1188

ZARZ¥DZANIE EUROP¥* – BIA£A KSIÊGA

KOMISJI EUROPEJSKIEJ

1

COM (2001) 48,
Bruksela, 25 lipca 2001 r.

SSppiiss ttrreeœœccii

SSttrreesszzcczzeenniiee

II.. D

Dllaacczzeeggoo rreeffoorrm

moow

waaææ zzaarrzz¹¹ddzzaanniiee EEuurroopp¹¹??............................................................................................................................................2222

IIII.. Z

Zaassaaddyy ddoobbrreeggoo zzaarrzz¹¹ddzzaanniiaa................................................................................................................................................................................................2244

IIIIII.. PPrrooppoonnoow

waannee zzm

miiaannyy ........................................................................................................................................................................................................................2255

33..11.. Z

Zw

wiiêêkksszzyyææ w

wssppóó³³uucczzeessttnniiccttw

woo ......................................................................................................................................................................2266

33..22.. LLeeppsszzaa ppoolliittyykkaa,, lleeppsszzee rreegguullaaccjjee ii lleeppsszzee rreezzuullttaattyy ..............................................................................................3333
33..33.. W

Wkk³³aadd U

Unniiii EEuurrooppeejjsskkiieejj w

w zzaarrzz¹¹ddzzaanniiee œœw

wiiaatteem

m......................................................................................................4411

33..44.. R

Reeddeeffiinniiccjjaa ppoolliittyykk ii iinnssttyyttuuccjjii ........................................................................................................................................................................4422

IIV

V.. O

Odd zzaarrzz¹¹ddzzaanniiaa kkuu pprrzzyysszz³³ooœœccii EEuurrooppyy............................................................................................................................................................4466

SSttrreesszzcczzeenniiee

Przywódcy polityczni w ca³ej Europie staj¹ dziœ wobec paradoksu. Z jednej strony
obywatele Europy oczekuj¹ od nich rozwi¹zania wielkich problemów trapi¹cych
nasze spo³eczeñstwa, z drugiej zaœ ci sami obywatele coraz mniej ufaj¹ instytu-
cjom i polityce, albo po prostu siê nimi nie interesuj¹.

Problem ten dostrzegaj¹ parlamenty i rz¹dy. Szczególnie wyraŸnie wystêpuje on
na poziomie Unii Europejskiej. Wielu, nie rozumiej¹c funkcjonowania z³o¿onego
systemu, ma coraz mniejsze zaufanie, ¿e za jego pomoc¹ mo¿na dobrze realizo-
waæ politykê, jakiej oczekuj¹. Unia Europejska jest czêsto postrzegana jako i zbyt
odleg³a, i zbyt ingeruj¹ca [w szczegó³y].

Irlandzkie „nie” [wobec Traktatu Nicejskiego – uwaga red. pol.] uœwiadomi³o
wielu ludziom znaczenie tych problemów. Potwierdzi³ to nie tylko rezultat
referendum, ale tak¿e niska frekwencja i poziom debaty poprzedzaj¹cej g³oso-
wanie.

Zarazem jednak ludzie wci¹¿ oczekuj¹, ¿e Unia bêdzie przodowaæ w wykorzy-
stywaniu mo¿liwoœci rozwoju gospodarki i narodów, jakie stwarza globalizacja,
oraz w znajdowaniu odpowiedzi na wyzwania zwi¹zane ze œrodowiskiem natu-
ralnym i bezrobociem, obawami o bezpieczeñstwo ¿ywnoœciowe, przestêpczo-
œci¹ i konfliktami regionalnymi. Oczekuj¹, ¿e Unia Europejska bêdzie dzia³aæ
w sposób równie widoczny jak rz¹dy krajowe.

IIIIII.. U

UN

NIIA

A EEU

UR

RO

OPPEEJJSSK

KA

A

* Tytu³ angielskiego orygina³u brzmi:

European Governance, co mo¿na przet³umaczyæ jako „rz¹dzenie

w Europie” czy „rz¹dzenie Europ¹”, ale termin „zarz¹dzanie” wydaje siê najbardziej w³aœciwy w kon-

tekœcie intencji autorów Bia³ej Ksiêgi [uwaga red. pol.].

1

Angielski tekst niniejszego dokumentu mo¿na znaleŸæ pod adresem internetowym: www.europa.eu.int/

comm/governance/white_paper/en.pdf

1199

MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ • URZ¥D KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

UU

nniiaa

EE

uurr

oopp

eejjss

kkaa

Instytucje demokratyczne i przedstawiciele obywateli, zarówno na poziomie
narodowym, jak i europejskim, maj¹ zdolnoœæ tworzenia mostów miêdzy Europ¹
a jej obywatelami, i takie zreszt¹ jest ich zadanie. Jest to konieczny podstawowy
warunek prowadzenia w³aœciwej i bardziej skutecznej polityki.

Na pocz¹tku 2000 r. Komisja uzna³a reformê zarz¹dzania Europ¹ za jeden ze
swych czterech celów strategicznych. Ewolucja polityczna, jaka mia³a miejsce od
tego czasu, unaoczni³a dwoistoœæ wyzwania, przed jakim stoi Unia: z jednej strony
nale¿y bezzw³ocznie zreformowaæ to zarz¹dzanie w ramach obowi¹zuj¹cych
traktatów, z drugiej zaœ zainicjowaæ szersz¹ debatê na temat przysz³oœci Europy
w kontekœcie nastêpnej Konferencji Miêdzyrz¹dowej.

Ju¿ teraz, nie czekaj¹c na reformê obecnych traktatów, Unia powinna przyst¹piæ
do dostosowania swoich instytucji i wzmocnienia spójnoœci swej polityki, tak
aby uczyniæ bardziej widocznymi swe dzia³ania oraz zasady, jakimi siê kieruje.
Bardziej spójna Unia bêdzie mocniejsza wewnêtrznie, a jej si³a oddzia³ywania na
œwiat oka¿e siê wiêksza. Bêdzie te¿ lepiej przygotowana do sprostania wyzwaniu,
jakim jest rozszerzenie.

Bia³a Ksiêga o zarz¹dzaniu Europ¹ koncentruje siê na sposobie, w jaki Unia
sprawuje powierzon¹ jej przez obywateli w³adzê. Reforma ta powinna siê rozpo-
cz¹æ od zaraz, aby zmiany by³y widoczne przez nowymi modyfikacjami traktatów.

Bia³a Ksiêga proponuje uczyniæ proces wypracowywania polityki Unii Europej-
skiej bardziej otwartym, by umo¿liwiæ szersze uczestnictwo obywateli i organi-
zacji w przygotowaniu koncepcji oraz jej wdra¿aniu. Zachêca do wiêkszej
otwartoœci i odpowiedzialnoœci wszystkich uczestników. Obywatele bêd¹ mogli
³atwiej obserwowaæ, jak pañstwa cz³onkowskie, dzia³aj¹c wspólnie w ramach
Unii, s¹ w stanie bardziej skutecznie przeciwdzia³aæ ich niepokojom.

Komisja nie mo¿e samodzielnie przeprowadziæ tych wszystkich zmian, a niniejsza
Bia³a Ksiêga równie¿ nie powinna byæ uwa¿ana za panaceum. Zmiany wymagaj¹
bowiem wysi³ków ze strony wszystkich innych instytucji, a tak¿e administracji
centralnej, regionów, miast i spo³eczeñstwa obywatelskiego pañstw cz³onkow-
skich – i obecnych, i przysz³ych. To do nich przede wszystkim jest adresowana
Bia³a Ksiêga. Zawiera ona propozycje pocz¹tkowych dzia³añ. Niektóre powinny
dopomóc Komisji w skoncentrowaniu siê na wyraŸnych priorytetach spoœród
zadañ, jakie wyznacza jej Traktat, takich jak: prawo do inicjatywy, funkcje wyko-
nawcze, rola stra¿nika Traktatu oraz reprezentowanie na forum miêdzynarodo-
wym. Te kroki zostan¹ niezw³ocznie podjête. Dziêki niniejszemu dokumentowi
uruchomiono procedurê konsultacji, która bêdzie trwa³a do koñca marca 2002 r.;
ich istot¹ jest niezbêdne dzia³anie innych instytucji i pañstw cz³onkowskich.

Do koñca 2002 r. Komisja przygotuje raport na temat postêpu w swych dzia³a-
niach i przedstawi wnioski z konsultacji, do których zachêca Bia³a Ksiêga. Bilans
ten powinien byæ podstaw¹ wdro¿enia, wraz z innymi instytucjami, agendy zarz¹-
dzania Europ¹.

Komisja bêdzie te¿ aktywnie uczestniczyæ w przygotowaniu obrad szczytu Rady
Europejskiej w Laeken, przedstawiaj¹c swój punkt widzenia na cele polityczne,
jakie powinna realizowaæ Unia Europejska, i na niezbêdne do ich osi¹gniêcia ramy
instytucjonalne. Aby móc to uczyniæ, bêdzie siê opieraæ na za³o¿eniach przedsta-
wionych w niniejszej Bia³ej Ksiêdze.

PPR

RO

OPPO

ON

NO

OW

WA

AN

NEE Z

ZM

MIIA

AN

NY

Y

Unia Europejska powinna odnowiæ metodê wspólnotow¹, podejmuj¹c dzia³ania
raczej oddolne ni¿ odgórne oraz bardziej skutecznie uzupe³niaj¹c swe instrumenty
polityczne œrodkami pozalegislacyjnymi.

2200

W

Wzzm

mooccnniioonnee w

wssppóó³³uucczzeessttnniiccttw

woo ii w

wiiêêkksszzaa oottw

waarrttooœœææ

Niezale¿nie od sposobu, w jaki polityka Unii jest opracowywana i wdra¿ana,
procedura ta musi byæ bardziej otwarta i ³atwiejsza do obserwacji i zrozumienia.
Komisja bêdzie zatem regularnie dostarcza³a aktualnych informacji

on-line na

temat opracowywania polityki, na wszystkich etapach procesu decyzyjnego;
nale¿y wzmocniæ wiêzi z w³adzami regionalnymi i lokalnymi oraz ze spo³eczeñ-
stwem obywatelskim, a odpowiedzialnoϾ w tej kwestii spoczywa przede
wszystkim na pañstwach cz³onkowskich. Komisja ze swej strony:

••

podejmie, ju¿ na wczesnym etapie opracowywania polityki, bardziej systema-
tyczny dialog z przedstawicielami w³adz regionalnych i lokalnych, poprzez
stowarzyszenia narodowe i europejskie;

••

zapewni wiêksz¹ elastycznoœæ stosowania prawodawstwa wspólnotowego,
z uwzglêdnieniem specyfiki regionalnej i lokalnej;

••

ustali i opublikuje podstawowe za³o¿enia dotycz¹ce konsultacji na temat
polityki Unii Europejskiej;

••

wychodz¹c poza te za³o¿enia, w niektórych dziedzinach ustanowi part-
nerstwa; zobowi¹zuje siê równie¿ do szerszych konsultacji, w zamian za
lepsze gwarancje otwartoœci i reprezentatywnoœci konsultowanych orga-
nizacji.

LLeeppsszzaa ppoolliittyykkaa,, lleeppsszzee rreegguullaaccjjee ii lleeppsszzee rreezzuullttaattyy

Aby udoskonaliæ swoj¹ politykê, Unia musi przede wszystkim zbadaæ, czy dane
dzia³anie jest niezbêdne, a jeœli tak, to czy powinno byæ ono podjête na poziomie
Unii Europejskiej. Jeœli oka¿e siê to konieczne, Unia powinna przewidzieæ ró¿ne
instrumenty polityki.

W przypadku stanowienia prawa, Unia powinna znaleŸæ metody przyspie-
szenia procesu legislacyjnego. Musi te¿ ustaliæ równowagê miêdzy narzuce-
niem jednolitego postêpowania, tam gdzie to jest konieczne, a wprowadza-
niem wiêkszej elastycznoœci w sposobie stosowania regu³ w praktyce; musi
te¿ umocniæ zaufanie do opinii ekspertów i ich wp³ywu na decyzje w sprawie
stosownych polityk.

Komisja:

••

bêdzie popiera³a czêstsze stosowanie ró¿nych instrumentów polityki (rozpo-
rz¹dzeñ, dyrektyw ramowych, mechanizmów wzajemnej regulacji);

••

znacznie uproœci obecne prawo wspólnotowe i bêdzie zachêca³a pañstwa
cz³onkowskie do upraszczania krajowych regulacji wdra¿aj¹cych zasady
wspólnotowe;

••

ustali regu³y postêpowania w stosunku do zamawiania i wykorzystywania
ekspertyz, tak by by³o jednoznacznie wiadomo, jaka jest opinia, kto jest jej
autorem, jak jest wykorzystywana i jakie s¹ jeszcze inne opinie.

Bardziej rygorystyczne stosowanie prawodawstwa wspólnotowego jest konieczne
nie tylko po to, by zagwarantowaæ skutecznoœæ rynku wewnêtrznego, ale tak¿e
by umocniæ wiarygodnoœæ Unii i jej instytucji.

Komisja:

••

ustali kryteria ukierunkowania swych dzia³añ dochodzeniowych na ewentu-
alne naruszenia prawa wspólnotowego;

••

okreœli kryteria powo³ywania nowych agencji regulacyjnych i ich mo¿liwoœci
operacyjnych.

2211

MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ • URZ¥D KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

UU

nniiaa

EE

uurr

oopp

eejjss

kkaa

Z

Zaarrzz¹¹ddzzaanniiee œœw

wiiaatteem

m

Bia³a Ksiêga wychodzi poza Europê, daj¹c asumpt do debaty nad zarz¹dzaniem
œwiatem. Unia Europejska powinna siê staraæ stosowaæ zasady dobrego zarz¹-
dzania w swoich globalnych zobowi¹zaniach. Powinna d¹¿yæ do podniesienia
skutecznoœci i kompetencji wykonawczych instytucji miêdzynarodowych.

Komisja:

••

usprawni dialog z czynnikami rz¹dowymi i pozarz¹dowymi pañstw trzecich
podczas opracowywania propozycji politycznych o charakterze miêdzynaro-
dowym;

••

zaproponuje dokonanie przegl¹du miêdzynarodowej reprezentacji Unii, tak
by mog³a ona czêœciej przemawiaæ jednym g³osem.

SSkkoonncceennttrroow

waanniiee pprraacc iinnssttyyttuuccjjii

Instytucje Unii Europejskiej i pañstw cz³onkowskich musz¹ wspólnie dzia³aæ
przy okreœlaniu globalnej strategii unijnej polityki. Powinny odpowiednio ukierun-
kowaæ politykê Unii i usprawniæ jej efektywnoœæ.

Komisja:

••

wzmo¿e wysi³ki na rzecz spójnoœci polityki i okreœlania celów d³ugotermino-
wych;

••

na najbli¿szej Konferencji Miêdzyrz¹dowej przedstawi propozycje nowego
ukierunkowania swej odpowiedzialnoœci wykonawczej.

Komisja apeluje do Rady UE, aby ta wzmocni³a sw¹ zdolnoœæ do podejmowania
decyzji, wychodz¹c poza ró¿ne interesy sektorowe. Rada powinna równie¿ ustano-
wiæ silniejsze wiêzi miêdzy polityk¹ Unii Europejskiej a dzia³aniem na poziomie naro-
dowym. Przyjmuj¹c na siebie, zgodnie z metod¹ wspólnotow¹, odpowiedzialnoœæ
polityczn¹, Rada UE stworzy³aby Radzie Europejskiej mo¿liwoœæ skoncentrowania
siê na definiowaniu i dozorowaniu d³ugoterminowych kierunków strategicznych.

Rada i Parlament Europejski powinny siê w wiêkszym stopniu skupiæ na definio-
waniu zasadniczych elementów polityki oraz na kontroli ich wykonania. Parla-
ment powinien wzmocniæ sw¹ rolê, uwzglêdniaj¹c w debacie politycznej pogl¹dy
swych wyborców.

JJaakk m

moo¿¿nnaa pprrzzeekkaazzaaææ ssw

woojjee uuw

waaggii ddoo BBiiaa³³eejj K

Kssiiêêggii

Uwagi dotycz¹ce niniejszej Bia³ej Ksiêgi mo¿na zg³aszaæ bezpoœrednio do Komisji
do 31 marca 2002 r. Strona internetowa „Governance” (http: europa.eu.int/comm/
governance/index_en. htm) bêdzie zawieraæ aktualne informacje i linki do inte-
raktywnych dyskusji; bêd¹ to, miêdzy innymi, forum na temat rz¹dzenia, pro-
wadzone przez czynniki instytucjonalne i pozarz¹dowe, debaty nad przysz³o-
œci¹ Europy, a tak¿e portal Komisji poœwiêcony interaktywnemu wypracowy-
waniu poszczególnych polityk.
Komentarze przeznaczone dla Komisji nale¿y wysy³aæ pod adresem elektro-
nicznym: [e-mail]

lub pocztowym:

G

Goovveerrnnaannccee W

Whhiittee PPaappeerr

EEuurrooppeeaann C

Coom

mm

miissssiioonn

C

C8800 0055//6666
R

Ruuee ddee llaa LLooii 220000
BB--11004499 BBrruuxxeelllleess

Nadsy³ane komentarze bêd¹ umieszczane na stronie internetowej. Jeœli nie ¿yczycie
sobie Pañstwo ich publikacji, nale¿y zastrzec sobie poufnoœæ.

2222

II..

D

DLLA

AC

CZ

ZEEG

GO

O R

REEFFO

OR

RM

MO

OW

WA

AÆ

Æ Z

ZA

AR

RZ

Z¥

¥D

DZ

ZA

AN

NIIEE EEU

UR

RO

OPP¥

¥??

Przez pó³ wieku integracja europejska gwarantowa³a stabilnoœæ, pokój i dobrobyt.
Przyczyni³a siê do podniesienia poziomu ¿ycia i utworzenia rynku wewnêtrznego,
tym samym zapewniaj¹c Unii wiêkszy autorytet w œwiecie. Pozwoli³a osi¹gn¹æ
rezultaty, które by³y poza zasiêgiem pañstw dzia³aj¹cych samodzielnie. Przyci¹-
ga³a kolejnych kandydatów, a w ci¹gu kilku lat rozszerzenie nabierze wymiaru
kontynentalnego. S³u¿y³a równie¿ w ca³ym œwiecie za wzór integracji regionalnej.

Rezultaty te osi¹gniêto w sposób demokratyczny. Unia opiera siê na rz¹dach
prawa. Mo¿e siê odwo³ywaæ do Karty Praw Podstawowych, dysponuje podwój-
nym mandatem demokratycznym, poprzez Parlament reprezentuj¹cy obywateli
UE i Radê reprezentuj¹c¹ wybrane [demokratycznie] rz¹dy pañstw cz³onkow-
skich.

Mimo tych sukcesów wielu Europejczyków nie czuje zwi¹zku z dzia³alnoœci¹
Unii, przy czym nie chodzi tu tylko o instytucje europejskie, ale tak¿e politykê
i instytucje polityczne w ca³ym œwiecie. W przypadku Unii jest to jednak wyra-
zem szczególnych napiêæ i niepewnoœci co do istoty Unii, jej przysz³oœci, zasiêgu
geograficznego, celów politycznych i sposobu dzielenia w³adzy z pañstwami
cz³onkowskimi.

Coraz mniejszy wskaŸnik udzia³u w wyborach do Parlamentu Europejskiego
oraz irlandzkie „nie” œwiadcz¹ równie¿ o tym, ¿e rozdŸwiêk miêdzy Uni¹ Euro-
pejsk¹ a tymi, którym ona s³u¿y, stale siê powiêksza:

••

Unia jest postrzegana jako niezdolna do skutecznego dzia³ania tam, gdzie taka
potrzeba jest wyraŸnie akcentowana, na przyk³ad w dziedzinie zwalczania
bezrobocia, zapewnienia bezpieczeñstwa ¿ywnoœci, walki z przestêpczoœci¹,
zapobiegania konfliktom, do jakich dochodzi przy jej granicach, oraz tam,
gdzie w grê wchodzi jej rola w œwiecie.

••

W przypadkach gdy Unia dzia³a skutecznie, rzadko to dzia³anie jest trakto-
wane jako jej zas³uga. Obywatele nie dostrzegaj¹, ¿e poszerzenie zakresu ich
praw i poprawa jakoœci ¿ycia wynikaj¹ w rzeczywistoœci bardziej z decyzji
na poziomie europejskim ni¿ z decyzji rz¹dów ich krajów. Jednoczeœnie ocze-
kuj¹ od Unii, ¿e bêdzie dzia³a³a równie skutecznie i w sposób równie widoczny
jak ich rz¹dy.

••

Tak¿e pañstwa cz³onkowskie nie informuj¹ w dostateczny sposób o tym, co
robi Unia, a co nale¿y do ich obowi¹zków. Pañstwa cz³onkowskie zbyt ³atwo
gani¹ Brukselê za trudne decyzje, które zosta³y przyjête wspólnie, a nawet
o które dopominano siê wczeœniej.

••

Wreszcie wielu ludzi nie rozró¿nia instytucji: nie rozumiej¹, kto podejmuje
decyzje ich dotycz¹ce i nie uwa¿aj¹ instytucji za skutecznych poœredników
przekazuj¹cych ich opinie i troski.

Obywatele jednak nie czuj¹ siê w mniejszym stopniu Europejczykami. Wci¹¿
oczekuj¹ podjêcia na poziomie europejskim dzia³añ w ró¿nych dziedzinach, ale
nie licz¹ ju¿ na spójny system, który móg³by przynieœæ rezultaty, jakich siê spodzie-
waj¹. Inaczej mówi¹c, mimo rozczarowañ oczekiwania wci¹¿ istniej¹.

Debata nad przysz³oœci¹ Europy i znaczenie Bia³ej Ksiêgi
To rozczarowanie [Europejczyków], a tak¿e podstawowe kwestie zwi¹zane
z przysz³oœci¹ Europy bêd¹ przedmiotem wnikliwej debaty a¿ do najbli¿szej
Konferencji Miêdzyrz¹dowej. Unia powinna jednak ju¿ teraz, przygotowuj¹c
kolejne zmiany instytucjonalne, zainicjowaæ proces reform. W ramach obecnych
traktatów mo¿na jeszcze wiele zrobiæ, by zmodyfikowaæ funkcjonowanie Unii.
Dlatego te¿ Komisja zdecydowa³a siê przedstawiæ – na pocz¹tku 2000 r., cel stra-

Dlaczego

reformowaæ

zarz¹dzanie

Europ¹?

2233

MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ • URZ¥D KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

UU

nniiaa

EE

uurr

oopp

eejjss

kkaa

tegiczny na d³ugo przed spotkaniem Rady Europejskiej w Nicei – reformê zarz¹-
dzania Europ¹

2

.

Reforma ta dotyczy sposobu, w jaki UE korzysta z w³adzy powierzonej jej przez
obywateli. Skupia siê na tym, jak mo¿na i nale¿a³oby dzia³aæ. Celem jej jest pod-
jêcie dzia³añ inspiruj¹cych politykê, któr¹ charakteryzuj¹ aktywne uczestnictwo
i odpowiedzialnoœæ. Lepsze spo¿ytkowanie w³adzy powinno zbli¿yæ UE do jej
obywateli i zwiêkszyæ skutecznoœæ [unijnej] polityki. W tym celu Unia musi lepiej
korzystaæ z ró¿nych instrumentów polityki powszechnej, takich jak: legislacja,
dialog spo³eczny, finansowanie strukturalne i programy dzia³añ. Przyczyni³oby
siê to do umocnienia metody wspólnotowej.

Reforma zarz¹dzania Europ¹ zak³ada bezwzglêdne skoncentrowanie siê Komisji
na jej g³ównej misji. Propozycje zawarte w niniejszym dokumencie poprawi¹
sposób podejmowania inicjatyw. Bêd¹ one bardziej klarowne i skuteczne, co u³atwi
prowadzenie polityki i zmaksymalizuje efekty dzia³añ prowadzonych przez
Komisjê jako stra¿nika traktatów.

C

Czzyym

m jjeesstt m

meettooddaa w

wssppóóllnnoottoow

waa??

Metoda wspólnotowa gwarantuje zarazem ró¿norodnoœæ i skutecznoœæ Unii,
zapewnia sprawiedliwe traktowanie wszystkich, bez wyj¹tku, pañstw cz³on-
kowskich. Daje œrodki rozstrzygania, w przypadku sprzecznych interesów, za
pomoc¹ dwóch spójnych regu³, czyli ochrony interesu ogólnego na poziomie
Komisji oraz przedstawicielstwa demokratycznego, europejskiego i narodowego
na poziomie Rady i Parlamentu, wraz z legislatur¹ unijn¹.

Jedynie K

Koom

miissjjaa EEuurrooppeejjsskkaa mo¿e zg³aszaæ inicjatywy ustawodawcze i poli-

tyczne. Jej niezale¿noœæ wzmacnia zdolnoœæ do realizacji polityki, sprawowania
funkcji stra¿niczki Traktatu i reprezentowania Wspólnoty w negocjacjach miêdzy-
narodowych.
Akty prawne i bud¿etowe przyjmuj¹ R

Raaddaa U

Unniiii EEuurrooppeejjsskkiieejj [[R

Raaddaa m

miinniissttrróów

w]]

(reprezentuj¹ca pañstwa cz³onkowskie) i PPaarrllaam

meenntt EEuurrooppeejjsskkii (reprezentuj¹cy

obywateli). Stosowanie w Radzie g³osowania wiêkszoœci¹ kwalifikowan¹ jest
zasadniczym elementem zapewnienia skutecznoœci tej metody. Realizacjê poli-
tyki powierzono Komisji i w³adzom pañstwowym.
TTrryybbuunnaa³³ SSpprraaw

wiieeddlliiw

wooœœccii gwarantuje respektowanie rz¹dów prawa.

Komisja nie mo¿e samodzielnie poprawiæ jakoœci zarz¹dzania Europ¹, a zatem
i niniejsza Bia³a Ksiêga nie mo¿e byæ uwa¿ana za panaceum. Zmiana wymaga
zgodnego dzia³ania wszystkich instytucji europejskich, obecnych i przysz³ych
pañstw cz³onkowskich, w³adz regionalnych i lokalnych oraz spo³eczeñstwa obywa-
telskiego. Do nich przede wszystkim jest adresowany ten dokument. Ich zaanga-
¿owanie na rzecz reformy zarz¹dzania Europ¹ bêdzie mia³o zasadnicze znaczenie
dla budowy zaufania przed kolejnym cyklem reformy instytucjonalnej. Przedsta-
wiciele wybierani na ró¿nych poziomach, a zw³aszcza narodowym, maj¹ w tym
kontekœcie do odegrania zasadnicz¹ rolê.

Wiarygodnoœæ Unii bêdzie ostatecznie oceniana poprzez jej zdolnoœæ do wnoszenia
wartoœci dodanej do polityki poszczególnych pañstw i do umo¿liwienia reakcji
na niepokoje obywateli na poziomach europejskim i œwiatowym. Bia³a Ksiêga
zawiera spis instrumentów niezbêdnych do wzmocnienia spójnoœci polityki Unii
i u³atwienia prac ró¿nych instytucji. Jednym z zasadniczych za³o¿eñ jest to, by
dzia³anie Unii Europejskiej by³o zrównowa¿one i proporcjonalne do realizowanych

2

Pojêcie „zarz¹dzanie” (

governance) oznacza zasady, procedury i zachowania, które maj¹ wp³yw na

sprawowanie w³adzy na poziomie europejskim, zw³aszcza z punktu widzenia otwartoœci, uczestnictwa,

odpowiedzialnoœci, skutecznoœci i spójnoœci.

2244

celów politycznych. Koniecznoœæ ta bêdzie jeszcze bardziej nagl¹ca w rozszerzonej
Unii. Reforma zarz¹dzania Europ¹ uczyni Uniê bardziej zdoln¹ do wp³ywania
na bieg wydarzeñ na œwiecie.

Co po Bia³ej Ksiêdze
Bia³a Ksiêga zawiera pierwsz¹ grupê œrodków, z których niektóre u³atwi¹ Komisji
skupienie siê na jej zasadniczych celach. Te œrodki zostan¹ niezw³ocznie wdro¿one
i powinny zainicjowaæ zmiany równie¿ i w innych instytucjach. Niniejszy doku-
ment uruchamia jednoczeœnie proces konsultacji na temat koniecznych dzia³añ
uzupe³niaj¹cych, g³ównie podejmowanych przez inne instytucje oraz pañstwa
cz³onkowskie.

Publiczne konsultacje dotycz¹ce niniejszej Bia³ej Ksiêgi bêd¹ trwa³y do 31 marca
2002 r., dziêki wykorzystywaniu sieci ponad 2,5 tys. organizacji i osób prywat-
nych z ca³ej Europy, w tym tak¿e pañstw kandyduj¹cych, które ju¿ uczestniczy³y
w debacie na temat zarz¹dzania Europ¹

3

. Do koñca 2002 r. Komisja sporz¹dzi

raport z tej debaty i wyci¹gnie wnioski z konsultacji. Bilans ten powinien pozwoliæ
na stworzenie podstaw dodatkowej wspó³pracy instytucji w zakresie reformy
zarz¹dzania Europ¹, w ramach istniej¹cych traktatów.

Tymczasem zostanie zintensyfikowana debata nad przysz³oœci¹ Europy, która
ma doprowadziæ do zmian instytucjonalnych podczas kolejnej Konferencji Miêdzy-
rz¹dowej. Komisja bêdzie aktywnie uczestniczyæ w przygotowaniach do posie-
dzenia Rady Europejskiej w Laeken, przedstawiaj¹c swój punkt widzenia na cele
polityczne, jakie powinna realizowaæ Unia Europejska, oraz na niezbêdne do ich
osi¹gniêcia ramy instytucjonalne. W tym dzia³aniu Komisja bêdzie siê opiera³a
równie¿ na zasadach okreœlonych w niniejszej Bia³ej Ksiêdze. Ponadto Ksiêga ta
zawiera wytyczne dla przysz³oœci Europy i wskazuje dziedziny, w których bez
odpowiednich zmian traktatowych nowe metody funkcjonowania nie bêd¹ sku-
teczne.

IIII.. Z

ZA

ASSA

AD

DY

Y D

DO

OBBR

REEG

GO

O Z

ZA

AR

RZ

Z¥

¥D

DZ

ZA

AN

NIIA

A

Podwalinê dobrego zarz¹dzania oraz zmian proponowanych w niniejszej Bia³ej
Ksiêdze stanowi piêæ zasad:

otwartoϾ, uczestnictwo, odpowiedzialnoϾ, skutecz-

noœæ i spójnoœæ. Ka¿da z nich ma podstawowe znaczenie dla bardziej demokra-
tycznego zarz¹dzania, stanowi¹c istotê demokracji i rz¹dów prawa w pañstwach
cz³onkowskich. Zasady te stosuje siê na wszystkich poziomach zarz¹dzania:
œwiatowym, europejskim, regionalnym, lokalnym. Maj¹ one szczególn¹ wagê
dla Unii, jeœli zamierza ona sprostaæ wyzwaniom przedstawionym w poprzed-
nim rozdziale.

••

O

Ottw

waarrttooœœææ. Instytucje powinny funkcjonowaæ w sposób bardziej przejrzysty.

Wspólnie z pañstwami cz³onkowskimi powinny aktywnie przekazywaæ infor-
macje o tym, co Unia robi i jakie decyzje podejmuje. Powinny u¿ywaæ jêzyka
przystêpnego i zrozumia³ego dla szerokich krêgów spo³ecznych; ma to
szczególne znaczenie dla zwiêkszenia zaufania np. do instytucji o skompliko-
wanej strukturze.

••

U

Ucczzeessttnniiccttw

woo. Jakoœæ, rzeczowoœæ i skutecznoœæ polityk Unii zale¿y od szero-

kiego uczestnictwa obywateli na wszystkich etapach, od koncepcji a¿ po
prowadzenie polityk. Aktywne uczestnictwo powinno zwiêkszyæ zaufanie

3

U Ÿróde³ tych refleksji s¹ wewnêtrzne grupy w Komisji. Ich raporty, opublikowane równoczeœnie z niniejsz¹

Bia³¹ Ksiêg¹, s¹ dostêpne na wspomnianej wy¿ej stronie internetowej „Governance”. Informacje tam

zawarte nie s¹ oficjalnym stanowiskiem Komisji. Przeprowadzone w piêtnastu pañstwach cz³onkowskich

i dziewiêciu pañstwach kandyduj¹cych badania opinii publicznej równie¿ przyczyni³y siê do przygoto-

wania niniejszego dokumentu.

Zasady dobrego

zarz¹dzania

2255

MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ • URZ¥D KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

UU

nniiaa

EE

uurr

oopp

eejjss

kkaa

do rezultatów koñcowych i do instytucji kszta³tuj¹cych politykê. W decydu-
j¹cej mierze uczestnictwo zale¿y od przyjêcia przez administracje centralne,
przy formowaniu i wprowadzaniu unijnych polityk, postawy odwo³uj¹cej
siê w³aœnie do powszechnego uczestnictwa.

••

O

Oddppoow

wiieeddzziiaallnnooœœææ. Nale¿y wyjaœniæ rolê ka¿dego uczestnika procesu legisla-

cyjnego i wykonawczego. Ka¿da instytucja UE musi informowaæ o swoim
dzia³aniu na rzecz Europy i ponosiæ za nie odpowiedzialnoœæ. Konieczna jest
równie¿ wiêksza przejrzystoœæ i odpowiedzialnoœæ pañstw cz³onkowskich
oraz tych wszystkich, którzy uczestnicz¹ w przygotowywaniu i wprowadzaniu
w ¿ycie polityk UE na ka¿dym poziomie.

••

SSkkuutteecczznnooœœææ. Œrodki dzia³ania powinny byæ skuteczne; nale¿y je podejmowaæ
w odpowiednim momencie; powinny wywo³ywaæ po¿¹dany efekt, co zale¿y
od jasnego okreœlenia zadañ i oceny ich przysz³ego wp³ywu, a tak¿e oceny
wczeœniejszych doœwiadczeñ. Skutecznoœæ wymaga równie¿, aby Unia Euro-
pejska stosowa³a swe polityki w sposób proporcjonalny oraz by decyzje by³y
podejmowane na poziomie najbardziej po temu stosownym.

••

SSppóójjnnooœœææ. Prowadzone polityki i podejmowane dzia³ania musz¹ byæ spójne
i ca³kowicie zrozumia³e. Unii potrzebna jest wiêksza spójnoœæ: poszerza siê
zakres jej zadañ. Rozszerzenie doprowadzi do wiêkszej ró¿norodnoœci Unii.
Wyzwania, które nale¿y podj¹æ, takie jak zmiany klimatyczne czy ewolucja
demograficzna, wykraczaj¹ poza ramy polityk sektorowych, na których zbudo-
wano Uniê. Spo³ecznoœci regionalne i lokalne s¹ w coraz wiêkszym stopniu
objête polityk¹ Unii. Spójnoœæ wymaga politycznego przywództwa i przyjêcia
pe³nej odpowiedzialnoœci przez instytucje, w celu zagwarantowania spójnego
podejœcia w ramach kompleksowego systemu.

Ka¿da z tych zasad jest wa¿na. Nie mog¹ one jednak byæ urzeczywistniane drog¹
odrêbnych dzia³añ. Polityka nie bêdzie skuteczna, jeœli nie zostanie opracowana,
wdro¿ona i prowadzona w sposób bardziej spójny.

Stosowanie tych piêciu omówionych zasad wzmacnia zasady pprrooppoorrccjjoonnaallnnooœœccii
ii ssuubbssyyddiiaarrnnooœœccii. Od koncepcji polityki a¿ do jej wdro¿enia wybór poziomu inter-
wencji (od wspólnotowego po lokalny) oraz instrumentów polityki musz¹ byæ
odpowiednie do zamierzonych celów. Przed podjêciem inicjatywy zasadnicz¹
spraw¹ jest systematyczne sprawdzenie: a) czy interwencja w³adz publicznych
jest rzeczywiœcie konieczna; b) czy poziom europejski jest najbardziej odpowiedni;
c) czy podjête kroki s¹ odpowiednie do celów.

Unia tak¿e siê zmienia. Jej program prac obejmuje politykê zagraniczn¹ i obron-
noœæ, imigracjê i walkê z przestêpczoœci¹. Unii przybywaj¹ nowi cz³onkowie.
Nie bêdzie ju¿ oceniana tylko na podstawie zdolnoœci do eliminowania ograni-
czeñ w wymianie handlowej czy do tworzenia wspólnego rynku; jej legitymizacj¹
jest dziœ kwesti¹ uczestnictwa i zaanga¿owania. Inaczej mówi¹c, model „linearny”,
polegaj¹cy na podejmowaniu decyzji politycznych na szczycie, musi zostaæ zast¹-
piony przez nietypowy kr¹g, opieraj¹cy siê na wspó³dzia³aniu, sieci i na uczest-
nictwie na wszystkich poziomach, od okreœlenia polityki a¿ po jej wprowadzenie
w ¿ycie.

IIIIII.. PPR

RO

OPPO

ON

NO

OW

WA

AN

NEE Z

ZM

MIIA

AN

NY

Y

Proponowane zmiany przedstawiono w czterech nastêpuj¹cych grupach: pierwsza
skupia œrodki zmierzaj¹ce do zwiêkszenia uczestnictwa w opracowywaniu
i wprowadzaniu polityki UE; druga dotyczy poprawy jakoœci i wdra¿ania poli-

Proponowane

zmiany

2266

tyki wspólnotowej. Trzecia zak³ada wzmocnienie wiêzi miêdzy zarz¹dzaniem
Europ¹ i rol¹ Unii w œwiecie, czwarta wi¹¿e siê z rol¹ instytucji.

33..11.. Z

Zw

wiiêêkksszzeenniiee w

wssppóó³³uucczzeessttnniiccttw

waa

Sprawiæ, aby sposób funkcjonowania Unii by³ bardziej przejrzysty…
Demokracja zale¿y od zdolnoœci obywateli do brania udzia³u w debacie publicz-
nej. Aby to czyniæ, musz¹ oni mieæ dostêp do wiarygodnych informacji na temat
spraw europejskich i mo¿liwoœæ dok³adnego obserwowania ka¿dego z etapów
procesu politycznego. W 2001 r. dosz³o w tej mierze do znacz¹cego postêpu,
dziêki przyjêciu nowych zasad przyznaj¹cych obywatelom szerszy dostêp do
dokumentów Wspólnoty.

Instytucje i pañstwa cz³onkowskie powinny jednak iinnffoorrm

moow

waaææ bbaarrddzziieejj aakkttyyw

wnniiee

sszzeerrookkiiee kkrrêêggii ssppoo³³eecczznnee oo sspprraaw

waacchh eeuurrooppeejjsskkiicchh. Polityka informacyjna prowa-

dzona przez Komisjê i inne instytucje

4

bêdzie wspieraæ wysi³ki zmierzaj¹ce do

dostarczania informacji na poziomach krajowym i lokalnym, odwo³uj¹c siê, jeœli
to mo¿liwe, do istniej¹cych sieci, organizacji o znaczeniu podstawowym, w³adz
pañstwowych, regionalnych i lokalnych. Jeœli Unia chce zapobiec wy³¹czeniu
du¿ej czêœci ludnoœci, informacje powinny byæ dostosowane do potrzeb i proble-
mów ujawniaj¹cych siê na poziomie lokalnym, we wszystkich jêzykach oficjal-
nych – to wyzwanie bêdzie ros³o wraz z rozszerzaniem UE.

Techniki informacji i komunikacji maj¹ tu do odegrania znaczn¹ rolê. I tak, strona
internetowa Unii Europejskiej – EUROPA

5

musi byæ interaktywn¹ platform¹ infor-

macji, dialogu i debaty, ³¹cz¹c sieci o podobnym charakterze w ca³ej Unii.

Tylko lepsze i szersze informowanie i komunikacja mog¹ doprowadziæ do wzmoc-
nienia obywatelskiego poczucia przynale¿noœci do Europy. Chodzi tu o stworzenie
ponadnarodowej przestrzeni, w której spo³ecznoœci ró¿nych krajów bêd¹ mog³y
omawiaæ to, co uwa¿aj¹ za najwiêksze wyzwania stoj¹ce przed Uni¹. Decydenci
polityczni mogliby w ten sposób pozostawaæ w kontakcie z europejsk¹ opini¹
publiczn¹, a dialog ten móg³by im wskazywaæ, które z projektów europejskich
zyskuj¹ zgodê spo³eczeñstw.

PROPONOWANE DZIA£ANIA

Dotrzeæ do obywatela za poœrednictwem demokracji regionalnej i lokalnej…
Poszerzanie dzia³añ Unii w ci¹gu ostatnich 15 lat zbli¿y³o j¹ do regionów, miast
i spo³ecznoœci lokalnych, na których obecnie spoczywa obowi¹zek wdra¿ania

Instytucje europejskie powinny w 2002 r. kontynuowaæ rozbudowê EUR-LEX

6

,

jako jedynego miejsca konsultacji

on-line we wszystkich jêzykach, która pozwala

opinii publicznej œledziæ propozycje polityczne od pocz¹tku procesu a¿ po pod-
jêcie decyzji.

Na pocz¹tku 2002 r. Rada i Parlament Europejski powinny jak najszybciej
udostêpniæ informacje dotycz¹ce wszystkich etapów procesu wspó³decydowania,
zw³aszcza w odniesieniu do fazy koñcowej, tzw. procedury zgody.

Pañstwa cz³onkowskie powinny promowaæ debatê publiczn¹ w kwestiach euro-
pejskich.

4

Patrz: informacja Komisji o nowych ramach wspó³pracy na rzecz polityki informacyjnej i komunikacji

Unii Europejskiej, COM (2001) 354 z 27.06.2001 r.

5

www.europa.eu.int

6

Portal EUR-LEX ju¿ obecnie oferuje okno z dostêpem do informacji dotycz¹cych prawa wspólnotowego,

przyjêtego i bêd¹cego w trakcie zatwierdzania (www. europa. eu. int/eur-lex/fr/index. html).

Zwiêkszenie

wspó³uczest-

nictwa

2277

MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ • URZ¥D KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

UU

nniiaa

EE

uurr

oopp

eejjss

kkaa

polityk UE, poczynaj¹c od rolnictwa i funduszy strukturalnych a¿ po normy
dotycz¹ce ochrony œrodowiska. Wiêkszy udzia³ w³adz regionalnych i lokalnych
w politykach Unii odzwierciedla te¿, w niektórych pañstwach cz³onkowskich,
coraz wiêksz¹ odpowiedzialnoœæ i zaanga¿owanie ich obywateli oraz podstawo-
wych organizacji w demokracjê lokaln¹

7

.

Jednak obecny sposób funkcjonowania Unii nie powala na wystarczaj¹cy wspó³-
udzia³ w ramach partnerstwa na ró¿nych poziomach, w które rz¹dy centralne
anga¿owa³yby w pe³ni swoje regiony i miasta przy wypracowywaniu polityk
europejskich. W tych spo³ecznoœciach czêste jest przekonanie, ¿e mimo wiêkszej
odpowiedzialnoœci, która na nie spada przy wdra¿aniu polityk wspólnotowych,
ich rola poœrednika, wybieranego i reprezentatywnego, w kontaktach z ludnoœci¹
nie jest wykorzystywana.

Przepisom prawnym ustanowionym przez Radê i Parlament Europejski zarzuca
siê równie¿, ¿e s¹ zbyt szczegó³owe i Ÿle dostosowane do warunków i doœwiad-
czeñ lokalnych, czêsto pozostaj¹c w sprzecznoœci z pocz¹tkowymi propozycjami
zg³oszonymi przez Komisjê.

Krytykowana jest zreszt¹ nie tylko Unia. Podstawowa odpowiedzialnoœæ za w³¹-
czenie do polityki Unii poziomów regionalnych i lokalnych wci¹¿ spoczywa na
w³adzach krajowych, i nadal powinna do nich nale¿eæ. Rz¹dy narodowe s¹ jednak
czêsto postrzegane jako te, które nie uwzglêdniaj¹ w wystarczaj¹cym stopniu
czynników regionalnych i lokalnych w trakcie przygotowywania stanowiska
wobec polityk wspólnotowych. Ka¿de pañstwo cz³onkowskie musi przewidzieæ
odpowiednie mechanizmy szerokich konsultacji podczas badania i wdra¿ania
decyzji i polityk europejskich o wymiarze terytorialnym. Procedury decyzji poli-
tycznych w Unii Europejskiej, a zw³aszcza ich kalendarz, powinny umo¿liwiæ
pañstwom cz³onkowskim uwzglêdnianie doœwiadczeñ regionalnych i lokalnych
oraz wyci¹ganie z nich wniosków.

W celu stworzenia lepszego partnerstwa miêdzy ró¿nymi poziomami konieczne
s¹ dodatkowe dzia³ania w trzech dziedzinach:

••

U

Ucczzeessttnniiccttw

woo w

w pprrzzyyggoottoow

wyyw

waanniiuu ppoolliittyykk. Na poziomie wspólnotowym

Komisja powinna czuwaæ nad tym, by w jej propozycjach politycznych by³y
uwzglêdniane realia i doœwiadczenia regionalne oraz lokalne. W tym celu
powinna systematycznie prowadziæ dialog z europejskimi i narodowymi
stowarzyszeniami regionalnymi i lokalnymi, z poszanowaniem przepisów
konstytucyjnych i systemów administracyjnych. Komisja popiera wysi³ki
podjête w celu wzmocnienia wspó³pracy miêdzy stowarzyszeniami a Komi-
tetem Regionów. Ponadto wymiana personelu i praktyki w administracji ró¿-
nych poziomów mog¹ siê przyczyniæ do polepszenia znajomoœci celów poli-
tycznych, metod i narzêdzi pracy w tych instytucjach.

••

W

Wiiêêkksszzaa eellaassttyycczznnooœœææ. Z racji zró¿nicowania warunków lokalnych mo¿e siê oka-
zaæ trudne ustanowienie takich rozporz¹dzeñ obejmuj¹cych ca³oœæ Unii, która
nie by³yby nadmiernie z³o¿one. Prawo i programy o du¿ym znaczeniu teryto-
rialnym powinny byæ wdra¿ane szczególnie elastycznie, tak by zosta³a utrzyma-
na – w ramach rynku wewnêtrznego – równoœæ warunków konkurencji.

Komisja proponuje równie¿ przeprowadzenie pewnej próby: chodzi³oby
o sprawdzenie, z poszanowaniem uregulowañ istniej¹cego Traktatu, czy wdra-
¿anie niektórych polityk wspólnotowych mo¿na by poprawiæ dziêki trójstron-
nym umowom zadaniowym. By³yby one zawierane miêdzy pañstwami cz³on-
kowskimi, wyznaczonymi przez nie regionami i spo³ecznoœciami lokalnymi oraz

7

Zobacz opiniê Komitetu Regionów z 14 grudnia 2000 r. „Nowe formy rz¹dzenia: Europa, rama dla

obywatelskich inicjatyw” (CdR 186/2000).

2288

Komisj¹. Rz¹dy centralne odgrywa³yby podstawow¹ rolê przy zawieraniu umów
i pozostawa³yby odpowiedzialne za ich wykonanie. W myœl umowy wyznaczona
przez pañstwo cz³onkowskie w³adza poni¿ej poziomu krajowego zobowi¹¿e siê
do prowadzenia konkretnych dzia³añ prowadz¹cych do realizacji celów wyzna-
czonych przez ustawodawstwo pierwotne. Umowa bêdzie musia³a zawieraæ
sposoby monitorowania. Metodê tê stosowa³oby siê do rozporz¹dzeñ i dyrektyw
w dziedzinach, w których w³adze publiczne poziomu ni¿szego ni¿ krajowy by³yby
kompetentne do stosownego dzia³ania w ramach krajowego systemu instytucjo-
nalnego czy administracyjnego. Do tej próby mog³aby pos³u¿yæ polityka z zakresu
ochrony œrodowiska. Komisja zaanga¿owa³a siê ponadto na rzecz przyjêcia w przy-
sz³oœci bardziej zdecentralizowanego podejœcia w polityce regionalnej

8

.

••

O

Oggóóllnnaa ssppóójjnnooœœææ ppoolliittyykkii. Nale¿y wzi¹æ pod uwagê konsekwencje terytorialne
polityki wspólnotowej w dziedzinach takich, jak transport, energetyka czy
œrodowisko. Polityki te powinny siê ³¹czyæ w spójn¹ ca³oœæ, tak jak to przewi-
duje drugi raport Unii Europejskiej o spójnoœci; nale¿y unikaæ podejœcia zanadto
sektorowego. Równie¿ decyzje podejmowane na poziomach regionalnym
i lokalnym powinny byæ zgodne z zasadami stanowi¹cymi pod³o¿e bardziej
trwa³ego i zrównowa¿onego rozwoju przestrzennego w Unii.

Komisja zamierza wykorzystaæ pog³êbiony dialog z pañstwami cz³onkowskimi,
ich regionami i miastami do przygotowania wskaŸników pozwalaj¹cych okre-
œliæ dziedziny, w których niezbêdne jest d¹¿enie do osi¹gniêcia wiêkszej spój-
noœci. Bêdzie siê opieraæ na istniej¹cych pracach, na przyk³ad na przyjêtym
w 1999 r. przez ministrów odpowiedzialnych za planowanie przestrzenne
schemacie rozwoju przestrzeni wspólnotowej. Promowanie wiêkszej spójnoœci
miêdzy œrodkami rozwoju przestrzennego na ró¿nych poziomach powinno
równie¿ staæ siê czêœci¹ sk³adow¹ przegl¹du polityki w kontekœcie strategii
trwa³ego rozwoju

9

.

PROPONOWANE DZIA£ANIA

Komisja:

– nawi¹¿e, od 2002 r., we wczesnym stadium wypracowywania polityki, bardziej

systematyczny dialog z europejskimi i krajowymi spo³ecznoœciami regional-
nymi i lokalnymi;

– uruchomi, od 2002 r., pilotowe umowy zadaniowe w jednej lub wiêcej dziedzi-

nach, stanowi¹ce bardziej elastyczny œrodek wprowadzania polityk wspól-
notowych.

Komitet Regionów powinien:
– odgrywaæ w wiêkszym stopniu rolê czynnika aktywizuj¹cego, na przyk³ad

przygotowuj¹c wstêpne raporty [na dany temat] jeszcze przed sformu³owa-
niem propozycji przez Komisjê;

– organizowaæ wymianê najlepszych doœwiadczeñ z dziedziny uczestnictwa

w³adz regionalnych i lokalnych w fazie przygotowawczej europejskiego
procesu decyzyjnego na poziomie krajowym;

– analizowaæ lokalne i regionalne skutki ró¿nych dyrektyw i informowaæ

Komisjê, pocz¹wszy od 2002 r., o mo¿liwoœciach uelastycznienia ich stoso-
wania; Komisja rozwa¿y wówczas podjêcie bardziej systematycznych kroków
pozwalaj¹cych osi¹gn¹æ tê elastycznoœæ w niektórych rozdzia³ach prawa
wspólnotowego.

8

Drugi raport o spójnoœci gospodarczej i spo³ecznej, COM (2001) 24

final z 31.01.2001 r.

9

Informacja na temat trwa³ego rozwoju w Europie, z po¿ytkiem dla lepszego œwiata, COM (20001) 264

final z 15.05.2001 r.

2299

MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ • URZ¥D KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

UU

nniiaa

EE

uurr

oopp

eejjss

kkaa

Pañstwa cz³onkowskie powinny:

– zbadaæ mo¿liwoœci wiêkszego zaanga¿owania czynników lokalnych i regio-

nalnych w wypracowywanie polityk wspólnotowych;

– promowaæ stosowanie umów kontraktowych z ich regionami i spo³eczno-

œciami lokalnymi.

Zaanga¿owanie spo³eczeñstwa obywatelskiego
Spo³eczeñstwo obywatelskie odgrywa wa¿n¹ rolê, umo¿liwiaj¹c obywatelom wyra-
¿anie ich niepokojów i zapewniaj¹c us³ugi zaspokajaj¹ce potrzeby ludnoœci

10

.

Koœcio³y i wspólnoty religijne mog¹ wnieœæ szczególny wk³ad. Organizacje two-
rz¹ce spo³eczeñstwo obywatelskie mobilizuj¹ obywateli i s¹ oparciem, na przy-
k³ad, dla osób doœwiadczaj¹cych alienacji lub dyskryminacji. Unia Europejska
zachêca³a kraje kandyduj¹ce, w ramach ich przygotowañ do przyst¹pienia, do
budowania spo³eczeñstwa obywatelskiego. Organizacje pozarz¹dowe odgrywaj¹
du¿¹ rolê w polityce wspierania rozwoju na poziomie œwiatowym. Czêsto s¹
one obserwatorem w ukierunkowaniu debaty politycznej.

Zwi¹zki zawodowe i organizacje pracodawców maj¹ szczególn¹ rolê i znaczenie.
Traktat o ustanowieniu WE zobowi¹zuje Komisjê do konsultacji z partnerami
spo³ecznymi w trakcie przygotowywania propozycji, zw³aszcza w dziedzinie
polityki spo³ecznej. W pewnych warunkach mo¿na dojœæ do wi¹¿¹cych ustaleñ,
które nastêpnie s¹ przekszta³cane w prawo wspólnotowe (w ramach dialogu
spo³ecznego). Nale¿y aktywniej zachêcaæ partnerów spo³ecznych do korzystania
z uprawnieñ do zawierania dobrowolnych umów, co zagwarantowa³ im Traktat.

Spo³eczeñstwo obywatelskie w coraz wiêkszym stopniu docenia, i¿ Europa daje
du¿e mo¿liwoœci modyfikowania orientacji politycznych i zmian. Otwiera to
realne perspektywy poszerzenia debaty nad rol¹ Europy. Pozwala obywatelom
na coraz bardziej aktywne uczestnictwo w realizowaniu celów Unii i na zaofero-
wanie im ukszta³towanej drogi dla reakcji, krytyk i protestów

11

. Ma to ju¿ miejsce

w takich dziedzinach, jak handel i rozwój, a ostatnie propozycje dotycz¹ rybo-
³ówstwa

12

.

W

Wiiêêkksszzyy uuddzziiaa³³ zzaakk³³aaddaa w

wzzm

moo¿¿oonn¹¹ ooddppoow

wiieeddzziiaallnnooœœææ. Równie¿ samo spo³e-

czeñstwo obywatelskie musi stosowaæ zasady dobrego rz¹dzenia, które ³¹cz¹
odpowiedzialnoœæ i otwartoœæ. Komisja zamierza stworzyæ, do koñca 2001 r., du¿¹
bazê danych dostêpn¹

on-line, dostarczaj¹c¹ szczegó³owych informacji na temat

podmiotów spo³eczeñstwa obywatelskiego aktywnych na poziomie europejskim,
co powinno w efekcie poprawiæ ich wewnêtrzn¹ organizacjê.

Komitet Ekonomiczno-Spo³eczny musi odgrywaæ rolê w ustalaniu nowego
zwi¹zku wzajemnej odpowiedzialnoœci miêdzy instytucjami a spo³eczeñstwem
obywatelskim, zgodnie z modyfikacjami artyku³u 257 Traktatu o WE

13

zatwier-

dzonymi w Nicei. W tym celu trzeba bêdzie ponownie zastanowiæ siê nad jego

10

Spo³eczeñstwo obywatelskie grupuje zw³aszcza organizacje zwi¹zkowe i patronalne („partnerzy spo-

³eczni”), organizacje pozarz¹dowe, stowarzyszenia zawodowe, organizacje charytatywne, organizacje

o znaczeniu podstawowym, organizacje, które anga¿uj¹ obywateli w ¿ycie lokalne i miejskie, a tak¿e,

w szczególny sposób, Koœcio³y i wspólnoty religijne. Bardziej precyzyjn¹ definicjê zorganizowanego

spo³eczeñstwa obywatelskiego zawiera opinia Komitetu Ekonomiczno-Spo³ecznego pt. „Rola i udzia³

zorganizowanego spo³eczeñstwa obywatelskiego w budowie Europy”, Dz. U. C 329 z 17.11.1999 r., s. 30.

11

Stanowi³oby to kontynuacjê dokumentu dyskusyjnego Komisji Europejskiej „Komisja i organizacje

pozarz¹dowe: umocnienie partnerstwa”, COM (2000) 11

final z 18.01.2000 r.

12

Zielona Ksiêga o przysz³oœci wspólnej polityki rybacka, COM (2001) 135

final z 20.03.2001 r.

13

„Komitet [Ekonomiczno-Spo³eczny] sk³ada siê z przedstawicieli ró¿nych organizacji o charakterze

ekonomicznym i spo³ecznym zorganizowanego spo³eczeñstwa obywatelskiego, a zw³aszcza producen-

tów, rolników, przewoŸników, handlowców i rzemieœlników, przedstawicieli wolnych zawodów, konsu-

mentów i innych o znaczeniu ogólnym”.

3300

struktur¹ organizacyjn¹ i rol¹. Pañstwa cz³onkowskie powinny uwzglêdniæ ten
aspekt przy wyznaczaniu nowych cz³onków Komitetu.

Podobnie jak Komitet Regionów, Komitet Ekonomiczno-Spo³eczny powinien byæ
bardziej aktywny w przygotowywaniu opinii i raportów wstêpnych, tak by mieæ
udzia³ w opracowywaniu polityki na etapie znacznie wczeœniejszym, ni¿ ma to
miejsce obecnie. Traktat na razie okreœla, ¿e oba komitety wyra¿aj¹ swoje opinie
raczej po ni¿ przed przekazaniem propozycji w³adzy ustawodawczej, co ogranicza
ich wp³yw. Wkrótce zostan¹ okreœlone warunki wspó³pracy miêdzy Komisj¹
a Komitetem Ekonomiczno-Spo³ecznym, podobne do tych, które omawia siê
z Komitetem Regionów, umo¿liwi¹ tym komitetom bardziej aktywn¹ rolê.

Bardziej skuteczna i przejrzysta konsultacja podstaw¹ przygotowywania poli-
tyki UE…
Komisja ju¿ obecnie prowadzi konsultacje z zainteresowanymi stronami za pomoc¹
ró¿nych instrumentów, takich jak Zielone i Bia³e Ksiêgi, informacje, komitety kon-
sultacyjne, panele przedsiêbiorstw

14

i doraŸne konsultacje. Ponadto uruchamia kon-

sultacje

on-line poprzez inicjatywê interaktywnego przygotowywania polityki

15

.

Konsultacje te pomog¹ Komisji i innym instytucjom rozstrzygaæ miêdzy sprzecz-
nymi ¿¹daniami i priorytetami. Pozwol¹ okreœlaæ cele polityczne w perspektywie
d³ugoterminowej. Uczestnictwo nie polega na instytucjonalizacji sprzeciwu, ale
raczej na lepszym przygotowaniu polityki, na podstawie konsultacji na wczesnym
etapie i wyci¹ganiu wniosków z doœwiadczeñ.

TTrryybb kkoonnssuullttaaccjjii K

Koom

miissjjii:: pprrzzyykk³³aadd ttzzw

w.. ppaakkiieettuu tteelleekkoom

muunniikkaaccyyjjnneeggoo

16

Sk³adaj¹cy siê obecnie z szeœciu elementów pakiet telekomunikacyjny zosta³
przygotowany przez Radê i Parlament Europejski po szerokich konsultacjach:

11999988--11999999 rr.. Rozpoczêcie wielu badañ dotycz¹cych ró¿nych problemów zwi¹za-
nych z rynkiem i regulacj¹. Warsztaty prezentuj¹ce i analizuj¹ce wyniki badañ.

M

Maajj//cczzeerrw

wiieecc 11999999 rr.. Przygotowanie roboczego dokumentu do konsultacji na

temat g³ównych za³o¿eñ regulacyjnych w ramach reformy telekomunikacji.

LLiissttooppaadd 11999999 rr.. Informacja inicjuj¹ca przegl¹d rynku telekomunikacyjnego za
1999 r., zawieraj¹ca propozycje g³ównych kierunków reformy i zapraszaj¹ca
zainteresowanych do dyskusji.

SSttyycczzeeññ 22000000 rr.. Publiczne dwudniowe przes³uchanie z udzia³em 550 uczestników.

K

Kw

wiieecciieeññ 22000000 rr.. Informacja na temat wyników przegl¹du z 1999 r.; przedstawiono

ponad 200 opinii krajowych urzêdów reguluj¹cych, stowarzyszeñ zawodowych,
organizacji konsumenckich, zainteresowanego sektora i osób prywatnych.

M

Maajj 22000000 rr.. Projekt nowej legislacji opublikowany do szybkiej konsultacji
w postaci piêciu dokumentów roboczych.

LLiippiieecc 22000000 rr.. Przyjêcie przez Komisjê szeœciu propozycji, obecnie omawianych
na forum Rady UE i Parlamentu Europejskiego.

14

www.europa.eu.int/comm/internal_market/en/update/panel/index.htm

15

http:/www. europa. eu. int/comm/internal_market/en/update/citizen/ipm. htm

16

Tzw. pakiet telekomunikacyjny zawiera szeœæ œrodków pozwalaj¹cych na przegl¹d regulacji obowi¹-

zuj¹cych na rynku us³ug telekomunikacyjnych, które by³y podstaw¹ liberalizacji wprowadzonej od

1 stycznia 1998 r. i które powinny zostaæ obecnie uaktualnione w œwietle wniosków p³yn¹cych z kilku

lat rzeczywistej konkurencji w tym sektorze. Œrodki te dotycz¹ ram regulacyjnych i struktur regulacyj-

nych; licencjonowania; po³¹czeñ wewnêtrznych i dostêpu do sieci; us³ug uniwersalnych; ochrony danych

i ¿ycia prywatnego, a tak¿e sposobu podejœcia do czêstotliwoœci radiowych.

3311

MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ • URZ¥D KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

UU

nniiaa

EE

uurr

oopp

eejjss

kkaa

Parlament Europejski, na zgromadzeniu plenarnym i w komisjach, regularnie
zwraca siê o opinie obywateli i ekspertów na drodze konsultacji i publicznych
posiedzeñ, dbaj¹c w ten sposób o poziom obrad. Niektóre pañstwa cz³onkowskie
organizuj¹ na poziomie krajowym systematyczne konsultacje na temat propozycji
wypracowanych przez Radê.

We wszystkich tych dziedzinach koniecznie trzeba pójœæ dalej

Instytucje i w³adze narodowe powinny podwoiæ wysi³ki na rzecz usprawnienia
konsultowania polityki Unii z zainteresowanymi. Skuteczniejsze konsultacje
uzupe³niaj¹, ale nie zastêpuj¹, procesu podejmowania decyzji przez instytucje.

To, co jest bardzo wa¿ne, to w

wiiêêkksszzaa kkuullttuurraa kkoonnssuullttaaccjjii ii ddiiaalloogguu, obejmuj¹ca

wszystkie instytucje i w³¹czaj¹ca do procesu konsultacji szczególnie Parlament
Europejski, zwa¿ywszy na jego zadanie reprezentowania obywateli. Z tego
wzglêdu Parlament Europejski powinien odgrywaæ pierwszoplanow¹ rolê, odwo-
³uj¹c siê, na przyk³ad, jak najczêœciej do przes³uchañ publicznych. Europejskie
partie polityczne s¹ wa¿nym czynnikiem integracji europejskiej, buduj¹c m. in.
œwiadomoœæ europejsk¹ i artyku³uj¹c niepokoje obywateli.

Nale¿a³oby równie¿ wzmocniæ uczestnictwo parlamentów krajowych i ich komisji
spraw zagranicznych, tak jak jest to ju¿ praktykowane przez Parlament Europejski.

Nie ma obecnie jasnoœci co do sposobu przeprowadzania konsultacji i tego, w jaki
sposób instytucje wykorzystuj¹ przedstawiane im opinie. Komisja w praktyce
wspó³pracuje z 700 doraŸnie powo³ywanymi organami konsultacyjnymi w ró¿-
nych dziedzinach. Coraz czêstsze podejmowanie negocjacji miêdzynarodowych
powoduje dodatkowy wzrost liczby konsultacji

ad hoc. Komisja uwa¿a, ¿e po-

winna zracjonalizowaæ ten ma³o elastyczny system, ale nie dlatego, by uniemo¿-
liwiæ dyskusjê, lecz by uczyniæ system bardziej skutecznym i niezawodnym,
zarówno dla tych, którzy bior¹ udzia³ w konsultacjach, jak i tych, którzy zbieraj¹
opinie. W pierwszym rzêdzie Komisja opublikuje listê istniej¹cych sektorowych
gremiów konsultacyjnych.

Nie mo¿na stworzyæ kultury konsultacji poprzez regulacje, które wprowadza³yby
przesadn¹ sztywnoœæ i mog³yby spowodowaæ spowolnienie ustalania specyficz-
nych polityk. Przeciwnie, kulturê tak¹ musi wspieraæ m

meettooddaa ppoossttêêppoow

waanniiaa

w

wpprroow

waaddzzaajj¹¹ccaa ssttaannddaarrddyy m

miinniim

maallnnee, która bêdzie siê odnosiæ g³ównie do

przedmiotu, momentu, partnerów i metod konsultacji. Dziêki tym standardom
bêdzie mo¿na równie¿ zmniejszyæ ryzyko, i¿ decydenci zadowol¹ siê uwzglêd-
nieniem tylko jednego aspektu sprawy albo i¿ niektóre grupy bêd¹ korzystaæ
z uprzywilejowanego dostêpu [do konsultacji] ze wzglêdu na interesy sektoro-
we czy krajowe – co jest oczywist¹ s³aboœci¹ obecnej metody doraŸnych konsul-
tacji. Standardy te powinny zwiêkszyæ reprezentatywnoœæ organizacji spo³eczeñ-
stwa obywatelskiego i ustrukturyzowaæ ich dialog z instytucjami.

W sektorach, w których praktyki konsultacyjne s¹ ju¿ utrwalone, Komisja bêdzie
mog³a opracowaæ rozszerzone uum

moow

wyy oo ppaarrttnneerrssttw

wiiee. Bêdzie to wymaga³o od

niej stosowania w szerszym zakresie konsultacji, jakich nie przewiduj¹ minimalne
standardy. Dziêki temu umowy zmobilizuj¹ organizacje spo³eczeñstwa obywa-
telskiego do zracjonalizowania ich wewnêtrznych struktur, zapewnienia otwar-
toœci i reprezentatywnoœci oraz udowodnienia ich zdolnoœci do przekazywania
informacji czy prowadzenia debat w pañstwach cz³onkowskich.

W kontekœcie doœwiadczenia p³yn¹cego z tych umów partnerskich i kodeksu
postêpowania Komisja bêdzie zachêca³a inne instytucje do stosowania tego nowego
trybu dzia³alnoœci.

3322

Komisja:

– przyjmie do koñca 2001 r. minimalne standardy konsultacji i opublikuje je

w stosownym dokumencie;

– wprowadzi, od 2002 r., rozszerzone umowy partnerskie w ró¿nych sektorach.

Komitet Ekonomiczno-Spo³eczny powinien odgrywaæ bardziej aktywn¹ rolê
w ocenianiu polityki, na przyk³ad poprzez przygotowywanie raportów badaw-
czych.

Pañstwa cz³onkowskie powinny oceniæ mo¿liwoœci poprawy ich procedur konsul-
tacyjnych w kontekœcie polityki UE.

Rada UE i Parlament Europejski powinny ponownie przeanalizowaæ swoje relacje
ze spo³eczeñstwem obywatelskim oraz, na podstawie minimalnych standardów
konsultacji, wzi¹æ udzia³ w przygotowaniu ogólnych ram konsultacji od 2004 r.

Nawi¹zaæ ³¹cznoœæ z sieciami
Integracja europejska, nowe technologie, zmiany kulturowe i wspó³zale¿noœæ
w skali globalnej spowodowa³y powstanie mnóstwa sieci europejskich i miêdzy-
narodowych, zorientowanych na specyficzne cele. Niektóre z nich otrzymuj¹ od
Wspólnoty finansowe wsparcie. Sieci te ³¹cz¹ przedsiêbiorstwa, wspólnoty,
oœrodki badawcze oraz spo³ecznoœci regionalne i lokalne. Stanowi¹ one nowy
fundament konstrukcji europejskiej oraz zbli¿enia z pañstwami kandyduj¹cymi
i ca³ym œwiatem. Odgrywaj¹ te¿ rolê „mno¿nika”, rozprzestrzeniaj¹c informacje
o UE i przedstawiaj¹c funkcjonowanie wspólnych polityk.

PROPONOWANE DZIA£ANIA

PPrrzzyykk³³aaddyy iinniiccjjaattyyw

w rreeaalliizzoow

waannyycchh w

w ssiieecciiaacchh

„Dzieñ bez samochodu”, który przypada 22 wrzeœnia ka¿dego roku, mobilizuje
dziœ, na zasadzie dobrowolnoœci, blisko 800 miast w 25 krajach.

Inicjatywa Netd@ys pozwoli³a szko³om, studentom i nauczycielom na oswojenie
siê z nowymi mediami. W ubieg³ym roku w blisko 300 projektach Netd@ays
bra³o udzia³ 150 tysiêcy organizacji z 85 krajów, z europejsk¹ stron¹ internetow¹
³¹czono siê ponad 8 milionów razy.

A jednak analiza roli wielu z tych sieci, dobrze zakorzenionych w spo³eczeñstwie,
œwiadczy, ¿e s¹ one odizolowane od procesu tworzenia polityki UE. Gdyby by³y
bardziej otwarte i lepiej budowa³y swe wiêzi z instytucjami, m

moogg³³yybbyy bbaarrddzziieejj

sskkuutteecczznniiee uucczzeessttnniicczzyyææ w

w ssuukkcceessiiee ppoolliittyykk w

wssppóóllnnoottoow

wyycchh. Zw³aszcza niektóre

sieci regionalne i miejskie, które wspieraj¹ wspó³pracê ponadnarodow¹ i trans-
graniczn¹ i s¹ finansowane np. z funduszy strukturalnych, maj¹ utrudnione
dzia³anie, a to z powodu rozbie¿noœci uwarunkowañ administracyjnych i praw-
nych odnosz¹cych siê do poszczególnych uczestnicz¹cych w niej w³adz.

PROPONOWANE DZIA£ANIA

Komisja:

– opracuje, do koñca 2002 r., bardziej systematyczne i aktywne sposoby

wspó³pracy z g³ównymi sieciami, w celu umo¿liwienia im uczestnictwa
w przygotowywaniu decyzji i we wdra¿aniu polityk;

– zbada œrodki s³u¿¹ce do lepszego wspierania, na poziomie UE, wspó³pracy

ponadnarodowej miêdzy podmiotami regionalnymi czy lokalnymi, tak by
stosowne propozycje przedstawiæ do koñca 2003 r.

3333

MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ • URZ¥D KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

UU

nniiaa

EE

uurr

oopp

eejjss

kkaa

33..22.. LLeeppsszzaa ppoolliittyykkaa,, lleeppsszzee rreegguullaaccjjee ii lleeppsszzee rreezzuullttaattyy

Polityka i ustawodawstwo Unii Europejskiej staj¹ siê coraz bardziej z³o¿one.
Powœci¹gliwoœæ Rady i Parlamentu Europejskiego w przyznaniu Komisji wiêkszej
swobody dzia³ania w realizacji polityki powoduje, ¿e ustawodawstwo UE czêsto
zawiera nadmiernie szczegó³owe przepisy. W systemach krajowych mo¿na rozwi¹-
zaæ ten problem raczej za pomoc¹ stosowania regulacji pod kontrol¹ parlamen-
tów krajowych ni¿ poprzez ustanawianie przez nie stosownych praw.

Wysoki stopieñ szczegó³owoœci ustawodawstwa europejskiego powoduje równie¿,
i¿ dostosowanie przepisów do postêpu technicznego i ewolucji rynku mo¿e byæ
z³o¿one i wymaga du¿o czasu, czego skutkiem jest niesprzyjaj¹cy skutecznoœci
brak elastycznoœci. Do owej powolnoœci procesu legislacyjnego dochodzi opie-
sza³oœæ wdra¿ania prawa – spoœród 83 dyrektyw dotycz¹cych rynku wewnêtrz-
nego, które powinny zostaæ uwzglêdnione w prawie narodowym w 2000 r.,
transponowano jedynie 5 we wszystkich pañstwach cz³onkowskich.

Jeœli przepisy spotykaj¹ siê z krytyk¹ obywateli, albo s¹ Ÿle stosowane, wszystkie
instytucje UE mog¹ zostaæ zakwestionowane. Poza nowym sposobem opracowy-
wania polityki, zak³adaj¹cym szersze uczestnictwo, Unia musi doprowadziæ do
zwiêkszenia zaufania do opinii ekspertów, na których opiera siê w swych dzia³a-
niach. Musi te¿ poprawiæ jakoœæ swego ustawodawstwa, zapewniaj¹c zw³aszcza
lepsze jego stosowanie i lepsz¹ nad nim kontrolê.

Zaufanie do opinii ekspertów…
Eksperci – naukowcy i inni – odgrywaj¹ coraz wiêksz¹ rolê w przygotowywaniu
decyzji i ich stosowaniu. Od zdrowia ludzi i zwierz¹t po ustawodawstwo socjalne,
instytucje odwo³uj¹ siê do wiedzy specjalistów, aby z góry przewidzieæ i okreœliæ
charakter trudnoœci i w¹tpliwoœci, na jakie Unia mo¿e natrafiæ, podejmuj¹c decyzje
i dzia³aæ tak, by zagro¿enia mog³y byæ jasno i wprost przedstawione spo³eczeñstwu.

Rozwój biotechnologii ukaza³ bezprecedensowe problemy moralne i etyczne
zwi¹zane z technologi¹. Powoduj¹ one koniecznoœæ odwo³ywania siê do wielu
dyscyplin i doœwiadczenia siêgaj¹cego poza aspekt naukowy, w œcis³ym tego
rozumieniu.

Ostatnie kryzysy zwi¹zane z ¿ywnoœci¹ unaoczni³y znaczenie informowania
opinii publicznej i decydentów politycznych o ustalonych faktach i utrzymuj¹-
cych siê w¹tpliwoœciach. Jednoczeœnie podwa¿y³y one zaufanie spo³eczeñstw do
polityki opieraj¹cej siê na opiniach ekspertów. Nieprzejrzysty system komitetów
ekspertów, do którego odwo³uje siê Unia, lub brak informacji na temat trybu ich
funkcjonowania, szkodz¹ postrzeganiu takiej polityki przez spo³eczeñstwo. Kto
w rzeczywistoœci podejmuje decyzje? Eksperci czy osoby sprawuj¹ce w³adzê poli-
tyczn¹? Zarazem, lepiej poinformowane spo³eczeñstwo coraz bardziej podwa¿a
zasadnoœæ i niezale¿noœæ opinii wydawanych przez ekspertów.

Problemy te nabieraj¹ ostroœci za ka¿dym razem, gdy Unia jest wzywana do
stosowania zasady ostro¿noœci i wype³niania swego zadania w dziedzinie oocceennyy
ii zzaarrzz¹¹ddzzaanniiaa rryyzzyykkiieem

m. Od wielu lat Komisja stawia³a czo³o temu wyzwaniu,

na przyk³ad reformuj¹c w 1997 r. system komitetów naukowych i czuwaj¹c nad
tym, by ich opinie naukowe by³y publicznie dostêpne. Obecna propozycja utwo-
rzenia Europejskiego Urzêdu do spraw ¯ywnoœci zwiêkszy mo¿liwoœci badawcze,
przejrzystoœæ i funkcjonalnoœæ unijnej sieci w dziedzinie bezpieczeñstwa ¿ywnoœci.

W wielu innych dziedzinach korzyœci p³yn¹ce z funkcjonowania sieci na poziomie
europejskim, a nawet œwiatowym s¹ oczywiste. Jednak¿e ekspertyzy s¹ w zasadzie
przeprowadzane na poziomie krajowym. Te œrodki stanowczo musz¹ zostaæ po³¹-
czone i lepiej s³u¿yæ wspólnemu dobru obywateli Europy. Tak zbudowane

Lepsza polityka,

lepsze regulacje

i lepsze rezultaty

3344

i otwarte sieci powinny tworzyæ badawczy uk³ad odniesienia wspieraj¹cy proces
przygotowywania polityki UE

17

.

PROPONOWANE DZIA£ANIA

Komisja opublikuje, pocz¹wszy od czerwca 2002 r., wytyczne w sprawie uzyski-
wania i korzystania z ekspertyz przez Komisjê, tak by zagwarantowaæ ich rzetel-
noœæ, pluralizm i integralnoœæ. W za³o¿eniach tych zostanie przewidziane publi-
kowanie rad udzielanych przez ekspertów. Mog³yby one byæ podstaw¹ wspólnego
podejœcia [do problemu] dla wszystkich instytucji i dla pañstw cz³onkowskich.

Lepsze i szybsze rozporz¹dzenie – ³¹czenie instrumentów politycznych w celu
osi¹gniêcia lepszych rezultatów…
Unia Europejska nadal bêdzie oceniana zale¿nie od rzeczywistych skutków jej
rozporz¹dzeñ. Musi wiêc stale cczzuuw

waaææ nnaadd ppoolleeppsszzaanniieem

m jjaakkooœœccii oorraazz zzw

wiiêêkksszzee--

nniieem

m sskkuutteecczznnooœœccii ii pprrzzeejjrrzzyyssttooœœccii aakkttóów

w rreegguulluujj¹¹ccyycchh. Skutecznoœæ procesu decy-

zyjnego wymaga równie¿ ³¹czenia ró¿nych instrumentów polityki (ró¿ne formy
legislacji, programy, wytyczne, finansowanie z funduszy strukturalnych itp.)
w realizacji celów wyznaczonych w Traktacie. Wykorzystuj¹c w pe³ni œrodki tam
przewidziane, Komisja mog³aby tak¿e formu³owaæ propozycje w kwestii wyko-
rzystania formu³y tzw. wzmocnionej wspó³pracy do uzyskania postêpów w reali-
zacji celów Unii.

Jednoczeœnie Unia musi byæ zdolna do szybszego reagowania na zmieniaj¹ce siê
warunki panuj¹ce na rynku i pojawianie siê nowych problemów, bez zw³oki
zwi¹zanej z czasoch³onnoœci¹ procesu przyjmowania i wprowadzania wspólno-
towych rozporz¹dzeñ. Czas ten wyd³u¿a siê niekiedy do trzech, a nawet wiêcej lat.
Sprzecznoœæ miêdzy szybszym dochodzeniem do decyzji a lepszymi, ale zajmu-
j¹cymi wiele czasu konsultacjami nie jest nie do przezwyciê¿enia: wczeœniejsza
inwestycja w dobre konsultacje mo¿e pozwoliæ na stworzenie lepszego prawa,
które mo¿na szybciej przyj¹æ, ³atwiej wdro¿yæ i skuteczniej przestrzegaæ.

Poprawa w tym wzglêdzie zale¿y od siedmiu czynników:

••

Po pierwsze, propozycje powinny byæ przygotowywane na podstawie rrzzeecczzyy--
w

wiisstteejj aannaalliizzyy, czy interwencja na poziomie Unii jest w³aœciwa i czy dzia³anie
regulacyjne jest konieczne. Jeœli tak, analiza ta powinna równie¿ obj¹æ ewen-
tualne konsekwencje ekonomiczne, spo³eczne i w dziedzinie œrodowiska natu-
ralnego, a tak¿e koszty i korzyœci podjêcia takich œrodków. Elementem kluczo-
wym takiej oceny jest jasne okreœlenie celów ka¿dej propozycji.

••

Po drugie, ddrrooggaa lleeggiissllaaccyyjjnnaa cczzêêssttoo jjeesstt ttyyllkkoo cczzêꜜccii¹¹ sszzeerrsszzeeggoo rroozzw

wii¹¹zzaanniiaa,

³¹cz¹c formalne regulacje z innymi, formalnie nie obowi¹zuj¹cymi, takimi jak
rekomendacje, za³o¿enia czy nawet samoregulacja w ramach wspólnie uzgod-
nionych ram. Wzmacnia to potrzebê wypracowania wiêkszej spójnoœci miêdzy
ró¿nymi, stosowanymi instrumentami, a tak¿e starannoœci w ich wyborze.

••

Po trzecie, jeœli osi¹gniêcie celów Unii wymaga ustanowienia prawa, nale¿y
zastosowaæ ooddppoow

wiieeddnnii ttyypp iinnssttrruum

meennttuu pprraaw

wnneeggoo::

– tam, gdzie istnieje potrzeba jednolitego stosowania i bezpieczeñstwa

prawnego w ca³ej Unii, trzeba przewidzieæ ssttoossoow

waanniiee nnaa sszzeerrsszz¹¹ sskkaallêê

rroozzppoorrzz¹¹ddzzeeññ. Takie rozwi¹zanie mo¿e mieæ szczególne znaczenie dla
udoskonaleniu rynku wewnêtrznego i jest korzystne z racji unikniêcia
okresów zwi¹zanych z transpozycj¹ dyrektyw do prawa narodowego;

17

Stworzenie takiego szerszego zestawu badawczych uk³adów odniesienia jest jednym z celów Europej-

skiej Przestrzeni Badawczej.

3355

MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ • URZ¥D KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

UU

nniiaa

EE

uurr

oopp

eejjss

kkaa

– nale¿y jak najczêœciej odwo³ywaæ siê do tak zwanych ddyyrreekkttyyw

w rraam

moow

wyycchh.

S¹ to instrumenty „ni¿szej rangi”, umo¿liwiaj¹ce wiêksz¹ elastycznoœæ
w ich wdra¿aniu, dziêki czemu mog¹ byæ szybciej zatwierdzone przez
Radê i Parlament Europejski.

Niezale¿nie od wybranej formy instrumentu prawnego, nnaallee¿¿aa³³oobbyy w

w w

wiiêêkksszzyym

m

ssttooppnniiuu ooddw

woo³³yyw

waaææ ssiiêê ddoo pprraaw

waa ppiieerrw

woottnneeggoo ooggrraanniicczzoonneeggoo ddoo ppooddssttaaw

woow

wyycchh

eelleem

meennttóów

w (prawa i zobowi¹zania fundamentalne, warunki ich wdro¿enia), zosta-

wiaj¹c w³adzy wykonawczej obowi¹zek czuwania nad warunkami technicznymi
stosowania przepisów prawa wtórnego.

••

Po czwarte, œrodki wdra¿aj¹ce mog¹, w pewnych okolicznoœciach, byæ przy-
gotowywane w

w rraam

maacchh w

wssppóó³³rreegguullaaccjjii.. Wspó³regulacja zaœ ³¹czy obowi¹zu-

j¹ce œrodki ustawodawcze czy normatywne ze œrodkami podejmowanymi
przez najbardziej zainteresowane podmioty, przy wykorzystaniu ich doœwiad-
czeñ. Rezultatem tego jest g³êbsze dostosowanie polityk bêd¹cych przedmio-
tem dyskusji, poprzez w³¹czenie do uczestnictwa w ich przygotowaniu
i w kontrolê ich wykonania tych, których w pierwszym rzêdzie one dotycz¹.
Czêsto rodzi to wiêkszy szacunek dla ustawodawstwa, nawet gdy szczegó³owe
uregulowania nie s¹ obowi¹zuj¹ce.

Wspó³regulacji u¿yto ju¿, na przyk³ad, w dziedzinach takich jak rynek wewnêtrzny
(uzgadniaj¹c standardy produktów w ramach tzw. Dyrektyw Nowego Podejœcia)
i œrodowisko (redukcja emisji spalin samochodowych).
Dok³adna forma wspó³regulacji, sposób ³¹czenia instrumentów prawnych i poza-
prawnych oraz Ÿród³a inicjatywy – stosowne podmioty lub Komisja – bêd¹ siê
zmieniaæ w zale¿noœci od sektorów.

Jeœli wspó³regulacja oka¿e siê skutecznym œrodkiem osi¹gania celów Unii Europej-
skiej, Komisja bêdzie rozwa¿a³a odwo³anie siê do niej w nastêpuj¹cych okolicz-
noœciach.

••

Po pi¹te, w innych dziedzinach dzia³ania wspólnotowe mo¿na uzupe³niæ lub
wzmocniæ poprzez zastosowanie metody zwanej „„oottw

waarrtt¹¹ m

meettoodd¹¹ kkoooorrddyynnaaccjjii””,

do której mo¿na w niektórych przypadkach w³¹czyæ pañstwa kandyduj¹ce.

O

Okkoolliicczznnooœœccii ooddw

woo³³yyw

waanniiaa ssiiêê ddoo w

wssppóó³³rreegguullaaccjjii

Wspó³regulacja oznacza, ¿e ustawodawstwo przewiduje ramy osi¹gniêcia ogól-
nych celów, podstawowych praw, mechanizmów stosowania i odwo³ywania siê,
a tak¿e warunków kontroli.

Mo¿e byæ u¿ywana jedynie wtedy, gdy stanowi rzeczywist¹ wartoœæ dodan¹
i s³u¿y interesowi ogólnemu. Stosuje siê j¹ tylko w tych przypadkach, które nie
dotycz¹ praw fundamentalnych lub wa¿kich wyborów politycznych. Nie nale¿y
z niej korzystaæ, je¿eli przepisy musz¹ byæ zastosowane w ten sam sposób we
wszystkich pañstwach cz³onkowskich. Organizacje bior¹ce udzia³ [we wspó³re-
gulacji] powinny byæ reprezentatywne, odpowiedzialne i zdolne do analizowania
otwartych procedur formu³owania i stosowania uzgodnionych zasad. Chodzi
tu o czynnik podstawowy do okreœlenia, jak¹ wartoœæ dodan¹ wnosi w danym
przypadku wspó³regulacja.

Ponadto wspó³praca, jaka z tego wynika, musi byæ zgodna z europejskim prawem
konkurencji, a przyjêta dyspozycja prawna musi byæ dostatecznie jasna, aby za-
interesowane podmioty zna³y stosowne przepisy i przys³uguj¹ce im prawa. Jeœli
wspó³regulacja nie daje oczekiwanych efektów, albo jeœli niektóre podmioty nie
podporz¹dkowuj¹ siê przyjêtym przepisom, w³adze publiczne zawsze maj¹ mo¿-
liwoœæ interwencji, na przyk³ad poprzez wprowadzenie przepisów specjalnych.

3366

Otwartej metody koordynacji u¿ywa siê stosownie do potrzeb. Daje ona mo¿-
liwoœæ zaktywizowania wspó³pracy, wymiany doœwiadczeñ i porozumienia
co do wspólnych w pañstwach cz³onkowskich celów i kierunków, czasem
przy wsparciu krajowych planów dzia³ania, na przyk³ad w sprawie zatrud-
nienia czy walki z wyobcowaniem spo³ecznym. Opiera siê na regularnej ocenie
postêpów czynionych na drodze realizacji tych celów, tak by pañstwa cz³on-
kowskie mog³y porównywaæ swe wysi³ki i wzajemnie dzieliæ siê swymi do-
œwiadczeniami.

W niektórych dziedzinach, takich jak zatrudnienie, polityka spo³eczna czy
polityka imigracyjna

18

, stosuje siê tê metodê równoczeœnie z podejœciem

programowym i legislacyjnym; w innych wnosi ona wartoœæ dodan¹ na pozio-
mie europejskim, gdy w ogóle nie przewiduje siê rozwi¹zañ legislacyjnych.
Tak jest na przyk³ad w przypadku prowadzonych na poziomie europejskim
prac zmierzaj¹cych do okreœlenia przysz³ych celów krajowych systemów
edukacyjnych.

Komisja ju¿ dziœ odgrywa aktywn¹ rolê koordynacyjn¹ i jest gotowa do jej
kontynuowania, ale stosowanie tej metody nie mo¿e zak³óciæ równowagi
instytucjonalnej ani doprowadziæ do os³abienia realizacji wspólnych celów
okreœlonych w Traktacie. W szczególnoœci nie mo¿na wy³¹czyæ Parlamentu
Europejskiego z europejskiego procesu politycznego. Otwarta metoda koor-
dynacji powinna uzupe³niaæ dzia³anie wspólnotowe, nie zaœ je zastêpowaæ.

O

Okkoolliicczznnooœœccii uuzzaassaaddnniiaajj¹¹ccee uu¿¿yycciiee oottw

waarrtteejj m

meettooddyy kkoooorrddyynnaaccjjii

U¿ycie otwartej metody koordynacji nie mo¿e prowadziæ do os³abienia realizacji
wspólnych celów okreœlonych w Traktacie b¹dŸ politycznej odpowiedzialnoœci
instytucji. Metoda ta nie mo¿e byæ stosowana, jeœli jest mo¿liwe dzia³anie legi-
slacyjne podlegaj¹ce metodzie wspólnotowej; powinna zapewniaæ zgodnoœæ
z nastêpuj¹cymi warunkami:

Ø musi s³u¿yæ osi¹ganiu celów wyznaczonych przez Traktat,
Ø nale¿y ustaliæ mechanizmy zapewniaj¹ce regularne sporz¹dzanie raportu

dla Parlamentu Europejskiego,

Ø Komisja musi byæ œciœle w³¹czona w to dzia³anie i odgrywaæ rolê koordynu-

j¹c¹,

Ø uzyskiwane dane i informacje nale¿y szeroko rozpowszechniaæ; powinny

one pozwoliæ na okreœlenie, czy do przezwyciê¿enia szczególnie z³o¿onych
problemów niezbêdne s¹ dzia³ania legislacyjne lub programowe.

••

Po szóste, aby wyci¹gaæ wnioski z sukcesów i b³êdów z przesz³oœci, nale¿y
zadbaæ o wiêksz¹ kulturê oocceennyy ii iinnffoorrm

moow

waanniiaa. Pozwoli to zapobiec propo-

zycjom nadmiernie reguluj¹cym oraz dzia³aæ tak, aby decyzje by³y podejmo-
wane i wprowadzane na odpowiednim poziomie.

••

Po siódme, Komisja zobowi¹za³a siê do w

wyyccooffaanniiaa ssw

wyycchh pprrooppoozzyyccjjii,, jeœli

negocjacje miêdzy instytucjami naruszaj¹ zasady subsydiarnoœci lub pro-
porcjonalnoœci usankcjonowane przez Traktat, albo gdy zagra¿aj¹ realizo-
waniu celów tych¿e propozycji. Jeœli chodzi o Radê i Parlament Europejski,
to powinny one poprzestaæ na zasadniczych elementach legislacji, które s¹
okreœlone wy¿ej, i czuwaæ nad tym, aby nie komplikowaæ niepotrzebnie
propozycji.

18

Zob. ostatni¹ informacjê na temat otwartej metody koordynacji wspólnotowej polityki w dziedzinie

imigracji, COM (2001) 387

final z 11.07.2001 r.

3377

MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ • URZ¥D KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

UU

nniiaa

EE

uurr

oopp

eejjss

kkaa

Rada i Parlament Europejski powinny ponadto dok³adaæ wiêcej starañ na rzecz
pprrzzyyssppiieesszzeenniiaa pprroocceessuu lleeggiissllaaccyyjjnneeggoo. W tych dziedzinach, gdzie prawnie jest
to mo¿liwe, Rada powinna g³osowaæ raczej w chwili, gdy prawdopodobne jest
uzyskanie wiêkszoœci kwalifikowanej, ni¿ kontynuowaæ dyskusjê w d¹¿eniu do
jednomyœlnoœci. W stosownych sytuacjach Rada i Parlament Europejski, przy
uczestnictwie Komisji, powinny osi¹gaæ zgodê raczej przy pierwszym ni¿ przy
drugim czytaniu. Ten sposób postêpowania powinien pozwoliæ na skrócenie
czasu tworzenia prawa do szeœciu-dziewiêciu miesiêcy.

Prawo wspólnotowe powinno zostaæ znacznie uproszczone…
Podczas kontynuacji prac nad prawem rolnym i prawem dotycz¹cym rynku
wewnêtrznego jest okazja do wprowadzenia szerokiego programu uproszczenia
istniej¹cych przepisów – przegrupowania tekstów prawnych, zniesienia rozwle-
k³ych lub przestarza³ych postanowieñ i odwo³ania siê, w przypadku zobowi¹zañ
nie maj¹cych zasadniczego znaczenia, do postanowieñ wykonawczych.

Uproszczenie prawa na poziomie Unii powinno iϾ w parze z podobnym zobo-
wi¹zaniem ze strony pañstw cz³onkowskich. To, czego obywatele pragn¹ przede
wszystkim, to mniej biurokracji na poziomie krajowym – nie ma dla nich zna-
czenia, czy jej przyczyn¹ s¹ decyzje europejskie, czy narodowe. Jednym z g³ów-
nych powodów do niepokoju jest obecna tendencja w pañstwach cz³onkowskich
do dodawania przy wprowadzaniu w ¿ycie dyrektyw wspólnotowych nowych,
kosztownych procedur albo do komplikowania prawa. Czynniki odpowiedzialne
za uproszczenie prawa, zarówno na poziomie Unii, jak na poziomie krajowym,
powinny dzia³aæ w ramach sieci.

PROPONOWANE DZIA£ANIA

Komisja przedstawi podczas obrad szczytu Rady Europejskiej w Laeken plan
dzia³ania na rzecz lepszych uregulowañ. W jego ramach Komisja:

– bêdzie zachêcaæ do czêstego stosowania ró¿nych instrumentów polityki

(rozporz¹dzenia, dyrektywy ramowe, wytyczne i zalecenia, mechanizmy
wspó³regulacji). Jeœli okolicznoœci tego wymagaj¹, dyspozycje te mog¹ byæ
uzupe³niane poprzez odwo³anie siê do otwartej metody koordynacji;

– ograniczy swe propozycje w zakresie prawa pierwotnego do zasadniczych

elementów, przewiduj¹c jednak wiêksze mo¿liwoœci regulowania detali
technicznych tych propozycji przy wdra¿aniu;

– uruchomi ambitny program przegl¹du i uproszczenia wspólnotowego ustawo-

dawstwa sprzed roku 2000, wspomagana w tej pracy przez przyspieszenie
procedur w Radzie i w Parlamencie Europejskim.

Rada i Parlament Europejski powinny ograniczyæ prawo pierwotne do zasadni-
czych elementów.

Pañstwa cz³onkowskie przy transpozycji ustawodawstwa wspólnotowego powinny
siê wystrzegaæ nadmiernej szczegó³owoœci lub z³o¿onych wymagañ administra-
cyjnych.

Lepsze stosowanie przepisów Unii Europejskiej dziêki agencjom regulacyjnym
W pañstwach cz³onkowskich dzia³a wiele krajowych agencji regulacyjnych
w dziedzinach, w których konieczne s¹ spójne i niezale¿ne decyzje regulacyjne.
Agencje te odgrywaj¹ coraz wiêksz¹ rolê w stosowaniu prawa wspólnotowego.

Na poziomie Unii Europejskiej powo³ano dwanaœcie niezale¿nych agencji.
Wiêkszoœæ z nich ma za zadanie zbieranie informacji, jak na przyk³ad Euro-
pejska Agencja do spraw Œrodowiska w Kopenhadze, lub wspomaganie Komisji

3388

we wdra¿aniu niektórych programów i polityk Unii, tak jak Europejska
Fundacja Szkoleniowa w Turynie. Obecnie trzy agencje Unii maj¹ charakter
regulacyjny

19

.

Utworzenie nowych eeuurrooppeejjsskkiicchh aaggeennccjjii rreegguullaaccyyjjnnyycchh, maj¹cych autonomiê
w œciœle okreœlonych dziedzinach, polepszy sposób, w jaki przepisy s¹ wdra¿ane
i stosowane w ca³ej Unii. Nale¿a³oby powierzyæ tym agencjom prawo podejmo-
wania indywidualnych decyzji co do stosowania œrodków ustawowych. Powinny
one mieæ pewn¹ niezale¿noœæ, w ramach jasno okreœlonych przez w³adzê ustawo-
dawcz¹. Rozporz¹dzenie powo³uj¹ce ka¿d¹ z agencji powinno ustaliæ granice jej
dzia³alnoœci i kompetencji, zakres jej odpowiedzialnoœci i wymogi otwartoœci,
jakie bêdzie musia³a spe³niæ.

Atutem agencji jest czêsto ich zdolnoœæ do wykorzystywania umiejêtnoœci pos³u-
giwania siê specjalistyczn¹ technik¹, ich wyraŸniejsze postrzeganie przez zainte-
resowane sektory (a niekiedy i przez spo³eczeñstwo), a tak¿e to, ¿e pozwalaj¹
przedsiêbiorstwom ograniczaæ koszty dzia³alnoœci. Dla Komisji powo³anie agencji
stanowi równie¿ u¿yteczny œrodek koncentrowania zasobów na zasadniczych
zadaniach.

Komisja bêdzie rozwa¿aæ tworzenie agencji regulacyjnych zale¿nie od potrzeb.
Obecnie przedstawiono Komisji i Parlamentowi Europejskiemu propozycje powo-
³ania trzech agencji: wspólnotowego urzêdu ¿ywnoœci, europejskiej agencji bezpie-
czeñstwa transportu morskiego i europejskiej agencji bezpieczeñstwa transportu
powietrznego, przy czym tylko tej ostatniej miano by wyraŸnie powierzyæ prawo
podejmowania indywidualnych decyzji.

W

Waarruunnkkii uuttw

woorrzzeenniiaa aaggeennccjjii rreegguullaaccyyjjnnyycchh nnaa ppoozziioom

miiee U

UEE

Traktaty zezwalaj¹ na bezpoœrednie przyznanie agencjom odpowiedzialnoœci
w pewnym zakresie. Uprawnienia te powinny byæ nadawane w poszano-
waniu równowagi w³adzy miêdzy instytucjami i bez naruszania w³aœci-
wych im kompetencji i zadañ. S¹ one podporz¹dkowane nastêpuj¹cym
warunkom:

••

Agencjom mo¿na powierzyæ prawo podejmowania indywidualnych decyzji
w specyficznych dziedzinach, ale nie mog¹ one ustalaæ ogólnych œrod-
ków ustawowych. Mo¿na im przyznaæ zw³aszcza decyzjê w tych dzie-
dzinach, w których przewa¿a tylko jeden interes publiczny i w których
prace, jakie nale¿y wykonaæ, wymagaj¹ szczególnych kompetencji tech-
nicznych (na przyk³ad w dziedzinie bezpieczeñstwa w transportu powietrz-
nego).

••

Nie mo¿na im powierzaæ odpowiedzialnoœci w tych sprawach, w których
Traktat przyzna³ w³adzê bezpoœredniej decyzji Komisji (na przyk³ad w dzie-
dzinie polityki konkurencji).

••

Nie mo¿na im powierzaæ prawa do decyzji w dziedzinach, w których musia-
³yby rozs¹dzaæ spory miêdzy ró¿nymi interesami publicznymi, dokonywaæ
oceny politycznej czy z³o¿onej oceny ekonomicznej.

••

Agencje powinny byæ podporz¹dkowane sprawnemu systemowi nadzoru
i kontroli.

19

Urz¹d ds. Harmonizacji na Rynku Wewnêtrznym (w Alicante) i Wspólnotowy Urz¹d Odmian Roœlin

(w Angers) podejmuj¹ w szczególnych przypadkach decyzje w sprawie rejestracji znaków towarowych

Wspólnoty i przyznawania praw do odmian roœlin. Europejska Agencja ds. Oceny Lekarstw (Londyn)

przeprowadza ocenê techniczn¹ wniosków o dopuszczenie nowych leków, poprzedzaj¹c¹ decyzjê Komisji.

3399

MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ • URZ¥D KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

UU

nniiaa

EE

uurr

oopp

eejjss

kkaa

PROPONOWANE DZIA£ANIA

Komisja

– w 2002 r. okreœli kryteria powo³ywania nowych agencji regulacyjnych, zgodnie

z wy¿ej okreœlonymi warunkami, oraz ram, w jakich powinny one dzia³aæ;

– okreœli odpowiedzialnoœæ Wspólnoty w zakresie nadzoru nad tymi agencjami.

Lepsze stosowanie [prawa] na poziomie krajowym
Ostateczny wp³yw zasad [stanowionych na poziomie] Unii Europejskiej zale¿y
od woli i zdolnoœci w³adz w pañstwach cz³onkowskich do zapewnienia ich
transpozycji i skutecznego stosowania, w ca³oœci i w stosownym czasie. OpóŸ-
niona czy niewystarczaj¹ca transpozycja i nie doœæ rygorystyczne stosowanie
prawa powoduj¹ w spo³eczeñstwie powstanie opinii, i¿ Unia nie wype³nia swojej
misji. Podstawowa odpowiedzialnoœæ za to spada na administracje i s¹downictwo
krajowe.

Wzmocnienie zdolnoœci administracyjnych krajów kandyduj¹cych jest ju¿ zasad-
niczym elementem strategii przedakcesyjnej, a wysi³ki te musz¹ byæ kontynu-
owane po ich przyjêciu. Obecne pañstwa cz³onkowskie Unii powinny równie¿
czuwaæ nad popraw¹ w³asnych rezultatów i mobilizowaæ w tym kierunku wystar-
czaj¹ce œrodki. Unia mo¿e skutecznie wykorzystaæ doœwiadczenia zdobyte przez
pañstwa kandyduj¹ce, zw³aszcza dziêki wspó³pracy bliŸniaczej. Obecne i przy-
sz³e pañstwa cz³onkowskie powinny, w celu poprawy stosowania prawa wspól-
notowego, przewidzieæ powo³anie jednostek koordynuj¹cych w administracji
centralnej.

Przepisy wspólnotowe s¹ jednak nadal postrzegane jako obce prawo. PPrraaw

woo

w

wssppóóllnnoottoow

wee jjeesstt [tymczasem] iinntteeggrraallnn¹¹ cczzêꜜccii¹¹ kkrraajjoow

weeggoo ppoorrzz¹¹ddkkuu pprraaw

w--

nneeggoo i jako takie powinno byæ stosowane. Mimo trwaj¹cej od dawna wspó³-
pracy z Trybuna³em Sprawiedliwoœci, prawnicy i s¹dy krajowe powinni bar-
dziej siê oswoiæ z prawem wspólnotowym i przyj¹æ na siebie odpowiedzial-
noœæ za sta³¹ kontrolê stosowania praw wynikaj¹cych z Traktatu i prawodaw-
stwa europejskiego. Komisja bêdzie nadal wspieraæ wspó³pracê s¹dów i kszta³-
cenie prawników i sêdziów w zakresie prawa wspólnotowego, ale pañstwa
cz³onkowskie musz¹, ze swej strony, równie¿ zintensyfikowaæ wysi³ki w tej
dziedzinie.

Rola i skutecznoϾ unijnego

Ombudsmana i Komisji Petycji Parlamentu Europej-

skiego powinny byæ uzupe³nione poprzez stworzenie podobnych organów istnie-
j¹cych w pañstwach cz³onkowskich, które mog³yby rozstrzygaæ spory dotycz¹ce
obywateli UE i kwestii porz¹dku wspólnotowego. Powinno to poszerzyæ wiedzê
na temat zakresu i granic ich praw we wspólnotowym porz¹dku prawnym
i uœwiadomiæ im, jakie w³adze odpowiedniego pañstwa cz³onkowskiego mog¹
rozwi¹zywaæ konkretne problemy. W niektórych, bardzo specyficznych sektorach,
zaproponowane powy¿ej utworzenie europejskiej agencji regulacyjnej równie¿
siê przyczyni do bardziej jednolitego stosowania zasad w ca³ej Wspólnocie.

Unia opiera siê na rz¹dach prawa. Podstawow¹ misj¹ Komisji jest œcis³y nadzór
nad stosowaniem prawa wspólnotowego, tak aby Unia by³a rzeczywistoœci¹ dla
przedsiêbiorstw i obywateli. Komisja bêdzie wiêc w sposób nieprzejednany œcigaæ
naruszenia prawa wspólnotowego. W tym kontekœcie wa¿ne s¹ indywidualne
skargi. Komisja przyjê³a ju¿ œrodki – które obecnie powinny zostaæ skodyfikowane
i opublikowane – maj¹ce poprawiæ i przyspieszyæ wewnêtrzne procedury doty-
cz¹ce interwencji.

Jednak w przypadku skarg indywidualnych d³ugie postêpowanie s¹dowe prze-
ciwko pañstwu cz³onkowskiemu nie zawsze jest rozwi¹zaniem najbardziej prak-

4400

tycznym. G³ównym celem postêpowania o uchybienie jest zmuszenie pañstwa
przekraczaj¹cego prawo do zaprzestania naruszania prawa wspólnotowego.
Tymczasem nawet po wydaniu wyroku przez Trybuna³ Sprawiedliwoœci podmiot
wnosz¹cy skargê, aby doprowadziæ do respektowania swych praw, musi niekiedy
dochodziæ swych racji przed s¹dami krajowymi. Aby zmaksymalizowaæ wp³yw
swych dzia³añ na traktowanie skarg, Komisja skoncentruje wysi³ki i ustali kryteria,
które bêdzie stosowaæ w okreœlaniu przypadków priorytetowych, zgodnie z zasa-
dami przedstawionymi poni¿ej.

PPrriioorryytteettyy pprrzzyy bbaaddaanniiuu eew

weennttuuaallnnyycchh nnaarruusszzeeññ pprraaw

waa w

wssppóóllnnoottoow

weeggoo

Komisja skoncentruje siê na:

••

weryfikacji transpozycji dyrektyw oraz jej jakoœci, poniewa¿ jest to najbar-
dziej skuteczny œrodek pozwalaj¹cy unikn¹æ problemów na etapie póŸniej-
szym;

••

sytuacjach wymagaj¹cych zgodnoœci prawa narodowego z fundamentalnymi
zasadami prawa wspólnotowego;

••

przypadkach w znacznym stopniu dotycz¹cych interesu wspólnotowego
(na przyk³ad te, które maj¹ znaczenie transgraniczne) lub interesów, które
prawo zobowi¹za³o siê chroniæ;

••

przypadkach, w których szczególny instrument prawa wspólnotowego powo-
duje sta³e problemy w danym pañstwie cz³onkowskim;

••

przypadkach dotycz¹cych finansów wspólnotowych.

Nale¿y te kwestie traktowaæ priorytetowo, w ramach formalnych procedur
w sprawie naruszenia prawa. W innych przypadkach przed wszczêciem takiej
procedury mo¿na poszukiwaæ innych form interwencji.

Ponadto Komisja bêdzie kontynuowaæ aktywny dialog z pañstwami cz³onkow-
skimi na temat stosowania prawa. Korzyœci¹ p³yn¹c¹ z tego dialogu jest infor-
macja co do wczeœniejszego sposobu stosowania zasad w praktyce. Mo¿e tak¿e
po³o¿yæ kres ewentualnym naruszeniom prawa, szybciej ni¿ w postêpowaniu
przed Trybuna³em Sprawiedliwoœci; jest wiêc dla autora skargi rozwi¹zaniem
skuteczniejszym.

PROPONOWANE DZIA£ANIA

Komisja:

– zaproponuje w 2002 r., wykorzystuj¹c doœwiadczenie zdobyte w kontaktach

z krajami kandyduj¹cymi, wspó³pracê bliŸniacz¹ miêdzy administracjami
krajowymi, w celu wspierania wymiany najlepszych praktyk we wdra¿aniu
prawa wspólnotowego w szczególnych sektorach i uwra¿liwienia s¹dów
i prawników krajowych na to prawo;

– ustali w 2002 r. kryteria okreœlania priorytetów postêpowania przy ewentu-

alnych naruszeniach prawa wspólnotowego;

– skodyfikuje zasady administracyjne obowi¹zuj¹ce w dziedzinie postêpowania

ze skargami.

Pañstwa cz³onkowskie musz¹ zintensyfikowaæ swe wysi³ki w celu poprawy
jakoœci transpozycji i stosowania prawa, d¹¿yæ do polepszenia znajomoœci
prawa wspólnotowego i zachêcaæ s¹dy krajowe do bardziej aktywnej kon-
troli stosowania zasad wspólnotowych. Powinny zwiêkszyæ zdolnoœæ do
rozstrzygania sporów przy pomocy mediatorów lub rzeczników praw obywa-
telskich.

4411

MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ • URZ¥D KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

UU

nniiaa

EE

uurr

oopp

eejjss

kkaa

33..33.. W

Wkk³³aadd U

Unniiii EEuurrooppeejjsskkiieejj w

w zzaarrzz¹¹ddzzaanniiee œœw

wiiaatteem

m

Propozycje zawarte w niniejszej Bia³ej Ksiêdze opracowano w perspektywie
rozszerzenia [UE], ale s¹ one tak¿e po¿ytecznym wk³adem do zarz¹dzania global-
nego. Jeœli Unia pragnie byæ bardziej przekonuj¹ca, opowiadaj¹c siê za zmianami
na poziomie miêdzynarodowym, musi najpierw z sukcesem zreformowaæ swoje
zarz¹dzanie wewnêtrzne.

Cele, do których d¹¿ymy wewn¹trz Unii, takie jak pokój, wzrost, zatrudnienie
i sprawiedliwoœæ spo³eczna, powinny byæ tak¿e promowane na zewn¹trz, jeœli
chcemy, by by³y one realizowane zarówno na poziomie europejskim, jak i w skali
œwiatowej. Jest to zgodne z oczekiwaniami obywateli, którzy pragn¹ Unii silnej,
w skali œwiata. Sukces miêdzynarodowej akcji Unii umacnia to¿samoœæ europejsk¹
i rangê jej wspólnych wartoœci.

Odwo³uj¹c siê do zasady dobrego zarz¹dzania w swej odpowiedzialnoœci za
œwiat, Unia musi bardziej otworzyæ siê na czynniki rz¹dowe i pozarz¹dowe
w innych czêœciach globu. Takie dzia³anie inspiruje strategia trwa³ego rozwoju,
ale powinna ona iœæ w parze z podjêciem zobowi¹zania przez zainteresowane
czynniki, i¿ bêd¹ one reprezentatywne oraz ¿e wezm¹ odpowiedzialnoœæ za reakcje
na globalne wyzwania. Przy ocenie skutków swych polityk Unia musi braæ pod
uwagê wymiar œwiatowy, wytyczaj¹c stosowanie ekspertyz i za³o¿enia bardziej
aktywnego dzia³ania sieci miêdzynarodowych.

Uwzglêdniaj¹c w coraz wiêkszym stopniu ów wymiar œwiatowy, Unia bêdzie
przemawia³a bardziej zdecydowanym g³osem w negocjacjach wielostronnych.
Musi do³o¿yæ starañ, by polepszyæ skutecznoœæ i legalnoœæ uregulowañ œwiato-
wych; musi pracowaæ na rzecz modernizacji i reformy instytucji miêdzynarodo-
wych i multilateralnych w krótkim i d³ugim terminie, w celu poprawy ich sku-
tecznoœci i uprawnieñ kontrolnych. Krótkoterminowo, powinna ustanowiæ part-
nerstwo z innymi pañstwami po to, by z jednej strony promowaæ wspó³pracê
i wzmocnion¹ spójnoœæ miêdzy dzia³aniami istniej¹cych organizacji miêdzynaro-
dowych, z drugiej zaœ – zwiêkszyæ ich przejrzystoœæ.

Dzia³anie miêdzynarodowe powinno zostaæ uzupe³nione nowymi narzêdziami.
Liczne propozycje niniejszej Bia³ej Ksiêgi mo¿na by wypróbowaæ na poziomie
œwiatowym, zw³aszcza wspóln¹ ocenê postêpów w realizacji zadañ przyjêtych
na poziomie miêdzynarodowym lub te¿ rozwi¹zania dotycz¹ce wspó³regulacji,
w celu rozwi¹zania niektórych aspektów nowej gospodarki. Podobnie jak w przy-
padku Unii, œrodki te powinny uzupe³niaæ sprawdzone instrumenty miêdzyna-
rodowego prawa publicznego, wœród nich przede wszystkim Œwiatow¹ Organi-
zacjê Handlu i Miêdzynarodowy Trybuna³ Sprawiedliwoœci.

Aby osi¹gn¹æ te cele, Unia musi czêœciej przemawiaæ jednym g³osem, wzmocniæ
swoj¹ reprezentacjê w gremiach miêdzynarodowych i regionalnych, zw³aszcza
w dziedzinie zarz¹dzania gospodark¹ i finansami, ochrony œrodowiska, pomocy
dla rozwoju i polityki konkurencji. Niejednokrotnie znacznych zmian mo¿na
(i nale¿y) dokonaæ w ramach obecnego Traktatu; pozwoli³yby one uczyniæ dzia-
³anie Unii w skali globalnej zdecydowanie bardziej przejrzystym. W niektórych
dziedzinach, takich jak finanse, niezbêdna jest modyfikacja traktatu.

PROPONOWANE DZIA£ANIA

Komisja:

– usprawni dialog z instytucjami rz¹dowymi i pozarz¹dowymi pañstw trzecich

podczas przygotowywania propozycji politycznych o wymiarze miêdzyna-
rodowym;

Wk³ad Unii

Europejskiej

w zarz¹dzanie

œwiatem

4422

33..44.. R

Reeddeeffiinniiccjjaa ppoolliittyykkii ii iinnssttyyttuuccjjii

Aby utrzymaæ sta³¹ ³¹cznoœæ miêdzy Uni¹ Europejsk¹ a jej obywatelami, nale¿y
wyraŸnie okreœliæ politykê i cele w ramach globalnej wizji przysz³oœci Unii.
Obywatele powinni lepiej rozumieæ zamys³ polityczny, który le¿y u jej podstaw.

Zadanie nie jest ³atwe. Stopniowa integracja, która charakteryzowa³a rozwój
Unii, podzieli³a politykê europejsk¹ na sektory o ró¿nych celach i instrumentach:
w miarê up³ywu czasu zdolnoœæ do zagwarantowania spójnoœci dzia³añ wspól-
notowych zmniejszy³a siê. Obecne metody pracy instytucji i ich relacje z pañ-
stwami cz³onkowskimi utrudniaj¹ instytucjom wykazanie siê niezbêdnym przy-
wództwem.

W reakcji na tê sytuacjê Unia Europejska przyjê³a agendy polityk miêdzysekto-
rowych, takich jak ta z Tampere (w 1999 r.) w sferze wolnoœci, bezpieczeñstwa
i sprawiedliwoœci, z Lizbony (2000 r.) na rzecz odnowy ekonomicznej i spo³ecz-
nej a¿ do 2010 r., czy z Göteborga (2001 r.) okreœlaj¹ca strategiê trwa³ego rozwoju.

To jednak nie wystarczy. Instytucje i pañstwa cz³onkowskie musz¹ zgodnie dzia-
³aæ na rzecz okreœlenia globalnej strategii politycznej. W tym celu powinny ju¿
teraz, nie czekaj¹c na uchwalenie nowych traktatów, redefiniowaæ politykê Unii
i ustaliæ sposób funkcjonowania jej instytucji.

Redefinicja polityki Unii Europejskiej
Wprowadzenie euro i rozszerzenie [UE] bêd¹ katalizatorami fundamentalnych
zmian. Euro wkrótce wejdzie do obiegu i wzmocni obraz Unii Europejskiej
wewn¹trz UE i w œwiecie. Rozszerzenie zrodzi problemy, g³ównie zwi¹zane ze
znacznymi ró¿nicami dziel¹cymi pañstwa biedne i bogate. Pojawi¹ siê nowe
wyzwania w dziedzinie zarz¹dzania granicami zewnêtrznymi Unii i w stosun-
kach z naszymi przysz³ymi s¹siadami.

Redefinicja polityki oznacza, ¿e Unia musi jjaaœœnniieejj ookkrreeœœlliiææ ssw

wee cceellee dd³³uuggootteerrm

mii--

nnoow

wee. W ramach celu ogólnego, jakim jest trwa³y rozwój, mo¿e chodziæ o rozwój

kapita³u ludzkiego, wiedzy i zdolnoœci; o wzmocnienie spójnoœci spo³ecznej
i konkurencyjnoœci; o znalezienie odpowiedzi na wyzwania zwi¹zane z ochron¹
œrodowiska; o wsparcie ró¿norodnoœci terytorialnej i o wk³ad w pokój i stabilizacjê
regionaln¹. Redefinicja polityki umo¿liwi wprowadzanie reformy zapewniaj¹cej
udane rozszerzenie Unii i pozwoli unikn¹æ sytuacji, by to rozszerzenie doprowa-
dzi³o do os³abienia czy do rozmycia obecnych polityk.

Ustalaj¹c swe priorytety i zapewniaj¹c spójnoœæ, instytucje musz¹ siê wystrzegaæ
podejmowania decyzji w sprawie swych przysz³ych dzia³añ, inspirowanych myœle-
niem krótkoterminowym, podczas gdy stoj¹ce przed nami wyzwania maj¹ charak-
ter d³ugoterminowy. To tu kryje siê istota ryzyka zwi¹zanego z koincydencj¹
przysz³ej reformy instytucjonalnej, wa¿nych wyborów politycznych, jakich nale¿y
dokonaæ, negocjacji bud¿etowych i rozszerzenia. Mo¿e to wystawiæ na próbê
zdolnoœæ Unii do potwierdzenia jej przywództwa poprzez spójn¹ wizjê przysz³oœci.

– bêdzie popieraæ stosowanie nowych instrumentów na poziomie œwiatowym,

w uzupe³nieniu obowi¹zuj¹cego prawa miêdzynarodowego;

– w 2002 r. rozpocznie dyskusjê nad wk³adem, jaki mo¿e wnieœæ Unia do

kompleksowej reformy organizacji wielostronnych oraz jak poprawiæ wspó³-
pracê miêdzy organizacjami miêdzynarodowymi i ich otwartoœæ;

– zaproponuje w ramach obecnych traktatów, przegl¹d reprezentacji miêdzy-

narodowej Unii, tak by UE czêœciej mówi³a jednym g³osem, oraz zaproponuje
[stosowne] zmiany na najbli¿szej Konferencji Miêdzyrz¹dowej.

Redefinicja

polityki

i instytucji

4433

MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ • URZ¥D KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

UU

nniiaa

EE

uurr

oopp

eejjss

kkaa

Unia musi równie¿ nadal czuwaæ nad tym, by dysponowaæ œrodkami wystarcza-
j¹cymi do realizacji przypisanych jej zadañ.

Wewn¹trz Komisji podjêto wa¿ne kroki w celu wzmocnienia jej zdolnoœci strate-
gicznego planowania i przygotowywania polityki, co jest jednym z trzech filarów
wprowadzanej reformy administracyjnej. Uwidaczniaj¹ siê one w kluczowych
wydarzeniach, które ka¿dego roku wywo³uj¹ debatê polityczn¹ w ramach piêcio-
letniego, strategicznego programu Komisji:

••

Roczna strategia polityczna Komisji, publikowana na pocz¹tku ka¿dego roku,
stara siê okreœliæ priorytety strategiczne w perspektywie dwóch-trzech lat.
Pozwala ona na podjêcie bardziej spójnych kroków œrednioterminowych
i przedstawia zasadniczy test zdolnoœci do dzia³ania w celu sprawdzenia,
czy dysponuje siê niezbêdnymi œrodkami.

••

W przemówieniu na temat stanu Unii, wyg³aszanym co roku przed Parlamen-
tem Europejskim, przewodnicz¹cy Komisji przedstawia bilans postêpów
dokonanych w stosunku do priorytetów strategicznych Komisji i sygnalizuje
nowe wyzwania rysuj¹ce siê na horyzoncie. Bilans ten jest uzupe³niony dorocz-
nym, podsumowuj¹cym raportem przedstawionym na wiosennym szczycie
Rady Europejskiej, obejmuj¹cym politykê Unii Europejskiej w dziedzinie gospo-
darki, w sferze spo³ecznej i ochronie œrodowiska.

••

Ponadto, od 2002 r., doroczny raport na temat stosowania Protoko³u Amster-
damskiego w sprawie subsydiarnoœci i proporcjonalnoœci bêdzie ukierunko-
wany na g³ówne cele polityki Unii Europejskiej. Przeprowadzi siê w nim
studium, czy Unia stosuje zasady proporcjonalnoœci i subsydiarnoœci w reali-
zacji g³ównych celów.

Wysi³ki nad skonkretyzowaniem debaty o spójnoœci polityki powinny jednak
znaleŸæ odzwierciedlenie w dialogu instytucji na temat priorytetów i przysz³ych
celów Unii. Rola inicjatorki polityki i spojrzenia perspektywicznego, jak¹ odgrywa
Komisja, mo¿e byæ szczególnie skuteczna w trakcie przygotowañ posiedzeñ R

Raaddyy

EEuurrooppeejjsskkiieejj. W tych obradach, które obecnie odbywaj¹ siê cztery razy w roku,
uczestniczy piêtnastu szefów pañstw i rz¹dów oraz przewodnicz¹cy Komisji.

Rada Europejska powinna, wraz z Komisj¹, odgrywaæ wa¿niejsz¹ rolê w okre-
œlaniu kierunku strategicznego Unii. Jej zadaniem nie jest regulowanie z dnia na
dzieñ drobnych spraw z zakresu unijnej polityki. Koniecznoœæ osi¹gniêcia poro-
zumienia w ³onie Rady Europejskiej czêsto skutkuje tym, ¿e interesy narodowe
parali¿uj¹ proces decyzyjny w dziedzinach, które w Radzie mog³yby i powinny
byæ rozstrzygane wiêkszoœci¹ kwalifikowan¹ g³osów pañstw cz³onkowskich. Jest
to przyk³ad niepowodzenia Rady w przyjêciu odpowiedzialnoœci politycznej za
podejmowanie decyzji w ramach metody wspólnotowej.

Modyfikacja instytucji
Unia, by uczyniæ swe dzia³ania bardziej skutecznymi, musi nadaæ moc metodzie
wspólnotowej. Ka¿dy musi siê skupiæ na swoich zasadniczych zadaniach: Komisja
inicjuje i wykonuje decyzje; Rada i Parlament Europejski przyjmuj¹ prawo i bud¿et,
przy czym Rada podejmuje, kiedy to tylko mo¿liwe, decyzje wiêkszoœci¹ kwali-
fikowan¹; Rada Europejska ustala orientacje polityczne, a Parlament Europejski
kontroluje wykonanie bud¿etu i polityki Unii.

Oznacza to modyfikacjê funkcjonowania instytucji. Nawet w krótkim terminie
mo¿na tu sporo zrobiæ, nie modyfikuj¹c obowi¹zuj¹cych traktatów. Wiêcej wysi³ku
nale¿y w³o¿yæ, aby zapewniæ spójnoœæ dzia³añ ró¿nych specjalistycznych formacji
Rady. R

Raaddaa U

Unniiii EEuurrooppeejjsskkiieejj, zw³aszcza Rada do spraw Ogólnych, z³o¿ona

4444

z ministrów spraw zagranicznych, utraci³a zdolnoœæ wyznaczania kierunków
politycznych i rozstrzygania kwestii spornych miêdzy interesami sektorowymi,
w szczególnoœci wtedy, gdy trzeba rozstrzygaæ spory miêdzy wieloma ministrami
narodowymi co do stanowiska przyjêtego wobec propozycji wspólnotowych.
Rada wnios³a ju¿ pewne zmiany do trybu swego funkcjonowania. We wnioskach
Prezydencji z posiedzenia Rady Europejskiej w Göteborgu ponownie wzywa siê
do „rzeczywistej koordynacji miêdzy ró¿nymi formacjami” Rady. Wszyscy zgodnie
uznaj¹, ¿e dotychczasowy postêp jest zbyt powolny.

Unia przesz³a ju¿ od procesu dyplomatycznego do procesu demokratycznego;
jej polityki wywieraj¹ g³êboki wp³yw na spo³eczeñstwa krajów [cz³onkowskich]
i na ich ¿ycie codzienne. Rada UE musi wzmocniæ zdolnoœæ do koordynacji
wszystkich aspektów dzia³añ, zarówno we w³asnym gronie, jak i w pañstwach
cz³onkowskich. Pozwoli³oby to Radzie Europejskiej na skoncentrowanie siê na
okreœlaniu celów strategicznych i bardziej skutecznym analizowaniu realizacji
tych celów.

PPaarrllaam

meenntt EEuurrooppeejjsskkii ii w

wsszzyyssttkkiiee nnaarrooddoow

wee ppaarrllaam

meennttyy ppaaññssttw

w cczz³³oonnkkoow

wsskkiicchh

Unii oraz pañstw kandyduj¹cych powinny bardziej aktywnie zaj¹æ siê pobudza-
niem publicznej debaty na temat przysz³oœci Unii i jej polityki

20

. W rzeczywistoœci

wzajemna zale¿noœæ miêdzy zmianami na poziomie krajowym, dzia³aniami
wspólnotowymi i rozwojem na arenie œwiatowej, nie mo¿e byæ przedmiotem
zainteresowania jedynie Brukseli. Zmiany te powinny byæ omawiane w poszcze-
gólnych krajach, przez ka¿dy z parlamentów narodowych. Komisja z zadowole-
niem powita debaty publiczne na temat polityki Unii, organizowane wspólnie
przez Parlament Europejski i parlamenty narodowe.

Parlament Europejski powinien ponadto wzmocniæ kontrolê realizacji polityki
i wykonania bud¿etu Unii Europejskiej. Oznacza to, ¿e bêdzie musia³ odst¹piæ
od swej obecnej praktyki polegaj¹cej na drobiazgowym liczeniu na rzecz kontroli
skupionej bardziej na celach politycznych. Nale¿y ponownie zbadaæ dziedziny
podporz¹dkowane procedurze wspó³decydowania, tak by wzmocniæ rolê Parla-
mentu Europejskiego.

K

Koom

miissjjaa musi siê skoncentrowaæ na powierzonych jej na mocy Traktatu zada-

niach inicjatywy [ustawodawczej], dzia³aniach wykonawczych, roli stra¿nika
traktatów oraz reprezentowaniu Wspólnoty na forum miêdzynarodowym. Œrodki
proponowane w niniejszej Bia³ej Ksiêdze, przewiduj¹ce zw³aszcza wzmocniony
dialog z europejskimi i krajowymi organizacjami w³adz regionalnych i lokalnych,
bardziej otwarte i rzetelniejsze konsultowanie siê ze spo³eczeñstwem obywatel-
skim, lepsze wykorzystanie ekspertyz i lepsz¹ ocenê wspó³zale¿noœci [ró¿nych
polityk], przyczyni¹ siê do poprawy jakoœci jej dzia³añ.

Zwi¹zek miêdzy zarz¹dzaniem Europ¹ i zarz¹dzaniem globalnym powinien
prowadziæ Uniê do przemawiania czêœciej jednym g³osem. Okreœlenie prioryte-
tów w badaniu skarg na naruszenie prawa wspólnotowego zmaksymalizuje
efekty dzia³añ prowadzonych przez Komisjê jako stra¿nika traktatów.

Id¹ce dalej propozycje uproszczenia prawa wspólnotowego, ulepszenia przepi-
sów poprzez wiêksze zró¿nicowanie oraz ³¹czne stosowanie instrumentów poli-
tyki publicznej i œrodków wynikaj¹cych z umów trójstronnych, poprawi¹ jakoœæ
wdra¿ania polityki. Szersze odwo³ywanie siê do agencji regulacyjnych zapewni
lepsze wykonanie i lepsz¹ kontrolê polityki w konkretnych przypadkach. Pozwoli
te¿ unikn¹æ przeznaczania œrodków Komisji na kwestie zanadto techniczne.

20

Pañstwa cz³onkowskie powinny wymieniaæ siê udanymi doœwiadczeniami w zakresie stosowania

Protoko³u do Traktatu Amsterdamskiego o roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej.

4455

MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ • URZ¥D KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

UU

nniiaa

EE

uurr

oopp

eejjss

kkaa

Komisja przygotowa³a ju¿ informacjê oraz zaproponowa³a rozporz¹dzenie ustala-
j¹ce ramy zadañ agencji wykonawczych pozostaj¹cych pod jej kontrol¹. Zadanie
zarz¹dzania programami wydatków, zamiast uruchamiaæ œrodki Komisji, tak¿e
zostanie powierzone raczej agencjom zewnêtrznym.

Nale¿y te¿ precyzyjniej okreœliæ odpowiedzialnoœæ wykonawcz¹. Jest to warunek
konieczny, by system unijny uczyniæ bardziej otwartym i bardziej odpowiedzial-
nym wobec wszystkich obywateli europejskich. G³ówna odpowiedzialnoœæ za
realizacjê polityki i legislacjê, przez przyjmowanie rozporz¹dzeñ wykonawczych
lub decyzji, spoczywa zwykle na Komisji. Nale¿y ponownie rozpatrzyæ warunki,
w jakich stosuje ona te œrodki wykonawcze.

Ostatecznie powinno to prowadziæ do sytuacji, w której:

••

prawo okreœla warunki i granice, w jakich Komisja wykonuje swe zadania
wykonawcze;

••

prosty mechanizm prawny pozwala Radzie i Parlamentowi Europejskiemu,
jako w³adzy ustawodawczej, na analizê i kontrolê dzia³añ Komisji w odnie-
sieniu do zasad i kierunków politycznych przyjêtych w legislacji.

Ta modyfikacja sprawi, ¿e podejmowanie decyzji bêdzie prostsze, szybsze i bar-
dziej przejrzyste. Na³o¿y na Komisjê wiêksz¹ odpowiedzialnoœæ, co pomo¿e
Radzie i Parlamentowi Europejskiemu oceniæ, na planie politycznym, jakoœæ
procesu wykonawczego. Jeœli kierunek ten bêdzie kontynuowany, zostanie pod-
dana w w¹tpliwoœæ koniecznoœæ utrzymywania funkcjonowania komitetów,
zw³aszcza komitetów ds. regulacji i zarz¹dzania

21

. Trzeba wiêc bêdzie oceniæ

zasadnoœci ich dalszego istnienia. Ocena ta powinna uwzglêdniæ dostêp do
ekspertyz niezbêdnych we wdra¿aniu polityki Unii Europejskiej.

To uregulowanie odpowiedzialnoœci instytucji, powierzaj¹ce kontrolê kompetencji
wykonawczych dwóm organom w³adzy ustawodawczej oraz zak³adaj¹ce zbadanie
zasadnoœci istnienia obecnych komitetów ds. regulacji i zarz¹dzania, porusza
delikatn¹ kwestiê równowagi w³adzy miêdzy instytucjami. Powinno doprowadziæ
do modyfikacji artyku³u 202 Traktatu, który pozwala podporz¹dkowywaæ jedynie
Radzie sprawowanie uprawnieñ wykonawczych przez Komisjê. Artyku³ ten
wyszed³ z u¿ycia wskutek procedury wspó³decydowania, która w wielu dziedzi-
nach stawia Radê i Parlament Europejski na równym poziomie w stanowieniu
prawa. W konsekwencji Rada i Parlament Europejski powinny mieæ równy
udzia³ w kontroli sposobu, w jaki Komisja wywi¹zuje siê ze swych zadañ wyko-
nawczych. Komisja zamierza przedstawiæ uwagi na ten temat w perspektywie
najbli¿szej konferencji miêdzyrz¹dowej.

PROPONOWANE DZIA£ANIA

Komisja:

– bêdzie korzystaæ z prawa do inicjatywy, aby doprowadziæ do skoncentrowania

debaty wokó³ spójnoœci polityki i okreœlania celów d³ugoterminowych, wyko-
rzystuj¹c obecne dokonania w zakresie planowania strategicznego i w dzie-
dzinie sporz¹dzania raportów;

– przedstawi na najbli¿szej Konferencji Miêdzyrz¹dowej propozycje zak³adaj¹ce

redefinicjê jej odpowiedzialnoœci wykonawczej, racjonalizuj¹c zarazem kon-
trolê, jak¹ sprawuj¹ Rada i Parlament Europejski nad sposobem sprawowania
przez ni¹ kompetencji wykonawczych.

21

Komitety sk³adaj¹ce siê z urzêdników z pañstw cz³onkowskich, którzy bior¹ udzia³ w sprawowaniu

kompetencji wykonawczych przez Komisjê (zob. decyzjê nr 1999/468/WE, zwan¹ decyzj¹ w sprawie

„komitologii”).

4466

IIV

V.. O

OD

D Z

ZA

AR

RZ

Z¥

¥D

DZ

ZA

AN

NIIA

A K

KU

U PPR

RZ

ZY

YSSZ

Z££O

OŒŒC

CII EEU

UR

RO

OPPY

Y

Wyzwaniem dla Unii jest odnowa europejskiego procesu politycznego, z czym
wi¹¿¹ siê kwestie poruszane w niniejszej Bia³ej Ksiêdze i proponowane rozwi¹-
zania. Dokument ten rozpoczyna proces, który ma byæ reakcj¹ na rozczarowanie
wielu obywateli Unii. Zniechêcenie do polityki nie jest z pewnoœci¹ problemem
wy³¹cznie europejskim, ale tak¿e œwiatowym, krajowym czy lokalnym. Dla Unii
jest on jednak szczególnym wyzwaniem. Ze wzglêdu na osi¹gniêty ju¿ wysoki
poziom integracji obywatele maj¹ wobec Unii oczekiwania podobne jak wobec
krajowych instytucji politycznych. Unia nie mo¿e jednak opracowywaæ i wdra¿aæ
polityki w taki sam sposób jak rz¹d narodowy; musi ustanawiaæ stosunki part-
nerskie i odwo³ywaæ siê do bardzo ró¿nych podmiotów. Dlatego te¿ spe³nienie
oczekiwañ [obywateli UE] musi przybieraæ ró¿norodne formy.

Nasz zamiar opiera siê na prostej zasadzie, która od powo³ania Wspólnoty jest
g³ówn¹ zasad¹ integracji europejskiej: zintegrowaæ narody Europy przy sumien-
nym poszanowaniu to¿samoœci narodowych. Proponowane reformy s¹ mo¿liwe,
jeœli tylko Unia doprowadzi do odrodzenia pierwotnego ducha swych traktatów
i zrobi u¿ytek z proponowanej przez nie elastycznoœci.

Piêæ zasad politycznych – oottw

waarrttooœœææ,, uucczzeessttnniiccttw

woo,, ooddppoow

wiieeddzziiaallnnooœœææ,, sskkuu--

tteecczznnooœœææ ii ssppóójjnnooœœææ – zajmuje czo³owe miejsce wœród propozycji sformu³owa-
nych w niniejszej Bia³ej Ksiêdze. Powinny one wskazywaæ Unii drogê w orga-
nizowaniu jej sposobu dzia³ania i we wprowadzaniu reform w ramach obec-
nego Traktatu, ale stanowi¹ równie¿ punkt wyjœcia do debaty nad przysz³o-
œci¹ Europy. Ponadto pozwalaj¹ one na skuteczniejsze stosowanie regu³ propor-
cjonalnoœci i subsydiarnoœci. Wyrazem tego jest na przyk³ad uwzglêdnienie
w niniejszej Bia³ej Ksiêdze stosownego po³¹czenia œrodków okreœlaj¹cych poli-
tykê w³aœciw¹ do osi¹gniêcia za³o¿onych celów, do ograniczenia legislacji do
najwa¿niejszych elementów i do stosowania kontraktów w celu lepszego
uwzglêdniania lokalnej specyfiki.

TeraŸniejszoœæ i przysz³oœæ: kwestia woli politycznej…
W kontekœcie tych zasad, propozycje niniejszej Bia³ej Ksiêgi:

••

sskkoonnkkrreettyyzzuujj¹¹ rreellaaccjjee m

miiêêddzzyy U

Unnii¹¹ EEuurrooppeejjsskk¹¹ aa ssppoo³³eecczzeeññssttw

weem

m oobbyyw

waatteell--

sskkiim

m. Kodeks postêpowania przy konsultacjach okreœli obowi¹zki i wzmocni

odpowiedzialnoœæ wszystkich partnerów; ulepszy dialog i przyczyni siê do
otwartoœci zorganizowanego spo³eczeñstwa obywatelskiego;

••

ddoopprroow

waaddzz¹¹ ddoo kkoorrzzyyssttaanniiaa –– w

w w

wiiêêkksszzyym

m ssttooppnniiuu –– zz w

wiieeddzzyy ii ddooœœw

wiiaaddcczzeeññ

nnaabbyyttyycchh pprrzzeezz ppooddm

miioottyy rreeggiioonnaallnnee ii llookkaallnnee. To kwestia, która nale¿y przede

wszystkim do kompetencji w³adz krajowych, zgodnie z ich systemem konsty-
tucyjnym i administracyjnym. Jednoczeœnie Unia powinna robiæ wiêkszy u¿ytek
z istniej¹cego potencja³u elastycznoœci, w celu poprawy sposobu, w jaki wspólna
polityka jest realizowana w praktyce;

Rada powinna polepszyæ koordynacjê miêdzy swymi ró¿nymi formacjami,
a tak¿e sw¹ zdolnoœæ do sprawowania przywództwa politycznego i tworzenia
wiêzów miêdzy dzia³aniami na poziomie Unii Europejskiej i pañstw cz³on-
kowskich.

Rada Europejska powinna w wiêkszym stopniu uwzglêdniaæ cele strategiczne.

Parlament Europejski i parlamenty narodowe powinny odgrywaæ g³ówn¹ rolê
w stymulowaniu debaty publicznej nad przysz³oœci¹ Europy i nad politykami
wspólnotowymi.

Od zarz¹dzania

ku przysz³oœci

Europy

4477

MONITOR INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ • URZ¥D KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

UU

nniiaa

EE

uurr

oopp

eejjss

kkaa

••

w

wzzm

mooccnnii¹¹ zzaauuffaanniiee ssppoo³³eecczzeeññssttw

w ddoo ssppoossoobbuu,, w

w jjaakkii ddeeccyyddeennccii ppoolliittyycczznnii

kkoorrzzyyssttaajj¹¹ zz eekkssppeerrttyyzz.. Wielodyscyplinarny system ekspertyz Unii Europej-
skiej stanie siê bardziej przejrzysty i otwarty; otwartoœæ ta jest niezbêdna do
zarz¹dzania wyzwaniami, ryzykiem i kwestiami etycznymi, jakie stawiaj¹
nauka i technologia;

••

pprrzzyycczzyynnii¹¹ ssiiêê ddoo pprreeccyyzzyyjjnniieejjsszzeeggoo zzddeeffiinniioow

waanniiaa cceellóów

w U

Unniiii EEuurrooppeejjsskkiieejj

ii ppoopprraaw

wii¹¹ sskkuutteecczznnooœœææ jjeejj ppoolliittyykkii,, ³¹cz¹c formalne przepisy prawne i rozwi¹-

zania pozaprawne czy samoreguluj¹ce;

••

ookkrreeœœll¹¹ w

waarruunnkkii ttw

woorrzzeenniiaa eeuurrooppeejjsskkiicchh aaggeennccjjii rreegguullaaccyyjjnnyycchh. Agencje te

mog¹ zwiêkszyæ skutecznoœæ prawa europejskiego i poprawiæ opiniê o nim
zarówno przedsiêbiorców, jak i spo³eczeñstwa, jeœli bêd¹ dzia³a³y tak, aby
podejmowanie decyzji w niektórych najbardziej z³o¿onych i stechnicyzowa-
nych dziedzinach dokonywa³o siê bli¿ej zainteresowanych sektorów;

••

zzm

mooddyyffiikkuujj¹¹ zzaaddaanniiaa ii ooddppoow

wiieeddzziiaallnnooœœææ kkaa¿¿ddeejj zz iinnssttyyttuuccjjii. Powinno to

pozwoliæ obywatelom domagaæ siê od swych politycznych przywódców i od
instytucji, aby byli odpowiedzialni za decyzje podejmowane w Unii.

Wdro¿enie tych propozycji nie wymaga koniecznie nowych traktatów. Jest to
przede wszystkim kkw

weessttiiaa w

woollii ppoolliittyycczznneejj, wpisana w szerszy proces. Zmiana

sposobu funkcjonowania Unii wymaga dzia³ania nie tylko Komisji, ale tak¿e
wszystkich zainteresowanych stron, zw³aszcza Rady, Parlamentu Europejskiego,
pañstw cz³onkowskich i obywateli.

Reformuj¹c zarz¹dzanie na poziomie wewnêtrznym, Unia znajdzie siê w lepszej
pozycji do uczestniczenia w nowych formach zarz¹dzania globalnego. Polityka
i instytucje miêdzynarodowe powinny w³aœciwie reagowaæ na niepokoje ludzi.

Modyfikacja instytucji Unii…
Co siê naprawdê zmieni, jeœli te propozycje wejd¹ w ¿ycie? Zasadniczym elemen-
tem proponowanej reformy zarz¹dzania jest zmodyfikowanie instytucji: Komisji,
Rady UE i Parlamentu Europejskiego. Ta modyfikacja powinna prowadziæ do:

••

bbaarrddzziieejj cceelloow

weeggoo kkoorrzzyyssttaanniiaa pprrzzeezz K

Koom

miissjjêê zz pprraaw

waa ddoo iinniiccjjaattyyw

wyy. Lepsze

metody konsultacji i wiêksze zaanga¿owanie, bardziej przejrzyste odwo³y-
wanie siê do opinii ekspertów i nowe podejœcie do planowania œredniotermi-
nowego pozwol¹ Unii znacznie bardziej krytycznie oceniaæ ¿¹dania nowych
inicjatyw politycznych, wywodz¹ce siê z innych instytucji i grup interesów.
Dziêki temu Unia bêdzie mia³a lepsze mo¿liwoœci dzia³ania w ogólnoeuro-
pejskim interesie;

••

uukkoonnssttyyttuuoow

waanniiaa pprraaw

waa U

Unniiii EEuurrooppeejjsskkiieejj ooppaarrtteeggoo nnaa ppooddssttaaw

woow

wyycchh zzaassaa--

ddaacchh uussttaallaajj¹¹ccyycchh ssppoossóóbb,, w

w jjaakkii ppoow

wiinnnnyy bbyyææ oonnee ssttoossoow

waannee. Bia³a Ksiêga

pokazuje, w jaki sposób Rada i Parlament Europejski mog¹ bardziej siê skon-
centrowaæ na ukierunkowaniu i ideach polityki, pozostawiaj¹c jej wdra¿anie
w³adzy wykonawczej. Te dwie instytucje powinny usprawniæ kontrolê, jak¹
sprawuj¹ nad metodami wywi¹zywania siê przez Komisjê z odpowiedzial-
noœci wykonawczej;

••

bbaarrddzziieejj sskkuutteecczznneeggoo zzaaaannggaa¿¿oow

waanniiaa ppooddm

miioottóów

w kkrraajjoow

wyycchh w

w pprrzzyyggoottoow

waanniiee,,

ssttoossoow

waanniiee ii kkoonnttrroollêê zzaassaadd ii pprrooggrraam

móów

w w

wssppóóllnnoottoow

wyycchh. Bêdzie to wyni-

kiem propozycji dialogu, decentralizacji, wzmocnienia wspó³pracy miêdzy
administracjami i bardziej rygorystycznego stosowania prawa wspólnotowego.
Ponadto im wiêkszy bêdzie udzia³ podmiotów krajowych czy regionalnych
w polityce europejskiej, tym wiêksz¹ wagê bêd¹ one przyk³ada³y do informo-
wania o nich opinii publicznej.

4488

Ta modyfikacja zadañ instytucjonalnych bêdzie zasadniczym elementem przygo-
towania rozszerzenia [UE] i jego powodzenia.

Odnowiona metoda wspólnotowa jako model na przysz³oœæ…
Zarówno propozycje Bia³ej Ksiêgi, jak i perspektywa rozszerzenia uwypuklaj¹ tê
sam¹ koniecznoœæ: ttrrzzeebbaa ppoow

wrróócciiææ ddoo ssaam

meejj iissttoottyy m

meettooddyy w

wssppóóllnnoottoow

weejj.

Oznacza to, i¿ nale¿y dzia³aæ tak, by Komisja proponowa³a i realizowa³a politykê,
by Rada i Parlament Europejski decydowa³y i by podmioty krajowe i regionalne
anga¿owa³y siê w proces polityczny Unii. Metoda wspólnotowa skutecznie
s³u¿y³a Unii przez blisko pó³ wieku. Mo¿e te¿ nadal s³u¿yæ, ale wymaga uaktu-
alnienia.

Ukazuj¹c konsekwencje lepszego zarz¹dzania Europ¹ z punktu widzenia insty-
tucji, Bia³a Ksiêga stanowi wk³ad w debatê nad przysz³oœci¹ Europy. Reformo-
wanie zarz¹dzania europejskiego to tak¿e wyznaczanie drogi ku przysz³ym mody-
fikacjom Traktatu podczas najbli¿szej Konferencji Miêdzyrz¹dowej i tworzenie
zarysu modelu przysz³ej organizacji politycznej Unii.

••

D

Dzziieell¹¹cc w

w³³aaddzzêê nnaa uussttaaw

wooddaaw

wcczz¹¹ ii w

wyykkoonnaaw

wcczz¹¹, model ten idzie œladem

modelu demokracji narodowych. Na poziomie europejskim rozdzia³ tych
dwu ról pozwoli³by na bardziej swobodne stosowanie zasad subsydiarnoœci
i proporcjonalnoœci. W kontekœcie stopniowego poszerzania dziedzin, w których
decyzje podejmuj¹ wspólnie Rada i Parlament Europejski (procedura zwana
wspó³decydowaniem), te dwie instytucje powinny byæ traktowane na równym
poziomie. Obecny Traktat stanowi inaczej. To wyjaœnienie ról pozwoli jedno-
czeœnie Komisji ponosiæ pe³n¹ odpowiedzialnoœæ wykonawcz¹;

••

Unia potrzebuje jjaassnnyycchh zzaassaadd ppooddzziiaa³³uu kkoom

mppeetteennccjjii m

miiêêddzzyy nnii¹¹ aa ppaaññssttw

waam

mii

cczz³³oonnkkoow

wsskkiim

mii. Przede wszystkim po to, by moc odpowiedzieæ na pytanie

czêsto zadawane przez obywateli: „Kto i co robi w Europie?”. A to wymaga
wspólnej wizji. Bia³a Ksiêga ukazuje konkretn¹ europejsk¹ rzeczywistoœæ,
rzeczywistoœæ Unii opartej na zarz¹dzaniu na wielu poziomach, w której ka¿dy
z podmiotów, zgodnie ze swymi zdolnoœciami lub sw¹ wiedz¹, wspó³dzia³a
na rzecz sukcesu ca³oœci. W systemie wielopoziomowym wysok¹ stawk¹ jest
ustalenie jasnych regu³ dla podzielonego, ale nie oddzielnego, wykonywania
uprawnieñ; tylko ta wizja, bez wy³¹cznoœci, mo¿e zapewniæ lepsz¹ obronê
interesów wszystkich pañstw cz³onkowskich i wszystkich obywateli Unii.

Niniejsza Bia³a Ksiêga uruchamia proces dostosowywania siê do oczekiwañ
obywateli Unii. Powinni oni dostrzec w Unii Europejskiej œrodki, za pomoc¹
których mog¹ doprowadziæ do zmian. Teraz nasta³ czas refleksji wokó³ reform;
bêdzie im towarzyszy³ szerszy proces reformy konstytucyjnej, który ma zostaæ
zainicjowany przez Radê Europejsk¹ na posiedzeniu w Laeken. W procesie tym
Komisja bêdzie bra³a aktywny udzia³.