20

ÂWIAT NAUKI MAJ 2004

pano

rama

Oxyde.de-Sapristi/EPEFL – Solar Impulse, EPFL (

na dole

); URSZUL

A BULK

OWSKA (

na gór

ze

)

Lecznicze w∏aÊciwoÊci tranu znane sà od dawna, ale ten oleisty p∏yn uzys-
kiwany z rybiego t∏uszczu, bogaty w nienasycone kwasy t∏uszczowe ome-
ga-3, jod i witaminy smaczny niestety nie jest. Dlatego te˝ prace zespo∏u
Jinga Kanga z Harvard Medical School w Bostonie powinny ucieszyç
zw∏aszcza dzieci i ich rodziców. W lutowym Nature badacze ci donoszà,
˝e uda∏o im si´ stworzyç myszy, których DNA wzbogacony zosta∏ o gen po-
chodzàcy z genomu nicienia Caenorhabditis elegans. Dzi´ki temu urodzi-
∏y si´ pierwsze ssaki wytwarzajàce niezwykle cenne kwasy omega-3.

Wprowadzenie do organizmu myszy genu fat-1 kodujàcego desatura-

z´ kwasów t∏uszczowych – enzymu przekszta∏cajàcego kwasy omega-6 w
omega-3 – spowodowa∏o ca∏kowità zmian´ w zawartoÊci tego typu zwiàz-

ków w tkankach gryzonia. Okaza∏o si´, ˝e wielonienasycone kwasy t∏uszczowe omega-6, ta-
kie jak kwas linolowy i arachidonowy, zosta∏y niemal ca∏kowicie zastàpione przez uwa˝a-
ne za znacznie zdrowsze kwasy omega-3, jak na przyk∏ad kwas linolenowy. Analiza tkanek
kolejnych pokoleƒ myszy pod kàtem obecnoÊci kwasów t∏uszczowych pokaza∏a, ˝e taki
sam profil ich zawartoÊci utrzymywa∏ si´ przez cztery generacje, zarówno w przypadku
homo- jak i heterozygotycznych osobników pod wzgl´dem wprowadzonego genu. Szcze-
gólnie obiecujàco wyglàda wzbogacenie w gen fat-1 myszy b´dàcych modelami doÊwiad-
czalnymi ró˝nego typu chorób. Pozwoli to na ustalenie, czy zmiana proporcji nienasyconych
kwasów t∏uszczowych omega-6 do omega-3 w tkankach ma wp∏yw na rozwój danej choro-
by, czy te˝ na sposób dzia∏ania stosowanych leków.

U.B.

BIOCHEMIA

Zamiast tranu?

KWASY T¸USZCZOWE

omega-3

i omega-6 ró˝nià si´ jedynie

obecnoÊcià dodatkowego

wiàzania podwójnego.

Bertrand Piccard szykuje si´ do kolejnej podró˝y
non stop dooko∏a Êwiata. Tym razem Êrodkiem
lokomocji ma byç nie balon, ale zasilany ener-
già s∏onecznà jednoosobowy samolot. Projekt
zosta∏ zademonstrowany na XXXII Mi´dzyna-
rodowej Wystawie Wynalazków, Nowych Tech-
nik i Produktów, która odby∏a si´ na poczàtku
kwietnia w Genewie. Samolot Solar Impulse
ma przypominaç szybowiec o rozpi´toÊci skrzy-
de∏ 70 m (wi´kszej ni˝ Boeing 747) i byç w ca-
∏oÊci pokryty ogniwami s∏onecznymi. Dzi´ki
dwóm silnikom i akumulatorom b´dzie zdolny
do samodzielnego startu i lotu nocnego. Zanim
jednak wzbije si´ w powietrze, trzeba b´dzie
pokonaç wiele trudnoÊci. Aby schwytaç jak naj-
wi´cej energii s∏onecznej, musi lecieç nad chmu-
rami na wysokoÊci ponad 10 000 m, co wyma-
ga odpowiedniego przystosowania kokpitu,
natomiast ze wzgl´du na oszcz´dnoÊç energii
do jego konstrukcji trzeba u˝yç ultralekkich ma-
teria∏ów, jednak na tyle wytrzyma∏ych, aby mo-
g∏y wytrzymaç obcià˝enie potrzebnych do lotu
w nocy akumulatorów, a te z kolei muszà byç
dostatecznie lekkie... Mimo ˝e w realizacji pro-
jektu bierze udzia∏ ESA i Swiss Federal Insti-
tute of Technology (EPFL) w Lozannie, jest on
na tyle trudny, ˝e pierwszy 36-godzinny lot pla-
nuje si´ na rok 2006, a ostatecznà wypraw´ do-
piero na 2009.

E.W.

REKORDY

Odwrotnie ni˝ Ikar

Informatycy z University of San Fran-
cisco zorganizowali 3 kwietnia flash mob
majàcy pos∏u˝yç do stworzenia super-
komputera, który mo˝na by zaliczyç
do 500 najszybszych maszyn Êwiata.
Wi´kszoÊç superkomputerów dzia∏ajà-
cych dziÊ na Êwiecie jest warta nieraz
setki milionów dolarów, a dost´p do nich
majà g∏ównie instytucje rzàdowe i in-
stytuty badawcze. Natomiast koszt or-
ganizacji kalifornijskiego flash mobu to
kilka kabli sieciowych i tysiàca p∏yt CD
z aplikacjà pozwalajàcà na po∏àczenie
wielu notebooków w jeden system. W
miejscu zbiórki, sali gimnastycznej uni-
wersytetu, zjawi∏o si´ o wyznaczonej
porze kilkuset entuzjastów z laptopami
pod pachà, mimo jednak ˝e ta gigan-
tyczna prowizorka si´ uda∏a, ostatniego
komputera z najszybszej pi´çsetki nie
uda∏o si´ pokonaç. Byç mo˝e jest to tyl-
ko kwestià czasu, bo odpowiedni pro-
gram s∏u˝àcy do ∏àczenia pecetów w je-
den pot´˝ny organizm b´dzie dost´pny
w Internecie. Pozostaje jeszcze pytanie,
czy taki po˝yteczny happening to jesz-
cze flash mob, który z zasady ma nicze-
mu nie s∏u˝yç, czy raczej odgrzana wer-
sja czynu spo∏ecznego?

E.W.

KOMPUTERY

Naukowy flash mob

W MARCU

1999 roku Bertrand

Piccard (na górze) wraz z Brianem

Jonesem jako pierwsi w historii

ukoƒczyli podró˝ non stop balonem

dooko∏a Êwiata. Teraz Piccard

planuje podobnà wypraw´, ale

nap´dzanym energià s∏onecznà

samolotem (na dole).