Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Marcin Biernaczyk

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej i ochrony środowiska

632[01].O1.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:

mgr inż. Ireneusz Kocoń
mgr inż. Andrzej Zych

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Marcin Biernaczyk

Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Zych

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 632[01].O1.01,
„Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska”, zawartej w modułowym programie nauczania dla zawodu rybak
ś

ródlądowy.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Materiał nauczania

4.1. Bezpieczeństwo i higiena pracy

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Ratownictwo i pierwsza pomoc

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Ochrona przeciwpożarowa

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Ochrona środowiska i przepisy weterynaryjne

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o bezpieczeństwie i higienie

pracy, przepisach ochrony przeciwpożarowej oraz przepisach ochrony środowiska.

W poradniku zamieszczono:

−−−−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−−−−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

–

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia założonych celów
kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,

–

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

–

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

–

sprawdzian postępów,

–

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie
materiału całej jednostki modułowej,

–

literaturę uzupełniającą.

Szczególną uwagę powinieneś zwrócić na rozdział dotyczący ratownictwa i pierwszej
pomocy gdyż informacje w nim zawarte mogą uratować życie tak w pracy jak i poza nią.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostki modułowej

Moduł 632[01].O1

Podstawy techniki

632[01].O1.01

Przestrzeganie przepisów

bezpieczeństwa i higieny

pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz

ochrony środowiska

632[01].O1.02

Stosowanie surowców

i materiałów w rybactwie

632[01].O1.03

Zastosowanie urządzeń

hydrotechnicznych

632[01].O1.04

Zastosowanie maszyn

i urządzeń w rybactwie

632[01].O1.05

Stosowanie przepisów ruchu

drogowego

632[01].O1.06

Stosowanie technik kierowania

ciągnikiem rolniczym

i wykonywanie czynności

kontrolno-obsługowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

wyszukiwać informacje w internecie,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku procesu kształcenia powinieneś umieć:

–

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące obsługi maszyn, urządzeń
i pojazdów stosowanych w rybactwie,

–

zastosować przepisy sanitarno-weterynaryjne,

–

zastosować przepisy ochrony środowiska,

–

zastosować przepisy ochrony przeciwpożarowej,

–

postąpić zgodnie z instrukcją przeciwpożarową w sytuacji zagrożenia pożarem,

–

dobrać środki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy oraz istniejących
warunków,

–

określić warunki pracy przy niskich temperaturach,

–

określić warunki połowu spod lodu,

–

zastosować zasady bezpiecznego posługiwania się urządzeniami rybackimi,

–

zastosować zasady bezpiecznej organizacji pracy na wodzie,

–

dobrać i posłużyć się sprzętem ratowniczym i ratunkowym,

–

przewidzieć zagrożenia związane z użytkowaniem maszyn i sprzętu rybackiego,

–

określić sposoby przechowywania narzędzi, maszyn i pojazdów stosowanych
w rybactwie,

–

scharakteryzować rodzaje opatrunków, środków odkażających i sposoby ich stosowania,

–

określić zasady postępowania przy oparzeniach,

–

udzielić pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach,

–

wykonać opatrunek w przypadku skaleczenia lub złamania,

–

udzielić pierwszej pomocy osobom porażonym prądem oraz piorunem,

–

wykonać sztuczne oddychanie i masaż serca.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Bezpieczeństwo i higiena pracy

4.1.1. Materiał nauczania

Aktem prawnym regulującym kwestie związane z bezpieczeństwem i higieną pracy

w rybactwie śródlądowym jest Rozporządzenie Ministra Rolnictwa z dnia 4 lutego 1980
w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w rybactwie śródlądowym. Rozporządzenie to
określa zasady użytkowania sprzętu rybackiego oraz określa warunki pracy na lodzie
i połowów przy użyciu prądu elektrycznego. Oraz ustawa z dnia 26 czerwca 1974 „Kodeks
pracy” wraz z późniejszymi zmianami.

Praca na wodzie i lodzie powinna być wykonywana w zespołach co najmniej dwu

osobowych, a pracownicy powinni być przeszkoleni w zakresie zasad ratowania tonących
i udzielania pomocy przedmedycznej.

Pracownik powinien być wyposażony w odzież roboczą, a podczas pracy na lodzie

również w osobisty sprzęt ratunkowy.

Jeżeli pracownik narażony jest na działanie intensywnych opadów atmosferycznych lub

wody (rybacy) powinien wybrać ubiór z grupy odzieży chroniącej przed wodą (odzież
wodochronna). W zależności od występującego zagrożenia stosowane są płaszcze, peleryny,
ubrania lub kombinezony. Na odzież chroniącą przed wodą stosowane są najczęściej tkaniny
powleczone kauczukiem, polichlorkiem winylu, poliuretanem ale również nowoczesne
paroprzepuszczalne materiały. Zarówno materiały jak i konstrukcja odzieży powinna
zapewniać jej wodoszczelność. Wymagania dla odzieży wodochronnej przedstawia norma
PN-90/P-84675.

Przewiduje ona dwa rodzaje odzieży wodochronnej:

−−−−

podwyższonej wodoszczelności – odzież nadająca się do prac w kontakcie z wodą
o działaniu intensywnym (intensywne opady, uderzenie fal, strugi wody bieżącej),

−−−−

normalnej wodoszczelności – kontakt z mokrymi przedmiotami, nieintensywne opady
deszczu, rozpryski wody.

Parametrem charakteryzującym właściwości ochronne materiałów jest wodoszczelność,

która dla odzieży o podwyższonej wodoszczelności powinna wynosić co najmniej 150 hPa,
natomiast dla odzieży o normalnej wodoszczelności – przynajmniej 100 hPa. Taką samą
wodoszczelność powinny wykazywać szwy bezpośrednio narażone na działanie wody.
Odzież wodoochronna powinna mieć możliwie najmniejszą ilość szwów. W miejscach
narażonych na przemakanie stosowanie szwów nie jest wskazane, a w przypadku gdy
występują – należy je uszczelnić. Kieszenie powinny być uszczelnione patkami lub taśmą
samosczepną. W celu określenia wpływu odzieży wodoochronnej na odczucia użytkownika
związane z komfortem cieplnym, wyznaczany jest – opór przenikania pary wodnej Ret
[(m

*Pa)/W] – charakteryzujący właściwości biofizyczne materiałów. Na podstawie własnych

prac badawczych oraz informacji zawartych w normach europejskich w Centralnym
Instytucie Ochrony Pracy przyjęto następującą klasyfikację materiałów przeznaczonych na
odzież wodoochronną pod względem oporu przenikania pary wodnej, a więc wpływu
materiałów na odczucie cieplne związane z komfortem cieplnym:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ret <= 10 [(m

*Pa)/W]

materiały bardzo dobre

10 < Ret <= 20 [(m

*Pa)/W]

materiały dobre

20 < Ret <= 150 [(m

*)/W]

materiały o średnim poziomie

Ret > 150 [(m

*Pa)/W]

materiały niezadowalające

Podobnie jak w przypadku odzież należy pracownikowi zapewnić obuwie umożliwiające

pracę w warunkach skrajnie wysokiej wilgotności, a w okresie zimowym umożliwiającą
również utrzymanie stałej temperatury. W przypadku połowów przy użyciu prądu
elektrycznego obuwie musi posiadać również właściwości izolacji elektrycznej.

Szczególną ostrożność należy zachować podczas prac na wodzie. Łodzie (statki) powinny

być szczelne, a w razie wystąpienia przecieków należy je niezwłocznie usunąć lub wycofać
łódź z eksploatacji. Zabrania się naprawiania łodzi oraz sprzętu połowowego na wodzie
podczas silnego wiatru lub innych warunków stwarzających dodatkowe niebezpieczeństwo.
W razie wystąpienia warunków niekorzystnych należy spłynąć do najbliższego brzegu
i dopiero tam dokonać niezbędnych napraw. Dlatego też motorowe łodzie rybackie powinny
być bezwzględnie wyposażone w wiosła, które w razie awarii układu napędowego umożliwią
spłynięcie do brzegu. Nie należy tankować łodzi motorowych „na wodzie” w celu
uzupełnienia paliwa należy spłynąć do brzegu. Silniki na motorowych łodziach rybackich
powinny być sprawne i nie posiadać wycieków zarówno paliwa jak i substancji smarujących.

W przypadku stosowania podczas prac melioracyjnych koparek pływających powinny

one być wyposażone w łódź, koła i kamizelki ratunkowe oraz w liny, kotwicę i wyciągarkę
mechaniczną.

Przed uruchomieniem samojezdnego sprzętu należy sprawdzić stan techniczny:

−−−−

układu hamulcowego,

−−−−

instalacji rozruchowej i oświetleniowej,

−−−−

układu kierowniczego,

−−−−

zespołu jezdnego,

−−−−

układu zawieszenia narzędzi i zespołu transportowego.

W kabinie operatora sprzętu mogą przebywać jedynie osoby które ten sprzęt obsługują.
Urządzenia mechaniczne wykorzystywane w rybactwie powinny być wyposażone

w osłony zespołów i części ruchomych mogących stwarzać zagrożenie dla osób
obsługujących ten sprzęt. Osłon tych nie należy zdejmować w czasie pracy urządzenia.

Podczas każdej przerwy w pracy należy wyłączyć urządzenia mechaniczne.
Wszystkie urządzenia mechaniczne powinny być wyposażone w instrukcję ich

użytkowania. Instrukcja ta powinna być bezwzględnie wykonywana.

Maszyny i narzędzia do prac powinny być przechowywane w miejscach zadaszonych

oraz w sposób zapobiegający okaleczeniu ludzi lub zwierząt.

Trapy i pomosty służące do cumowania łodzi lub przy których znajdują się sadze

powinny być wyposażone w balustradę o wysokości co najmniej 1,1 m, jeśli są użytkowane
także w porze nocnej powinny być oświetlone.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Osoby pracujące na wodzie powinny być wyposażone w kamizelki asekuracyjne lub

ratunkowe, a ponadto łodzie powinny być wyposażone w koła ratunkowe (jedno na dwóch
członków załogi) oraz bosak, który można podać osobie, która wypadła za burtę.

W przypadku osób pracujących na lodzie każdy powinien być wyposażony w rzutkę oraz

haki umożliwiające wyciągnięcie się na lód.

Zakład pracy powinien być wyposażony w apteczkę pierwszej pomocy
Zakład pracy powinien systematycznie kontrolować stan sprzętu ratunkowego, a raz do

roku dokonywać pełnego przeglądu technicznego użytkowanego sprzętu rybackiego.

Połowy i praca na lodzie

Niewolno dokonywać połowów gdy grubość przezroczystego lodu jest mniejsza niż

12 cm (lód nieprzezroczysty jest słabszy od lodu przezroczystego dlatego należy zachować
szczególną ostrożność podczas prac na takim lodzie). Natomiast gdy lód osiągnie grubość
minimum 25 cm można stosować podczas połowów pojazdy mechaniczne (samochody,
ciągniki). W przypadku spadku temperatury poniżej 18°C należ zaprzestać połowów. Grupa
połowowa dokonująca połowów z lodu powinna być wyposażona w sprzęt ratunkowy (rzutkę
długości 50 cm). Otwory wykonane w lodzie powinny zostać oznakowane i zabezpieczone.

Połowy przy pomocy prądu elektrycznego

Połowy przy pomocy prądu elektrycznego można prowadzić gdy temperatura powietrza

jest wyższa niż minus 15°C i niższa niż plus 35°C. Bezwzględnie należy zaprzestać połowów
podczas deszczu ze względu na ryzyko porażenia prądem. Łodzie do połowów elektrycznych
nie mogą być wykonane z materiałów przewodzących prąd (np. aluminium, stal) i powinny
być oznakowane tablicami informującymi o metodzie połowu. Podobnie należy oznakować
miejsce elektrycznego połowu z brzegu. Elektryczne narzędzie połowowe musi posiadać
ważne świadectwo sprawności technicznej którego okres ważności nie może przekraczać
jednego roku. W przypadku zestawu połowowego umieszczonego na łodzi musi on być
wyposażony w podest automatycznie przerywający przepływ prądu elektrycznego
w momencie gdy nie znajduje się na nim rybak. Kierownik grupy połowowej musi posiadać
uprawnienia do obsługi elektrycznych urządzeń połowowych, a przed przystąpieniem do
połowu ma obowiązek przeszkolić pracowników w zakresie obsługi elektrycznych urządzeń
połowowych. Przeszkolenie to powinno być udokumentowane. Zabrania się uczestnictwa
w połowach elektrycznych osób niepełnoletnich.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

Jaka jest minimalna liczba pracowników wykonujących pracę na lodzie?

Jakiego typu odzież powinno się stosować w rybactwie?

Jakie dokumenty należy posiadać aby prowadzić odłowy przy użyciu prądu
elektrycznego?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zapoznaj się ze środkami ochrony osobistej oraz dobierz je stosownie do rodzaju pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z rodzajami środków ochrony osobistej,

zapoznać się z przepisami dotyczącymi ilości środków ochrony osobistej przy pracach
wykonywanych na wodzie i lodzie,

zaszeregować środki ochrony osobistej w zależności od rodzaju wykonywanej pracy,

dobrać środki ochrony osobistej do pracy na lodzie,

uzasadnić dlaczego wybrałeś takie a nie inne środki ochrony osobistej.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przepisy BHP w rybactwie,

−

plansze z różnego rodzaju środkami ochrony osobistej,

−

dostęp do Internetu (zalecany),

−

arkusz papieru i długopis,

−

rodki ochrony osobistej.

Ćwiczenie 2

Dobierz odzież ochronną w zależności od warunków pracy

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

scharakteryzować rodzaje odzieży ochronnej,

dobrać odzież do pracy na wodzie i na lodzie,

uzasadnić swój wybór,

omówić różnice w wybranej odzieży.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru,

−

plansze z różnego rodzaju odzieżą ochronną,

−

dostęp do Internetu (zalecany),

−

odzież ochronna.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić podstawowe zasady BHP stosowane w rybactwie?

rozróżnić pojęcia normalnej i podwyższonej wodoszczelności?

dobrać środki ochrony osobistej?

dobrać odzież roboczą w zależności od warunków w jakich
wykonywany jest połów?

zastosować przepisy dotyczące połowów przy użyciu prądu
elektrycznego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Ratownictwo i pierwsza pomoc

4.2.1. Materiał nauczania

rodki opatrunkowe

Rodzaje opatrunków

−−−−

Opatrunek osłaniający

−−−−

Opatrunek uciskowy

−−−−

Opatrunek obłożeniowy

−−−−

Opatrunek procowy (stosowany tylko przy urazach nosa)

Pierwszy rodzaj opatrunku stosujemy tylko na: otarcia, poparzenia, rany mózgoczaszki,

urazy oka, wytrzewienie. Jak sama nazwa mówi ma tylko za zadanie osłaniać miejsce urazu,
ewentualnie zbierać to co może z rany wyciekać (krew, płyny ustrojowe). Tego typu
opatrunek

jest

jednym

najprostszych.

miejsce

urazu

kładziemy

gazik

i w zależności od wielkości urazu albo obandażowujemy bandażem dzianym zwykłymi
kolistymi obwojami lub jak to coś małego to przyklejamy plastrem. Kiedy mamy do
czynienia z odłamkiem w oku to oprócz oka które zostało uszkodzone musimy zabandażować
też drugie oko które nie powinno się też ruszać. Powodem takiego postępowania jest budowa
oka ludzkiego.

W przypadku wytrzewienia, wydostania się organu na zewnątrz ciała( najczęściej są to

jelita w wyniku działania jakiegoś ostrego narzędzia), jedyne, co możemy zrobić to założyć
czysty opatrunek zabezpieczony folią ( gaza obklejona ze wszystkich stron folia). W żadnym
wypadku nie próbujemy wyciągać tego co jest w ciele ani wpychać do środka !

Rys. 1. Opatrunek osłaniający [17]

Opatrunek uciskowy jak sama nazwa wskazuje służy do tamowania krwi z żył i tętnic.

Nie ma on nic wspólnego z opaską zaciskową. Co do samego opatrunku: na miejsce urazu
kładziemy gazę jak wszędzie gdzie mamy do czynienia z krwią. Następnie wzdłuż miejsca
zranienia kładziemy coś, co będzie stanowić ucisk (może to być np. rolka zwiniętego
bandaża, jakiś gruby długopis ), cała sztuka w tym przypadku polega na obandażowaniu
zestawu i ucisku. Bandażowanie wykonujemy standardowo - koliście.

Rys. 2. Opatrunek uciskowy [16]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Opatrunek obłożeniowy jest stosowany, gdy w ranę wbiło się coś dość głęboko np.

gwóźdź w dłoń, duży kawałek szkła w przedramię itd. Ciało obce pełni w takiej ranie rolę
korka hamującego wypływ krwi, więc w żadnym przypadku nie próbujmy go wyciągać
samemu. Jeśli ciało obce jest małe to sprawę można rozpatrzeć zdroworozsądkowo
i spróbować wyciągnąć, ale przy większych ciałach obcych lepiej żeby zrobił to lekarz.
Opatrunek tego typu zbudowany jest z gazy oraz czegoś, co stabilizuje ciało obce np. dwie
rolki bandaża ułożone wzdłuż. Wszystko razem obandażowujemy. W przypadku gdyby ciało
obce wystawało nad stabilizacje bandażujemy tak, aby go nie przyginać i nie przemieścić, co
mogłoby spowodować pogłębienie urazu. Kości w przypadku złamań otwartych traktujemy
jak ciała obce w ranie i stosujemy opatrunek obłożeniowy.

Rys. 3. Opatrunek obłożeniowy [17]

Opatrunek procowy umożliwia zabandażowanie nosa bez konieczności bandażowania

całej głowy. Wykonuje się go z rozciętego na obu końcach bandaża. Wolne końce bandaża
zawiązuje się z tyłu głowy lub za uszami.

Rys. 4. Opatrunek procowy [17]

Rany, złamania, krwotoki, oparzenia.

Rany

Ranami nazywamy uraz mechaniczny, powodujący uszkodzenie bądź przerwanie

ciągłości skóry i/lub tkanek leżących pod nią.
Dzielimy je na zamknięte i otwarte.
Rany zamknięte

Jest to uszkodzenie głębszych warstw skóry i/lub tkanek leżących głębiej z zachowaniem

ciągłości warstwy powierzchownej. Taki rodzaj urazu najczęściej powstaje w wyniku
uderzenia tępym przedmiotem. Głęboko w skórze z uszkodzonych naczyń wydostaje się krew
i powstaje tzw. siniak.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Objawy:

−−−−

powierzchnia skóry nienaruszona, ale ze zmienionym zabarwieniem (ciemno-niebieskie,
fioletowe),

−−−−

obrzęk,

−−−−

ból,

−−−−

jeśli doszło do uszkodzenia dużego naczynia, może powstać krwiak. Najczęściej
towarzyszy on złamaniom.

Postępowanie:

Przy niewielkich obrażeniach – brak specjalnego postępowania.

Gdy powstaje obrzęk:

−−−−

ucisnąć i schłodzić uszkodzone miejsce (przyłożyć lód lub polewać zimną wodą). Takie
postępowanie powoduje obkurczenie naczyń i zmniejszenie krwawienia,

−−−−

unieść uszkodzoną część ciała (kończynę); zmniejsza to dopływu krwi i tym samym
narastanie obrzęku,

−−−−

unieruchomić; zmniejsza to krwawienie i ból.

Rany otwarte

Rana otwarta to taka, w której ma miejsce przerwanie ciągłości skóry, co sprzyja

zabrudzeniu i zakażeniu rany oraz krwawieniu.
Postępowanie:

−−−−

gdy występuje krwawienie – tamować przez przyłożenie jałowego opatrunku
bezpośrednio na ranę i uciśnięciu go,

−−−−

unieruchomienie uszkodzonej części ciała (kończyny) – zmniejsz to krwawienie i ból,

−−−−

zabezpieczenie oderwanych lub amputowanych części ciała. Nieoderwane do końca
części ciała należy przyłożyć w swoje oryginalne miejsce i przybandażować.
Amputowane – zabezpieczyć w jałowej gazie i przetransportować w wilgoci i chłodzie
z chorym do szpitala (UWAGA! Nigdy nie zamrażać!),

−−−−

jeżeli w ranie widoczne są narządy wewnętrzne, np. jelita, nie wolno odprowadzać ich do
jamy brzusznej, możne jedynie przykryć je jałową, wilgotną gazą,

−−−−

jeżeli w ranie widoczne są wbite w nią ciała obce, np. pręt, nóż itp. to nie wolno ich
wyjmować – ryzyko masywnego krwotoku!

Złamania, skręcenia, zwichnięcia

Złamanie jest to przerwanie ciągłości kości.

Podział złamań:

−−−−

zamknięte – nie ma przerwania ciągłości skóry w okolicy uszkodzonej kości,

−−−−

otwarte – uszkodzona jest także skóra; w tym przypadku zawsze przyjmujemy, że rana
jest zakażona!

Każdemu złamaniu może towarzyszyć krwawienie, dlatego szczególnie przy złamaniach

dużych kości np. udowej należy przewidywać możliwość rozwinięcia się wstrząsu
hipowolemicznego.
Objawy złamania:

−−−−

ból,

−−−−

obrzęk i zmiana zabarwienia skóry (zasinienie),

−−−−

zniekształcenie kończyny (wygięcie w nienaturalny sposób, skrócenie),

−−−−

przy złamaniu otwartym – widoczne kości i tkanki je otaczające,

−−−−

utrata funkcji złamanej kończyny,

−−−−

czasami słyszalne tarcie o siebie odłamów kostnych. Uwaga! NIE WOLNO poruszać
złamaną kończyną, by to sprawdzić, ponieważ złamane, ostre końce kości mogą
spowodować uszkodzenie naczyń i nerwów biegnących w pobliżu!

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Skręcenie

Jest to uszkodzenie struktur okołostawowych (więzadeł, torebki stawowej itp.). Nie

towarzyszy mu uszkodzenie kości. Najczęściej skręcenie ma miejsce w obrębie następujących
stawów:

−−−−

barkowo-obojczykowego,

−−−−

palców,

−−−−

odcinka szyjnego kręgosłupa,

−−−−

kolanowego,

−−−−

skokowego.

Objawy skręcenia:

−−−−

ból,

−−−−

obrzęk oraz zmiana zabarwienia skóry (zasinienie),

−−−−

zniekształcenie stawu na skutek narastającego obrzęku,

−−−−

utrata ruchomości stawu.

Zwichnięcie

Jest to przemieszczenie przylegających do siebie powierzchni stawowych. Może

towarzyszyć mu uszkodzenie torebki stawowej. Pomiędzy przemieszczone powierzchnie
stawowe mogą dostać się tkanki miękkie, co zdecydowanie utrudnia nastawienie
zwichniętego stawu. Zwichnięciu może towarzyszyć uszkodzenie sąsiadujących naczyń
i nerwów, podobnie jak w złamaniu.
Zwichnięcia (urazowe) najczęściej dotyczą następujących stawów:

−−−−

ramiennego,

−−−−

łokciowego,

−−−−

palców,

−−−−

skokowego.

Objawy zwichnięcia:

−−−−

ból,

−−−−

zniekształcenie stawu,

−−−−

przymusowe ułożenie,

−−−−

zasinienie kończyny, ochłodzenie, brak wyczuwalnego tętna – obwodowo w stosunku do
zwichnięcia – jeśli ma miejsce ucisk na naczynia,

−−−−

brak czucia, porażenie kończyny – obwodowo w stosunku do zwichnięcia – jeśli ma
miejsce uszkodzenie nerwów.

W każdym z przedstawionych powyżej trzech przypadkach postępowanie praktyczne jest

podobne, dlatego w razie wątpliwości na miejscu zdarzenia nie ma potrzeby ustalenia
właściwego rozpoznania – czy jest to złamanie, skręcenie, czy zwichnięcie.
Postępowanie – przy złamaniach, skręceniach i zwichnięciach:
1.

Usunięcie odzieży znad miejsca uszkodzenia, można rozciąć,

Jeśli są obecne rany – przykrycie jałowym opatrunkiem,

Jeśli jest obecne krwawienie – zatamowanie,

Stabilizacja uszkodzonej kończyny poprzez unieruchomienie w pozycji w jakiej się
znajduje. Nastawienie kończyny może spowodować dodatkowe powikłania między
innymi nasilenie krwawienia, uszkodzenie naczyń i nerwów oraz – przy złamaniach
zamkniętych – możliwość spowodowania złamania otwartego!

Zasada unieruchomienia jest następująca:

−−−−

przy złamaniach – unieruchamia się dwa sąsiadujące stawy,

−−−−

przy uszkodzeniach stawu – unieruchamia się staw i sąsiadujące z nim kości,

−−−−

przy złamaniach kończyn – palce ZAWSZE muszą być widoczne dla zapewnienia
kontroli prawidłowego ukrwienia kończyny!

−−−−

jeśli na miejscu zdarzenia nie ma materiału do unieruchomienia to:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−−−−

jeśli złamana jest kończyny górna można ją unieruchomić, mocując do tułowia,

−−−−

jeśli złamana jest kończyny dolna, można ją unieruchomić razem z drugą kończyną
dolną,

−−−−

materiał stosowany do unieruchamiania musi być przymocowany za pomocą np. bandaża
lub chust i dzieli się na miękki – części odzieży, poduszki – oraz sztywny np. elementy
drewniane, metalowe itp.

Unieruchamiając kończynę, materiał usztywniający najlepiej jest w miarę możliwości

wymodelować i dopasować do kształtu uszkodzonej kończyny.
Korzyści wynikające z unieruchomienia:

−−−−

zmniejszenie ból na zasadzie braku ruchów uszkodzonej kończyny (wyeliminowanie
tarcia odłamów kostnych),

−−−−

zmniejszenie powikłań – obrzęku, krwawień itp.

Krwotoki

Dzielimy go na zewnętrzny i wewnętrzny.

Jeśli nie zostanie zatamowany, może dojść do znacznej utraty krwi co w konsekwencji

najczęściej prowadzi do rozwinięcia wstrząsu hipowolemicznego.
Krwotok zewnętrzny

Nie ma trudności w jego rozpoznawaniu, widać wypływającą z rany krew.

Postępowanie:

−−−−

ocena stanu poszkodowanego: świadomości, oddechu, tętna,

−−−−

wezwanie pomocy,

−−−−

nałożenie jałowego opatrunku i uciśnięcie miejsca krwawienia,

−−−−

umocowanie opatrunku bandażem; kontynuować ucisk do ustania krwawienia. Taki
opatrunek nazywamy opatrunkiem uciskowym (nie mylić z opaską uciskową!),

−−−−

jeśli opatrunek przesiąka krwią – dołożyć kolejne warstwy nie zdejmując starego i nie
zwalniając ucisku,

−−−−

jeśli krwawienie nadal nie ustaje, unieść krwawiącą kończynę nie zwalniając ucisku,

−−−−

unieruchomić krwawiącą kończynę,

−−−−

jeśli powyższe metody zawodzą – zastosować ucisk na tętnice powyżej miejsca
krwawienia (tętnica ramienna poniżej dołu pachowego na kończynie górnej albo tętnica
udowa w pachwinie na kończynie dolnej),

−−−−

w ostateczności stosować opaskę uciskową; powinna być stosowana raczej w bardzo
ciężkich urazach jak amputacje lub zmiażdżenia.

Użycie opaski uciskowej nie jest zbyt bezpieczne;

potencjalne powikłania:

−−−−

uszkodzenie nerwów, mięsni bądź naczyń krwionośnych (głównie przy stosowaniu zbyt
wąskiej opaski!),

−−−−

martwicy tkanek położonych obwodowo od opaski (gdy założona jest zbyt długo
i dojdzie do niedokrwienia).

Zakładając opaskę należy pamiętać, że:

−−−−

nie wolno zakładać jej na kończynach poniżej łokci lub kolan oraz nigdy nie na tułowiu,

−−−−

należy stosować szeroki bandaż albo podłożyć pod wąski szeroki opatrunek (aby
powierzchnia ucisku była jak największa),

−−−−

nie należy poluźniać raz założonej opaski uciskowej,

−−−−

opaska musi być widoczna przez cały czas, nie wolno jej przykrywać,

−−−−

należy opisać opaskę hasłem „opaska uciskowa” oraz godziną jej założenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Technika zakładania opaski uciskowej:

−−−−

powyżej miejsca krwawienia ratownik kilkukrotnie owija kończynę szerokim bandażem,

−−−−

końce bandaża wiąże tak, aby można było włożyć w węzeł kawałek drewna (np. gałąź, kij),

−−−−

umocowuje w węźle gałąź/kij i obraca nią tak długo, aż krwawienie ustąpi,

−−−−

końce kija/gałęzi przymocowuje tak, aby nie doszło do jego poluźnienia (i tym samym do
ponownego krwawienia!),

−−−−

opisuje opaskę uciskową.

Krwotok wewnętrzny

W przeciwieństwie do krwotoku zewnętrznego, tutaj nie ma miejsca wypływ krwi z rany

na zewnątrz ciała.
Rozpoznanie:
Na podstawie objawów mogących świadczyć o krwotoku:

−−−−

zmiana zabarwienia skóry (ciemnoniebieskie-fioletowe), zwane potocznie „siniakiem”,

−−−−

wymiotowanie krwią bądź oddawanie smolistych stolców to często objaw krwawienia
z wrzodu żołądka lub dwunastnicy,

−−−−

oddawanie stolca podbarwionego krwią – krwawienie z końcowego odcinka przewodu
pokarmowego,

−−−−

oddawanie moczu podbarwionego krwią – krwawienie z układu moczowego,

−−−−

wykrztuszanie wydzieliny podbarwionej krwią lub krwi – krwawienie z płuc,

−−−−

powiększenie się obwodu brzucha, zasinienie pod którymś z łuków żebrowych –
krwawienie z narządów jamy brzusznej (wątroby, śledziony),

−−−−

krwawienie towarzyszące złamaniom zamkniętym; może towarzyszyć temu obrzęk
i zasinienie.

Postępowanie:

−−−−

ocena stanu poszkodowanego – świadomości, oddechu, tętna,

−−−−

wezwanie pomocy,

−−−−

zbadanie poszkodowanego i ustalenie rozpoznania,

−−−−

przy krwawieniu wewnątrz kończyn – unieruchomienie,

−−−−

ułożenie poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej (z lekko uniesionymi
kończynami dolnymi),

−−−−

okrycie poszkodowanego,

−−−−

okresowa kontrola parametrów życiowych,

−−−−

NIE podawać poszkodowanemu niczego doustnie.

Krwawienie z nosa
Przyczyny:

−−−−

urazy twarzoczaszki,

−−−−

choroby krwi, np. hemofilia,

−−−−

nadciśnienie tętnicze,

−−−−

zapalenie zatok obocznych nosa,

−−−−

infekcje górnych dróg oddechowych,

−−−−

zmieniona śluzówka (np. w zbyt częstym używaniu kropli do nosa!).

Postępowanie:

−−−−

przy podejrzeniu złamaniu podstawy czaszki (w wywiadzie uraz głowy, widoczny
wypływ krwi z uszu i nosa) należy unieruchomić głowę i przykryć miejsce krwawienia
(nos, uszy) jałowym opatrunkiem, bez ucisku. Nie tamować wypływu krwi i płynu
mózgowo-rdzeniowego,

−−−−

gdy nie podejrzewamy urazu czaszki:

A. poszkodowany nieprzytomny:

−−−−

wezwać pomoc,

−−−−

udrożnić drogi oddechowe,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−−−−

skontrolować zawartość jamy ustnej (krew może spływać po tylnej ścianie
gardła),

−−−−

stosować ucisk na skrzydełka nosa do ustania krwawienia,

−−−−

sprawdzać oddech i krążenie.

B. poszkodowany przytomny:

−−−−

posadzić poszkodowanego, uspokoić

go,

pochylić do przodu (aby

poszkodowany nie połykał bądź nie zakrztusił się krwią),

−−−−

stosować ucisk na skrzydełka nosa do ustania krwawienia,

−−−−

przyłożyć zimny opatrunek (lód) bezpośrednio na nos i na szyję w miejscu
przebiegu dużych naczyń.

Oparzenia

Oparzeniami nazywamy uszkodzenia skóry i tkanek wskutek działania ciepła lub zimna,

rących substancji chemicznych, prądu elektrycznego, promieni słonecznych – UV,

promieniowania (RTG, UV i innych ekstremalnych czynników promiennych). Przy
rozległych oparzeniach uraz oparzeniowy staje się bardzo ciężką chorobą ogólnoustrojową
mogącą prowadzić do śmierci

Rozległość i głębokość oparzenia zależy przede wszystkim od wysokości temperatury,

stężenia substancji żrącej oraz czasu działania czynnika szkodliwego.

Mamy trzy stopnie oparzeń:

−−−−

Stopień I – obejmuje jedynie naskórek. Poszkodowany zgłasza ból, uczycie pieczenia,
a następnie swędzenie. Patrząc widzimy zaczerwienienie skóry.

−−−−

Stopień II – obejmuje całą grubość naskórka i powierzchnie skóry właściwej.
Poszkodowany odczuwa ból i swędzenie, pojawiają się pęcherze z przezroczystym
płynem wewnątrz (nie przekuwać!)

−−−−

Stopień III – zwęglenie, poszkodowany nie odczuwa bólu (zniszczone zakończenia
nerwowe). Miejsce oparzenia III stopnia ma kolor białawy, szarawy lub czarny.

Należy pamiętać, że jeśli występuje III stopień oparzenia, to wokół niego występuje

również II i I .

Dla potrzeb klinicznych wprowadzono sposób oznaczania oparzeń poprzez zmierzenie

jego powierzchni. Stosuje się tu miedzy innymi tzw. regułę dłoni. Mówi ona o tym, że dłoń
poszkodowanego to 1% jego powierzchni ciała.

Postępowanie przy oparzeniach termicznych

−−−−

chronić siebie samego przed płomieniem, dymem, gazami i innymi niebezpieczeństwami,

−−−−

jeśli na poszkodowanym pali się ubranie nie pozwalamy żeby biegał! Przewracamy go na
ziemię i gasimy kocem gaśniczym,

−−−−

jak najszybciej ściągamy ubranie nasiąknięte gorącym płynem lub parą bez odrywania
odzieży na siłę przylepionych do skóry bądź w nią wtopionych!,

−−−−

zdejmujemy biżuterię i zegarek,

−−−−

nie przekuwać powstałych pęcherzy i nie zdejmować uszkodzonego naskórka!!!,

−−−−

nie stosować żadnych środków dezynfekujących, maści ani kremów,

−−−−

zastosować w miarę możliwości opatrunki hydrożelowe,

−−−−

zabezpieczyć przed nadmiernym wychłodzeniem,

−−−−

przy utracie przytomności poszkodowanego sprawdzamy czy oddycha i układamy go
w pozycji bocznej ustalonej,

−−−−

wezwać pomoc,

−−−−

i co najważniejsze... Poszkodowanemu NIGDY nie podajemy śADNYCH leków!

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ratowanie osób porażonych prądem

W celu udzielenia pomocy osobie porażonej prądem należy najpierw uwolnić

poszkodowanego spod napięcia, należy jednak pamiętać aby samemu nie zostać porażonym.
Najłatwiejszym i najlepszym sposobem jest wyłączenie obwodu, którego częścią stał się
poszkodowany, poprzez wyłączenie wyłącznika, wyjęcie wtyczki czy wykręcenie
bezpieczników. Jeżeli nie znamy miejsca, w którym znajdują się te elementy, uwalniamy
poszkodowanego poprzez odciągnięcie go od urządzenia na którym nastąpiło przebicie.
Należy przy tym pamiętać o zabezpieczeniu się przed porażeniem prądem poprzez
zastosowanie materiałów izolacyjnych takich jak filia czy guma. Jeżeli porażenie nastąpiło na
drodze ręka nogi można próbować uwolnić poszkodowanego poprzez wsunięcie materiału
izolacyjnego pod jego stopy. W przypadku połowów elektrycznych prowadzonych z łodzi
przy zastosowaniu zestawu klasycznego przystawka – agregat wyłącznikiem prądu jest
wyłącznik przechyłowy w agregacie. W razie jego niezadziałania należy posłużyć się
wyłącznikiem głównym agregatu lub wcisnąć przycisk powodujący przerwanie obwodu
wysokiego napięcia świec agregatu. Po uwolnieniu poszkodowanego spod wpływu prądu
elektrycznego należy się spodziewać jego upadku, a co za tym idzie odniesienia dodatkowych
obrażeń. Należy wiec w miarę możliwości do tego nie dopuścić. W razie porażenia prądem na
łodzi upadek może spowodować wypadnięcie poszkodowanego za burtę i wychłodzenie
organizmu, co zwiększa skutki szoku wywołanego porażeniem, lub w skrajnym przypadku
spowodować utonięcie.
Bezpośrednio po uwolnieniu poszkodowanego spod napięcia należy:

−−−−

jeżeli poszkodowany krwawi – zatamować krwawienie

−−−−

sprawdzić drożność dróg oddechowych

−−−−

zdecydować jakiej pomocy doraźnej należy udzielić poszkodowanemu(sposób udzielania
pomocy poszkodowanemu musi być uzależniony od jego stanu).

Porażony prądem musi być zbadany przez lekarza.

Ratowanie osób zagrożonych utonięciem

Tonącemu należy zawsze udzielić pomocy ale w granicach możliwości ratującego.

W przypadku, w którym osoba zagrożona utonięciem jest przytomna należy w miarę
możliwości podać jej przedmioty posiadające durzą pływalność (najlepiej koło ratunkowe)
w przypadku ratowania z łódki można podać wiosło czy bosak, osoby nie posiadające
przeszkolenia ratowniczego ratowanie bezpośrednie poprzez podpłynięcie do tonącego
powinny stosować jedynie w ostateczności gdyż ten sposób ratowania narażony jest na duże
ryzyko związane z tym, iż tonący w obawie przed śmiercią chwyta się kurczowo, z niezwykłą
siłą wszystkiego, co w jego mniemaniu może przynieść mu pomoc i ocalenie. Takie
zachowanie tonącego bywa niejednokrotnie przyczyną utonięcia wraz z ratującym,
pozbawionym swobody ruchu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 5. Podawanie koła ratunkowego [11]

Rys. 6. Ratowanie poprzez podanie ręki [11]

Rys. 7. Ratowanie z łodzi poprzez podanie wiosła [11]

Po wyciągnięci poszkodowanego na brzeg należy ustalić w jakim stanie poszkodowany

się znajduje i w zależności od tego zastosować odpowiedniej techniki udzielania pomocy.
Niezależnie od jego stanu należy odizolować go od podłoża zapobiegając utracie ciepłoty
ciała.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tonący musi być zbadany przez lekarza gdyż osoba do której płuc dostała się woda

(zwłaszcza słona) może ulec (pomimo iż wydaje się że wszystko jest dobrze) późniejszemu
uduszeniu poprzez wydzielanie się wody z krwi do płuc.

Udzielanie pomocy przedmedycznej

Pomocy należy udzielić szybko i sprawnie bez zbędnego przyglądania się

poszkodowanemu czy poszukiwania osób mogących pomóc. Jeżeli w pobliżu nie ma innych
osób należy wezwać pomoc poprzez telefon komórkowy lub jeśli go nie posiadamy należy
wzywać pomocy krzykiem nie wolno pozostawić poszkodowanego bez opieki ani przerywać
akcji ratunkowej. W przypadku gdy na miejscu wypadku znajduje się więcej osób należ
wyznaczyć konkretne osoby do wezwania pogotowia czy pomoc przy poszkodowanym
(mówienie do tłumu „niech ktoś wezwie karetkę” zazwyczaj nie odnosi sukcesu).

W przypadku gdy poszkodowany jest przytomny pomocy udzielamy w następujący sposób:

Należy rozluźnić ubranie poszkodowanego w okolicach szyi, klatki piersiowej i brzuch

w celu ułatwienia oddychania oraz ułożyć go w pozycji tzw. Bocznej ustalonej na kocu lub
innym materiale zapobiegającym utracie ciepłoty ciała. Poszkodowany powinien w tej
pozycji czekać na przybycie lekarza (poszkodowany musi być zbadany przez lekarza).
Udzielający pomocy musi cały czas kontrolować stan poszkodowanego aby w przypadku
pogorszenia się jego stanu udzielić mu niezbędnej pomocy.

W przypadku gdy poszkodowany jest nieprzytomny jednak sam oddycha pomocy udzielamy
w następujący sposób:

Nie wolno pozostawić osoby nieprzytomnej w pozycji na wznak gdyż mogła by się ona

udusić własnymi wydzielinami. Podobnie jak w przypadku osoby przytomnej należy
odizolować od podłoża, rozluźnić ubranie i ułożyć w pozycji „bocznej ustalonej”. Ponadto
należ sprawdzić czy w jamie ustnej poszkodowanego nie ma żadnych ciał obcych, które by
mogły utrudniać oddychanie. Poszkodowany musi w tej pozycji czekać na przybycie lekarza.
Udzielający pomocy musi cały czas kontrolować stan poszkodowanego aby w przypadku
zatrzymania oddechu natychmiast rozpocząć dalsze czynności ratownicze.

W przypadku gdy poszkodowany jest nieprzytomny i nie oddycha pomocy udzielamy
w następujący sposób:

W tym stanie u poszkodowanego powietrze nie dochodzi do płuc jednak serce tłoczy

krew z resztkami tlenu do narządów ciała. Pomimo to stopniowo wzrasta niedotlenienie
mózgu. Tętno na tętnicach szyjnych jest wyczuwalne jednak nie można zaobserwować
objawów oddychania. Stopniowo narasta sinica twarzy.

Poszkodowanego należy ułożyć w pozycji na wznak, rozluźnić ubranie w okolicach szyi

i klatki piersiowej, sprawdzić czy w jamie ustnej nie znajdują się ciała obce mogące utrudniać
przepływ powietrza i rozpocząć sztuczne oddychanie. Czynności ratownicze należy
wykonywać do czasu przywrócenia samodzielnego oddechu lub przejęcia poszkodowanego
przez personel medyczny.

W przypadku gdy poszkodowany jest nieprzytomny, nie oddycha i zatrzymana jest akcja
serca pomocy udzielamy w następujący sposób:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Organizm poszkodowanego znajduje się w stanie silnego niedotlenienia. Mózg

pozbawiony tlenu szybko zamiera powodując z upływem czasu tzw. śmierć kliniczną. Nie
widać objawów oddychania, a tętno na tętnicach szyjnych jest niewyczuwalne. Barwa skóry
staje się bladoszara a źrenice powiększają się.

Poszkodowanego należy ułożyć w pozycji na wznak na twardym podłożu, rozluźnić mu

ubranie w okolicach szyi i klatki piersiowej, sprawdzić czy w jamie ustnej nie znajdują się
ciała obce mogące utrudniać przepływ powietrza i przystąpić do pośredniego masażu serca
i sztucznego oddychania. Czynności ratownicze należy wykonywać do czasu przywrócenia
samodzielnego oddechu i akcji serca lub przejęcia poszkodowanego przez personel
medyczny.

Technika prowadzenia sztucznego oddychania

Ratujący klęka mniej więcej na wysokości głowy poszkodowanego leżącego w pozycji

„na wznak”.

– Należy sprawdzić czy w jamie ustnej poszkodowanego nie znajdują się ciała obce

i w razie czego je usunąć.

– Należy odchylić silnie głowę poszkodowanego przytrzymując jedną ręką czoło, drugą

natomiast przytrzymując żuchwę. Odpowiednie ułożenie głowy ma duże znaczenie dla
swobodnego przepływu powietrza do płuc. W przypadku złego ustawienia głowy ratujący
będzie wtłaczał powietrze do żołądka a nie do płuc czego jedynym skutkiem może być
zwrócenie treści żołądka na ratującego.

– Sztuczne oddychanie wykonujemy metodą usta – usta lub usta – nos
W przypadku techniki usta – usta musimy kontrolować aby nos poszkodowanego był

szczelnie zamknięty, w przypadku techniki usta – nos należy dociskać dolną szczękę do
górnej aby wdmuchiwane powietrze nie uciekało.

Ratujący po wdmuchnięciu powietrza powinien szybko cofnąć głowę obserwując

równocześnie czy klatka piersiowa poszkodowanego się unosi. Należy wykonywać 12
wdmuchnięć powietrza na minutę co odpowiada normalnemu rytmowi oddychania. Zbyt
głębokie wdechy wykonywane przez ratującego mogą doprowadzić u niego do
hiperwentylacji płuc i w konsekwencji do omdlenia. Jeżeli ratujący poczuje szum w uszach
i mroczki przed oczami, powinien na chwilę wstrzymać oddech aż do ustąpienia objawów.

Sztuczne oddychanie należy prowadzić aż do pojawienia się u poszkodowanego

samoistnego oddechu lub przejęcia poszkodowanego przez personel medyczny. Kiedy
czynności oddechowe wracają do normy, poszkodowanego układa się w pozycji bocznej
ustalonej i nadal bacznie obserwuje.

Technika prowadzenia pośredniego masażu serca

Wykonując masaż serca powinniśmy:

−−−−

ułożyć chorego na twardym podłożu z odchyloną do tyłu głową

−−−−

umieścić nałożone na siebie dłonie w 1/3 dolnej części mostka tak, aby palce były lekko
uniesione do góry i nie uciskały żebra; ręce powinny być wyprostowane
w stawach łokciowych, a barki prostopadle nad dłońmi.

−−−−

wywierać nacisk na mostek powodując jego uginanie się na głębokość 4–5 cm następnie
zwalniać nacisk jednak bez odrywania dłoni od mostka

−−−−

prowadzić masaż serca z częstością 80/minutę

−−−−

prowadzić jednocześnie sztuczną wentylację1 ratownik: na każde 15 uciśnięć mostka 2
wdmuchnięcia powietrza 2 ratowników: na każde 15 uciśnięć mostka 2 wdmuchnięcie
powietrza

Należy pamiętać aby uciśnięcia mostka oraz wdmuchnięcie powietrza nie były jednoczesne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

Co to jest opatrunek uciskowy?

Jaki opatrunek stosujemy przy oparzeniach?

Jak sprawdzamy tętno u poszkodowanego?

Kiedy wykonujemy masaż serca?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykorzystaj sprzęt ratunkowy zgodnie z przeznaczeniem.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wysłuchaj zasad zachowania się nad wodą i na łodzi,

zapoznać się z instrukcją obsługi sprzętu ratunkowego,

wykonaj rzut kołem i rzutką ratunkową,

podpłyń łodzią wiosłową do oznaczonego obszaru i podejmij „poszkodowanego” do
łodzi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

terenowe stanowisko pracy (jezioro, staw),

−

łódź wiosłowa,

−

sprzęt ratunkowy (koła i rzutki ratunkowe) wraz z instrukcją obsługi,

−

pływaki mające na celu udawanie „poszkodowanego”.

Ćwiczenie 2

Opatrz ranę i załóż właściwy opatrunek.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem dotyczącym rodzajów opatrunków,

wybrać odpowiedni opatrunek w zależności od rodzaju obrażenia (rodzaj obrażenia
przypisuje każdej grupie nauczyciel),

założyć opatrunek na dany rodzaj obrażenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiały dydaktyczne dotyczące udzielania pierwszej pomocy,

−

materiały opatrunkowe,

−

tablice przedstawiające rodzaje opatrunków.

Ćwiczenie 3

Usztywnij złamaną kończynę.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem dotyczącym sposobów usztywniania złamanych kości,

wybrać odpowiedni opatrunek w zależności od miejsca złamania (miejsce złamania
przypisuje każdej grupie nauczyciel),

założyć opatrunek na podane miejsce złamania.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiały dydaktyczne dotyczące udzielania pierwszej pomocy,

−

materiały opatrunkowe,

−

materiały do usztywniania złamanych kości

−

tablice przedstawiające rodzaje opatrunków.

Ćwiczenie 4

Opisz postępowanie przy porażeniu prądem i piorunem oraz poparzeniu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem dotyczącym sposobów udzielania pomocy osobom porażonym
prądem,

opisać czynności jakie należy wykonać zanim zacznie się udzielać pomocy bezpośredniej
osobie porażonej prądem,

wykonać opatrunek poparzonego miejsca.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiały dydaktyczne dotyczące udzielania pierwszej pomocy osobom porażonym
prądem,

−

materiały opatrunkowe,

−

arkusz papieru

−

tablice przedstawiające rodzaje opatrunków.

Ćwiczenie 5

Wykonaj sztuczne oddychanie i masaż serca.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem dotyczącym wykonywania sztucznego oddychania i masażu
serca,

sprawdzić stan poszkodowanego,

wykonać sztuczne oddychanie i masaż serca.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiały dydaktyczne dotyczące wykonywania sztucznego oddychania i masażu serca,

−

„fantom” do wykonywania sztucznego oddychania i masażu serca.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

zastosować odpowiedni opatrunek do rodzaju obrażenia?

udzielić pomocy osobie porażonej prądem?

opatrzyć złamanie kości?

udzielić pomocy osobie popażonej?

udzielić pomocy tonącemu?

wykonać pośredni masaż serca?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Ochrona przeciwpożarowa

4.3.1. Materiał nauczania

Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej zobowiązuje

„właściciela, zarządcę lub użytkownika budynku, obiektu lub terenu” do zapewnienia jego
ochrony przeciwpożarowej między innymi poprzez wyposażenie go w sprzęt pożarniczy
i ratowniczy oraz środki gaśnicze zgodnie ze szczegółowymi zasadami określonymi
w odrębnych przepisach.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie

ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U.
z roku 2003 nr 121 poz. 1138 z późn. zm.). Nakłada na właścicieli, zarządców oraz
użytkowników obiektów, budynków lub terenów obowiązek wyposażenia ich w podręczny
sprzęt gaśniczy i agregaty gaśnicze, które zwane są potocznie „podręcznym sprzętem
gaśniczym”. Ilość tego sprzętu zależy od powierzchni obiektu, wielkości obciążenia
ogniowego, kategorii zagrożenia ludzi, zagrożenia wybuchem. Rodzaje sprzętu uzależniony
jest od rodzaju obiektu, występujących materiałów oraz urządzeń i instalacji.

Wspomniane rozporządzenia MSW wymaga także, aby podręczny sprzęt gaśniczy

poddawany był badaniom i czynnościom konserwacyjnym zgodnie z zasadami określonymi
przez producentów oraz z wytycznymi zawartymi w Polskich Normach. Czynności
konserwacyjne powinny być prowadzone nie rzadziej niż raz na rok, a przeprowadzać je
powinny osoby legitymujące się uprawnieniami, czyli świadectwem ukończenia kursu
konserwatorów podręcznego sprzętu gaśniczego.

Polskie Normy wyróżniają w zależności od zawartego w gaśnicy środka gaśniczego

następujące typy gaśnic:

−−−−

gaśnice płynowe,

−−−−

gaśnice pianowe,

−−−−

gaśnice proszkowe,

−−−−

gaśnice śniegowe CO

−−−−

gaśnice halonowe.

Ze względu na bardzo niską temperaturę nie należy gasić płonących ludzi gaśnicami

niegowymi, a ze względu na toksyczność nie należy również do tego celu stosować gaśnic

halonowych. Najlepszym rozwiązaniem podczas gaszenia ludzi jest zastosowanie koca
gaśniczego wykonanego z tkaniny niepalnej, który dociskamy do poszkodowanego, dzięki
czemu ograniczamy dostęp tlenu niezbędnego do reakcji spalania

Kolor zbiornika ze środkiem gaśniczym powinien być czerwony, a na jego powierzchni

powinny znajdować się pola opisowe przylegające do siebie, umiejscowione na etykiecie
z obramowaniem lub wykonane w postaci nadruku. Pola opisowe powinny być tak
umiejscowione, aby można było je odczytać także wtedy, gdy gaśnica znajduje się na
wieszaku. W polach opisowych powinny znajdować się następujące informacje:

−−−−

wyraz „GAŚNICA”,

−−−−

typ i wielkość znamionową napełnienia gaśnicy,

−−−−

dane dotyczące skuteczności gaśniczej,

−−−−

instrukcje obsługi w postaci jednego lub kilku rysunków,

−−−−

piktogramy grup pożarów, do gaszenia których przeznaczona jest gaśnica,

−−−−

ostrzeżenia dotyczące zagrożeń związanych z toksycznością i gaszeniem przedmiotów
będących pod napięciem elektrycznym

−−−−

informacja, że gaśnica po każdym uruchomieniu powinna być napełniona,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−−−−

informacja, że gaśnica powinna być regularnie kontrolowana (można podać czasookres
kontroli),

−−−−

informacja o zastosowanym środku gaśniczym, a w szczególności informacje
o zastosowanych dodatkach i ich zawartości procentowej w gaśnicach ze środkiem
gaśniczym na bazie wody,

−−−−

informacja o czynniku napędowym (jeżeli jest zastosowany),

−−−−

numer lub znak certyfikatu krajowego,

−−−−

oznaczenie gaśnicy stosowane przez producenta,

−−−−

temperatury graniczne,

−−−−

jeżeli jest wymagana, to także informacja o odporności na zamarzanie,

−−−−

nazwa i adres odpowiedzialnego za gaśnicę.

Rys. 8. Pole opisowe gaśnicy. [15]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Pożary umownie zostały podzielone na następujące grupy:

−−−−

grupa A – pożary ciał stałych pochodzenia organicznego, takich jak drewno, papier,
tkaniny,

−−−−

grupa B – pożary cieczy palnych: benzyn, olejów, tłuszczów, lakierów oraz pożary
substancji topiących się, np. parafiny,

−−−−

grupa C – pożary gazów palnych typu propan, acetylen, gaz ziemny,

−−−−

grupa D – pożary metali lekkich, takich jak magnez, sód,

−−−−

indeks E – to pożary w grupach od A do D w obrębie urządzeń i instalacji działających
pod napięciem

Przy doborze sprzętu gaśniczego powinny obowiązywać następując zasady:

−−−−

do gaszenia pożarów grupy A stosuje się gaśnice płynowe lub pianowe,

−−−−

do gaszenia pożarów grupy B stosuje się zamiennie gaśnice płynowe, pianowe, śniegowe
lub proszkowe,

−−−−

do gaszenia pożarów grupy C stosuje się gaśnice proszkowe lub śniegowe,

−−−−

do gaszenia pożarów grupy D stosuje się gaśnice proszkowe przeznaczone do tego celu,

−−−−

do gaszenia pożarów poszczególnych grup z indeksem E stosuje się zamiennie gaśnice
ś

niegowe lub proszkowe.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

Czy gaśnicą śniegową można gasić człowieka?

Jakiego rodzaju opisy powinna mieć gaśnica?

Co to są pożary typu D?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zlikwiduj źródło ognia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wysłuchać zasad zachowania się w przypadku pożaru,

zapoznać się z instrukcją użytkowania sprzętu przeciwpożarowego,

ugasić, stosując dostępne środki przeciwpożarowe, kontrolowany ogień,

wyjaśnić wybór zastosowanych środków gaśniczych.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiały dydaktyczne dotyczące ochrony przeciwpożarowej,

−

instrukcje obsługi środków gaśniczych,

−

rodki gaśnicze,

−

przestrzeń, na której można rozpalić kontrolowany ogień.

Ćwiczenie 2

Wykorzystaj właściwy sprzęt gaśniczy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem dotyczącym sprzętu gaśniczego,

ustalić jakiego rodzaju materiały palne znajdują się na stanowisku do którego należy
dobrać sprzęt gaśniczy,

dobrać odpowiedni sprzęt gaśniczy,

uzasadnić dokonany wybór.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiały dydaktyczne dotyczące rodzajów środków gaśniczych,

−

opisy stanowisk do których należy dobrać środki gaśnicze,

−

arkusz papieru.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

rozróżnić rodzaje gaśnic?

rozróżnić rodzaje pożarów?

dobrać środki gaśnicze do danego stanowiska pracy?

użytkować środki gaśnicze?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Ochrona środowiska i przepisy weterynaryjne

4.4.1. Materiał nauczania

Każdy użytkownik rybacki poprzez swoje działania powinien utrzymywać środowisko

wodne w stanie równowagi biologicznej. Poprzez zabiegi odłowów i zarybień należy nie
tylko intensyfikować „dochód” lecz także dążyć do zachowania bioróżnorodności zwierząt
wodnych. Zabiegami mającym na celu podtrzymanie istniejących zasobów rybackich wód
ś

ródlądowych jest wprowadzenie wymiarów i okresów ochronnych czy minimalnych

wielkości oczek w narzędziach połowowych. Sprawy te reguluje Rozporządzenie Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 listopada 2001 r. w sprawie połowu ryb oraz warunków
chowu, hodowli i połowu innych organizmów żyjących w wodzie, wraz z późniejszymi
zmianami.

Niedozwolony jest połów ryb i raków, których długość mierzona od początku głowy do

najdalszego krańca płetwy albo tarczy ogonowej nie przekracza wymiaru ochronnego, który
wynosi dla:

bolenia (Aspius aspius L.)

40 cm

brzanki (Barbus petenyi Heckel)

20 cm

brzany (Barbus barbus L.)

40 cm

brzany karpackiej (Barbus cyclolepis Heckel)

20 cm

certy (Vimba vimba L.)

30 cm

głowacicy (Hucho hucho L.)

70 cm

jazia (Leuciscus idus L.)

25 cm

jelca (Leuciscus leuciscus L.)

15 cm

klenia (Leuciscus cephalus L.)

25 cm

10 lina (Tinca tinca L.)

25 cm

11 lipienia (Thymallus thymallus L.)

30 cm

12 łososia (Salmo salar L.)

35 cm

13 miętusa (Lota lota L.):

w rzece Odrze od ujścia rzeki Warty do granicy z wodami
morskimi

w pozostałych wodach

30 cm

25 cm

14 pstrąga potokowego (Salmo trutta m. fario L.)

w rzece Wiśle i jej dopływach od jej źródeł do ujścia rzeki San
oraz w rzece San i jej dopływach

w rzece Odrze i jej dopływach od granicy państwowej z
Republiką Czeską do ujścia rzeki Bystrzycy oraz w rzece
Bystrzycy i jej dopływach

w pozostałych wodach

25 cm

25 cm

30 cm

15 rozpióra (Abramis ballerus L.)

25 cm

16 sandacza (Stizostedion lucioperca L.)

45 cm

17 sapy (Abramis sapa Pallas)

25 cm

18 siei (Coregonus lavaretus L.)

35 cm

19 sielawy (Coregonus albula L.)

18 cm

20 suma (Silurus glanis L.)

70 cm

21 szczupaka (Esox lucius L.)

45 cm

22 świnki (Chondrostoma nasus L.)

25 cm

23 troci (Salmo trutta m. trutta L.)

35 cm

24 troci jeziorowej (Salmo trutta m. lacustris L.)

50 cm

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25 węgorza (Anguilla anguilla L.)

40 cm

26 wzdręgi (Scardinius erythrophthalmus L.)

15 cm

27 raka błotnego (Pontastacus leptodactylus Esch.)

10 cm

28 raka szlachetnego (Astacus astacus Esch.)

samicy

samca

12 cm
10 cm

Niedozwolony jest połów ryb i raków w okresach ochronnych, z zastrzeżeniem ust. 2,

ustanowionych dla:

1

brzany (Barbus barbus L.) – od dnia 1 stycznia do dnia 30 czerwca

brzany karpackiej (Barbus cyclolepis Heckel) – od dnia 15 marca do dnia 15 lipca

certy (Vimba vimba L.):

a) w rzece Wiśle od zapory we Włocławku do jej ujścia – od dnia 1 września do dnia

30 listopada

b) w rzece Wiśle powyżej zapory we Włocławku i w pozostałych rzekach – od dnia

1 stycznia do dnia 30 czerwca

głowacicy (Hucho hucho L.), lipienia (Thymallus thymallus L.) – od dnia 1 marca do
dnia 31 maja

łososia (Salmo salar L.):

a) w rzece Wiśle i jej dopływach powyżej zapory we Włocławku – od dnia

1 października do dnia 31 grudnia; w pozostałym okresie obowiązuje zakaz połowu
w czwartki, piątki, soboty i niedziele

b) na odcinku rzeki Wisły od zapory we Włocławku do jej ujścia – od dnia 1 grudnia

do końca lutego; w okresie od dnia 1 marca do dnia 31 sierpnia obowiązuje zakaz
połowu w piątki, soboty i niedziele

c) w pozostałych rzekach — od dnia 1 października do dnia 31 grudnia

miętusa (Lota lota L.) – z wyjątkiem rzeki Odry od ujścia rzeki Warty do granicy
z wodami morskimi – od dnia 1 grudnia do końca lutego

pstrąga potokowego (Salmo trutta m. fario L.):

a) w rzece Wiśle i jej dopływach od jej źródeł do ujścia rzeki San, w rzece San i jej

dopływach – od dnia 1 września do dnia 31 stycznia

b) w rzece Odrze i jej dopływach od granicy państwowej z Republiką Czeską do

ujścia rzeki Bystrzycy oraz w rzece Bystrzycy i jej dopływach – od dnia 1 września
do dnia 31 stycznia

c) w pozostałych wodach – od dnia 1 września do dnia 31 grudnia

siei (Coregonus lavaretus L.) i sielawy (Coregonus albula L.) – od dnia 15 października
do dnia 31 grudnia

sandacza (Stizostedion lucioperca L.) – od dnia 1 marca do dnia 31 maja

10 sapy (Abramis sapa Pallas) – od dnia 1 kwietnia do dnia 31 maja
11 suma (Silurus glanis L.):

a) w rzece Odrze od ujścia rzeki Warty do granicy z wodami morskimi — od dnia 1

marca do dnia 30 maja

b) w pozostałych wodach — od dnia 1 listopada do dnia 30 czerwca

12 szczupaka (Esox lucius L.):

a) w rzekach i zbiornikach zaporowych — od dnia 1 stycznia do dnia 30 kwietnia
b) w pozostałych wodach — od dnia 1 marca do dnia 30 kwietnia

13 świnki (Chondrostoma nasus L.) — od dnia 1 stycznia do dnia 15 maja
14 troci (Salmo trutta m. trutta L.):

a) w rzece Wiśle i jej dopływach powyżej zapory we Włocławku — od dnia 1

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

października do dnia 31 grudnia; w pozostałym okresie obowiązuje zakaz połowu
w czwartki, piątki, soboty i niedziele

b) na odcinku rzeki Wisły od zapory we Włocławku do jej ujścia – od dnia 1 grudnia

do końca lutego; w okresie od dnia 1 marca do dnia 31 sierpnia obowiązuje zakaz
połowu w piątki, soboty i niedziele

c) w pozostałych rzekach – od dnia 1 października do dnia 31 grudnia

15 troci jeziorowej (Salmo trutta m. lacustris L.) – od dnia 1 września do dnia 31 stycznia
16 raka szlachetnego (Astacus astacus Esch.) i raka błotnego (Pontastacus leptodactylus

Esch.) – od dnia 15 października do dnia 15 marca dla samców i od dnia 15 października
do dnia 31 lipca dla samic

Jeżeli pierwszy albo ostatni dzień okresu ochronnego dla określonego gatunku ryb lub raków

przypada w dzień ustawowo wolny od pracy, okres ochronny ulega skróceniu o ten dzień.

Raków pręgowatych (Orconectes limosus Raf.), raków sygnałowych (Pacifastacus

leniusculus Dana) oraz ryb z gatunków trawianka (Perccottus glenii Dyb.), czebaczek amurski
(Pseudorasbora parva) i sumik karłowaty (Ictalurus nebulosus) po złowieniu nie należy
wpuszczać ani do łowiska, w którym je złowiono, ani do innych wód.

Wielkość oczek sieci w rybackich narzędziach połowowych służących do połowu:

1) sielawy – nie może być mniejsza niż 18 mm,
2) węgorza – nie może być mniejsza niż 12 mm,
3) uklei i stynki – nie może być mniejsza niż 6 mm,
4) ryb na przynętę – nie może być mniejsza niż 5 mm

W przypadku produkcji ryb w obiektach hodowlanych (stawy, sadze, obiegi zamknięte)

powyższe przepisy nie mają zastosowania. Stosuje się natomiast przepisy weterynaryjne,
a w szczególności Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 października
2004 w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla prowadzenia działalności
w zakresie chowu i hodowli zwierząt akwakultury i rozrodu ryb.

Osoba prowadząca produkcję ryb w warunkach kontrolowanych ma obowiązek

zapewnienia wydzielonego miejsca do:

−−−−

zmiany odzieży ochronnej,

−−−−

mycia rąk,

−−−−

wykonywania czynności weterynaryjnych.

Jeżeli w gospodarstwie znajdują się budynki wyposażone w urządzenia do rozrodu ryb to

w wejściu i wyjściu do pomieszczeń, w których te urządzenia się znajdują, umieszcza się
matę nasączoną produktem biobójczym.

W każdym gospodarstwie hodowlanym należy prowadzić dokumentację zawierającą

informacje dotyczące:

−−−−

ilości i gatunku wprowadzonych na teren gospodarstwa żywych zwierząt lub produktów
akwakultury,

−−−−

miejsca ich pochodzenia,

−−−−

nazwy firmy lub nazwy dostawcy, jego siedziby i adresu,

−−−−

daty wprowadzenia na teren gospodarstwa,

−−−−

ilości i gatunku wyprowadzonych z terenu gospodarstwa żywych zwierząt lub produktów
akwakultury,

−−−−

miejsca ich przeznaczenia,

−−−−

nazwy firmy lub nazwy odbiorcy, jego siedziby i adresu,

−−−−

daty wyprowadzenia z terenu gospodarstwa,

−−−−

przeprowadzonych badań,

−−−−

nięć zwierząt akwakultury,

−−−−

przeprowadzanego leczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zwierzęta akwakultury wprowadzone do handlu muszą posiadać weterynaryjne

wiadectwo zdrowia.

W przypadku akwakultury nie stosuje się obecnie przepisów dotyczących dobrostanu

zwierząt.

Podczas użytkowania w rybactwie urządzeń mechanicznych z napędem spalinowym

należ zwrócić szczególną uwagą na ich stan techniczny a w szczególności na możliwość
powstanie wycieków paliwa, substancji smarujących i płynów chłodniczych. Ze względu na
możliwość zanieczyszczenia środowiska zabrania się tankowania paliwa „na wodzie”.
Zabrania się także płukania i wyrzucania opakowań po paliwie czy substancjach smarujących.
Wymiana smarów i olejów powinna być wykonywana w miejscu specjalnie do tego
przeznaczonym, a utylizacja zużytych smarów i olejów powinna być wykonana przez firmę
specjalizującą się w utylizacji odpadów szkodliwych.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

Jaki jest wymiar ochronny okonia?

Jaki jest okres ochronny szczupaka?

Jaką minimalną wielkość oczek powinny mieć sieci do połowu sielawy?

Czy przepisy dotyczące wymiarów i okresów ochronnych dotyczą także obiektów
hodowlanych?

Jakie dane powinno się mieć kupując ryby do hodowli?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Podaj wymiary i okresy ochronne ryb.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wysłuchać przepisów związanych z wymogami weterynaryjnymi dotyczącymi hodowli
ryb,

zapoznać się z przepisami dotyczącymi ochrony ryb,

podać wymiary okresy ochronne ryb łowionych w podanym przez nauczyciela
gospodarstwie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiały dydaktyczne dotyczące ochrony ryb,

−

dostęp do Internetu,

−

arkusz papieru.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

podać wymiary i okresy ochronne ryb?

podać minimalne wielkości oczek sieci do połowu ryb?

prowadzić dokumentację gospodarstwa hodowlanego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem
poprawnego wyniku.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Praca na wodzie i lodzie powinna być wykonywana w zespołach co najmniej

1 osobowych.

2 osobowych.

3 osobowych.

5 osobowych.

2. Odzież robocza używana w rybactwie powinna być

odblaskowa.

trudno określić.

nie jest wymagana odzież robocza.

o podwyższonej wodoszczelności.

3. Łodzie rybackie powinny być

pomalowane.

niezatapialne.

szczelne.

wykonane z laminatu.

4. Połowy na lodzie można prowadzić gdy grubość przezroczystego lodu nie jest mniejsza

niż
a)

8 cm.

12 cm.

15 cm.

18 cm.

5. Kierownik grupy połowowej łowiącej przy pomocy prądu elektrycznego musi posiadać

uprawnienia do obsługi elektrycznych urządzeń połowowych.

wiadectwo zdrowia.

uprawnienia elektryka.

prawo jazdy.

6. Opatrunek procowy stosuje się do opatrywania

ran szarpanych.

krwotoków tętniczych.

złamanych kości.

nosa.

7. W przypadku uszkodzenia żył stosuje się opatrunek

uciskowy.

obłożeniowy.

procowy.

osłaniający.

8. W przypadku złamania należy

nastawić złamaną kość.

założyć opaskę uciskową.

założyć opatrunek osłaniający.

unieruchomić złamaną kość wraz z przyległymi stawami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. W przypadku poparzenia należy

podać leki przeciwgorączkowe.

schładzać poparzone miejsce wodą przez 15 minut.

zdezynfekować miejsce oparzenia.

usunąć wtopioną w ranę odzież.

10. W przypadku porażenia prądem należy

wezwać elektryka.

przytrzymać osobę porażoną prądem aby nim nie „rzucało”.

uwolnić poszkodowanego spod napięcia.

polać poszkodowanego wodą.

11. Porażony prądem

może jeździć samochodem.

może pracować dalej.

powinien zażyć leki.

musi być zbadany przez lekarza.

12. W przypadku zagrożenia utonięciem należy

wskoczyć do wody i udzielić bezpośredniej pomocy.

należy udzielić pomocy w granicach możliwości ratującego.

nie zbliżać się do tonącego bo może on stanowić zagrożenie.

nie należy interweniować lecz czekać aż pojawi się ratownik.

13. Po wyciągnięciu poszkodowanego z wody należy

ustalić w jakim stanie się znajduje i udzielić mu niezbędnej pomocy.

bezzwłocznie rozpocząć masaż serca.

pójść szukać pomocy.

podać alkohol w celu rozgrzania.

14. W przypadku gdy poszkodowany jest nieprzytomny i nie oddycha należy

poczekać aż oddech sam wróci.

ocucić nieprzytomnego przez polanie go zimną wodą.

zastosować masaż serca.

zastosować sztuczne oddychanie.

15. Do gaszenia ludzi na których płonie ubranie stosuje się

gaśnice halonowe.

gaśnice śniegowe.

koce gaśnicze.

piasek.

16. Gaśnica powinna

wisieć w miejscu niedostępnym dla dzieci.

być postawiona w miejscu niewidocznym.

być wypełniona co najmniej 10 kg środka gaśniczego.

być poddawana badaniom co najmniej raz w roku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Wymiar ochronny leszcza wynosi

15 cm.

20 cm.

25 cm.

leszcz nie ma wymiaru ochronnego.

18. Sandacza nie można łowić w

styczniu.

kwietniu.

lipcu.

październiku.

19. Ryby odławiane na ośrodku hodowlanym muszą

być wymiarowe.

nie być w okresie ochronnym.

być smaczne.

adne z powyższych.

20. Wielkość oczek sieci rybackich stosowanych do połowu węgorzy nie może bić mniejsza

niż
a)

5 mm.

6 mm.

12 mm.

18 mm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej i ochrony środowiska

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedzi

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa z dnia 4 lutego 1980 w sprawie bezpieczeństwa
i higieny pracy w rybactwie śródlądowym

Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie
ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 listopada 2001 r. w sprawie
połowu ryb oraz warunków chowu, hodowli i połowu innych organizmów żyjących
w wodzie

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 października 2004
w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla prowadzenia działalności
w zakresie chowu i hodowli zwierząt akwakultury i rozrodu ryb

Chapleau W. Ratownictwo medyczne. Poradnik kieszonkowy. Wrocław 2004

Jakubaszki J. ABC Resuscytacji. wyd. II Wrocław 2006

Jakubaszki J. Ratownik medyczny. Wrocław 2003

Błasić P., Chadaj M., Kurek K. Ratownictwo wodne. Pruszyński i S-ka

10.

Stanula A. Poradnik instruktora WOPR. ZW WOPR wyd. II 2005

11.

Materiały szkoleniowe WOPR

12.

www.wopr.pl

13.

www.ratownictwo.win.pl

14.

www.ratownictwo.waw.pl

15.

www.interpoz.republika.pl

16.

http://czkw.kielce.uw.gov.pl/

17.

www.operon.com.pl/www/get_file.php?plik=205.pdf