imię i nazwisko: Izabela Burek

nr grupy zajęciowej: 1

PRACA ZALICZENIOWA Z KULTURY JĘZYKA POLSKIEGO

SEMESTR ZIMOWY 2012/2013

Tabela 1. Opis błędów

1

http://www.raciborz.com.pl/art16121.html (dostęp: 11.01.2013).

2

Tamże.

3

A. Markowski, Nowy słownik poprawnej polszczyzny, PWN, Warszawa 1999, s. 403.

lp.

przykład

błędnej

formy

wyrazowej

forma

poprawna

komentarz normatywny

1.

logiem

logo

Wyraz

logo

według Nowego słownika poprawnej

polszczyzny

(PWN)

ma tylko jedną formę – logo. W języku

polskim w normie wzorcowej pozostaje więc nieodmienny.

Profesor Jan Miodek zaznacza jednak, że „

to jest dzisiaj

słowo tak popularne, że jest to to logo (rodzaj nijaki),
czyli nie widzę tu przeciwwskazań żeby nie widziało
się log

a”

1

.

Analogicznie można przyjrzeć się wyrazowi kakao, który też
jest słowem nieodmiennym w polszczyźnie wzorcowej.
W języku potocznym zaś wiele osób powie kakaa,
czy kakau. Na pytanie: w czym? nikt jednak nie odpowie
w kakale, lecz w kakao.

Prof. Miodek mówi: „ja, jeśli idzie o logo, widzę
przeciwwskazania paradoksalnie, w piątym przypadku,
dlatego że w zgodzie z tradycją wymawianiową, należało by
po polsku powiedzieć zachwyca się tym logiem, a ja
zachwycałbym się logo

2

”.

2.

Hugo Kołłątajem

Hugonem Kołłątajem Nowy

słownik

poprawnej

polszczyzny

3

tłumaczy,

że imiona zakończone na -o mają być odmieniane
z dodaniem elementu -n-.

Imię Bruno jest z pochodzenia zapożyczeniem germańskim,
które odmienia się według deklinacji łacińskiej:
Hugo – Hugonis. Jak widać, temat fleksyjny zawiera cząstkę
-n. Gdy przejmowaliśmy to imię do polszczyzn,
uszanowaliśmy łacińską deklinację i w formach
od dopełniacza po wołacz zostawiliśmy element -n.

Dlatego też według wciąż obowiązującej normy
gramatycznej należy mówić i pisać: Hugo, ale: Hugona,
Hugonowi, z Hugonem, o Hugonie.

4

http://poradnia.pwn.pl/lista.php?id=13577 (dostęp: 11.01.2013).

5

H. Jadacka, Kultura języka polskiego, PWN, Warszawa 2009, s. 45.

6

B. Czopek-Kopciuch, Mały słownik odmiany nazw własnych, PAN, Warszawa 2002, s. 202.

7

M. Baoko, Słownik wyrazów kłopotliwych, PWN, Warszawa 1994, s.103.

8

W. Doroszewski, Słownik Poprawnej Polszczyzny, PWN, Warszawa 1994, s. 169.

Wiedza Polaków na temat osobliwości w odmianie
omawianego imienia jest stosunkowo niewielka, stąd też
próby tworzenia krótszych form fleksyjnych, np. Bruna,
Brunowi, z Brunem, o Brunie itd., które wydają się
dopuszczalne, choć nie należą do normy wzorcowej.

Nieodmienianie tego imienia jest błędne.

3.

bloga

blogu

Należy zaznaczyć, że błąd w tym przypadku dotyczy
jedynie w normie wzorcowej i polega na dobraniu złej
formy

dopełniacza

dla

rzeczownika

rodzaju

męskonieżywotnego.

Rzeczowniki męskonieżywotne w dopełniaczu mogą
przybrać końcówki -a lub -u. Niektóre wyrazy,
jak np. folder, łączą się z obiema. W mowie potocznej
preferowane jest -a, choć wzorcowymi formami byłyby:
blogu czy SMS-u. Słowniki poprawnościowe opowiadają się
za takimi właśnie formami.

Dr Jan Grzenia twierdzi, że: „dylemat ten najłatwiej
rozwiązać, przyjmując, że dopuszczalne są obie końcówki,
przy czym -u jest typowa dla języka pisanego,
-a dla mówionego”

4

.

4.

Janusza Korwin-

-Mikke

Korwin-Mikkego,

ew. Korwina-

-Mikkego

Zgodnie z zasadą

5

każdy składnik dwuczłonowych nazwisk

męskich ulega odmianie, chyba że pierwszy człon jest nazwą
dawnego herbu albo przydomka.

W rezultacie za poprawne uznamy obie formy D.lp.:
Korwin-Mikkego (zgodna z regułą, czyli poprawniejsza)
i Korwina-Mikkego (utworzona przez analogię do innych
nazwisk dwuczłonowych). O tej drugiej możliwości
informuje nas m.in. Mały słownik odmiany nazw własnych

6

.

5.

for

forów

Forum to rzeczownik rodzaju nijakiego, który odmienia się
zgodnie z VI deklinacją.

O wątpliwościach związanych z poprawnością odmiany
wyrazu forum piszą m.in. autorzy Słownika wyrazów
kłopotliwych

7

. Tam znaleźć można informację, że słowo

forum pochodzi z łaciny i należy do grupy wyrazów,
które zakończone są na -um, a w mianowniku l. mnogiej
mają końcówkę -a (np. liceum – licea).

Wydaje się więc logiczne, że forum w l. mnogiej to fora,
mimo że wyraz ten kojarzy się z fora ze dwora i niektóre
formy tego słowa pokrywają się z odmianą rzeczownika fory
(forów, forom, forami, forach). Z tej też przyczyny jeszcze
w 1994 roku słowniki traktowały rzeczownik forum jako
słowo bez formy l. mnogiej

8

.

Lecz już w Nowym słowniku ortograficznym (PWN)
wydanym w 1997 roku czy w Nowym słowniku poprawnej
polszczyzny (PWN) z 1999 roku, znajdziemy formy: forum,
fora, forów.

Forma D. lm. for jest błędna.

9

M. Tytuła, Polski bez błędów. Poradnik językowy dla każdego, PWN, Warszawa 2008.

10

http://poradnia.pwn.pl/lista.php?id=10188 (dostęp: 11.01.2013).

6.

ludzią

ludziom

Rzeczownik ten należy do grupy wyrazów o tematach
różniących się w liczbie pojedynczej i mnogiej
(supletywizm). A „oboczność tematów człowiek – ludzie to
kwestia historycznych zaszłości. W tekstach datowanych
przed XVI w. można znaleźć formy człowieków, wskazujące
na dawną liczbę mnogą rzeczownika człowiek. Z czasem
jednak takie formy zanikły, ustępując słowu ludzie
wywodzącemu się z prasłowiańskiego rdzenia *lud,
mającego znaczenie zbiorowości ludzkiej”

9

.

Rzeczownik człowiek odmienia się nieregularnie i błąd
w tym przypadku polega na dobraniu niewłaściwej
końcówki C. lm., co jest częstym zjawiskiem w Internecie.

Przyczyny występowania tego błędu można upatrywać się
u piszącego, który myli przypadki oraz osoby, posługując
się niepoprawnym apelatiwem kontrolnym – dziewczyna.
Myli N. lp. – dziewczyną z C. lm. – dziewczynom. Niestety
forma taka jak ludź w ogóle nie występuje, w M. lp. pojawia
się zaś wyraz człowiek.

W przypadku wybranego błędu poprawna forma w C. lm. to
ludziom.

7.

przekonywująca

przekonująca

Forma przekonywujący jest błędna, ponieważ imiesłów ten
pochodzi od czasownika przekonywać, możemy więc
co najwyżej mówić przekonywający, choć to rzadsza,
lecz wciąż poprawna forma.

To samo dotyczy 1 os. l. pojedynczej – piszemy przekonuję
(rzadziej: przekonywam), nigdy: przekonywuję.

„Myślę, że czas przyszedł, aby formę przekonywujący
zaakceptować przynajmniej w tzw. normie potocznej.
To samo dotyczy formy oddziaływujący, używanej na równi
z oddziałujący i oddziaływający”. - twierdzi prof. Mirosław
Bańko

10

.

8.

na dworzu

na dworze

Wyraz dwór odmienia się tak samo ja inne rzeczowniki
męskie,

których

temat

kończy

się

na

-r,

jak np.: wór – worze, bar – barze, tor – torze.

Dwór w znaczeniu 'przestrzeń poza domem' odmienia się
dokładnie tak samo jak dwór w znaczeniu 'dom mieszkalny':
w obu wypadkach mówimy na dworze.

Forma na dworzu jest powszechna, częsta w Warszawie
i na Mazowszu. Jej źródłem może być analogia
do bliskoznacznego wyrażenia na podwórzu. Forma
na dworzu mogłaby być traktowana jako mazowiecki
regionalizm,

ale

słowniki

poprawnej

polszczyzny

dyskwalifikują ją jako błąd.

W Małopolsce ludzie mówią pracuję na polu, gdy pracują
na rynku. Dla tej konstrukcji słowniki są łaskawsze:
aprobują ją, zastrzegając jedynie, że jest to forma regionalna,
a więc nie powinna być używana w kontaktach
ponadregionalnych.

Tabela 2. Źródła

lp.

cytat ilustrujący użycie niepoprawnej formy wyrazowej

źródło cytatu

1.

„Karta TANKBANK umożliwia bezgotówkowy zakup
dowolnego rodzaju paliwa: VERVA 98, VERVA ON,
Eurosuper 95, Superplus 98, Olej napędowy, LPG (autogaz),
ON Bioester B100 na stacjach paliw sieci ORLEN i Bliska,
oznaczonych logiem FLOTA”.

tytuł artykułu: Karty przedpłacone
TankBank

http://www.orlen.pl/pl/dlakierowcow/karty
paliwowe/strony/kartyprzedplaconetankban
k.aspx

(dostęp : 03.12.12)

2.

„Wśród czołowych postaci związanych z KEN, poza Hugo
Kołłątajem, byli: książę Adam Jerzy Czartoryski, Ignacy
Potocki, Andrzej Zamoyski, Kazimierz (właśc. Daniel)
Narbutt, Józef Wybicki, Grzegorz Piramowicz”.

nagłówek: WAŻNIEJSZE WYDARZENIA
HISTORYCZNE,
W KTÓRYCH UCZESTNICZYŁ GEN.JÓZEF
WYBICKI
http://gim24.szkoly.lodz.pl/stara/o_patr
onie/wydarzenia.html

(dostęp: 15.12.12)

3.

„Zawsze występowałam w sprawie deklerykalizacji naszego
paostwa, a postulaty, które przedstawiał w trakcie kampanii
wyborczej Janusz Palikot są wręcz spisane z mojego bloga z
grudnia 2009 roku”.

tytuł: Joanna Senyszyn: Janusz Palikot
skopiował pomysły
z mojego bloga

http://media.wp.pl/kat,1022939,wid,147487
86,wiadomosc.html?ticaid=1fb6c

(dostęp: 16.12.12)

4.

„Po wypowiedziach Janusza Korwin-Mikke nt.
paraolimpiad, zwolennicy polityka (a może politykującego
publicysty?) mogą już chyba zaśpiewad "Bój to nasz
ostatni".

tytuł artykułu: Korwin-Mikke jest jak
McDonald's. Przejadł się!

http://majewski.salon24.pl/446772,korwin-
mikke-jest-jak-mcdonald-s-przejadl-sie

(dostęp: 03.12.12)

5.

„Jednym z pierwszych godnych uwagi wyników jest strona
Manganime - widzę, że odkąd ostatnio na nią zaglądałam

tytuł wpisu: W sieci: przegląd for
internetowych

11

A. Markowski, Wielki słownik poprawnej polszczyzny, PWN, Warszawa 2004, s. 373.

12

S. Szober, Słownik poprawnej polszczyzny, Paostwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1963, s. 410.

9.

urysnalii

ursynaliów

Ursynalia to rzeczownik nazywający rzeczy niepoliczalne,
występujący jedynie w liczbie mnogiej (pluralia tantum).

Rzeczownik ursynalia, podobnie jak wyraz juwenalia,
powiela model odmiany niemęskoosobowej z -ów, dla D.
lm., dlatego też poprawna forma D. lm to ursynaliów

11

, nie:

ursynalii.

10.

perfum

perfumy

Perfumy to kolejny wyraz należący do grupy pluralia
tantum, tyle że w tym przypadku niektóre starsze słowniki
podają żeńską formę tego słowa: ta perfuma

12

, czasem też

jako regionalizm wschodni, obecnie już nieaprobowany.

Współczesne słowniki, jak np. Mały słownik wyrazów
kłopotliwych (PWN) z 2003 roku, notują tylko formę liczby
mnogiej – te perfumy, niezależnie od tego czy to polskie
słowo zapożyczone zostało z francuskiego par fumée,
czy od łacińskiego słowa perfumare. Forma ten perfum
zdecydowanie jest błędem.

W przytoczonym przeze mnie zdaniu występuje także błąd
ortograficzny.

Oczywiście

mówi

się:

wzorcowo

[oryginalny], potocznie [orginalny], ale pisze się tylko
oryginalny (!).

zmieniła layout, co bardzo się chwali :) Szkoda tylko, iż jest
to podstawowy szablon dla for w kolejnym wariancie
kolorystycznym...”

http://furururu.blox.pl/2012/03/W-sieci-
przeglad-for-internetowych.html

(dostęp: 16.12.12)

6.

„ShareMonkey jest rozwijany przez Leadbullet, firmę p2p,
której celem jest zapewnienie ludzią mechanizmu legalnego
sprzedawania pirackiego Waregu”.

tytuł artykułu:

ShareMonkey pomaga

ludzią w kupowaniu pirackich
materiałów
http://torrent.crib.pl/sharemonkey-pomaga-
ludzia-w-kupowaniu-pirackich-
materialow.html

(dostęp: 11.01.13)

7.

„Arkadia sparing. Przekonywująca wygrana z
Biesiekierzem”

tytuł artykułu: Arkadia sparing.
Przekonywująca wygrana
z Biesiekierzem

http://slawno.naszemiasto.pl/artykul/13065
59,arkadia-sparing-przekonywujaca-
wygrana-z-biesiekierzem,id,t.html

(dostęp: 03.12.12)

8.

„Jedna z głównych i najważniejszych zasad. Na początku,
gdy uczysz psa wychodzid na dwór, za każdym razem, gdy
wyjdziesz i pies załatwi się na dworzu, nagradzaj go jakimś
smakołykiem, pochwal go za każdym razem”.

tytuł artykułu: 10 sposobów żeby
nauczyd psa załatwiad się
na dworzu

http://www.grzywacz.pl/10-sposobow-zeby-
nauczyc-psa-zalatwiac-sie-na-dworzu/

(dostęp: 03.12.12)

9.

„Pierwsi wykonawcy Ursynalii 2013”

tytuł artykułu:

Pierwsi wykonawcy

Ursynalii 2013
http://allaboutmusic.pl/pierwsi-wykonawcy-
ursynalii-2013/

(dostęp: 06.12.12)

10.

„Na grupach dyskusyjnych alt.pl.allegro i pl.rec.uroda
bardzo często pojawiają się pytania 'gdzie kupid na allegro
orginalny perfum”.

tytuł artykułu: Jak kupid 'orginalny
perfum' i nie śmierdzied podróbą

http://klub.chip.pl/imka/perfumy.htm

(dostęp: 03.12.12)