaszcza blizny przerosłe i keloidy, stanowią

problem nie tylko natury estetycznej, ale często wywierają negatywny wpływ na kondycję psychiczną pacjentów. Z te

go powodu leczenie powinno uwzględniać, jeżeli jest to konieczne, również pomoc psychologa lub psychiatry.

l
l
l

Prof. dr hab. med. Andrzej Kaszuba

Kierownik II Katedry Dermatologii i Kliniki

Dermatologii Dziecięcej UM w Łodzi

Dr n. med. Rafał Janusz Bartkowiak

Klinika Chirurgii Klatki Piersiowej,

Chirurgii Ogólnej i Onkologicznej

Nieinwazyjne i inwazyjne metody leczenia zmian potrądzikowych

Leczenie potrądzikowych zmian barwnikowych (przebarwienia, odbarwienia)

Metody inwazyjne

Metody nieinwazyjne

l
l
l

l
l
l

m

p l

m

k

e

c

m

ikrodermabrazja oraz dermabrazja

ee ingi chemiczne

etody laserowe lub wykorzystujące intensywne

źródła światła

rioterapia

lektrochirurgia ( oblation)

etody skojarzone

l

stosowane miejscowo różne środki

farmakologiczne

Leczenie potrądzikowych zmian naczyniowych

Metody inwazyjne

Metody nieinwazyjne

l

l
l
l

m

k

e

m

etody laserowe lub wykorzystujące intensywne

źródła światła

rioterapia

lektrochirurgia

etody skojarzone

l

l

stosowane miejscowo różne środki

farmakologiczne

środki stosowane doustnie

Leczenie blizn potrądzikowych (zanikowych, przerosłych i keloidów)

Metody inwazyjne

Metody nieinwazyjne

l
l
l

l
l
l
l
l

m

p l

m

k

e

c

l

w

m

ikrodermabrazja oraz dermabrazja

ee ingi chemiczne

etody laserowe lub wykorzystujące intensywne

źródła światła

rioterapia

lektrochirurgia ( oblation)

eczenie chirurgiczne

ypełnianie ubytków skóry

etody skojarzone

l

l

l

stosowane miejscowo różne środki

farmakologiczne

ortykosteroidy

zewnętrznie

i doogniskowo

ele silikonowe i terapia uciskowa

k

stosowane

ż

Nieinwazyjne i inwazyjne metody leczenia zmian potrądzikowych

l

l

l

Preparaty rozjaśniające zawierające m.in. hydrochinon stosowane zewnętrznie na przebarwione

zmiany

Preparaty złożone z wyciągiem z cebuli morskiej

Preparaty z masy perłowej

,

,

Powodują uelastycznienie blizn, ich spłaszczenie i zblednięcie.

Kremy stosuje się zewnętrznie na skórę; nakłada się je delikatne wmasowując w bliznę cienką warstwę 2–3 razy

dziennie. W przypadkach starych blizn z przykurczami zalecane jest nałożenie niewielkiej ilości kremu na jałowy ga-

zik i pozostawienie go na 30–60 minut. Leczenie może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy.

Wykorzystywana w nich masa perłowa pochodzi z muszli ostryg z rodzaju

. Działają rozjaśniająco, zmiękczająco oraz wygładzająco na stwardniałą i przerośniętą tkan-

kę blizn. Przyspieszają regenerację tkanki oraz nawilżają naskórek, dlatego mogą znosić uczucie napięcia i świądu

w obrębie blizny.

Zalecane jest stosowanie tego typu preparatów 2 razy dziennie. Mogą być aplikowane wyłącznie na miejsca cał-

kowicie wygojone. Powinno się je nakładać na wcześniej umytą i osuszoną powierzchnię skóry, a kilkuminutowy

masaż warunkuje dobre wchłonięcie się składników kremu.

Pteria (Pteria margaritifera, Pteria mar-

tensi, Pteria maxima)

METODY NIEINWAZYJNE

Preparaty zawieraj ce różne środki farmakologiczne, stosowane miejscowo

ą

następowym

ograniczeniem aktywności fibroblastów oraz wzrostem degradacji kolagenu. Rekomendowany poziom ucisku to

25 mm Hg.

Stosowanie

wykazuje skuteczność kliniczną, gdy są stosowane od 8 miesięcy do 4 lat.

, będące alternatywą dla ubrań uciskowych, mogą być nakładane na 24 godziny, przez

cały rok, pod warunkiem zachowania odpowiedniej higieny skóry. Silikon nie wnika w głąb skóry, tworząc na jej

powierzchni rodzaj półprzepuszczalnej błony. Przewagą żeli silikonowych nad ubraniami uciskowymi jest to, że

mogą one być nakładane w zasadzie na każdą okolicę ciała i są prawie niewidoczne.

Wadą tej terapii jest znacznie niższy (w porównaniu z ubraniami uciskowymi) poziom stałego ucisku miejsco-

wego. W celu uzyskania dobrych efektów klinicznych żele silikonowe powinny być nakładane 2 razy dziennie

przez 4–6 miesięcy.

Wywoływanie przewlekłego ucisku ma na celu spowodowanie miejscowego niedokrwienia tkanek z

l

l

ubrań uciskowych

Płatki silikonowe

Dużym utrudnieniem w tej terapii, prowadzącym do braku jej akceptacji przez pacjentów, jest bolesność

ucisku i częściowe ograniczenie ruchomości kończyn.

Terapia uciskowa jako metoda profilaktyczno-lecznicza

Nieinwazyjne i inwazyjne metody leczenia zmian potrądzikowych

Iniekcje steroidów w keloidy są trudne ze względu na dużą spoistość tkanki. Jednak można ten problem

rozwiązać, stosując tuż przed iniekcjami procedury „zmiękczające” tkanki, takie jak krioterapia, laseroterapia

(lasery wysoko-energetyczne) czy wcześniejsze stosowanie miejscowe immunomodulatorów (imikwimod).

doogniskowe

zewnętrzne

Fluocynolon to bardzo skuteczny, fluorowany syn-

tetyczny kortykosteroid. Stosowany miejscowo tylko

w nieznacznym stopniu przenika do krążenia. Jest

podawany miejscowo na zmianę chorobową pod

okluzję przez 8–12 godzin, co drugi dzień, przez 2

tygodnie. Szczególnie polecany u osób nietoleruj -

cych iniekcji.

ą

Objawy niepo dane steroidoterapii:

miejscowe – zaniki skóry i tkanki podskórnej, odbarwienia, teleangiektazje, martwica z powstawaniem ow-

rzodze , powstawanie widocznych depozytów steroidów pod postaci bia ych plam w obr bie blizny,

ogólnoustrojowe – cushingoidalna budowa cia a (obserwowana w ró nym nasileniu u oko o 20% chorych).

Wi kszo ci tych skutków niepo danych mo na unikn poprzez wykonywanie iniekcji na odpowiedni g bo-

ko oraz podawanie najmniejszych skutecznych dawek steroidów.

żą

ń

ą ł

ę

ł

ż

ł

ę

ś

żą

ż

ąć

ą łę

ść

l

l

Od dawna stanowi metod z wyboru w leczeniu

blizn przeros ych i keloidów. Przez lata by a to g ów-

na metoda w terapii keloidów. Mo e by ona stoso-

wana samoistnie lub w skojarzeniu z innymi tech-

nikami.

ą

ę

ł

ł

ł

ż

ć

Triamcinolon jest syntetycznym glikokortykostero-

idem o silnym dzia aniu. Podczas zabiegu mo na

wstrzykiwa 10–40 mg/ml octanu triamcinolonu.

Iniekcje wykonywane s ig ami G 25–27. Poszcze-

gólne zabiegi powinny by wykonywane w odst pie

4–6 tygodni, przez okres 6 miesi cy.

ł

ż

ć

ą ł

ć

ę

ę

Kortykosteroidy

Nieinwazyjne i inwazyjne metody leczenia zmian potrądzikowych

wzór chemiczny fluocynolonu

wzór chemiczny triamcynolonu

Mikrodermabrazja

METODY INWAZYJNE

Metoda znacznie mniej inwazyjna od tradycyjnej dermabrazji, pozwalająca

na uzyskanie bardzo dobrych wyników klinicznych z minimalnymi efektami

ubocznymi.

Umożliwia złuszczanie powierzchni naskórka i skóry właściwej warstwa po

warstwie aż do pożądanej głębokości.

Wskazania: tr dzik pospolity zaskórnikowy i grudkowy, zapalenia ojoto-

kowe skóry, poszerzenie uj gruczo ów ojowych, zaskórniki, prosaki, ro-

gowacenie mieszkowe, przeros e i zanikowe blizny potr dzikowe, bliznow-

ce, przebarwienia skóry.

ą

ł

ść

ł ł

ł

ą

Bardzo dobre efekty kliniczne obserwuje się w przypadku potr dzikowych blizn zanikowych, nieco gorsze efekty

kliniczne s uzyskiwane w przypadku blizn przeros ych. Stosuje si zazwyczaj po 6 zabiegów w jednym cyklu, z

przerw pomi dzy zabiegami 10–14 dni.

ą

ą

ł

ę

ą

ę

Peelingi chemiczne

Przebarwienia: zalecane jest stosowanie peelingów chemicznych o różnej

głębokości, w zależności od nasilenia zmian.

Blizny zanikowe: dobre efekty przynosi stosowanie metod skojarzonych

tzn. łączenia peelingu chemicznego z metodami fizycznymi, np.: laser

Er:Yag + 35–50%TCA.

Blizny głębokie z nasilonym zanikiem skóry i podskórnej tkanki tłuszczowej

oraz znaczny przerost blizn: stosowanie peelingów chemicznych nie przy-

nosi żadnych efektów i zaleca się stosowanie innych metod terapeutycz-

nych.

mikrodermabrazja

peeling chemiczny

Nieinwazyjne i inwazyjne metody leczenia zmian potrądzikowych

Preparaty stosowane w leczeniu blizn przerosłych i keloidów

Tacrolimus

5 fluorouracyl

(5FU)

Interferony

Metotreksat

Pentoksyfilina

Imikwimod

Inhibitor kalcineuryny stosowany zewnętrznie w terapii keloidów 2 razy dziennie przez 2 3

miesiące.

,

,

–

Antymetabolit, antagonista kwasu foliowego, lek przeciwnowotworowy i immunosupresy ny

podawan w dawce jednorazowej 15 20 mg co 4 dni.

rozpoczyna się na tydzień

przed zabiegiem chirurgicznego wycięcia zmiany i kontynuuje przez 3 miesiące po nim.

j ,

y

–

Stosowanie

Analog pirymidyny o działaniu antymetabolitycznym odawany doogniskowo. Jego stoso

wanie ogranicza znaczn bolesność iniekcji, którą można zmniejszyć poprzez stosowanie

mieszanki 0,1 ml triamcinolonu (10 mg/ml) z 0,9 ml 5FU (50 mg/ml), co pozwala również

uzyskać lepsze końcowe efekty kliniczne. Iniekcje początkowo wykonuje się 3 razy w ty

godniu, z przerwą 4–6 tygodniową. Później

wstrzyknięć jest dostosowywana do

uzyskiwanego efektu klinicznego.

, p

-

ą

-

liczba

Doogniskowe iniekcje INF 2b i INF są najskuteczniejsze jeśli są wykonywane zaraz po

wycięciu chirurgicznym zmiany. Podczas terapii podawane jest około 1,5 mln IU IFN 2b

dwukrotnie, w ciągu 4 dni. Kolejne iniekcje powinny być wykonane 1–2 tygodnie później.

a

g

,

a

-

-

Pochodna ksantyny odawana w dawce 400 mg 3 razy dziennie może mieć wpływ na

zmniejszenie ryzyka nawrotu keloidu po jego wycięciu chirurgicznym

, p

,

.

Modulator odpowiedzi immunologicznej stosowany pod postacią 5% kremu aplikowanego

na zmiany 3 razy w tygodniu, na 6 10 godzin. Czas trwania całej terapii wynosi około 6 8

tygodni. Nie należy rozpoczynać terapii imikwimodem wcześniej niż 4 6 tygodni od zabiegu.

,

–

–

–

Inne farmakologiczne metody, wykazujące pewną skuteczność w leczeniu keloidów, to: podawanie kolchicyny,

miejscowe stosowanie cynku, mitomicyny C, toksyny botulinowej oraz doogniskowe podawanie werapamilu, cyklo-

sporyny, D-penicylaminy.

Metody leczenia blizn przerosłych i keloidów z wykorzystaniem laserów wysokoenergetycznych i urządzeń

elektrochirurgicznych można podzielić na nieablacyjne i ablacyjne. Efektem zastosowania tych metod jest spłycenie

blizn zanikowych bądź spłaszczenie blizn przerosłych i keloidów.

mają podobny mechanizm działania – powodują obkurczanie kolagenu pod wpły

wem wysokiej temperatury. Częstość nawrotów po zastosowaniu lasera CO w monoterapii wynosi 39–92%

(podobnie jak w przypadku wycięcia chirurgicznego zmiany), natomiast w terapii skojarzonej z iniekcjami stero-

idów – 25–74%.

selektywnie hamuje metabolizm i produkcję kolagenu. Częstość nawrotów po terapii laserem

Nd:YAG wynosi 53–100%.

indukuje powstawanie zakrzepicy w obrębie naczyń mikrokrążenia. Ostatnio w publikacjach

opisywane są dobre efekty kliniczne w terapii blizn przerosłych i keloidów po zastosowaniu pulsacyjnego lasera

barwnikowego. Pacjenci poddawani terapii tym laserem wykazywali znaczną poprawę wyglądu zmian, ze

zmniejszeniem zaczerwienienia, uwypuklenia zmiany oraz ustępowaniem świądu i dolegliwości bólowych.

Zabiegi wykonywano co 6 8 tygodni, w czasie 6 miesięcy.

-

–

l

l

l

Laser CO i laser argonowy

Laser Nd:YAG

Laser barwnikowy

2

2

Dzia anie ich ma wy cznie charakter wspomagaj cy proces prawid owego gojenia po urazach. W przypadku

terapii blizn przeros ych i keloidów lasery te s wykorzystywane w leczeniu skojarzonym cznie z innymi metodami.

Wykonuje si 2–3 cykle zabiegów (po 10 zabiegów w cyklu, co drugi dzie ).

ł

łą

ą

ł

ł

ą

łą

ę

ń

Lasery biostymuluj ce (niskoenergetyczne)

ą

Metody laserowe lub wykorzystuj ce intensywne ród a wiat a (IPL)

ą

ź

ł ś

ł

Nieinwazyjne i inwazyjne metody leczenia zmian potrądzikowych

Metody

nieablacyjne

l
l

laserowe - Nd:Yag, KTP

nielaserowe (IPL)

W przypadku metod nieablacyjnych nie dochodzi do widocznych uszkodze nas-

kórka i właśnie to sprawia, że są wybierane przez pacjentów aktywnych zawodo-

wo, którzy zaraz po zabiegu mogą wrócić do pracy (tzw.

).

ń

lunch time treatment

W celu osi gni cia lepszego efektu kosmetycznego mo na czy techniki nie-

ablacyjne z innymi zabiegami dermatochirurgicznymi:

mikrodermabrazj czy peelingami chemicznymi,

iniekcjami toksyny botulinowej.

ą ę

ż łą ć

ą

l
l

Metody

ablacyjne

l
l

laserowe CO , Er:YAG, Er:YAG+CO (Derma-K.)

nielaserowe coblation

–

–

2

2

Uzyskiwane po ich zastosowaniu wyniki są często bardzo dobre, ale okres gojenia

i wy czenia chorego z codziennego ycia wynosi rednio oko o 1–2 tyg.

łą

ż

ś

ł

U pacjentów mo e wyst pi obrz k twarzy, a tak e wysi k p ynu surowiczego z wy-

tworzeniem strupów w obr bie pola zabiegu. Chorzy cz sto odczuwaj dyskomfort

zwi zany z d ugim czasem gojenia i konieczno ci zwolnienia lekarskiego.

ż

ą ć

ę

ż

ę ł

ę

ę

ą

ą

ł

ś ą

Efekt: sp ycenie blizn zanikowych b d sp aszczenie blizn przeros ych i keloidów,

wyg adzenie powierzchni skóry w przypadku niezapalnych zmian ojotokowych,

likwidacja zmian barwnikowych oraz redniej i du ej g boko ci zmarszczek.

ł

ą ź ł

ł

ł

ł

ś

ż łę

ś

Stosowane w monoterapii lub terapii skojarzonej z innymi technikami (laserami,

zewn trznymi immunomodulatorami). W leczeniu blizn przeros ych stosowane

łącznie z użyciem niskich temperatur (zarówno w postaci kriopeelingu, jak i metod

kontaktow ).

ę

ł

ą

ą

Prawdopodobnie korzystne efekty kliniczne są spowodowane uszkodzeniem naczyń krwionośnych w obrębie

zmian, co doprowadzało do ich niedokrwienia i w efekcie do zmniejszenia rozmiarów. Hipoksja indukowana laserem

powoduje zmniejszenie aktywności komórek tworzących zmianę, a dodatkowo – przegrzanie włókien kolagenu powo-

duje skrócenie wiązań krzyżowych w obrębie zmiany. Efektem końcowym jest pobudzenie fibroblastów do produkcji

nowego kolagenu, prowadzące do przebudowy tkanki.

Nieinwazyjne i inwazyjne metody leczenia zmian potrądzikowych

Kriochirurgia

Kriochirurgia wykorzystuje czynnik mrożący (podtlenek azotu, ciekły azot, suchy lód – zestalony dwutlenek węgla)

do wywołania efektu uszkodzenia komórek oraz mikrokrążenia, w wyniku czego dochodzi do powstania stazy naczy-

niowej, zakrzepicy i wysięku. Przy zastosowaniu zamrażania zmian ciekłym azotem efekty kliniczne są znacznie lep-

sze w przypadku blizn zlokalizowanych na plecach niż zmian na klatce piersiowej.

Techniki zamrażania

Metoda natryskowa wydaje się być najmniej efektywną i jest obarczona dużym ryzykiem powstawania odbarwień

skóry leżącej w pobliżu leczonej zmiany. Znacznie lepsze efekty kliniczne uzyskiwane są poprzez aplikację ciekłego

azotu igłą do wnętrza zmiany. Metoda ta jest obarczona znacznie mniejszym ryzykiem powstawania odbarwień,

w związku z mniejszymi uszkodzeniami melanocytów naskórka.

Do leczenia blizn przerosłych i keloidów kriochirurgia wykorzystywana jest wg schematu: 1–3 cykli mrożenia

i rozmrożenia tkanki (czas mrożenia wynosi 10–30 sekund), z powtórzeniem zabiegu po 20-30 dniach. Najczęstszymi

powikłaniami po tego typu zabiegach są ból oraz odbarwienia skóry. Krioterapia skojarzona z wstrzyknięciem korty-

kosteroidów podczas jednej sesji wykazywała jeszcze większą skuteczność.

Metoda natryskowa

P

–

-

-

olega na rozpylaniu czynnika

chłodzącego na powierzchnię

skóry z odległości 2 5 cm. Przy

zastosowaniu tej metody w celu

ograniczenia strefy mrożenia sto

sowane są specjalne osłony, ma

jące przeważnie kształt walca,

o różnych średnicach.

Metoda kontaktowa

P

-

-

-

metodą

-

olega na wykorzystaniu różne

go typu i kształtu aplikatorów, wy

konanych z metali będących dob

rymi przewodnikami termicznymi.

Podczas zabiegu wykonywanego

tą

aplikator musi mieć

bezpośredni kontakt z powierzch

nią, na której wykonujemy zabieg.

Metoda doogniskowa

P

ki

wi -

-

akie

-

metod.

olega na wprowadzaniu w obręb

tkan poddawanej zabiego ig

łowych aplikatorów. Dzięki zasto

sowaniu t

j techniki uzyskuje

się zmrożenie dużych obszarów

tkanek położonych głębiej, niedo

stępnych dla innych

Pole elektromagnetyczne o częstotliwościach radiowych jest wykorzystywane do przekształcenia roztworu

przewodzącego – medium (0,9% NaCl) w silnie zjonizowaną plazmę, nazwano metodą

lub niskotempera-

turową ablacją.

Wykorzystanie przepływu prądu pomiędzy dwiema elektrodami (czynną i bierną), pozwala na ograniczenie działa-

nia efektu ablacji tylko do tkanki docelowej.

1. Złuszczenie naskórka,

2. Warstwowe złuszczanie skóry właściwej do pożądanej głębokości,

3. Uszkodzenie i termiczne obkurczenie tzw.: „starego kolagenu”, przebudowa kolagenu bez termicznego

uszkodzenia tkanek otaczających (ograniczenie powikłań).

Coblation

Elektrochirurgia (coblation)

Wybór czasu chirurgicznej rewizji blizny pourazowej jest uzależniony od wielu czynników, m.in. od typu zmiany

pourazowej, od jej lokalizacji oraz od stanu psychicznego pacjenta. Najczęściej na rewizję wybiera się okres między

6–12 miesiącem od urazu. Jednak doświadczenie uczy, że czas rozpoczęcia terapii musi być dobierany indywidualnie

dla każdego pacjenta. Ważnym elementem kwalifikacji do zabiegu chirurgicznej korekcji blizny jest wcześniejsze

wykorzystanie metod mniej inwazyjnych (niechirurgicznych).

Keloidy mogą być wycinane przy użyciu skalpela, noża elektrochirurgicznego lub lasera. Jednak prawie 100% ke-

loidów nawraca po ich izolowanym wycięciu. Ze względu na duże ryzyko nawrotów i powikłań, chirurgicznego wycię-

cia zmian powinno się unikać tak długo, jak to jest tylko możliwe.

Wycięcie blizn przerosłych i keloidów daje lepsze efekty kliniczne w skojarzeniu np. z miejscowymi iniekcjami

steroidów przed i po zabiegu chirurgicznym, terapią uciskową bądź stosowaną dawniej radioterapią.

Wycięcie chirurgiczne

Nieinwazyjne i inwazyjne metody leczenia zmian potrądzikowych

Wnioski

,

l

l
l

l

l

Wybór odpowiedniej metody leczenia zabiegowego zmian potrądzikowych zależy od ich odpowiedniej, wnikli-

wej oceny klinicznej, doświadczenia lekarza i możliwości jakimi dysponuje dany ośrodek.

W przypadku blizn przeros ych i keloidów ogromne znaczenie ma jak najwcze niejsze rozpocz cie leczenia.

Laserowe leczenie blizn zanikowych może być przeprowadzone nawet wiele lat po ich powstaniu, bez ryzyka

negatywnego wpływu na uzyskiwany efekt kliniczny.

Metody skojarzone – łączące różne techniki zabiegowe i środki farmakologiczne – pozwalają uzyskać najlep-

sze wyniki terapeutyczne.

miany potr dzikowe, szczególnie blizny przeros e i keloidy, stanow nie tylko problem natury estetycznej, ale

bardzo cz sto wywieraj negatywny wp yw na psychik pacjentów – leczenie powinno wi c uwzgl dnia rów

nie odpowiedni psychoterapi .

ł

ś

ę

ą

ł

ą

ę

ą

ł

ę

ę

ę

ć

ż

ą

ę

Z

-

Polega na ródskórnych lub podskórnych iniekcjach rodków wype niaj cych resorbowalnych lub niere-

sorbowalnych.

ś

ś

ł ą

W terapii dużych blizn

przerosłych i keloidów stosujemy

następujące metody skojarzone:

Sterydy doogniskowo + krioterapia

Immunomodulatory

) i inhibitory kalci-

neuryny (

) + lasero- i krio-

chirurgia.

(imiquimod

tacrolimus, pimecrolimus

Sterydy doogniskowo + laseroterapia

Sterydy doogniskowo + lasero- i krioterapia

Wyżej wymienione metody powinny być stosowane w połączeniu z żelami silikonowymi oraz odzieżą uciskową.

W większości przypadków metody skojarzone pozwalają uzyskać lepsze efekty kliniczne w krótszym czasie. W te-

rapii zanikowych i przerosłych blizn potrądzikowych stosujemy w praktyce następujące połączenia:

retinoidy, preparaty witaminy C, E i pochodne hydrochinonu zastosowane miejscowo, a następnie mikroderma-

brazja, laserochirurgia i koblacja,

zabiegi chirurgii plastycznej, a następnie zastosowanie metod dermatologii estetycznej (dermabrazja chemicz-

na, mechaniczna, laserowa)

mikrodermabrazja a następnie peelingi chemiczne ( -hydroksykwasy,TCA, płyn Jessnera)

abrazja mechaniczna lub laserowa, a następnie zastosowanie inhibitorów kalcineuryny

termabrazja laserowa, a następnie kriochirurgia (cryopeeling, metoda kontaktowa),

peelingi chemiczne a następnie nieablacyjne techniki laserowe lub IPL,

kriochirurgia z doogniskowym podawaniem kortykosteroidów

,

,

,

,

.

l

l

l
l

l
l
l

a

(pimecrolimus, tacro-

limus),

Wype nianie ubytków skóry

ł

Metody skojarzone

Nieinwazyjne i inwazyjne metody leczenia zmian potrądzikowych