1) Jakie typy jednostek badania można wyróżnić w analizie?
• Pseudonaturalne
• Sztuczne
• Naturalne

2) Pojęcie frakcji oznacza?
Frakcja oznacza częstość względną (wskaźnik struktury, który informuje, jaki jest
udział jednostek statystycznych posiadających i-ty wariant cechy w całej badanej
zbiorowości)

3) W praktyce badań ekonomiczno-przestrzennych najczęściej wykorzystuje się
jednostki:
• Statystyczne
• administracyjne

4) Jaki jest warunek poprawności pomiaru w analizie?
Warunkiem poprawności pomiaru w analizie jest istotność statystyczna (właściwy dobór cech).

5) Wskaż typowe sposoby pomiaru wielkości ekonomicznych.
Skala:
• Nominalna (w której wyróżnia się skalę dychotomiczną)
• Porządkowa (czyli porządkowanie/rangowanie/szeregowanie badanych
elementów względem siebie)
• Interwałowa
• ilorazowa

6) Kryterium formalne oznacza, że...
Kryteria formalne:
• ilościowy charakter zmiennych, czyli możliwość wyrażania poziomu zmiennej za
pomocą liczb
• dostępność danych
• kompletność danych dla wszystkich obiektów
• ekonomiczność, czyli koszty zebrania danych

7) Wskaż typowe struktury danych w badaniach przestrzennych.
Macierz, tabela

8) Wśród różnych typów indeksów możemy wyróżnić...
• indeks o podstawie stałej
• indeks o podstawie zmiennej (łańcuchowy)

9) Kryteria doboru metod analizy ze względu na ich przydatność dla planowania
społeczno-gospodarczego i przestrzennego to...



Muszą umożliwiać zbadanie z istotnych punktów widzenia rozwoju elementów



struktury gospodarczej



Określać zasadnicze cechy i właściwości tych elementów



Posiadać szerokie możliwości interpretacyjne i to zarówno statystyczno-analityczne jak i kartograficzne



Muszą być wartościowe poznawczo i zawierać walor obiektywności (mierzalność, testowanie, kryteria
statystyczne)



Muszą być sprawdzone w badaniach (czy ich przykłady były stosowane w innych badaniach)

10) Jakie są zasady doboru cech do wielocechowych badań ekonomiczno-
przestrzennych?


11) Najczęściej stosowane metody standaryzacji cech w analizie opierają się na
formułach zawierających...
• Średnią arytmetyczną
• Odchylenie standardowe
• Wartość minimalną/ maksymalną zmiennej

• Sumę realizacji zmiennej
• Długość wektora realizacji zmiennej

12) Posługując się macierzami danych można badać... :
•Układ pozycji w kolumnie lub części kolumn, co oznacza analizę rozmieszczenia
danego zjawiska
• Układ pozycji w wierszach, co stanowi analizę związku między cechami
zaobserwowanymi dla jednego obiektu
• Porównywać ze sobą całe kolumny lub ich części, które to czynności określa się
badaniem kowariancji przestrzennych
• Porównywać ze sobą wiersze, co oznacza syntetyczne badanie zróżnicowania
przestrzennego zespołu uwzględnionych cech
• Analizować macierz geograficzną jako całość

13) jaki sposób możemy prowadzić klasyfikację w analizie?
Klasyfikacja może być prowadzona przez:
• Podział zbioru obiektów
• Grupowanie obiektów

14) Klasyfikacja dedukcyjna to:
podział zbiorów obiektów do klas

15) Wskaż etapy procedury wydzielania klas
- wybór zmiennych diagnostycznych
- redukcja wymiarów przestrzeni obserwacji
- wyznaczenie kryteriów klasyfikacji
- wybór metody i techniki
- wydzielenie klas typologicznych (estymacja) podobieństwa badanych obiektów

16) Najprostsza metoda klasyfikacji to
(nie jestem pewna tej odpowiedzi bo w runge nie jest jednoznacznie powiedziane a testach są różne odp.)
podział dychotomiczny

lub

Droga podziału lub grupowania (procedura punkowa) – rangowa lub rankingowa

17) Diagram prawdopodobieństwa to
metoda porządkowania macierzy podobieństwa


18) Wskaż metody służące do wydzielania klas typologicznych w analizie



grupowanie (Czekanowski, wrocławska)



przedziałowe



wybór reprezentanta grupy

- metoda współczynników podobieństwa, dendografu wielokryterialnego (nie wiem czy to też)

19) Elementami tzw. kryterium Z. Hellwiga są następujące wielkości...
- wartość minimalna (dla każdego wiersza lub kolumny w macierzy odległości taksonomicznych)
-średnia arytmetyczna (c)
- wartość odchylenia standardowego wektora najmniejszych odległości (Sc)
-wariantowe wartości krytyczne (ostre, średnie, słabe)

w teście : średnia wartość cech

20) Ile maksymalnie cech analizuje się przy użyciu tzw. tabeli znaków?
4

21) Wskaż typowe metody analizy rozkładu przestrzennego
taksonomia wrocławska

22) Co oznacza używany w badaniach ekonomiczno-przestrzennych skrót NUTS?
Nomenklatura jednostek terytorialnych do celów statystycznych

23) Obiekty wyróżniające się wg klasyfikacji NUTS powinny być porównywalne pod względem...
liczby ludności

24) Jakich kryteriów używa się do oceny diagnostyczności cech?
- statystycznych, merytorycznych

1

-wiarygodność, dokładność, porównywalność, adekwatność, kompletność

2

25) Wskaż typowe etapy procedury klasyfikacyjnej.
- wybór zmiennych diagnostycznych
- redukcja wymiarów przestrzeni obserwacji
- wyznaczenie kryteriów klasyfikacji
- wybór metody i techniki
- wydzielenie klas typologicznych (estymacja) podobieństwa badanych obiektów

26) Do czego służy konstruowanie diagramu podobieństwa?
diagram podobieństwa- uporządkowany diagram Czekanowskiego
„wnioskowanie o stopniu ogólnej struktury podobieństwa wszystkich jednostek, ze zwróceniem uwagi na obiekty, na
obiekty, które różnią się od pozostałych i powinny być traktowane odrębnie”

3

27) Wskaż typowe struktury danych w badaniach ekonomiczno-przestrzennych
Macierz, tabela

28) Jakie są ważniejsze przekształcenia wyjściowych zmiennych naturalnych?

4

Wyróżnia się 4 rodzaje przekształceń:
Rangowanie zmiennych – zmienne wyjściowe zastępuje się ich rangami wynikającymi z uporządkowania obserwacji
zgodnie z rosnącymi wartościami zmiennych dla stymulant lub malejącymi dla destymulant (lub odwrotnie)
Przekształcenia ilorazowe – wartość zmiennej dzielona jest przez wartość max, min lub średnią. Jeżeli punkt
odniesienia wynosi 0, jej stosowanie jest niemożliwe; jeżeli przyjmuje wartość ujemną, konieczne jest nadanie
wartościom znormalizowanym odwrotnego znaku
Standaryzacja – polega na podzieleniu wartości zmiennej (lub różnicy między wartością zmiennej a jej średnią) przez
wartość odchylenia standardowego
Unitaryzacja – prowadzi do stałego, jednostkowego zakresu zmienności cech znormalizowanych. Wartość zmiennej
lub jej odległość od jednego z kresów zmienności jest dzielona przez różnicę max i min.

29) Jakimi zagadnieniami/badaniami najczęściej zajmuje się analiza ekonomiczno-przestrzenna?

5

Badania związane z analizą przestrzenno-ekonomiczną obejmują poszukiwania wyjaśnień i związków pomiędzy
zjawiskami gospodarczymi, cechami populacji oraz przestrzeni.

30) Wskaż kryteria doboru metod analizy ze względu na ich przydatność dla planowania.

6

Kryteria podziału metod badań:
Przynależność do określonej dyscypliny geograficznej (kryterium przedmiotowe)

1

RUNGE

2

GIBAS

3

Runge

4

Analiza Heffcik str. 35

5

Analiza Heffcik str.11

6

Analiza Runge str. 54

Typ analizowanych danych opisujących określone zjawiska (kryterium rodzaju materiału źródłowego; metody
ilościowe)
Charakter uzyskanych wyników (kryterium prezentacji rezultatów badawczych)

31) Jakim kryteriom powinno odpowiadać prowadzenie wartościowej poznawczo klasyfikacji?

7

Zupełności, rozłączności

32) Klasyfikacja indukcyjna to

8

Grupowanie

33) Najprostsze metody klasyfikacji to

9

Podział zbioru obiektów (klasyfikacja dedukcyjna)
Grupowanie obiektów (klasyfikacja indukcyjna)

34) Formuły mierników odległości taksonomicznych to m. in. odległości przestrzeni wielowymiarowej

10

Wzór Minkowskiego, miernik Haminga i Euklidesa, odległość Jeffreysa i Matusity, odległość Braya i Curtisa,
odległość Canberra, odległość Clarka, odległość kątowa, odległość Mahalanobisa

35) Tzw. kryterium Z. Hellwiga służy do określenia

11

Przynależności jednostek do dendrytu (scharakteryzowanie struktury podobieństwa całego zbioru i wydzielenie grupy
jednostek podobnych)

36) Dla jakiej ilości cech analiza przy użyciu tabeli znaków daje najlepsze efekty badawcze?

12

Niewielka liczba cech – 2, 3, 4

37) wskaż najczęściej stosowane metody wskaźnikowe

13

Wskaźnik syntetyczny Perkala, wskaźnik Zioły


38) Do taksonomicznych metod grupowania zjawisk przestrzennych zaliczamy m.in.

14

Diagram Czekanowskiego, taksonomię wrocławską (dendryt na płaszczyźnie), metodę średnich arytmetycznych,
metodę McQuitty’ego

39) Pojęcie frakcji oznacza

15

pojęcie opisujące stosunek wystąpień danego zjawiska lub przedmiotu w czasie (na jednostkę czasu), w przestrzeni
(np. na jednostkę długości, powierzchni) lub w funkcji innej zmiennej; wskaźnik struktury

40) Dendryt w metodzie wrocławskie to

16

Buduje się go przez łączenie każdej jednostki z jednostką do niej podobną-powstają powiązania I stopnia. Jeśli
wszystkie elementy zbioru się nie połączą, to poszczególne zbiory trzeba scalić ze sobą w jeden dendryt przez
bezpośrednie połączenie linią elementów różnych podzbiorów najbardziej do siebie podobnych – powiazanie II
stopnia; dendryt w przestrzeni ma być jak najkrótszy (nie może dojść do utworzenia cyklu)

41) Podstawowe charakterystyki statystyczne w badaniach przestrzennych to



Częstość względna (wskazanie jednostek statystycznych reprezentujących pewien wariant badanej cechy



Miary średnie (średni poziom natężenia cechy)



Miary rozproszenia (dyspersji)



Miary asymetrii (kierunku zróżnicowania w relacji do rozkładu normalnego)



Miary koncentracji (stopień nierównomierności rozkładu wielkości między poszczególnymi jednostkami
zbiorowości)

7

Analiza Runge str.162

8

Wykład 7.12

9

Wykład 7.12

10

wykład

11

Analiza Runge str. 235

12

Analiza Runge

13

Analiza Runge str. 214

14

Analiza Heffcik spis treści

15

internet

16

Analiza Heffcik str. 66

42) Informacje przestrzenne mogą być prezentowane w formie typowych szeregów statystycznych (jakich)

17

RODZAJE SZEREGÓW STATYSTYCZNYCH(ogólnie) – SPRAWDZIĆ!!!



Szczegółowy



Rozdzielczy (np. zróżnicowanie wielkościowe liczby ludności miast)



Strukturalny z cechą jakościową (np. struktura płci mieszkańców wybranego miasta)



Geograficzny (ilustruje wielkość cechy w kolejnych jednostkach terytorialnych)



Dynamiczny (zmiany wielkości cechy w czasie – np. liczba ludności w dwóch momentach czasu w mieście)



Kumulacyjny



43) Formuły mierników odległości taksonomicznych to m.in.



Odległość Hamminga



Euklidesa



Canberra



Clarka



Odległość kątowa



Odległość Mahalanobisa



Braya i Cutrisa



Jeffreysa i Matusity

18

44) Zależności korelacyjne między zmiennymi można charakteryzować następującymi metodami.

19



Diagram rozrzutu



Tablica korelacyjna (NIE „ZNAKÓW”)



Miary korelacji (współcznniki np. Pearsonea, korelacji cząstkowej i wielorakiej, stosunek korelacyjny, wsp.
Korelacji rangowej spearmana, wsp. Konkordacji, wsp. Zbieżności Czuprowa, wsp. Korelacji Yule’a, wsp.
Korelacji dla danych jakościowych, korelacja ekologiczna)

45) Jaki element procedury klasyfikacyjnej jest określany przy użyciu tzw. kryterium Hellwiga?

???
Metoda Hellwiga, zwana również metodą optymalnego wyboru predyktant, metodą wskaźników pojemności
informacji – formalna metoda doboru zmiennych objaśniających do modelu statystycznego (w szczególności modelu
ekonometrycznego) stworzona w 1969 roku przez Zdzisława Hellwiga.

20

46) Co jest miarą odległości w analizie elementarnej połączenia Mc Quitte’go?
Współczynnik korelacji
„Zwrócił on uwagę, że czasochłonna do wyliczenia wartość wskaźnika odległości taksonomicznej może zostać
zastąpiona przez współczynnik korelacji”

21

47) Wskaż charakterystyczne cechy tzn. Krzywej Gaussa.



Symetryczność



Dzwonowaty kształt



Jednomodalność



Średnia i odchylenie determinują kształt krzywej



Średnia arytmetyczna, mediana i dominanta są równe

48) Co jest podstawą analizy głównych składowych?

22

Twórca analizy głównych składowych (K. Pearson)
Analiza czynnikowa i metoda głównych składowych są klasycznymi metodami badania ukrytej struktury, zwłaszcza
struktury regionalnej

17

Runge str. 114

18

Wykład 8/mail

19

Runge/ na podstawie spisu treści cz. V – rozdz. 11

20

WIkipedia

21

Gibas/str. 77

22

Runge/ str.299, 300

Zadaniem metody składowych jest transformacja zbioru wyjściowych cech xj w nowy układ cech Vj w taki sposób,
że nowe cechy (składowe) nie są wzajemnie skorelowane, ale są uporządkowane
Punktem wyjścia w metodzie składowych głównych (podobnie jak w analizie czynnikowej) jest MACIERZ
DANYCH.

59) Jakie są podstawy dla różnych typów indeksów?

23

Indeksy – każda liczba względna powstała przez podzielenie wielkości danego zjawiska w okresie badanym przez
wielkość tego zjawiska w okresie podstawowym (bazowym). Indeksy przedstawiają skalę różnic zjawiska, gdy baza
jest równa 100%.
Indeksy dzielą się na jednopodstawowe i łańcuchowe.

50) Jaki jest cel zastosowania dendrytu w metodzie wrocławskiej?
Cel to pogrupowanie jednostek przestrzennych i ich połączenie z najbardziej podobnymi

51) Jakie są cechy formuł mierników odległości taksonomicznych?



52) Wskaż formuły używane w modelach przesunięć Dunna

53) Jakie metody badania stosuje się do oceny zróżnicowania hierarchicznego obiektów przestrzennych?
-obserwacja

-ankieta
-wypowiedź na piśmie

-wywiad

54) Jakie problemy przestrzenne można badać za pomocą modeli przestrzennych Dunna?

Modele przesunięć Dunna pomagają określić zmiany strukturalne zachodzące w danej jednostce przestrzennej

w stosunku do zmian w innej, wskazują różnice „intensywności” zjawiska, np. tempa wzrostu jednostki, zmiany
strukturalne wieku, zatrudnienia, wykształcenia i innych składowych struktury geograficznej obszaru.

Modele:

23

Zeszyt ze statystyki

- przesunięcia dyferencjalne działowe – porównują zmiany poszczególnych składowych struktury obiektu niższego
rzędu ze zmianami w obiekcie wyższego rzędu
- przesunięcia dyferencjalne ogólne – ogół przesunięć dyferencjalnych działowych dla danej struktury
- przesunięcia globalne – porównują tempo zmian elementów struktury jako całości (obiektu niższego rzędu ze
zmianami w obiekcie wyższego rzędu)
- przesunięcia globalne względne – za pomocą formuły określają wielkość przesunięć globalnych w % (Pgw)
- przesunięcia proporcjonalne – stanowią różnicę przesunięć globalnych i dyferencjacji ogólnych (Pp)
Wielkość dodatnia – większa dynamika wzrostu danego elementu struktury w badanej jednostce przestrzennej
Wielkość ujemna – słabsza dynamika wzrostu. Im wyższa wartość, tym silniejsze tempo zmian.

55). Jakie są główne cechy modeli wzajemnego oddziaływania?
Modele oddziaływań przestrzennych (stosowane gdy nie ma możliwości naturalnego zbadania zjawiska)
- model grawitacji (obrazuje oddziaływanie miedzy dwoma ośrodkami)
- model potencjału (obrazuje JEDNOCZESNE oddziaływanie wielu mas na jeden ośrodek)
Założenia triady Ullmana: komplementarność (popyt-podaż), sposobność alternatywna (brak trzeciego ośrodka, który
mógłby być alternatywą), przenośność (nieduża odległość)

56) Wskaż dwie charakterystyki struktur przestrzennych używanych w modelach grawitacji i potencjału
- graf przedstawiający najwyższe stopnie powiązań grawitacyjnych miast
- graf wyznaczony przez trzy najwyższe stopnie ciążenia grawitacyjnego

57) Do czego służy określanie wykładnika kontrastu w badaniach rank-size-rule?
- bada dynamikę zmian sieci osadniczej
- charakteryzuje różnicę rozkładu wielkości jednostek osadniczych badanego obszaru a rozkładem idealnym
- oblicza wykładniki kontrastu każdego miasta, co pozwala na obliczenie średniej odnoszącej się do całego zbioru i
policzenia współczynników kontrastu dla różnych przekrojów czasu
(Reguła rank-size-rule: Jeżeli zbiór miast i osiedli określonego obszaru stanowi regionalny system osadniczy, to
wówczas zbiór ten uporządkowany wg wielkości, posiada charakterystyczny rozkład, nadający się do generalizacji i
zdefiniowania matematycznego)

Wartość wykładnika kontrastu systemu osadniczego charakteryzuje odchylenie rozkładu jednostek

osadniczych danego systemu (regionu) od stanu idealnego.
Gdy współczynnik jest większy od jedności, świadczy to o dużej koncentracji ludności, zaś wskaźniki niższe od
jedności wskazują na jej rozproszenie.

58) Jaki typ procedury stosuje się w regule Zipfa?
- procedura obliczania wykładników kontrastu
( Reguła ta brzmi następująco: "Jeżeli zbiór miast i osiedli określonego obszaru stanowi regionalny system osadniczy,
to wówczas zbiór ten uporządkowany wg wielkości, posiada charakterystyczny rozkład, nadający się do generalizacji
i zdefiniowania matematycznego")

59) Jakie są główne założenia analiz opartych na regule Zipfa?
Na rozmieszczenie jednostek osadniczych wpływa siła:
- różnicująca - dążąca do utworzenia dużej liczby małych jednostek osadniczych
-unifikująca (jednocząca) -dążąca do minimalizacji kosztów transportu gotowych produktów do obszarów
konsumpcji

60) Siła unifikująca i różnicująca – kiedy przewaga pierwszej?
Jeśli siła unifikująca jest większa od różnicującej, wielkość osiedli jednostki osadniczej nie ma rozkładu
chaotycznego. W dużych miastach różnice liczby ludności są wyraźne, w mniejszych miastach kontrasty maleją.
Jeśli siła różnicująca jest większa – analizowany układ zawiera dużą liczbę małych miejscowości.

61) Do czego służy metoda średnich arytmetycznych w badaniach opartych na tzw. Taksonomii wrocławskiej?
Pozwala na znalezienie odpowiedzi na pytanie, które z wybranych cech zadecydowały o wydzieleniu poszczególnych
klas i jednocześnie daje odpowiedź na pytanie, jakie cechy są w poszczególnych klasach dominujące.

24

24

Gibas

62) Jakie są główne cele stosowania analizy regresji w badaniach przestrzennych?
Porównanie wielkości i kierunku zmian jednej zmiennej względem drugiej, co pozwala na skonstruowanie równania
pokazującego współzależność między nimi
Cel analizy regresji odpowiada na pytania:
- czy w miarę wzrostu jednej zmiennej wzrasta bądź maleje wielkość drugiej?
- jakie jest tempo zmian?
- czy w miarę wzrostu wielkości zmiennej niezależnej przyrosty zmiennej zależnej są jednakowe/ rosnące/ malejące w
stosunku do niezależnej?

63) Kiedy prosty model regresji przechodzi w model regresji wielokrotnej?
Gdy liczba zmiennych objaśniających ( z jednej na kilka) zwiększa się, to prosty (liniowy) model regresji przechodzi
w model regresji wielorakiej (wielokrotnej).

64) Do badania jakich zjawisk przestrzennych służą metody korelacyjne?
Pomagają w odnalezieniu maksymalnych współzależności między pytaniami w ankiecie.
Identyfikują problemy społeczno-ekonomiczne oraz współzależności 2 cech z wyłączeniem wpływu innych.
Badają czy istnieje i jaka jest współzależność między:
- liczbą ludności a zatrudnieniem,

- więcej niż 2 cechami (konkordacja)

- cechami jakościowymi.

65) Określ główne cechy metody taksonomicznej Jerzego Perkala.

25

Metodę stosuje się do agregacji zespołu cech wejściowych do wspólnego wektora określanego jako wskaźnik
wielkości ogólnej (Wi). Jest to średnia arytmetyczna znormalizowanych wartości wszystkich cech.
Składa się z kroków:

1. Zdefiniowanie macierzy danych
2. Pogrupowanie cech w zespoły
3. Sprawdzenie warunku dodatniej korelacji między cechami tworzącymi zespół cech
4. Standaryzacja cech wg wzoru Perkala
5. Obliczenie wskaźników Wi (średnia danych zestandaryzowanych) dla całej macierzy oraz poszczególnych

zespołów cech

6. Analiza uzyskanych informacji (wizualizacja i grupowanie jednostek przestrzennych)
7. 7. Badanie harmonijności układu przestrzennego przez obliczenie wskaźników resztowych Ci (różnica

między danymi zestandaryzowanymi a Wi) oraz ich interpretacje

8. Obliczenie wskaźnika proporcjonalnego rozwoju wg analizowanych cech Di będącej sumą wartości

bezwzględnych wskaźników resztowych

9. Analiza uzyskanych informacji (wizualizacja i grupowanie jednostek przestrzennych)

Poszczególne cechy przyjmują różne wartości w stosunku do Wi, co staje się podstawą do obliczania wskaźników
resztowych Ci. Opisują one stopień proporcjonalności, harmonijności zjawiska. Jeśli przyjmują wartości dodatnie
wskazują na nadmierny poziom cechy; ujemne – niedobór.

25

Gibas