M G R F A R M . E W A P O M O R S K A

Aminoglikozydy

Aminoglikozydy

Wspólną cechą antybiotyków tej grupy jest podobieństwo

do budowy chemicznej (połączenie glikozydów z

aminocukrami) oraz mechanizm i zakres działania.

Większość z nich jest wytwarzana przez grzyby z grupy

promieniowców.

Aminoglikozydy działają bakteriobójczo. Jako związki

hydrofilne nie mogą właściwie wnikać do komórek i

rozmieszczają się tylko w przestrzeni pozakomórkowej. Z

tego powodu działają one wyłącznie na drobnoustroje

znajdujące się pozakomórkowo.

Klinicznie ważne jest szczególne ich działanie na

Enterobacteriaceae, gronkowce, oraz grupę bakterii

Pseudomonas. Nie działają na paciorkowce.

Aminoglikozydy

Aminoglikozydy działają przez hamowanie syntezy

białek bakteryjnych. Wykazują wybiórcza

toksyczność, ponieważ rybosomy bakteryjne (miejsca

syntezy białek) zawierają podjednostki 50S i 30S,

podczas gdy rybosomy ssaków maja podjednostki

60S i 40S.

Aminoglikozydy wiążą się z podjednostką 30S

rybosomu, uniemożliwiając przyłączenie

aminoacylo-tRNA, co prowadzi do zaburzenia

odczytu informacji genetycznej i zahamowania

syntezy białek bakteryjnych.

Aminoglikozydy

Spektrum przeciwbakteryjne antybiotykw

aminoglikozydowych obejmuje bakterie Gram(-),

zwłaszcza pałeczki (z wyjątkiem Haemophilus), prątki

gruźlicy, a niektóre preparaty sa aktywne także wobec

gronkowców. Pomimo niskiej aktywności wobec

gronkowców antybiotyki te oddziałują synergicznie z β-

laktamami poprzez zwiększenie przepuszczalności dla

antybiotyków β-laktamowych.

Oporność na aminoglikozydy może wytwarzać się szybko, a

polega najczęściej na tworzeniu się enzymów

inaktywujących aminoglikozydy, prowadzi do

zmniejszonego powinowactwa rybosomalnego miejsca

wiązania lub do zmian przepuszczalności błon.

Aminoglikozydy

Farmakokinetyka. Wszystkie antybiotyki z tej grupy mają

zbliżone właściwości farmakokinetyczne- nie wchłaniają się z

przewodu pokarmowego, natomiast absorpcja po podaniu

domięśniowym jest znakomita. Występują wyłącznie w formie

iniekcyjnej. Wyjątek stanowi neomycyna, która podawana

doustnie może być stosowana do selektywnej dekontaminacji

przewodu pokarmowego ( przygotowanie do zabiegu

chirurgicznego na dolnym odcinku przewodu pokarmowego).

Charakteryzują się efektem poantybiotykowym, który polega na

supresji wzrostu bakterii w ognisku zakażenia po pierwotnej

ekspozycji na antybiotyk, nawet wówczas, gdy jego stężenie

spada do poziomu poniżej wartości MIC.

Antybiotyki te nie są metabolizowane w ustroju i wydalane są

przez nerki z moczem w formie aktywnego leku.

Aminoglikozydy

Działania niepożądane. Aminoglikozydy uważane sa za leki o potencjalnie oto-

i nefrotoksycznym działaniu. Uważa się, że toksycznie działanie ma związek

nie z jednorazową dawką antybiotyku, lecz z całkowitą ilością leku

podanego choremu podczas terapii. Istotny będzie zatem okres podawania

leku choremu, a także częstość powtarzania cykli terapeutycznych.

Mechanizm nefrotoksycznego działania aminoglikozydów, polega na wiązaniu

leku z nabłonkiem szczoteczkowym kanalików nerkowych oraz na jego

wnikaniu do wnętrza komórki nabłonkowej. Stopień wiązania antybiotyku

aminoglikozydowego z receptorami fosfolipidowymi nabłonka

szczoteczkowego zależy od jego stężenia w płynie kanalikowym i czasu

utrzymywania się wysokiego stężenia. Biorąc pod uwagę ten mechanizm

działania toksycznego, niebezpieczne dla chorego są ciągłe wlewy

antybiotyku.

Przy podawaniu antybiotyków aminoglikozydowych w jednorazowej dawce

dobowej, ryzyko nefrotoksycznego działania jest identyczne lub mniejsze

niż w metodzie konwencjonalnej (przy podawaniu dwa lub trzy razy na

dobę)

Aminoglikozydy

Wybiórcze nagromadzenie aminoglikozydów następuje w

uchu wewnętrznym oraz w korze nerek, które są dla
aminoglikozydów kompartmentem głębokim, (okres
półtrwania > 100 godz.).

Uszkodzenia nerek dzięki zdolności regeneracyjnej

nabłonka kanalików są najczęściej odwracalne, natomiast
spowodowane przez aminoglikozydy zaburzenia
równowagi (głównie po gentamycynie i streptomycynie)
albo upośledzenie słuchu (głównie po amikacynie) po
początkowej fazie odwracalnej stają się nieodwracalne
przy kontynuowaniu leczenia.

Aminoglikozydy

Gentamycyna- ciężkie zakażenia (posocznica,

zapalenie wsierdzia) w połączeniu z antybiotykiem
β-laktamowym.

Amikacyna- stosuje się w tych zakażeniach w których

gentamycyna okazała się nieskuteczna
(Pseudomonas aeruginosa, Proteus).

Tobramycyna- zakażenia Pseudomonas aeruginosa.
Netylmycyna- głównie zakażenia Pseudomonas

aeruginosa. Antybiotyk o znacznie mniejszej
toksyczności od gentamycyny.

Aminoglikozydy

Neomycyna- jest podawana wyłącznie doustnie, a

ponieważ nie wchłania się z nieuszkodzonego
przewodu pokarmowego, działa tylko miejscowo. Z
tego powodu stosuje się ją w leczeniu biegunek
bakteryjnych (pałeczki czerwonki, dur, paradury),
oraz do wyjaławiania przewodu pokarmowego ze
szczepów bakteryjnych przed zabiegami
operacyjnymi przewodu pokarmowego.

Aminoglikozydy

Streptomycyna- odkryty drugi po penicylinie

antybiotyk w 1944 roku przez Waksmana. Ze
względu na szybkie wytwarzanie się oporności
większość drobnoustrojów jest oporna na
streptomycynę- z tego powodu stosuje się ją tylko
jeszcze w gruźlicy. Oporność powstającą przede
wszystkim przy niskim dawkowaniu można opóźnić
przez podawanie streptomycyny w skojarzeniu z
innymi lekami przeciwgruźliczymi (izoniazydem,
pyrazynamidem).