Formy współdziałania przestępnego

(zjawiskowe formy popełnienia przestępstwa)

-

sprawcze,

-

niesprawcze,

Współdziałanie przestępcze

– gdy w popełnieniu przestępstwa

uczestniczy kilka osób i nie każda z nich samodzielnie realizuje

znamiona typu czynu zabronionego.

Art. 18 k.k.

§ 1. Odpowiada za sprawstwo nie tylko ten, kto wykonuje czyn

zabroniony

sam

albo

wspólnie i w porozumieniu z inną osobą

,

ale także ten, kto

kieruje

wykonaniem czynu zabronionego

przez inną osobę lub wykorzystując uzależnienie innej osoby

od siebie

, poleca

jej wykonanie takiego czynu.

§ 2. Odpowiada za

podżeganie

,

kto chcąc

, aby inna osoba

dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego.

§ 3. Odpowiada za

pomocnictwo

,

kto w zamiarze

, aby inna

osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem

ułatwia jego popełnienie, w szczególności dostarczając

narzędzie, środek przewozu, udzielając rady lub informacji;

odpowiada za pomocnictwo także ten, kto wbrew

prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do

popełnienia czynu zabronionego swoim zaniechaniem ułatwia

innej osobie jego popełnienie.

*zasada

numerus clausus

form współdziałania przestępnego

Sprawcze formy współdziałania

przestępnego

1. sprawstwo pojedyncze,
2. współsprawstwo,

Gdy sprawca nie realizuje swoim bezpośrednim zachowaniem

znamion opisanych w przepisach części szczególnej kodeksu

karnego:

3. sprawstwo kierownicze,
4. sprawstwo polecające,

Formy niesprawcze przestępnego

współdziałania

• podżeganie
• pomocnictwo

stanowią odrębny typ czynu zabronionego w przeciwieństwie do

współsprawstwa, sprawstwa kierowniczego i sprawstwa

polecającego, które są jedynie formami realizacji typu czynu

zabronionego opisanego w części szczególnej kodeksu karnego

albo przepisie pozakodeksowym.

Polska koncepcja podżegania i pomocnictwa

(koncepcja Makarewicza)

I. SPRAWCZE POSTACI

współdziałania przestępnego

Art. 18 § 1 k.k.

Odpowiada za sprawstwo nie tylko ten, kto wykonuje

czyn zabroniony

sam

albo

wspólnie i w porozumieniu z

inną osobą

, ale także ten, kto

kieruje wykonaniem

czynu zabronionego przez inną osobę lub

wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie,

poleca

jej wykonanie takiego czynu

wszystkie formy sprawczego współdziałania są równorzędne

Ad. 1 Sprawstwo pojedyncze

* samodzielne zachowanie sprawcy, którym

realizuje znamiona typu czynu zabronionego,

* zachowania dwóch lub większej ilości osób,

którymi realizowane są znamiona typu czynu
zabronionego, jednak

nie ma pomiędzy tymi

osobami

porozumienia

oraz

świadomości

wspólnego dokonania określonych czynności

.

(sprawstwo

równoległe,

wielosprawstwo

koincydentalne),

Ad. 2. Współsprawstwo

wykonanie czynu zabronionego „wspólnie i w porozumieniu z

inną osobą”

Konstytutywnymi elementy współsprawstwa
(poza znamionami danego typu czynu zabronionego):

1. porozumienie dotyczące wspólnego wykonania czynu

zabronionego

(!)możliwe jest współsprawstwo przy przestępstwach

nieumyślnych, umyślnych, o mieszanej stronie

podmiotowej,

2. wspólne wykonanie czynu zabronionego

Ad. 3 SPRAWSTWO KIEROWNICZE

„Kto kieruje wykonaniem…”

Ten, kto kieruje ma wpływ na:

- rozpoczęcie

realizacji znamion czynu

zabronionego

- przebieg

realizacji znamion czynu zabronionego

- ewentualnie na

przerwanie

realizacji znamion

czynu zabronionego

(!) sprawca kierowniczy nie realizuje żadnego

znamienia z części szczególnej,

(!) brak równości ról – funkcjonalna

nadrzędność kierującego nad wykonującym,

(!)jest możliwa odpowiedzialność za nieumyślne

sprawstwo kierownicze czynu zabronionego,

Ad. 4 SPRAWSTWO POLECAJĄCE:

Dokonanie sprawstwa polecającego ma miejsce, gdy zostaną spełnione następujące

warunki:

1) wypełnienie dwóch znamion obiektywnych (przedmiotowych):

– wydanie polecenia wykonania czynu zabronionego
– istnienie stosunku zależności pomiędzy wydającym polecenie a bezpośrednim

wykonawcą

Uzależnienie: stosunek podległości organizacyjnej lub psychicznej. Więź między

wydającym polecenie a adresatem polecenia musi byd na tyle silna, że adresat

czuję się zobligowany do wykonania polecenia, może mied charakter formalny albo

charakter nieformalny,.

! Wydający polecenie

musi mied świadomośd

tego, że adresat polecenia pozostaje w

stosunku zależności oraz czuje się zobowiązany do wykonania polecenia.

2) wypełnienie znamienia subiektywnego

- działanie wdającego polecenie z wolą sprawczą (cum animo auctoris)