32.1 Dziedziczenie inteligencji

Naturalnie występująca zmiennośd genetyczna i środowiskowa

○

Metody genetyki ilościowej (bez izolacji i selekcji populacji)

○

Analiza skutków adopcji u bliźniąt mono- i dizygotycznych

○

W badaniach zachowania u ludzi:

•

Podobieostwo zachowao w rodzinie: podłoże genetyczne i/lub środowiskowe

•

Odróżnienie czynników genetycznych od środowiskowych -> analiza zachowania osób adoptowanych spokrewnionych, mieszkających oddzielnie

•

Oszacowanie wpływu czynników środowiskowych na zachowanie-> analiza dzieci adoptowanych niespokrewnionych

•

Potomstwo tych samych rodziców -> podobne genetycznie, mimo np. wychowania w rodzinach zastępczych (=>większośd cech psychicznych i intelektualnych jest dziedziczona, a nie
wynika ze wspólnego środowiska)

•

O zachowaniu ludzi decyduje m.in. inteligencja (zespół sprawnie funkcjonujących procesów ukształtowanych przez środowisko i warunkujących poprawne przystosowanie się do
środowiska np. percepcja, uwaga, pamięd, zdolnośd myślenia i rozwiązywania problemów oraz antycypacja - wg D. Galemana są to elementy inteligencji emocjonalnej)

•

Inteligencja dziedziczona jest poligenowo, jej odziedziczalnośd wynosi ok. 50-80%

•

Ulega w dużej mierze wpływom czynników środowiska

•

Markery genów intelignecji są na 2q i 6p chromosomach

•

Wysoki IQ powiązano z trzema markerami, z których jeden znajduje się w genie MSX1, kodującym białko represorowe aktywne w embriogenezie i p rzyspieszające proliferację
komórek OUN

•

Płynnośd wymowy

○

Operowanie liczbami

○

Wyobraźnia przestrzenna

○

Pamięd

○

Spostrzeganie

○

Rozumowanie

○

Wg H.J. Eysencka na inteligencję składają się :

•

Logiczną

○

Matematyczną

○

Przestrzenną

○

Językową

○

Muzyczną

○

Ciała

○

Polegającą na rozumieniu innych

○

Związaną ze znajomością samego siebie

○

H. Gardner wyróżnia następujące formy inteligencji (teoria inteligencji wielorakich):

•

• Poziom inteligencji u poszczególnych osobników danej populacji jest nierównomierny, jej wskaźnikiem jest tzw. Iloraz inteligencji IQ, przyjmujący kształt krzywej Gaussa
• A. Binet, L. Terman i W. Stern zaproponowali pomiar inteligencji za pomocą testów psychologicznych

○ Ok. 95% populacji ma IQ w granicach 70-129
○ Ok. 2,2% populacji ma IQ powyżej 130
○ Ok. 2,2% populacji ma IQ poniżej 70
○ Podobieostwo IQ między ludźmi jest tym większe, im wyższy stopieo pokrewieostwa ich łączy

• Na podstawie IQ wyodrębniono kilka kategorii inteligencji w populacjach ludzkich

○ Białka odpowiedzialnego za transport lipidów i naprawę neuronów

• Genem kandydującym do inteligencji i zdolności poznawczych jest gen APOE (19q) kodujący syntezę apolipoproteiny E

○ ε2
○ ε3
○ ε4(mutacja tego wariantu jest odpowiedzialna za powstanie choroby Alzheimera)

• Poznano 3 warianty genu APOE:

• H.A. Murray stwierdził różnice w IQ różnych grup etnicznych społeczeostwa amerykaoskiego
• IQ odgrywa ważną rolę w wyjaśnianiu wielu zachowao patologicznych, takich jak rozwody, łamanie prawa czy przestępczośd kryminalna
• Czynniki genetyczne determinują zakres zmienności IQ
• Czynniki środowiskowe modyfikują pozytywnie lub negatywnie te możliwości
• Górny pułap możliwości intelektualnych człowieka jest uwarunkowany genetycznie, jednak w bardzo korzystnych warunkach osoba o gorszym potencjale genetycznym może

osiągnąd wyższy IQ niż osoba o lepszym podłożu genetycznym wychowywana w niekorzystnych warunkach

32 Genetyka zachowania

32 Genetyka zachowania Strona 1