Ustalenie jednostki miary polega na zdefiniowaniu właściwości
lub stanu materii i nadaniu w drodze umowy temu stanowi wartości
liczbowej – równej jedności.

Jednostka miary jest umownie przyjętą i wyznaczoną z
dostateczną dokładnością (w sposób powtarzalny) wartością danej
wielkości (jej wartość liczbową przyjęto umownie jako równą
jedności), która służy do porównania ze sobą innych wartości tej
samej wielkości.

Jednostki miar powinny być rozpowszechnione i
łatwo odtwarzalne. Jeżeli jednostka miary ma
spełniać zadanie stale, musi być utrwalona w
postaci wzorca – obiektu odtwarzającego wartość
jednostki miary.

Pomiar – proces oddziaływania przyrządu pomiarowego z
badanym obiektem, zachodzący w czasie i przestrzeni, którego
wynikiem jest uzyskanie informacji o właściwościach obiektu.

Pomiar jest procesem empirycznym obiektywnego
przyporządkowania liczb właściwościom obiektów i zdarzeń
świata realnego, w sposób umożliwiający jego opisanie

.

Pomiar to zespół czynności wykonywanych w celu ustalenia miary
(wartości wielkości, wyniku pomiaru) określonej wielkości fizycznej
jako iloczynu jednostki miary oraz liczby określającej wartość
liczbową tej wielkości

A = {A } [A ]

gdzie {A } jest wartością liczbową, natomiast [A ] jest jednostką
miary wielkości A.

np. l = 5 cm

W tym sensie pomiar (w skali ilorazowej i interwałowej) to
porównanie wartości danej wielkości z jednostką miary tej
wielkości.

Pomiar składa się z dość licznej sekwencji czynności, które można

pogrupować w pewne operacje. W szczególności wyróżnić należy:

- określenie wielkości mierzonej (polega na utworzeniu bądź przyjęciu

już istniejącego modelu matematycznego tej wielkości;

- zaprojektowanie pomiaru (dobór metody i narzędzi pomiarowych);

- przeprowadzenie pomiaru

- opracowanie uzyskanych informacji ( w szczególności ustalenie

wartości, którą można przypisać mierzonej wielkości i miary
charakteryzującej dokładność przeprowadzonego pomiaru);

Należy podkreślić fakt, że każdy pomiar ma charakter empiryczny,

tzn. opiera się na przeprowadzeniu pewnego eksperymentu.

Warunkiem poprawnego przeprowadzenia tego eksperymentu jest

uprzednie utworzenie modelu obiektu mierzonego.

JÓZEF ZAWADA

WYBRANE ZAGADNIENIA Z PODSTAW METROLOGII

(wydanie drugie, zmienione i rozszerzone)

ŁÓDŹ 2002

Metrologia zajmuje się metodyką wykonywania obserwacji i
eksperymentów, jak również ustaleniem stopnia zbliżenia
uzyskanych

za

ich

pomocą

wyników,

względem

prawdopodobnego przebiegu zjawisk.

Metrologia jest nauką o pomiarach. Nazwa metrologia pochodzi
od greckich słów

µετρον

µετρον

µετρον

µετρον

– miara i

λογος

λογος

λογος

λογος

– słowo, nauka.

Używa się również pojęcia Teoria pomiaru – czasem jako
synonim metrologii naukowej.

Rodzaje metrologii

Metrologia dzieli się na trzy działy o różnym stopniu złożoności i dokładności:

1.Metrologia naukowa zajmuje się organizacją i rozwojem wzorców miar, oraz

ich utrzymaniem (najwyższy poziom).

2. Metrologia stosowana musi zapewnić odpowiednie funkcjonowanie

przyrządów używanych w przemyśle, w procesach wytwarzania i testowania,

dla zapewniania jakości życia obywateli i badań naukowych.

3. Metrologia prawna dotyczy pomiarów, które wpływają na przezroczystość

transakcji ekonomicznych, w szczególności, gdy wymagana jest legalizacja
przyrządu pomiarowego (rozliczenia).

Metrologia Podstawowa (Podstawy Metrologii) nie ma żadnej międzynarodowej
definicji, ale ogólnie oznacza najwyższy poziom dokładności w danej dziedzinie.
Metrologia Podstawowa może dlatego zostać opisana jako ta część metrologii
naukowej, która stanowi jej najwyższy poziom.

Metrologia naukowa obejmuje trzy główne obszary działalności:

1.

Definiowanie akceptowanych na arenie międzynarodowej jednostek miar, np.
metr.

2.

Realizowanie jednostek miar metodami naukowymi, np. realizacja metra przy
użyciu laserów.

3.

Ustanowienie łańcuchów odniesień (traceability) przez określanie i
dokumentowanie wartości i dokładności pomiaru i rozpowszechnianie tej
wiedzy, np. udokumentowana relacja między śrubą mikrometryczną w
precyzyjnym warsztacie a pierwotnym laboratorium optycznej metrologii
długości.

Skale pomiarowe.

Jednostki miar.
Układy jednostek.

Metody pomiarowe.

Obróbka wyników pomiarów.

Analiza niepewności
pomiarów.

Charakterystyka obiektów.

Metrologia

W węższym sensie – w przeciwieństwie do Metrologii – wprowadza się pojęcie
Miernictwo. Jest ono zwykle ograniczone do jednej dziedziny techniki
np. Miernictwo elektroniczne.

Przyrządy pomiarowe

Ułady pomiarowe

Metody pomiarowe

Wielkości (fizyczne)

Obiekty

Miernictwo

Skale pomiarowe.

Jednostki miar.
Układy jednostek.

Metody
pomiarowe.

Obróbka wyników
pomiarów.

Analiza
niepewności
pomiarów.

Charakterystyka
obiektów.

Metrologia

Przyrządy pomiarowe

Ułady pomiarowe

Metody pomiarowe

Wielkości (fizyczne)

Obiekty

Miernictwo