Angelika Godzisz, Aleksandra Ścibisz

Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Wpływ logistyki na konkurencyjność

współczesnego przedsiębiorstwa

Wstęp

W praktyce w zarządzaniu przedsiębiorstwami w krajach

wysoko rozwiniętych idea logistyki jest wykorzystywana na

coraz większą skalę i z coraz większymi efektami. Ostatnie

lata wskazują na rosnącą potrzebę kształtowania funkcji
i procesów logistycznych w aspektach nie tylko integracyj-

nych ale także strategicznych, co znajduje wyraz w ciągłej
ewaluacji

procesów logistycznych. Niezbędnymi warunkami

utrzymania pozycji rynkowej, uzyskania przewagi konkuren-

cyjnej każdej firmy jest przede wszystkim ekonomiczna

działalność i redukcja kosztów logistycznych, sprawność

procesów logistycznych a także wykorzystanie nowocze-
snych instrumen

tów zarządzania tymi procesami.

Celem tego artykułu jest wskazanie, iż poprzez doskonale-

nie procesów

logistycznych przedsiębiorstwa mogą budować

swój konkurencyjny potencjał, który to z kolei warunkuje
uzyskanie przewagi konkurencyjnej. Drugim celem niniej-
szego opracowania jest przedstawienie empirycznych wyni-

ków badań przedstawiających stan doskonalenia procesów

logistycznych w wybranych przedsiębiorstwach w Polsce
poprzez przeprowadzone raporty oraz badania naukowe.

Pojęcie i istota współczesnej logistyki

Pojęcie „logistyka” zostało zapożyczone z wojskowości

i zastosowane po raz pierwszy w literaturze Stanów Zjedno-

czonych po koniec lat pięćdziesiątych XX wieku. Do pol-

skiej literatury pojęcie to wprowadził w swojej książce Logi-
styka

W. Stankiewicz [Stankiewicz, 1968] w latach sześć-

dziesiątych XX w. i dotyczyło przede wszystkim sfery

obronności. Zdaniem Garbarskiego, Rutkowskiego i Wrzo-

ska [2000] „Logistykę w szerokim rozumieniu traktujemy

jako zintegrowany system kształtowania i kontroli procesów

fizycznego przepływu towarów oraz ich informacyjnych

uwarunkowań, zmierzających do osiągnięcia możliwie naj-

korzystniejszych relacji między poziomem świadczonych

usług (poziomem obsługi odbiorców) a poziomem i strukturą

związanych z tym kosztów”.

Logistyka to złożony proces, składający się z różnych ele-

mentów, na który wpływ ma zarządzanie danym przedsię-

biorstwem, ale również cele jakie stawia sobie kierownictwo
poprzez wykorzystanie logistyki w praktyce. Zagadnienie to

przybliża rysunek poniżej, który wskazuje na różnorodność

ujęcia logistyki w przedsiębiorstwie.

Rys.

1. Podstawowe składniki procesów logistycznych

Zdobywanie przewagi konkurencyjnej firm

poprzez wykorzystanie logistyki

Współczesne przedsiębiorstwa borykają się z licznymi na-

ciskami ze strony klientów, którzy chcą być obsługiwani na

najwyższym poziomie, chcą kupować za jak najniższą cenę,

a często domagają się nawet rekompensaty, jeśli towar bądź

usługa nie spełnia ich oczekiwań. Niezmiernie ważne jest

zatem, aby każda firma należąca do danego łańcucha dostaw

była świadoma czym konkretne grupy produktów konkurują

na rynku oraz dostosowywała swoje zdolności do potencjału

pozostałych partnerów.

Produkty konkurują w różny sposób – ceną, poziomem

t

echnicznym (np. maszynki do golenia Gillette), żywotnością

produktu, a nawet opakowaniem. Niemniej jednak dla klienta

najważniejsze jest zaspokojenia jego zapotrzebowania po-

przez dostarczenie po konkurencyjnej cenie właściwych

produktów, we właściwej postaci oraz w odpowiednim mo-
mencie.

Definiowanie przewagi konkurencyjnej poprzez pryzmat

logistyki przedsiębiorstwa związane jest nieodłącznie z okre-

śleniem jasnych i mierzalnych celów. Należy w tym miejscu

wyróżnić trzy metody budowania przewagi logistycznej
[Harrson, Hoek, 2010]:
• metody „twarde”,
•

metody „miękkie”,

•

zdolności pomocnicze.

Możemy wyróżnić trzy „twarde” metody bazujące na ce-

lach w zakresie kosztów, czasu i jakości. Metody ”miękkie”

ukierunkowane są na proces obsługowy produktu, na budo-
wanie zaufa

nia klientów. Zdolności pomocnicze to przede

wszystkim radzenie sobie z niepewnością.

Logistyka

Procesy informacyj-

no-decyzyjne

Utrzymanie

zapasów

rzeczowych

Koszty

logistyczne

Fizyczny przepływ

dóbr rzeczowych

Infrastruktura procesów

logistycznych

Nadrzędne cele logistyki

Redukcja

kosztów

Umocnienie pozycji
rynkowy, sprostanie

konkurencji

Właściwy poziom

obsługi klienta

Logistyka – nauka

Logistyka 5/2013

62

Koszty odgrywają ważną rolę w planowaniu logistycznym.

Niskie koszty to niskie ceny lub wysokie marże lub też oba
te zjawiska. Przewaga konkurencyjna wielu produktów opie-

ra się właśnie na niskiej cenie. Niska cena to główny atut

produktów sprzedawanych pod markami własnymi super-

marketów jak na przykład produkty sieci Tesco, Biedronka
czy Lidl Sekret niskiej ceny tych produktów opie

ra się na

znacznie niższej marży, niższych nakładach reklamowych

a także często na niższych standardach jakości w porównaniu

z renomowanymi markami producentów, jak na przykład
produkty firmy Bakalland., Knorr czy Duracell. W tej meto-

dzie zakłada się bowiem, iż dla klienta najważniejsza jest

różnica w cenie a nie jakości.

Czas oczekiwania na produkt lub usługę przez klienta fir-

ma Volkswagen określa jako cykl obsługi klienta. Jest to

okres liczony od złożenia zamówienia do momentu odebra-

nia tegoż zamówienia – samochodu. W firmach, w których
konku

rencja opiera się na czasie, tylko najszybsi mają szansę

przetrwania. Współczesne przedsiębiorstwa dostrzegły, iż

klienci nie chcą czekać i są gotowi zapłacić „extra” za skró-

cenie czasu realizacji zamówienia. Fakt ten został wykorzy-

stany przez firmę Vision Express, która oferuje wykonanie

okularów na receptę „w ciągu godziny”. Możliwe jest to,

dzięki technikom, którzy w salonie firmowym wytwarzają

potrzebne soczewki z półproduktu, a nie jak inne przedsię-

biorstwa z tej branży wysyłają zamówienia do fabryki so-
czewek, co trwa przynajmniej kilka dni. Dodatkowo Vision

Express zastosował narzędzia motywacyjne dla pracowni-

ków przyznając premie, jeśli przynajmniej 95% zamówień

zostanie zrealizowane przed upływem godziny. W ten sposób

firma ta odniosła sukces rynkowy, wyróżniając się szybko-

ścią działania, refleksem rynkowym. Czas jest pojęciem

absolutnym, co oznacza, że nie podlega on subiektywnej

ocenie, a klienci z reguły nie lubią czekać dlatego szybkość,

sprawność realizacji zamówienia jest dla nich kluczowa przy

wyborze przedsiębiorstwa z konkretnej branży.

Jakość jest najbardziej widocznym wskaźnikiem sprawno-

ści łańcucha dostaw. Liczba błędów, usterek w ilości dostar-

czanych produktów świadczą o problemach z jakością.

Są one widoczne dla klienta a zarazem wpływają na jego

lojalność. Jakość logistyki często sprowadzana jest do dobo-

ru właściwych produktów we właściwej kolejności i ilości na

zamówienia klientów. Taką metodę stosuje supermarket
Tesco. Kompletacja dostaw dla danych sklepów w regional-
nym centrum dystrybucji Tesco polega na wybraniu zamó-

wionych towarów spośród tysięcy jednostek magazynowych.

Miernikiem jakości wykonania jest współczynnik dokładno-

ści kompletacji. Współczynnik ten wskazuje w jakim stopniu

ilość i rodzaj dostarczanych produktów pokrywają się z za-

mówieniem (wyrażany w procentach, np. 98,9%). Jak piszą

Harrison i Hoek [2010] rosnąca presja poprawy efektywności

sklepów doprowadziła do tego, iż poszczególne produkty

ładuje się w stałej kolejności (np. szampony obok past do

butów), tak by ułatwić ich bezpośredni rozładunek na pół-

kach. Firmy, które potrafią wdrożyć i utrzymać najwyższe

standardy jakości posiadają istotną przewagę nad tymi, któ-

rzy tego nie potrafią.

Metody miękkie do których należy zaliczyć poczucie bez-

pieczeństwa oraz zaufanie są trudno mierzalne w odróżnieniu

od metod twardych. Poczucie bezpieczeństwa powstaje wte-

dy, gdy firma przestrzega zasad poufności odnośnie danych

osobowych, majątku klienta. Zaufanie natomiast powstaje,

gdy przedsiębiorstwo szybko, uprzejmie, rzetelnie i sprawnie
odpowiada na zapytania klienta.

Zdolności pomocnicze do których należą przewaga nieza-

wodności oraz radzenie sobie z niepewnością czyli przewaga

elastyczności również mogą odgrywać ważną rolę w budo-

waniu przewagi konkurencyjnej. Przewagę niezawodności

możemy odnieść do wspomnianego wcześniej przykładu

z firmą Vision Express. Przyjęła ona sobie za miarę nieza-

wodności obsłużenie w ciągu godziny 95% swoich klientów.

Niezawodność skupia się zatem na wskazaniu w jakim stop-

niu firma wywiązuje się z obietnic terminowych realizacji

zamówień.

Radzenie sobie z niepewnością to jak wskazują Harisson

i Hoek [2010] oznacza szybkie pokonywanie nieprzewidzia-

nych problemów związanych z procesami logistycznymi.

Jako przykład sprawnego radzenia sobie z niepewnością

wspomniani autorzy podają przykład wybuchu pożaru w

2000 roku w fabryce, która dostarczała chipy m.in. dla Nokii

i Ericssona. Początkowo producent zapewniał, iż opóźnienia

w dostawach nie będą dłuższe niż tydzień, jednak przesunię-

cia czasowe były aż do kliku miesięcy. Szybko reakcja ze
strony kierownictwa Nokii – znalezienie nowych dostawców

chipów, produkowanych przed pożarem przez Philipsa oraz

współpraca inżynierów Nokii z Philipsem spowodowały, iż

Nokia odnotowała zaledwie niewielkie opóźnienia w pro-

dukcji telefonów w odróżnieniu do Ericssona. Kierownictwa

poprzez ukrywanie problemu przed swoimi menadżerami

i zbyt późną reakcję na kłopoty z dostawą chipów, który

trwał dziewięć miesięcy straciło 3% udziału w rynku, co było

konsekwencją wycofania z produkcji aparatów telefonicz-
nych.

Powyższy przykład wyraźnie wskazuje jak ważna jest

szybkość w działaniu w przypadku niepewności sytuacji.

Nokia poradziła sobie znakomicie, natomiast firma Ericsson

z powodu mniejszej prężności działania musiała wycofać
p

rodukcję telefonów ze swojej oferty, co przełożyło się

w kon

sekwencji na wynik finansowy tej firmy. Niepewność

gdzie

kolwiek się pojawia musi być szybko rozpoznana,

a reakcja powinna nastąpić przy minimalnej utracie czasu,

pieniędzy i efektywności.

Logistyka w firmie – na podstawie badania

„Miejsce logistyki w strukturze przedsiębiorstw

w Polsce”

Istota i wpływ logistyki na funkcjonowanie polskich firm

zostanie zaprezentowana w oparciu o raport z ogólopolskie-
go badania pn: „Miejsce logistyki w strukturze przedsi

ę-

biorstw w Polsce”, zrealizowanym w ramach cyklu Panel

Polskich Menedżerów Logistyki przez Logisys sp. z o.o.

Raport opera się na odpowiedziach 263 ankietowanych me-

nedżerów logistyki, którzy zostali podzielni na 2 grupy: na

ogólną skupiającą wszystkie branże poza logistyką oraz na

grupę obejmującą wyłącznie branżę logistyczną. W niniej-

szej pracy uwaga zostanie poświęcona pierwszej z ww. grup.

Logistyka – nauka

Logistyka 5/2013

63

Wykres 1. Odpowiedzialność za logistykę w badanych firmach.

Źródło: Raport z badania „Miejsce logistyki w strukturze przedsię-
biorstw w Polsce”.

W wielu przedsiębiorstwach nie ma jednoznacznie okre-

ślonego kierownika/menedżera logistyka, a jej poszczegól-

nymi obszarami zajmują się różni pracownicy piastujący

różne stanowiska (41,3%) lub jest jeden pracownik który

oprócz zadań logistycznych pełni również inne funkcje.

Specjalnie wytworzone działy, które realizują wszystkie
zadania logi

styczne są utworzone u 29,6% ankietowanych

firm.

Istotną uwagą badanych menedżerów jest fakt iż poziom

zarządzania logistyką w dużej mierze zależy od pozycji jaką

zajmują w hierarchii firmy osoby zajmujące się tym obsza-
rem. Zarówno wykres 1 jak i wykres 2 wskazuje na znacze-

nie logistyki w polskich przedsiębiorstwach. W chwili obec-

nej jest ona traktowana jako narzędzie do prowadzenia bie-

żących działań firmy, a wiedza logistyków jest wykorzysty-
wana przy budowaniu strategii firmy. Rozwój logistyki i jej
umocnienie w hierarchii organizacyjnej firmy spowodowany
jest wymaganiami konkurencyjnego rynku.

Wykr

es 2. Postrzeganie pozycji menedżera logistyki w firmie.

Źródło: Raport z badania „Miejsce logistyki w strukturze przedsię-
biorstw w Polsce”.

Sposób postrzegania menedżera logistyki w firmie również

wpływa na jakość i efektywność zarządzania logistycznego.

W 17,5% badanych firm pozycja menedżera logistyki jest

kluczowa dla przedsiębiorstwa, mianem „wysokiej pozycji”

jest ona określana w 29,2% ankietowanych firm. Połowa

ankietowanych uważa, że wzrost pozycji menedżera logisty-

ki w przedsiębiorstwach wpłynie na podejmowanie lepszych
decyzji biznesowych, a tym samym podniesie konkurencyj-

ność organizacji.

Wykres 3. Wykorzystanie logistyki jako narzędzia konkurencji

przez Zarząd. Źródło: Raport z badania „Miejsce logistyki w struk-
turze przedsi

ębiorstw w Polsce”.

Globalna rywalizacja motywuje firmy do ustawicznego

usprawniania działań, procesów. Najskuteczniejszym sposo-
bem na zdobycie przewagi konkurencyjnej jest innowacyj-

ność, która jest powiązana również z logistyką. Wprowadza-
nie

nowych technologii musi być poprzedzone analizą rynku.

Działania firm powinny być odpowiedzią na potrzeby klien-

tów. Usprawnienie łańcucha dostaw oraz wdrażanie rozwią-

zań proponowanych przez logistyków stało się konieczności

w wielu firmach. Przykłdem jest firma FAKRO sp. z o.o.

która aby usprawnić komunikacje z klientami utworzyła
system eFakro –

internetową platformę do komunikacji

i realizacji zamówień oraz system do optymalizacji załadun-

ków. Wykres 3 obrazuje, iż u ponad 30% logistyka jest

w dużym stopniu stosowana przez zarząd firmy jako konku-

rencyjne narzędzie natomiast w wysokim stopniu tylko u 5%

badanych firm. Rola logistyki jest szczególnie ważna

w przedsiębiorstwach handlowych, które dążą do optymali-
zacji kosztów (skracanie drogi od miejsca wytworzenia do
miejsca alokacji produktów) oraz pozyskiwania nowych
klientów. Im sprawniejszy jest system logistyczny tym koszt

jednostkowy powinien być mniejszy, a tym samym stwarza-

ne są warunki do konkurowania.

Podsumowanie

Konkurencyjność firm w nurcie zarządzania logistycznego

należy dziś do dynamicznie rozwijających się dziedzin za-

rządzania firmą na wszystkich kontynentach kuli ziemskiej,

a nie tylko jakby się mogło wydawać w krajach wysoko

rozwiniętych. W Polsce potrzeba ta została dostrzeżona wraz
z do

konaniem się transformacji ustrojowej i wprowadzeniem

zasad gospodarki rynkowej. Obecnie w wielu firmach trwają

parce nad wdrażaniem rozwiązań z zakresu logistyki, których

głównym celem jest zaspokojenie potrzeb aktualnych i przy-

szłych klientów. Wykorzystanie logistyki w firmie często

uzależnione jest od pozycji menedżera logistyki – im więk-

szy jego wpływ na kreowanie strategii działań przedsiębior-

Logistyka – nauka

Logistyka 5/2013

64

stwa tym częściej logistyka jest wykorzystywana jako narzę-
dzia konkurencji.

Streszczenie

Konkurencyjność jest obecnie aspektem, którym przedsię-

biorstwa są bardzo zainteresowane. Wszelkimi sposobami

oraz dostępnymi możliwościami starają się umacniać swoją

pozycję na konkurencyjnych rynkach. Staje się to możliwe

poprzez zdobywanie certyfikatów jakości, wdrażanie nowych

metod zarządzania czy też rozszerzanie swojej działalności

poprzez proces fuzji i przejęć. Logistyka wychodzi naprze-

ciw potrzebom przedsiębiorstw w zdobywaniu pozycji lide-

rów na rynkach usług. W dobie globalizacji przewaga konku-

rencyjna będzie po stronie tych, którzy wykażą się lepszym
refleksem w rozpoznawaniu i zaspokajaniu potrzeb, oczeki-

wań konsumentów. W niniejszej pracy poruszony zostanie

temat wykorzystania logistyki w kontekście uzyskania prze-

wagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa na podstawie literatu-

ry wielu znawców logistyki oraz opracowań w postaci rapor-

tów oraz badań naukowych.

Słowa kluczowe: logistyka, konkurencyjność, procesy logi-

styczne, konkurencyjność przedsiębiorstwa.

L

ITERATURA

1. Blaik P., 1996, Logistyka, PWE, Warszawa, s. 35.

2. Garbarski L., Rutkowski I., Wrzosek W., 2000, Marketing.

Punkt zwrotny nowoczesnej firmy, wyd. 2, PWE, Warszawa, s.
436–437.

3. Harrison A., Hoek R., 2010,

Zarządzanie logistyką, PWE,

Warszawa, s. 35.

4. Krawczyk S., 2011, Logistyka. Teoria i praktyka, Difin, War-

szawa.

5. Skowronek Cz., Sarjusz-Wolski Z., 2003, Logistyka w przed-

siębiorstwie, PWE, Warszawa.

6. Stankiewicz W., 1968, Logistyka, MON, Warszawa.

7. Walters D., 2002, Planowanie w firmie, Helion, Gliwice, s. 175.

8. Raport z badania „Miejsce logistyki w strukturze przedsi

ę-

biorstw w Polsce.

Logistyka – nauka

Logistyka 5/2013

65