1

Historia administracji

1. Kultura Administracyjna

-

rozumiana jest jako synteza tego co wspólne. Synteza wspólnych wierzeń

(religia, ideologia). Synteza wspólnych uczuć narodowych i etnicznych. Wspólne wartości narodowe,

społeczne, religijne i ogólnoludzkie. Polakom mentalnie jest bliżej do państwa zachodnioeuropejskich aniżeli

do Rosji ze względu na panujące w Rosji prawosławie oraz stałą byłą zależność od tego mocarstwa. W krajach

biurokratycznych podporządkowuje się nakazom z centrum, walczą o swoją grupę, aby być ważniejszym, są to

grupy interesu.

Kultura adm. Spełnia dwie podstawowe funkcje:

- Poznawczo informacyjna oznacza że treści kultury adm. Dostarczają wiedzy o konkretnej wizji świata.

Adaptacji która dostarcza wyuczonych sposobów radzenia sobie urzędników w ich życiu zawodowym.

2. Pojęcia:

administracja publiczna – zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich oraz prawno-

wykonawczych prowadzonych na rzecz interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje, na

podstawie ustaw i rozporządzeń i określonych prawem formach.

idealna biurokracja – wg M.Webera to organ o hierarchicznej strukturze decyzyjnej posługująca się ogólnie

obowiązującymi i bezosobowymi opisującymi stany rzeczy i zakresy kompetencji przepisami, które służą do

wykonywania decyzji władczych. W organizacjach biurokratycznych kładziony jest nacisk na prawne

ograniczenie swobody podejmowania decyzji administracyjnych.

polityka administracyjna – zespół działań, których podstawą są normy prawne i strategiczne wizje porządku

prawno administracyjnego. Polityka administracyjna to również styl w jakim wykonywane są prawnie

określone zadania publiczne. Częścią praktyki Polityki administracyjnej mogą być niekiedy specyficzne

rozwiązania strukturalne na poziomie ministerstw, czego przykładem są prywatne gabinety ministrów

powoływane w Polsce.

3. Typologie społeczne R. Bendixa –

R. B. Do swoich rozwiązań nad kulturą polityczno-adm. Podzielił społeczeństwa w kręgu zachodniego na dwie

podstawowe grupy. Podział ten niesie informacje w jakich w ogólny sposób powiązane są ze sobą.

grupa- Społeczeństwo Przedsiębiorcze (przede wszystkim anglosaskie). M. Weber nie zgadzał się, że wszystko

skłania się ku komunizmowi, był przeciwny Marksowi. W społeczeństwach tego rodzaju rozwój oraz

zarządzanie gospodarką i sfera publiczna dokonuje się przede wszystkim dzięki przedsiębiorczości

indywidualnej. W społeczeństwach tych nabiera cech charakterystycznych dla funkcjonowania sektora

2

prywatnego (zysk, kalkulacja zysku i strat). W obrębie społeczeństwa tego rodzaju istnieje więcej

mechanizmów negocjacyjnych, a mnie mechanizmów represyjnych. Możliwe jest to dzięki istnieniu

budowanego przez dziesiątki lat zaufania miedzy ludźmi. Interesy robi się dobrze, kiedy ufamy partnerom. Na

zaufaniu opiera się rynek, czyli dobra kooperacja przenosi się na państwo. Państw przestaje produkować

kolejne ustawy regulujące. Państwo również ufa swoim kooperantom.

grupa Społeczeństwo Biurokratyczne np. tradycja niemiecka i austriacka. W obrębie tej grupy zarówno w

sektorze publicznym jak i prywatnym dominującą formę organizacji stanowi aparat biurokratyczny. W obrębie

tych społeczeństw bardziej niżeli zaufanie czyli się posiadany status społeczny (prestiż) oraz wynikająca z tego

statusu władza. W społeczeństwie biurokratycznym istnieją negocjacyjne formy podejmowania decyzji, ale

przeważa dyrektywa o podłożu formalno – prawne.

4. Pojęcie interesu publicznego

Interes publiczny jest pojęciem nieokreślonym i utożsamia się go z równie nie jasnym dobrem wspólnym.

Często o tym co jest interesem publicznym decyduje wola polityczna, a panujący ustrój jest wyrazem

panującego rozumienia interesu publicznego. Interes publiczny jest kluczowy dla zrozumienia współczesnej

administracji, gdyż wyznacza:

- pole działania administracji publicznej

- ingerencji ustawodawczej w stosunki społeczne i gospodarcze

- ingerencji w prywatne życie jednostki.

Rozumienie interesu publicznego znajduje odzwierciedlenie w obowiązującym prawie. Jest to kluczowy dla

nauki prawa administracyjnego. Prawo nie zawsze jednak może określić co jest interesem publicznym i władzę

adm. mają dużą swobodę decyzyjną w określeniu sytuacji faktycznych czyli uznania administr. Często bowiem

co jest interesem publicznym decyduje wola polityczna. Wola to przejaw rządzenia. Ustrój administracyjny

danego państwa, czyli sposób rządzenia łączy się z interesem publicznym, jest wyrazem rządzenia w

rozumieniu interesu publicznego, ponieważ administracja publiczna dobrze albo źle służy społeczeństwu.

5. Idealny model biurokracji M. Webera:

Model idealny sformułował na początku XX wieku niemiecki socjolog M. Weber. idealna biurokracja – wg

M.Webera to organ o hierarchicznej strukturze decyzyjnej posługująca się ogólnie obowiązującymi i

bezosobowymi opisującymi stany rzeczy i zakresy kompetencji przepisami, które służą do wykonywania

decyzji władczych. W organizacjach biurokratycznych kładziony jest nacisk na prawne ograniczenie swobody

podejmowania decyzji administracyjnych.

6. Funkcje administracji publicznej

Funkcja porządkowo – reglamentacyjna - realizacja jej ma zapewnić ochronę porządku publicznego i

bezpieczeństwa zbiorowego; porządek publiczny współcześnie oprócz typowych zadań policyjnych państwa

obejmuje także zagadnienia porządku stosunków gospodarczych (np. regulacje antymonopolowe, stosunków

3

cywilno-prawnych czyli np. ujednolicenie procedur nabywania spadku. Państwo może reglamentować dostęp

obywateli do pewnych dóbr i uzależniać ten dostęp np. od spełnienia warunków koncesyjnych.

Funkcja świadcząca, która zorientowana jest na zabezpieczenie usług typu społecznego (oświata, kultura) oraz

usług typu technicznego (komunikacja, zaopatrzenie w wodę). Funkcja świadcząca zajmuje się także obsługą

sfery świadczeń społecznych (renty, emerytury, służba zdrowia).

Funkcja regulacyjna – reguluje rozwój ekonomiczny. Udział administracji publicznej w zarządzaniu

gospodarką narodową. Funkcja ta sprowadza się też do działalności jako właściciel podmiotów gospodarczych

(zakłady administracyjne, spółki skarbu państwa), jako właściciel- zarządca i koordynator przekształceń

gospodarczych( reformy gospodarcze oraz aktywizacja nowych gałęzi gosp.)

Funkcje wg A. Heywooda:

administrowanie polityką publiczną, udział w procesie decyzyjnym, uwzględnienie interesów artykułowanych

przez obywateli.

7. Wzory rekrutacji personelu oraz zarządzanie kadrami w administracji publicznej.

Służba cywilna stanowi kadrowy trzon administracji publicznej, jej tworzenie stanowi konkretny wyraz

podziału na korpusy urzędnicze kategorie urzędnicze oznaczane literami alfabetu. Rozwiązania te funkcjonują

we wszystkich demokracjach, a także na poziomie administracji UE. O przynależności do poszczególnych

kategorii decydują procedury rekrutacyjne i konkursowe.

W Polsce w 1996 ustawowo wyodrębniono 4 kategorie urzędnicze:

Kat. A – urzędnicy posiadają charakterystyczne kwalifikacje niezbędne do zajmowania stanowiska wyższego

szczebla (resorty, urzędy centralne)

Kat. B- kierownicy niższego szczebla lub stanowiska o charakterze koncepcyjnym.

Kat. C - ci, którzy wykonują prace pomocnicze wobec A, B, oraz S

Kat. S - osoby, które obsadzają stanowiska wymagające specjalnych kwalifikacji.

Wbrew założeniom jakie przyjął Weber pracownicy adm. nie są częściami zamiennymi aparatu wnoszą oni do

organizacji swoje skłonności przyzwyczajenia oraz wartości-cechy te mają wpływ na ich działanie jako

urzędników zmieniają procesy decyzyjne. Dlatego nie można ustalić optymalnego modelu rekrutacji. Dwa

główne kryteria to:

kryterium neutralnych kompetencji posługuje się czynnikami merytorycznymi, mierzalnymi, takimi które da się

udokumentować. Bierze się pod uwagę dowody kwalifikacje, wcześniejsze osiągnięcia kandydatów na

urzędnika. Niekiedy bierze się również pod uwagę udokumentowaną przynależność etniczną a także płeć.

Kryterium reaktywnych na braniu pod uwagę czynników poza merytorycznych niemierzalnych jakościowych.

Wychodzi się tu z założenia , że mogą być one bardziej doniosłe od formalnych udokumentowanych

kwalifikacji, poza tym ich uwzględnienie przyczynia się do zmiany społecznego wizerunku adm. kryterium to

otwiera drogę do zatrudnienia osobą z konkretnych środowisk światopoglądowych, umożliwia też obsadzenie

4

określonych stanowisk ludźmi o podobnych poglądach politycznych, nie przestrzega się zasad apolityczności

urzędu. Urzędnicy są rekrutami z „klucza partyjnego” –(SPOILIS SYSTEM)- czyli system łupów partyjnych.

8. Modele służby cywilnej.

I MODEL KARIERY –W modelu kariery urzędnik ewolucyjnie przechodzi przez poszczególne szczeble

hierarchii biurokratycznej i ma zagwarantowaną stabilność stosunku pracy. W modelu tym pracowników

przyjmuje się na najniższe stanowiska w obrębie określonego korpusu a postępowanie rekrutacyjne obejmuje

egzamin lub konkurs. Pierwsza decyzja o przyjęciu do pracy uzależniona jest od pomyślnego przebiegu stażu

kandydackiego. Pracownik sumiennie wykonujący swoje obowiązki ma możliwość zatrudnienia do wieku

emerytalnego. W systemie tym osiągnięcia urzędnika oceniane są wyłącznie ze wzgl. na ich zgodność z

właściwym trybem administracyjnym. Nie podlegają natomiast ocenie co do skuteczności.

II MODEL POZYCYJNY - nazywany modelem stanowisk. W modelu tym coraz większa liczba urzędników

służby cywilnej zatrudniana jest nie do korpusu urzędniczego lecz na konkretne stanowiska administracyjne, co

się często wiąże z wykonaniem konkretnego choć bardziej skomplikowanego zadania. Pracownik tak

zatrudniany nie ma gwarancji trwałości stosunku pracy i z reguły pracuje w okresie zamkniętym. Tego rodzaju

zatrudnienie nie występuje w imieniu państwa ale w imieniu konkretnego urzędu. W systemie tym liczy się

doświadczenia oraz referencje zdobyte przez pracownika w innym miejscu zatrudnienia i odpowiednie

dokumenty. Wynagrodzenie jest bardzo zróżnicowane co siłą rzeczy ogranicza zasięg stosowania ustawowych

widełek płacy.

III MODEL MIESZANY - zaczyna się coraz bardziej rozpowszechniać w krajach europejskich i łączy on

cechy obu wcześniejszych modeli.

9. Model służby cywilnej w Polsce wg ustawy z grudnia 1998 roku – wchodząc w życie w lipcu 1999 roku

obowiązuje do dziś. Wg niej do polskiego Korpusu Służby Cywilnej wchodzą urzędnicy zatrudnieni w:

-Kancelarii Prezesa RM

-Ministerstwach oraz urzędach centralnych

-Urzędach wojewódzkich

-oraz innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy terenowej administracji rządowej, które są podległe

ministrom lub innym centralnym organom administr.

Pracownicy komend i inspektoratów i innych jednostek organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy

kierowników zespolonych służb i inspekcji a także straży, chyba, że inna ustawa w odmienny sposób określa

ich status.

10. Strukturalne aspekty funkcjonowania administracji publicznej.

Zasady tworzenia struktur administracji publicznej.

ZASADA TERYTORIALNA – jej zastosowanie decyduje o podstawowych odrębnościach narodowych

systemów administr. i sprawiają, że konkretne systemy zyskują unitarny lub federalny charakter.

5

-unitarny – zakłada potrzebę koncentracji i centralizacji zarządzania sprawami publicznymi w kraju, sposobem

realizacji jest tworzenie na poziomie regionów administr. Urzędów o charakterze prefekturalnym, które

stanowią wyraz scentralizowanej administracji zespolonej. Prefektem w Polsce jest wojewoda, który wchodzi w

skład szerzej pojętego gabinetu centralnego czyli egzekutywy.

-federalny – zakłada przewagę samokontroli wspólnot lokalnych i szerzej wspólnot obywateli, a tym samym

decentralizacji zarządzania biegiem spraw publicznych.

ZASADA MERYTORYCZNA – stanowi o specjalizacji poszczególnych segmentów administracji publicznej.

Proces ten postępuje drogą wyodrębniania i łączenia procedur typowych dla określonych sfer działania

administracji np. związanych z obsługą standaryzacji pomiarów (Urząd Miar i Wag). Personel zatrudniany w

komórkach merytorycznych cechuje się często specjalistyczną wiedzą i wykształceniem kierunkowym.

ZASADA PRZEDMIOTOWA - istota jej polega na koncentracji struktur administracyjnych wokół

konkretnych przedmiotowo zdefiniowanych obszarów jej działalności. Zasada ta wspierana zasadą

merytoryczną służy m.inn. powoływaniu administracji specjalnej. Posługując się ta zasadą uznajemy, że pewne

grupy problemów oraz pewne grupy ludzi powinny być obsługiwane, nadzorowane i kontrolowane przez

spójne struktury administracji zorientowanej w sposób przedmiotowy. Z reguły są to problemy oraz ludzie,

których funkcjonowanie jest istotne z punktu widzenia interesu publicznego.

11. Centralizacja, decentralizacja, niecentralizacja.

Centralizacja to jest struktura organizacyjna administracji składająca się z kilku stopni organizacji, w której

organy niższych stopni mogą wydawać decyzje, jednak wydając te decyzje są podporządkowane poleceniom i

decyzjom organu wyższego. Nie mają prawnej niezależności w określaniu kierunków i zasad swego działania.

Elementy współczesnej centralizacji to ścisłe wyodrębnienie zasad i kompetencji na każdym stopniu

organizacyjnym administ., możliwość ich dekoncentrowania na organy niższego stopnia zachowanie

hierarchicznego podporządkowania w sferze realizacji tych kompetencji.

Decentralizacja jest to taki system organizacyjny administr. w którym poszczególne podmioty administracyjne

mają wyraźnie określone kompetencje, ustalone bądź przekazywane z innych, wyższych organów w drodze

ustawowej, realizowane w sposób samodzielny i podlegające w tym zakresie jedynie nadzorowi

weryfikacyjnemu organów kompetencyjnych.

Decentralizacja jest to taki sposób zorganizowania aparatu administracyjnego, gdzie organy niższego szczebla

nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia. Decentralizacja zakłada samodzielność

organów niższego stopnia. Organ wyższego stopnia nie decyduje o obsadzie personalnej organu niższego

stopnia, a jest on obsadzany w drodze wyborów bądź przez inny zdecentralizowany organ działający na

szczeblu lokalnym. Organ wyższego stopnia nie może wydawać poleceń organom niższego stopnia

dotyczących sposobu załatwiania spraw. Może wkraczać w sprawy załatwiane przez organ niższy tylko w

przypadkach określonych w przepisach np. gdy ten rażąco naruszy konstytucję lub ustawę. Organ niższego

stopnia musi być wyposażony we własne kompetencje, musi być faktycznie samodzielny przede wszystkim

finansowo tzn. musi posiadać własne źródła dochodów i samodzielnie decydować o ich sposobie

6

wydatkowania. Musi być samodzielny organizacyjnie i gospodarczo. Instytucjonalną forma decentralizacji

administracji publicznej jest samorząd terytorialny. Administracja samorządowa wykonuje zadania w imieniu

własnym, na własny rachunek i wykonuje samodzielnie.

Niecentralizacja wynika z tradycji tworzą się struktury obywatelskie działające w swoim obrębie. Jeżeli

działają i zarządzają zgodnie i spójnie nie ma potrzeby ingerowania w ich samodzielność. Administracja na

zasadzie subsydialności ingeruje wówczas gdy nie radzą sobie struktury obywatelskie.

Niecentralizacja wyraźna jest głównie w krajach skandynawskich.

12. Koncentracja i dekoncentracja

Dekoncentrowanie – przeniesienie kompetencji na organy niższe bądź równorzędne ,dokonane w drodze aktu

normatywnego rzędu stawy lub w drodze aktu normatywnego organu przenoszącego kompetencje

zachowaniem nadrzędności hierarchicznej organów zwierzchnich w zakresie realizacji przekazanych

kompetencji.

Dekoncentracja pionowa – przeniesienie kompetencji na organy niższe ( nazywana terytorialną )

Dekoncentracja pozioma (nazywana resortową ) kompetencje organów jednego resortu przechodzą na organy

tego samego stopnia w innym resorcie.

13. Administracja państwowa – to system organów powołanych do zarządzania bieżącymi sprawami państwa

. Każdy organ może podejmować decyzje w określonej dziedzinie i na określonym szczeblu . Zgodnie z

Konstytucją naczelnymi organami administracji państwowej są :Rada Ministrów , Prezes Ministrów ,

ministrowie i przewodniczący komitetów sprawujących funkcje naczelnych organów administracji państwowej.

14. Administracja rządowa część administracji publicznej, działająca na szczeblu centralnym i terenowym,

zbudowana na zasadzie centralizmu i hierarchicznego podporządkowania. Na szczeblu centralnym stanowią ją

ministerstwa i urzędy centralne. W ramach terenowej a.rz. wyróżnia się: - administrację ogólną, opartą na

zasadzie zespolenia organizac. i kompetencyjnego, obejmującą zakres zadań i kompetencji przekraczający

ramy jednego resortu administracyjnego; tworzą ją wojewodowie wraz z ich aparatem pomocniczym -

urzędami wojewódzkimi oraz kierownicy urzędów rejonowych wraz z tymi urzędami, - administrację

specjalną, podporządkowaną bezpośrednio ministrom i innym organom centralnym, wobec której wojewoda

posiada uprawnienia koordynacyjne, opiniodawcze i w pewnym stopniu - kontrolne. Duża liczba organów tej

administracji utrwala system centralistycznego i branżowego zarządzania sprawami publicznymi w terenie; do

najważniejszych przykładów, w sumie jest ich kilkadziesiąt, należą: administracja szkolna, tj. kuratorzy

oświaty, służba konserwacji zabytków, urzędy pracy, urzędy i izby skarbowe, komendy policji, komendy straży

pożarnych. W administracji rządowej mamy do czynienia ze strukturą pionową, czyli „góra” wydaje decyzje,

które ma wykonywać dół. Jest to ogół organów administracyjnych podporządkowanych radzie ministrów.

7

15. Administracja samorządowa część administracji publicznej działająca prawie wyłącznie na szczeblu

podstawowym (gminnym), wykonująca zdecentralizowaną część zadań publicznych, podlegająca gminie jako

wspólnocie terytorialnej. Tworzą ją urzędy gmin (miast), których kierownik (wójt, burmistrz, prezydent) jest

równocześnie przewodniczącym organu wykonawczego gminy - zarządu.

16. Administracja a grupy interesu.

grupy interesu można podzielić na kilka kategorii:

- grupy nie posiadające żadnych zasad co do wewnętrznego procesu decyzyjnego, przypominają one ruch

społeczny.

- grupy które posiadają struktury lecz nie mają charakteru stowarzyszeń, partii politycznych, organizacji

zawodowych ani gospodarczych, ale związane są z obsługą bardzo istotnej sfery życia obywateli

- grupy stowarzyszeniowe reprezentujące określone segmenty społeczne. Mogą być to grupy funkcjonalne lub

reprezentujące różnego rodzaju mniejszości

- grupy reprezentujące wspólnoty zainteresowań np. wolontariat. niekiedy powstają grupy interesu wokół

konkretnych spraw i mogą być bardzo liczne.

Naciski na administracje publiczną ze strony grup interesu mogą być kontrolowane i ujmowane w normy

proceduralne. Istnieją dwa mechanizmy ustrojowe służące do regulacji kontaktów pomiędzy grupami interesu a

ś

rodkami administracji publicznej. Mechanizmy te pozwalają na artykulację żądań grup interesów i odnoszą się

przede wszystkim do grup funkcjonalnych powstałych na tle podziałów pracy. Te mechanizmy to pluralizm i

korporatyzm, oba określone są jako odmiany systemu regulacji stosunków przemysłowych.

17. Administracja publiczna i podział administracyjny Francji.

Administracja publiczna we Francji określana jest mianem systemu prefekturalnego. Jest ona silnie

scentralizowana i do dziś uznawana jest za etatystyczną. Zwraca uwagę we Francji drobiazgowy podział kadry

urzędniczej na rangi od A do G.

F oraz G to rangi generalistów, do których przynależność uzależniona jest ściśle określonym wykształceniem

zdobytym przede wszystkim w ENA, natomiast przynależność do rangi najniższej A- nie wymaga specjalnego

wykształcenia.

Rozbudowany system rang we Francji związany jest z kontynuacją modelu kariery i mocno odróżnia się od

rozwiązań brytyjskich.

Admin. Centralna we Francji skupiona jest w około 20-stu ministerstwach, zaś ministrów jest od 40 do 50.

Mają oni różny status. Od ministrów resortowych po ministrów tzw. Juniorów, min. Delegowanych, min. bez

teki, oraz sekretarzy i podsekretarzy stanu. We Francji nie istnieje stanowisko urzędnika jednoosobowo

odpowiedzialnego za pracę resortu jak w W. Brytanii. Charakterystycznym rozwiązaniem przyjętym również w

Polsce są prywatne gabinety ministrów, które pełnią rolę bezpośredniego zaplecza politycznego oraz

merytorycznego szefa resortu. Ministerstwa francuskie administracji centralnej dysponują dalece idącą

autonomią, tak że w zasadzie wyklucza ona kolegialność w podejmowaniu decyzji.

8

System administracji terytorialnej we Francji jest zbliżony do systemu polskiego, dla którego stał się

pierwowzorem. We Francji istnieją 22 regiony administracyjne, które posiadają samorządowe struktury władzy

wybierane co 6 lat.

Oprócz nich działa 96 departamentów, w których oprócz organów samorządowych są prowadzący działalność

nadzorującą i kontrolną w odniesieniu do struktur samorządu terytorialnego.

Kontrola projektów ma przede wszystkim charakter finansowy.

W systemie francuskim „punkt ciężkości” tej kontroli został przeniesiony z regionu na departament, który w

uproszczeniu można porównać do polskiego powiatu.

18. Administracja publiczna i podział terytorialny Wielkiej Brytanii.

System brytyjski rozwinął się w obrębie tradycji westminsterskiej, która oprócz cech wyszczególnionych przez

Lijpharta charakteryzowało istnienie korpusu apolitycznych urzędników cywilnych.

Model brytyjski AP określany jest często mianem - biała sala. Model białej sali określa przejrzystość

administracji.

Administracja brytyjska składa się z kilku segmentów:

I segment – to administracja centralna, czyli rządowa zorganizowana w postaci resortów, których jest ok. 16 –

tu. Oprócz ministra na czele każdego resortu stoi tzw. Stały podsekretarz stanu, który ponosi osobistą, służbową

odpowiedzialność za funkcjonowanie resortu, w odróżnieniu od ministra, którego odpowiedzialność jest

polityczna.

II segment zaczął się intensywnie rozwijać M.Thatcher z począt. lat 80-tych. Wśród wielu zmian

organizacyjnych związanych m. in. z wdrożeniem modelu pozycyjnego służby cywilnej oraz likwidacją

wszystkich konsultacyjnych ciał trójstronnych. Wprowadzono 2 bardzo istotne zmiany w postaci:

1. quasi rządowe agencje “guangu” – są podporządkowane poszczególnym ministerstwom ale zarazem mają

znaczną swobodę w określaniu swojej struktury wewnętrznej, polityce kadrowej oraz doprecyzowaniu celów,

którym służą, co wiąże się z autonomią budżetową. W ten sposób działa np. Biuro Rekrutacji AP oraz

Brytyjskie Biuro Paszportowe. Zatrudnienie w obrębie tego typu agencji realizuje się przede wszystkim w

obrębie modelu pozycyjnego, co oznacza że ich szefowie i pracownicy korzystają z kontraktów menedżerskich.

2/ NSA to ciała na poły wykonawcze i konsultacyjne, o ile w przypadku „guangu” liczy się przede wszystkim

rynkowa skuteczność działań o tyle NSA są strukturami, które obsługują transfer środków publicznych,

wykonuje jakby pierwszy krok w wydatkowaniu i inwestowaniu środków publicznych. Kolejne kroki należą do

podmiotów społeczeństwa obywatelskiego oraz firm prywatnych, które w imieniu agencji podejmują się

wykonania określonego zadania publicznego.

III segment – to jest administracja samorządowo – terytorialna. Począwszy od referendów ogłoszonych w 1997

roku początkowo w Szkocji i Walii a następnie w Anglii i Irlandii Pn. , czyli w regionach geograficzno-

kulturowych, w Wielkiej Brytanii rozpoczął się proces autonomizacji struktur terytorialnych:

Region – w których powstały parlamenty lokalne, Hrabstwo, Dyskrykty

9

19. Administracja publiczna i podział terytorialny Niemiec.

Specyficzny rodzaj federalizmu, z jednej strony separacja uprawnień w federacji oraz landów. Rząd federalny

odpowiada za przygotowanie projektów aktów prawnych, które przyjmowane są na forum izby niższej przy

aktywnym udziale izby wyższej. W skład izby wyższej wchodzą reprezentanci wyłonieni na poziomie landów i

działający w imieniu landów, w ten sposób izba wyższa staje się forum artykulacji interesów landów Landy

mają swoje parlamenty, w których dopracowywane w mniejszym stopniu są ustawy ogólnonarodowe a w

większym ich wykonawstwem i dopasowaniem do odmienności lokalnej. Reprezentacje landów skutecznie

wykorzystują izbę wyższą w kreacji prawa i mogą zablokować każdą ustawę. Administracja federalna zatrudnia

niewielu urzędników, w około 15 – 18 ministerstwach. Ministrowi podlega odpowiedzialny służbowo za pracę

departamentów – sekretarz stanu. Ministrowie niemieccy nie posiadają prywatnych gabinetów politycznych ale

tylko biura ministerialne, które zajmują się bieżącą pracąadministracyjną. Władza wykonawcza w Niemczech

opiera się na 3 zasadach konstytucyjnych:

I Zasada Kanclerska – kanclerz a nie premier posiada wiodący głos w polityce administracyjnej , podlega mu

premier.

II Zasada gabinetowa – kanclerz (z głosem wiodącym) podejmuje decyzję kolegialnie z premierem i federalną

radą ministrów .

III Zasada Ministerialna – nakłada na ministrów odpowiedzialność silniejszą aniżeli tylko polityczna za

poprawne funkcjonowanie resortu.

Konsekwentnie oddzielony typ kariery administracyjnej od kariery politycznej.

Podział terytorialny Niemiec.

16 landów – każdy posiada własny parlament oraz gabinet. Landy mają możliwość kreacji własnych przepisów

prawnych w obrębie polityki kulturalnej, gospodarczej, rolnej, mieszkalnictwa i urbanistyki, ochrony zdrowia,

ś

rodowiska, edukacji bez szkół wyższych, bezpieczeństwa oraz do lokalnego wymiaru sprawiedliwości.

Niższe podmioty samorządu terytorialnego tworzą powiaty i gminy. W 117 największych miastach istnieją

struktury przypominające powiat grodzki (kombinacja gmin i powiatu).

20. Administracja publiczna i podział terytorialny Szwecji.

W powojennej Szwecji znacznie wzrosło zatrudnienie w strukturach administracji świadczącej. Był to efekt

wdrażania ustaleń paktu społecznego z 1938r. podpisanego przez partnerów społecznych (zw. zawodowe,

organizacja biznesu, samorządy terytorialne) oraz rząd. Dokument ten legł u podstaw budowania szwedzkiej

wersji państwa opiekuńczego.

Wg ESPING-ANDERSEN opisując systemy, w których istotną rolę odgrywa administracja świadcząca należy

wziąć pod uwagę 3 czynniki:

Stopień dokomodyfikacji, czyli „ odtowarowienia dostępu do usług i świadczeń socjalnych. Chodzi tu o

odpowiedź na pytanie, na ile dostęp ten ma charakter bezwarunkowy, na ile zaś uzależniony jest od

uprzedniego świadczenia pracy czy opracowania składek.

10

Czynnik związany jest z odpowiedzią na pytanie, czy wpływ świadczeń i usług realizowanych przez

administrację socjalną przyczynia się do zmiany, czy do zachowania podziałów społecznych.

Czynnik odnosi się do relacji pomiędzy państwem a wynikiem prywatnym w sferze ubezpieczeń społecznych.

Administracji publicznej Szwecji funkcjonują 3 reżimy państwa opiekuńczego:

1/ Reżimy liberalne - administracja świadcząca oferuje usługi na poziomie minimalnym, przede wszystkim jest

to opieka społeczna dla osób ewidentnie upośledzonych umysłowo.

2/ Reżimy konserwatywno-korporacyjne – opierające się na chadeckiej formule społ. gospodarki rynkowej. W

reżimach tych systemy administracji świadczącej są znacznie rozbudowane i działają w ścisłej zależności od

ustaleń instytucji konsultacyjnych o charakterze dwu, trój oraz wielostronnej, które przywodzą na myśl polskie

rozwiązania trójstronne, lecz są od niej znacznie bardziej rozbudowane.

3/ Reżimy socjaldemokratyczne –powszechne i bezwarunkowe prawa socjalne przyznawano nie tylko osobom

o niższym statusie materialnym i społecznym ale również klasie średniej. Administracyjna gwarancja prawa do

wysokiego standardu życia. Administracja szwedzka jest scentralizowana jednak tam podobnie jak w innych

krajach nordyckich istnieje długa i silna tradycja samorządności i samoorganizacji. Formalnie scentralizowany

system szwedzki umożliwia szeroką autonomię samorządu i innym niższym formułom administracyjnym. 13

ministerst, które zatrudniają ok. 2000 osób, wiele z nich ma dwu-, lub trójdzielną wewnętrzną strukturę mają

również wyraźnie sztabowy charakter. Każdemu ministerstwu podlega kilkanaście agencji. Każda z agencji

współpracuje z wieloma podmiotami społeczeństwa obywatelskiego.

Podział terytorialny Szwecji – to 24 regiony, lokalna reprezentacja władzy centralnej, jednocześnie istnieją 23

duże powiaty będące jednostkami samorządu terytorialnego. 280 gmin . Możliwe łączenie mandatów

samorządowych z mandatami do parlamentu narodowego.

21. Administracja publiczna i podział terytorialny Holandii.

System administracji Holandii to model konserwatywno-korporacyjny. Ukształtował się w warunkach silnego

oddziaływania filaryzacji społecznej, która na przestrzeni 500 lat przyczyniła się do wytworzenia konsensualnej

kultury politycznej. Bardzo duża autonomia ministerstw sprawia, że Holandia jest określana krajem 13

autonomicznych resortów. Z podobnymi problemami mierzy się dziś Belgia. W latach 90-tych w Holandii

wprowadzono głęboką reformę systemu administracyjnego, której efekty są propagandowo określane mianem

systemy polderowego. Cechy systemy polderowego to ;

-wysoki system deregulacji administracji publicznej w jego obrębie.

-fragmentaryzacja centrum rządowego poprzez autonomię resortów.

redukcja oraz zróżnicowanie zatrudnienia w administracji publicznej ( nie pełny wymiar godzin, praca na

odległość).

-decentralizacja procesów decyzyjnych – rozpowszechnienie form dialogu społecznego i obywatelskiego.

-upowszechnienie brytyjskich formuł nowego stylu zarządzania interesem publicznym.

-upowszechnienie mechanizmów presji i oporu.

Administracja terytorialna składa się z jednostek odpowiadających powiatom oraz gminom.

11

22. Finanse publiczne – pojęcie oraz funkcje.

FINANSE PUBLICZNE (FP) –

Funkcja alokacyjna - sprowadza się do tego, że inanse publiczne są narzędziem innego aniżeli rynkowe

rozmieszczenie zasobów w gospodarce i społeczeństwie.

Struktura finansów publicznych uzależniona jest od określonych kulturowo, politycznie oraz prawnie struktury

zadań i celów publicznych. Przesłanką realizacji funkcji alokacyjnej jest konieczność zaspokajania przez

administrację tych potrzeb zbiorowych i indywidualnych, których nie zaspokaja lub nie może zaspokajać rynek

i podmioty prywatne .

Funkcja redystrybucyjna - wynika z funkcji alokacyjnej ale jest bardziej zorientowana na poprawienie rynku,

wiąże się ona z korektą dochodów podmiotów indywidualnych i zbiorowych, czyli dokonuje wtórnego

podziału. Państwo i samorząd terytorialny gromadząc środki publiczne, posługują się przede wszystkim

metodami bezpośrednimi stosując narzędzia podatkowe oraz różnorodne opłaty związane z realizacją funkcji

reglamentacyjnej administracji.

Funkcja stabilizacyjna – która jest zorientowana na minimalizację negatywnych oddziaływań cyklu

koniunkturalnego w gospodarce. Funkcja ta wynika z właścicielskich oraz interwencyjnych uprawnień

państwa, które umożliwiają ingerowanie w strukturę cen np. płodów rolnych.

23. Podział terytorialny Polski

3 ustawy z 5. czerwca 1998 o samorządach gminnych ,powiatowych ,wojewódzkich .

trójszczeblowy podział terytorialny; -gmina – powiat – województwo

W roku 2000 było :

-gmin –2489

powiatów - 373 , w tym :

-308 ziemskich

-65 miasta na prawach powiatowych

-województw – 16

Konstytucja z 1997 r wprowadziła decentralizację władzy publicznej.

24. Pojęcie samorządu terytorialnego

Samorząd terytorialny jest bicentralizacją adm pub, której samodzielnymi podmiotami są korporacje powołane

do tego przez ustawy.

jest jednym z typów decentralizacji admin - przedmiot samorządowej adm. Nie różni się od przedmiotu admin

rządowej. Jednostki samorządowe posiadają tzw. władztwo administracyjne Rabsa wyodrębniona grupa

społeczna ,określona przez prawo ,której członkostwo powstaje z mocy prawa powołana do wykonywania

zadań adm państwowej w sposób samodzielny w granicach określonych przez prawo posiada własną

12

organizację ,ustaloną w przepisach prawnych , o charakterze przedstawicielskim ,pozostają pod kontrolą tej

grupy społecznej ,która ją wybrała

organizacja samorządu zbudowana jest na zasadzie decentralizacji pozostaje pod nadzorem organów

państwowych organy samorządu ,nie będąc organami adm. państwowej ,wchodzą w skład jednolitego aparatu

administracyjnego

25. Podmiot samorządu terytorialnego

Podmiotem samorządu terytorialnego jest społeczność zamieszkała na określonym obszarze zorganizowana w

terytorialny związek samorządowy. Związek ten jest tworem powołanym przez państwo w celu realizacji jego

zadań. Przynależność do związku powstaje na mocy prawa niezależnie od woli osoby. Społeczność lokalna

powołuje w drodze wyborów kolejne organy związku i one, a nie cała społeczność lokalna wykonują

administrację państwa. Wykonując administrację państwa pozostają pod kontrolą społeczności lokalnej.

26.Przedmiot samorządu terytorialnego

Przedmiotem samorządu terytorialnego jest administracja państwowa. Państwo nakłada na terytorialne związki

samorządowe obowiązek wykonania administracji państwowej. Zadania z zakresu tej administracji wykonane

są przez administrację rządową i samorząd terytorialny. Działalność rządu i samorządu jest w swej materialnej

treści jednorodzajowa i nosi państwowy charakter. Podmiotem samorządu terytorialnego jest społeczność

zamieszkała na określonym obszarze zorganizowana w terytorialny związek samorządowy. Związek ten jest

tworem powołanym przez państwo w celu realizacji jego zadań. Przynależność do związku powstaje na mocy

prawa niezależnie od woli osoby. Społeczność lokalna powołuje w drodze wyborów kolejne organy związku i

one, a nie cała społeczność lokalna wykonują administrację państwa. Wykonując administrację państwa

pozostają pod kontrolą społeczności lokalnej. Wybór organu jest warunkiem dla uznania organizacji

społeczności lokalnej jako instytucji samorządowej. Przedmiotem samorządu terytorialnego są zadania

stanowione przez państwo. Zadania te nie są prawami suwerennymi. Samorząd korzysta ze środków

właściwych (należnych) władzy państwowej przy wykonywaniu przyznanych im zadań , czyli korzysta ze

ś

rodków władczych.. Zakres zadań administracji publicznej wykonanych przez samorząd zależy od państwa byt

samorządu natomiast zależy od woli ustawodawcy bowiem samorząd powstaje w drodze aktu ustawodawczego

pochodzącego z kolei od organu parlamentarnego.

27. Nadzór nad samorządem terytorialnym.

Organizacja samorządu zbudowane jest na zasadzie decentralizacji ; działając na podstawie prawa pozostaje

tylko pod nadzorem organów państwowych.

Nadzór sprawowany jest przez organy administracji rządowej ,tzn. Prezesa R.M. wojewodów oraz- ( w zakresie

spraw finansowych )– przez regionalne izby obrachunkowe.

W Polsce nie ma systemu podporządkowanie samorządów niższego szczebla samorządom wyższego szczebla.

13

28. Formy demokracji bezpośredniej w samorządzie terytorialnym

Referendum gminne polega na bezpośrednim decydowaniu przez wyborców ,w drodze głosowania ,w

sprawach ważnych dla gminy.

Ustawa przewiduje wyłączność referendum w sprawach : -samo opodatkowania się mieszkańców na cele

publiczne-odwołania rady gminy przed upływem kadencji lub w innej ważnej sprawie dla gminy.

Referendum jest przeprowadzone jeżeli inicjatywa zdobędzie poparcie co najmniej 1/10 uprawnionych

Referendum jest ważne ,jeśli wzięło w nim udział co najmniej 30% uprawnionych.

Konsultacje. Wprowadzono nowelizacje ustawy o samorządzie terytorialnym instytucję konsultacji z

mieszkańcami gminy w wypadkach przewidzianych ustawą ,a w innych sprawach ważnych dla gminy.