1

dr inż. Anna Saniuk

Finanse i rachunkowość

Literatura podstawowa:

1.

Nowak E., Rachunkowość – kurs podstawowy, PWE, Warszawa 2007

2.

Rawicki K., Rachunkowość finansowa przedsiębiorstw po przystąpieniu Polski do Wspólnoty Europejskiej
Część I, Ekspert, Wrocław 2006

3.

Kuczyńska-Cesarz A., Elementy rachunkowości. Uproszczone formy rachunkowości, Difin, Warszawa
2005

Literatura uzupełniaj

ąca:

1.

Gierusz B., Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z
o.o., Gdańsk 2003,

2.

Gierusz B., Zbiór zadań do podręcznika samodzielnej nauki księgowania, Ośrodek Doradztwa i
Doskonalenia Kadr, Gdańsk, 2004.

3.

Gmytrasiewicz M., Karmańska A., Rachunkowość finansowa, Difin, Warszawa 2003.

4.

Kuczyńska-Cesarz A.,Cesarz T., Rachunkowość. Zbiór zadań z rozwiązaniami,, Difin, Warszawa 2004

5.

Olchowicz I., Tłaczała A., Rachunkowość finansowa w przykładach według ustawy o rachunkowości i
MSR, Difin, Warszawa 2005

6.

Goldmann K., Odtwarzanie Środków trwałych w polityce amortyzacyjnej, Wydawnictwo C.H. Beck,
Warszawa 2006.

2

1. Wprowadzenie do rachunkowości

1.1. Pojęcie współczesnej rachunkowości

Rachunkowość – sformalizowany, całościowy i zwarty system ciągłego oraz systematycznego gromadzenia i
przetwarzania danych oraz prezentacji informacji ekonomiczno-finansowych (K. Sawicki).

Rachunkowość - system ewidencji gospodarczej odzwierciedlającej w formie pieniężnej zjawiska i procesy
gospodarcze oraz sytuację majątkową i wyniki działalności podmiotów gospodarczych (B. Gierusz).

Cechy rachunkowo

ści jako systemu:

1)

wyrażanie wszystkich procesów i operacji gospodarczych w mierniku pieniężnym,

2)

dokonywanie zapisów księgowych wyłącznie na podstawie dokumentów źródłowych,

3)

stosowanie do zapisów bieżących specyficznych urządzeń księgowych (kont),

- pełna księgowość

4)

realizacja zasady podwójnego zapisu,

5)

zachowanie ciągłości ewidencji księgowej (metoda „od bilansu do bilansu”),

6)

wzmocnienie kontroli wewnętrznej poprzez systematyczne przeprowadzanie inwentaryzacji.

1.2. Rachunkowość finansowa a rachunkowość zarządcza

Rachunkowość finansowa – podsystem systemu rachunkowości, którego zadaniem jest dostarczanie informacji
zainteresowanym jednostkom z otoczenia przedsiębiorstwa (E. Nowak). Ma charakter obligatoryjny. Jest
uregulowana przepisami prawa.

Rachunkowość finansowa obejmuje:
a) ksi

ęgowość –

prowadzenie ksiąg rachunkowych (rejestracja zadań gospodarczych)

b) rachunek kosztów –

ewidencja, kalkulacja, analiza, i planowanie kosztów jednostki gospodarczej

c) sprawozdawczo

ść finansową –

zestawienie informacji wyjściowych z systemu rachunkowości

Rachunkowość zarządcza – podsystem systemu rachunkowości, którego zadaniem jest dostarczanie informacji
jednostkom wewnętrznym z przedsiębiorstwa (E. Nowak).

Kryterium

porównania

Rachunkowo

ść

finansowa

Rachunkowo

ść

zarz

ądcza

Odbiorcy informacji

Zewnętrzni

Wewnętrzni

Zakres uregulowa

ń

Przepisy prawa

Zależy od kierownictwa

Orientacja czasowa

Przeszłość, teraźniejszość

Teraźniejszość, przyszłość

Analizowany okres

Zwykle rok

Różny w zależności od potrzeb

1.3. Funkcje i zasady rachunkowości

Funkcje rachunkowo

ści:

1)

funkcja informacyjna –

tworzenie określonych zbiorów informacji i przekazywanie kierownictwu w celu

ich wykorzystywania w zarządzaniu jako podstawę podejmowania decyzji i oceny działalności.

2)

funkcja kontrolna –

tworzenie podstaw do systematycznego obserwowania majątku i źródeł jego

pochodzenia, przebiegu procesów i wyników działalności i przeciwdziałaniu powstałym nieprawidłowością, a
także możliwości przeprowadzenia kontroli przez organy zewnętrzne.

3

3)

funkcja sprawozdawczo-analityczna –

sporządzanie zestawień i sprawozdań na potrzeby odbiorców

zewn. i wewn. (rachunek zysków i strat).

4)

funkcja dowodowa –

wykorzystywanie urządzeń księgowych jako dowodu w ewentualnych procesach

sądowych.

Zasady rachunkowo

ści:

• rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji majątkowe i finansowej jednostki,
• kontynuacji działalności,
• ciągłości,
• memoriału,
• ostrożnej wyceny,

(przeliczalność w złotówkach)

• istotności,

(dokładna, ale nie aż tak bardzo szczegółowa)

• periodyzacji

(podział na okresy obrachunkowe)

1.4. Prowadzenie ksiąg rachunkowych

Obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych mają następujące jednostki gospodarcze:

a)

spółki handlowe,

b)

osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie, jeżeli ich

przychody netto za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej 800 000 euro,
c)

instytucje finansowe (banki, ubezpieczyciele, fundusze powiernicze, emerytalne, itp.),

d)

jednostki budżetowe.

Ksi

ęgi rachunkowe obejmują:

1)

dziennik,

2)

konta księgi głównej (ewidencja syntetyczna),

3)

konta ksiąg pomocniczych (ewidencja analityczna),

4)

wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz),

5)

zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej i kont ksiąg pomocniczych.

Jednostki prowadz

ące księgi rachunkowe są zobowiązane przede wszystkim:

•

posiadać opis przyjętych zasad rachunkowości, tzn.: zakładowy plan kont, wykaz stosowanych ksiąg

rachunkowych, dokumentację systemu przetwarzania danych przy użyciu komputera,

•

prowadzić księgi rachunkowe,

•

okresowo przeprowadzać inwentaryzację,

(raz w roku)

•

sporządzać sprawozdania finansowe,

(bilans zysków i strat)

•

gromadzić i przechowywać dokumentację,

(termin przechowywania min. 5 lat)

•

badać i ogłaszać sprawozdania finansowe

(dokonuje biegły rewident)

.

4

1.5. Klasyfikacja dokumentów księgowych

Ze wzgl

ędu na jednostkę wystawiającą dokumenty księgowe dzieli się na:

dowody obce –

dowody sporządzone przez obcą jednostkę i przekazane jednostce gospodarczej, w której

stają się przedmiotem ewidencji (np. faktury za surowce)

dowody własne –

sporządzane przez jednostkę gospodarczą (faktury dla odbiorców)

Ze wzgl

ędu na przeznaczenie dokumenty księgowe dzieli się na:

dowody zewn

ętrzne –

wystawiane przez jednostkę gospodarczą z przeznaczeniem dla kontrahentów i im

przekazane (faktury dla odbiorców)

dowody wewn

ętrzne –

wystawiane przez jednostkę gospodarczą na własne potrzeby (dowody wydania

materiałów, karty i listy płac)

Ze wzgl

ędu na etapy sporządzania dokumenty księgowe dzieli się na:

dowody

źródłowe (pierwotne) –

stanowiące pierwsze pisemne potwierdzenie faktu dokonania operacji

gospodarczej (np. dowody wpłaty gotówki KP, dowody wypłaty gotówki KW)

dowody wtórne –

sporządzenie na podstawie kilku dowodów źródłowych (raport kasowy)

5

2. Wykaz kont syntetycznych

Zespół 0 – AKTYWA TRWAŁE
010 Środki trwałe
020 Wartości niematerialne i prawne
030 Inwestycje długoterminowe
060 Umorzenie środków trwałych
070 Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych
080 Środki trwałe w budowie

Zespół 1 –

ŚRODKI PIENIĘŻNE I RACHUNKI

BANKOWE ORAZ INNE
KRÓTKOTERMINOWE AKTYWA FINANSOWE
101 Kasa
131 Rachunki bankowe
138 Kredyty bankowe
141 Krótkoterminowe aktywa finansowe
145 Inne środki pieniężne

Zespół 2 – ROZRACHUNKI I ROSZCZENIA
201 Rozrachunki z odbiorcami

(aktywa)

202 Rozrachunki z dostawcami

(pasywa)

222 Rozrachunki z tytułu VAT

(urząd gminy, celny,

223 Rozrachunki z ZUS

skarbowy, powiatowy,

224 Inne rozrachunki publicznoprawne

miasta)

231 Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń
234 Inne rozrachunki z pracownikami
240 Pozostałe rozrachunki
242 Rozliczenie niedoborów i szkód
243 Rozliczenie nadwyżek
246 Należności dochodzone na drodze sądowej
290 Odpisy aktualizujące rozrachunki

Zespół 3 – MATERIAŁY I TOWARY
300 Rozliczenie zakupu
310 Materiały
320 Towary
340 Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów i
towarów

Zespół 4 – KOSZTY WEDŁUG RODZAJÓW I ICH
ROZLICZENIE

(konta wynikowe)

400 Amortyzacja
401 Zużycie materiałów i energii
402 Usługi obce
403 Podatki i opłaty
404 Wynagrodzenia
405 Ubezpieczenia społeczne
409 Pozostałe koszty rodzajowe
490 Rozliczenie kosztów

Zespół 5 – KOSZTY WEDŁUG TYPÓW
DZIAŁALNO

ŚCI I ICH ROZLICZENIE

501 Koszty działalności podstawowej
502 Koszty wydziałowe
527 Koszty sprzedaży
530 Koszty działalności pomocniczej
550 Koszty zarządu
580 Rozliczenie kosztów działalności

Zespół 6 – PRODUKTY I ROZLICZENIA
MI

ĘDZYOKRESOWE

600 Produkty gotowe
620 Odchylenia o cen ewidencyjnych produktów
640 Rozliczenia międzyokresowe kosztów
650 Pozostałe rozliczenia międzyokresowe

Zespół 7 – PRZYCHODY I KOSZTY ZWI

ĄZANE

Z ICH OSI

ĄGNIĘCIEM

700 Sprzedaż produktów
710 Koszty sprzedanych produktów
730 Sprzedaż towarów
731 Wartość sprzedanych towarów
740 Sprzedaż materiałów
741 Wartość sprzedanych materiałów
750 Przychody finansowe
751 Koszty finansowe
760 Pozostałe przychody operacyjne
761 Pozostałe koszty operacyjne
770 Zyski nadzwyczajne
771 Straty nadzwyczajne
790 Obroty wewnętrzne
791 Koszty obrotów wewnętrznych

Zespół 8 – KAPITAŁY (FUNDUSZE) WŁASNE,
FUNDUSZE SPECJALNE I WYNIK FINANSOWY
800 Kapitał (fundusz) podstawowy
810 Pozostałe kapitały (fundusze)
813 Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
820 Rozliczenie wyniku finansowego
830 Rezerwy
840 Rozliczenia międzyokresowe
850 Fundusze specjalne
860 Wynik finansowy
870 Podatek dochodowy i inne obowiązkowe
obciążenia wyniku finansowego

KONTA POZABILANSOWE
090 Obce środki trwałe
091 Środki trwałe w likwidacji

6

3. Bilans uproszczony

AKTYWA

majątek przedsiębiorstwa

Kwota

PASYWA

ź

ródła finansowania przedsiębiorstwa

Kwota

A.

Aktywa trwałe

(okres długoterminowy pow. 1 roku)

I.

Wartości niematerialne i prawne

(licencje, patenty, wartość oprogramowania komputera)

II.

Rzeczowe aktywa trwałe

1. Środki trwałe

(planowany termin użytkowania dłużej

niż rok, zdatne do użytku w momencie przyjęcia, własność lub
współwłasność danej jednostki gospodarczej, muszą być
wykorzystywane w działalności gospodarczej)

2. Środki trwałe w budowie

(nie są zdatne do

użytku)

III.

Należności długoterminowe

(to, co ktoś nam

jest winien. W momencie wystawienia faktury z terminem
płatności)

IV.

Inwestycje długoterminowe

(papiery wartościowe z terminem wykupu dłuższym niż
rok)

V.

Długoterminowe rozliczenia

międzyokresowe

B. Aktywa obrotowe

(termin krótkoterminowy, poniżej lub równy rok)

I.

Zapasy

1. Materiały

(surowce, co zużywamy w 1 toku

produkcyjnym)

2. Półprodukty i produkcja w toku
3. Produkty gotowe

(wyroby gotowe, nie zawierają

usług)

4. Towary

(nie podlegają przetworzeniu)

II.

Należności krótkoterminowe

1. Należności od odbiorców
2. Należności publicznoprawne
3. Należności z tytułu wynagrodzeń
4. Należności od pracowników
5. Inne należności

III.

Inwestycje krótkoterminowe

1. Krótkoterminowe aktywa finansowe

(papiery wartościowe z terminem wykupu nie dłuższym niż
rok)

2. Kasa

(środki pieniężne w kasach)

3. Rachunki bankowe
4. Inne środki pieniężne

(weksle, czeki obce z

terminem wykupu do 3 m-cy, środki pieniężne w drodze)

IV.

Krótkoterminowe rozliczenia

międzyokresowe

A.

Kapitał (fundusz) własny

I.

Kapitał (fundusz) podstawowy

(kapitał udziałowy, kapitał akcyjny)

II.

Kapitał zapasowy

III.

Kapitał z aktualizacji wyceny

IV.

Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe

V.

Wynik finansowy

(przychody – koszty)

B. Zobowi

ązania i rezerwy na

zobowi

ązania

(to, co my jesteśmy winni)

I.

Rezerwy na zobowiązania

II.

Zobowiązania długoterminowe

1. Kredyty i pożyczki
2. Inne zobowiązania

III.Zobowiązania krótkoterminowe

1. Kredyty i pożyczki
2. Zobowiązania wobec dostawców
3. Zobowiązania publicznoprawne
4. Zobowiązania wekslowe
5.Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń
6.Inne zobowiązania wobec pracowników
7. Inne zobowiązania

IV.

Fundusze specjalne

V.

Rozliczenia międzyokresowe

Suma bilansowa

Suma bilansowa

7

4. Operacje gospodarcze

Operacja gospodarcza – każde zdarzenie gospodarcze, wyrażone w mierniku pieniężnym, powodujące zmianę
w stanie majątkowym i finansowym jednostki gospodarczej.

Rodzaje operacji gospodarczych:

a)

operacje bilansowe –

operacje wywierające wpływ wyłącznie na składnik bilansu

b)

operacje wynikowe –

operacje mające wpływ na wynik finansowy

Typy operacji gospodarczych:
1)

operacje aktywne

2)

operacje pasywne

3)

operacje aktywno-pasywne:

- zmniejszające sumę bilansową
- zwiększające sumę bilansową

5. Konta księgowe

Konto ksi

ęgowe – podstawowe urządzenie ewidencji księgowej służące do rejestracji jednorodnych operacji

gospodarczych (B. Gierusz).

5.1. Klasyfikacje kont księgowych

Ze wzgl

ędu na stopień szczegółowości informacji rozróżnia się:



konta syntetyczne –

zawierające informacje ogólne o przedmiocie ewidencji funkcjonujące zgodnie z zasadą

podwójnego zapisu



konta analityczne –

posiadają bardziej szczegółowe informacje

Ze wzgl

ędu na treść ekonomiczną rozróżnia się:

a)

konta bilansowe –

konta, których salda przenosi się na koniec okresu sprawdzającego do bilansu

b)

konta koryguj

ące –

o charakterze pomocniczym, towarzyszące kontom podstawowym, na które przenosi się

część wyodrębnionych tematycznie zagadnień z kont podstawowych, na koniec saldo tego konta zwiększa lub
zmniejsza saldo konta podstawowego

c)

konta wynikowe (niebilansowe) –

do ewidencji operacji gospodarczych związanych z ponoszeniem kosztów

i strat oraz osiągnięciem przychodów i zysków.

d)

konta rozliczeniowe –

przeznaczone do rozliczenia……………..

e)

konta pozabilansowe

4.2. Zasada podwójnego zapisu –

każda operacja gospodarcza ewidencjonowana jest, na co najmniej dwóch

różnych kontach po przeciwnych stronach w tej samej kwocie zgodnie z dowodem na podstawie.

4.3. Zasady ewidencji na kontach bilansowych

( niektóre programowania nie zawierają sald początkowych)

Konto aktywne

Wt (Dt) Ma (Ct)
Saldo początkowe
(+) zwiększenie

(-) zmniejszenie

8

Konto pasywne

Wt (Dt) Ma (Ct)

(-) zmniejszenie

Saldo początkowe
(+) zwiększenie

Bilans otwarcia

AKTYWA

Saldo początkowe po stronie Wn

PASYWA

Saldo początkowe po stronie Ma

ZAMYKANIE KONTA (konto aktywne)

kasa

Wt (Dt) Ma (Ct)
S.p. 2000
2) 3000
5) 1000
7) 500

1) 1000
3) 2000
4) 1000

6500

(obroty Ma)

4000

(obroty Ma)

2500

(saldo końcowe – saldo winien)

6500

(sumy kontrolne)

6500

ZAMYKANIE KONTA (konto aktywne)

Rachunki bankowe

Wt (Dt) Ma (Ct)
S.p. 10000
5) 12000
8) 30000

4) 2000
6) 5000

52000

7000

45000

(saldo końcowe)

52000

52000

ZAMYKANIE KONTA (konto pasywne)

Kredyty bankowe

Wt (Dt) Ma (Ct)
2) 2000
5) 2000
8) 2000

S.p. 100000
3) 20000

6000
114000

(saldo końcowe)

120000

120000

120000

ZAMYKANIE KONTA (konto aktywno-pasywne)

Inne rozrachunki z pracownikami

Wt (Dt)

(należności)

(zobowiązania)

Ma (Ct)

N+ Sp 1000
N+ 3) 500
Z - 2) 500

S.p. 2000 Z -
5) 500 N-

2000
1500

(saldo końcowe zobowiązania)

2500

1000

(saldo końcowe należności)

3500

3500

9

ZESTAWIENIE OBROTOW I SALD

Lp.

Nazwa konta

obroty

salda

Debet (Dt) (Wn) Kredet (Ct)(Ma) Debet (Dt) (Wn) Kredet (Ct)(Ma)

1
2
3

Kasa
Rachunki bankowe
Kredyty bankowe

6500

52000

6000

4000
7000

12000

2500
4500

--

--
--

11400

suma

Σ = Σ

Σ = Σ

6. Ewidencja kosztów

Koszt – wyrażone w pieniądzu celowe zużycie rzeczowych składników majątku i usług obcych, wynagrodzenia
za pracę i nakłady pieniężne związane z normalną działalnością danej jednostki w pewnym okresie (K. Sawicki).

Wydatek – rozchód środków pieniężnych z kasy lub z rachunku bankowego.

6.1. Klasyfikacje kosztów

Ze wzgl

ędu na stopień zależności kosztów od wielkości produkcji rozróżnia się:

a)

koszty stałe –

kształtujące się niezależnie od wielkości produkcji (amortyzacja budynków, koszty

ogrzewania)

b)

koszty zmienne –

kształtują się proporcjonalnie do wielkości wytworzonej produkcji (zużycie surowców,

koszty opakowań produktów)

Ze wzgl

ędu na sposób odnoszenia kosztów na wytwarzane produkty rozróżnia się:

a)

koszty bezpo

średnie -

koszty, które można przeliczyć na jednostkę produktu bezpośrednio z dokumentów

źródłowych (materiały bezpośrednie, płace bezpośrednie)

b)

koszty po

średnie –

dotyczą kilku lub wszystkich produkowanych wyrobów i usług (koszty sprzedaży, koszty

warsztatu). Podział tych kosztów wymaga użycia tzw. kluczy rozliczeniowych kosztów.

Ze wzgl

ędu na rodzaj rozróżnia się następujące koszty:

a)

Amortyzacja

b)

Zużycie materiałów i energii

c)

Usługi obce

d)

Wynagrodzenia

e)

Ubezpieczenia i inne świadczenia

f)

Podatki i opłaty

g)

Pozostałe koszty rodzajowe.

Ze wzgl

ędu na rodzaj działalności rozróżnia się:

a)

koszty działalno

ści podstawowej –

koszty bezpośrednie produkcji wyrobów, świadczenia usług handlu

towarów

b)

koszty wydziałowe –

koszty pośrednie produkcji

c)

koszty działalno

ści pomocniczej –

związane z utrzymaniem komórek uzupełniających do działalności

podstawowej

d)

koszty sprzeda

ży –

koszty związane ze zbytem sprzedawanych wyrobów (reklama, transport)

e)

koszty zarz

ądu –

koszty ogólnozakładowe związane z zarządzaniem i administracją firmy, dotyczy całości

jednostki gospodarczej.

10

Ze wzgl

ędu na związek kosztów z osiągniętymi przychodami rozróżnia się:

a)

koszty uzyskania przychodów –

koszty, które według przepisów prawa są ponoszone przez jednostkę na

działalność prowadzoną w celu uzyskania przychodów

b)

wydatki i koszty nie stanowi

ące kosztów uzyskania przychodów.

Ze wzgl

ędu na stopień złożoności rozróżnia się:

a)

koszty proste –

pozycje złożone z jednego rodzaju kosztów, których rozłożenie na elementy składowe nie

jest możliwe (zużycie materiałów, wynagrodzenie)

b)

koszty zło

żone –

koszty składające się z kilku kosztów prostych (koszty działalności pomocniczej).

W rachunku zysków i strat wykazuje si

ę

cztery

grupy kosztów:

a)

koszty działalno

ści operacyjnej –

obejmuje koszty wg. rodzajów wartości sprzedanych towarów i

materiałów wg. ich cen nabycia.

b)

pozostałe koszty operacyjne –

koszty, które nie wiążą się bezpośrednio ze zwykłą działalnością jednostki

gospodarczej

c)

koszty finansowe –

poniesienie kosztów operacji finansowych

d)

straty nadzwyczajne –

koszty związane ze zdarzeniami losowymi.

STRUKTURA KOSZTÓW RODZAJOWYCH

Amortyzacja

Amortyzacja środków trwałych
Amortyzacja wartości niematerialnych i prawnych
Amortyzacja jednorazowa środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych

Zużycie
materiałów i
energii

Zużycie materiałów podstawowych
Zużycie materiałów pomocniczych
Zużycie opakowań
Zużycie części zamiennych
Zużycie paliwa
Zużycie pozostałych materiałów
Zużycie energii cieplnej
Zużycie energii elektrycznej
Zużycie pozostałej energii

Usługi obce

Usługi remontowe
Usługi łączności
Usługi transportowe
Usługi komunalne
Usługi prania odzieży
Usługi bankowe
Usługi najmu i dzierżawy

Wynagrodzenia

Wynagrodzenia osobowe i bezosobowe

Ubezpieczenia
społeczne i inne
ś

wiadczenia

Składki ZUS

(część pracodawcy)

Składki na Fundusz Pracy
Składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
Odpisy na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych
Szkolenie pracowników
Koszty BHP

Podatki i opłaty

(konta 870,222)

Podatek od nieruchomości
Podatek od środków transportowych
Podatek VAT niepodlegający odliczeniu
Podatek akcyzowy
Opłaty skarbowe
Inne podatki i opłaty lokalne

Pozostałe koszty
rodzajowe

Podróże służbowe
Ubezpieczenia majątkowe
Emisja zanieczyszczeń
Koszty reprezentacji i reklamy

11

RACHUNEK ZYKÓW I STRAT

zespół 4

(w wersji porównawczej)

A. Przychody netto ze sprzeda

ży

I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie – wartość dodatnia; zmniejszenie – wartość ujemna)
III. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki
IV. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

B. Koszty działalno

ści operacyjnej

I.Amortyzacja

II.Zużycie materiałów i energii

III.Usługi obce

IV.Podatki i opłaty

V.Wynagrodzenia

VI.Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia

VII. Pozostałe koszty rodzajowe

VIII. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

C. Zysk (strata) ze sprzeda

ży (A-B)

D. Pozostałe przychody operacyjne

E. Pozostałe koszty operacyjne

F. Zysk (strata) z działalno

ści operacyjnej (C+D-E)

G. Przychody finansowe

H. Koszty finansowe

I. Zysk (strata) z działalno

ści gospodarczej (F+G-H)

J. Wynik zdarze

ń nadzwyczajnych (Zyski nadzwyczajne – Straty nadzwyczajne)

K. Zysk (strata) brutto (I+/-J)

L. Podatek dochodowy

M. Pozostałe obowi

ązkowe zmniejszenia zysków (zwiększenia straty)

N. Zysk (strata) netto (K-L-M)

12

RACHUNEK ZYKÓW I STRAT

zespół 5

(w wersji kalkulacyjnej)

A. Przychody netto ze sprzeda

ży

I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

B. Koszt sprzedanych produktów, towarów i materiałów

I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

C. Zysk (strata) brutto ze sprzeda

ży (A-B)

D. Koszty sprzeda

ży

E. Koszty ogólnego zarz

ądu

F. Zysk (strata) ze sprzeda

ży (C-D-E)

G. Pozostałe przychody operacyjne

H. Pozostałe koszty operacyjne

I. Zysk (strata) z działalno

ści operacyjnej (F+G-H)

J. Przychody finansowe

K. Koszty finansowe

L. Zysk (strata) z działalno

ści gospodarczej (I+J-K)

M. Wynik zdarze

ń nadzwyczajnych (Zyski nadzwyczajne – Straty nadzwyczajne)

N. Zysk (strata) brutto (L+/-M)

O. Podatek dochodowy

P. Pozostałe obowi

ązkowe zmniejszenia zysk (zwiększenia straty)

R. Zysk (strata) netto (N-O-P)

Ewidencj

ę kosztów można prowadzić:

a)

w układzie rodzajowym - zespół 4,

b)

według miejsc powstawania (układ funkcjonalno-podmiotowy) – zespół 5.

Warianty ewidencji kosztów



ewidencja kosztów tylko w układzie rodzajowym – jednostki prowadzące jednorodną pod względem

rodzajowym i branżowym działalność o niewielkich rozmiarach, nie posiadającej rozbudowanej struktury
organizacyjnej (działalność usługowo-handlowa)



ewidencja kosztów tylko w układzie funkcjonalno - podmiotowym – jednostki prowadzące różnorodną

działalność , działalność tym także produkcyjną , gdzie konieczne jest ustalenie kosztów w drodze kalkulacji,
koszty grupuje się wówczas wg. wytwarzanych produktów, miejsc powstawania kosztów (MPK) oraz wg.
funkcji.



ewidencja kosztów w układzie rodzajowym i funkcjonalno - podmiotowym – jednostki prowadzące

działalność na dużą skalę różnicowaną pod względem branżowym.

Jeżeli ewidencja kosztów prowadzona jest w zespole 4 i 5 to każdy koszt działalności operacyjnej księgowany
jest w zespole 4 kosztów w korespondencji z innym kontem, a następnie ten sam koszt księgowany jest w zespole
5 kosztów zawsze w korespondencji z kontem „rozliczenie kosztów”

13

Zasady ewidencji na kontach wynikowych

KONTA WYNIKOWE - KONTA KOSZTÓW I STRAT

Konto kosztów

Wt (Dt) Ma (Ct)

Poniesione koszty

Zmniejszenie kosztów

przeniesienie kosztów

Obroty debetowe

Obroty kredytow

Suma kontrolna

Suma kontrolna

Straty nadzwyczajne

Wt (Dt) Ma (Ct)

Poniesione straty

Zmniejszenie strat

przeniesienie strat

Obroty debetowe

Obroty kredytow

Suma kontrolna

Suma kontrolna

KONTA WYNIKOWE - KONTA PRZYCHODÓW I ZYSKÓW

Konto przychodów

Wt (Dt) Ma (Ct)

Zmniejszenie przychodów

przeniesienie przychodów

Osiągnięte przychody

Obroty debetowe

Obroty kredytow

Suma kontrolna

Suma kontrolna

Zyski nadzwyczajne

Wt (Dt) Ma (Ct)

Zmniejszenie zysków

przeniesienie zysków

Osiągnięte zyski

Obroty debetowe

Obroty kredytow

Suma kontrolna

Suma kontrolna

7. Ewidencja przychodów

Przychody dzieli si

ę na cztery grupy:

1)

przychody z działalno

ści operacyjnej –

wartość sprzedanych produktów, towarów, materiałów, usług

(ilość * cena)

2)

pozostałe przychody operacyjne –

związane pośrednio z działalnością operacyjna jednostki gospodarczej (

przychody ze sprzedaży środków trwałych, otrzymane odszkodowanie, kary, darowizny, przedawnione
zobowiązania)

3)

przychody finansowe –

z operacji finansowych

4)

zyski nadzwyczajne –

wynikające ze zdarzeń losowych

Straty i zyski nadzwyczajne – skutki finansowe zdarze

ń losowych

14

Zasady ewidencji przychodów

8. Wynik finansowy

Wynik finansowy – wyrażony w mierniku pieniężnym rezultat działalności jednostki gospodarczej osiągnięty w
pewnym okresie.
Wynik finansowy dodatni – zysk bilansowy
Wynik finansowy ujemny – strata bilansowa

Wynik finansowy brutto –

różnica między sumą wszystkich przychodów i zysków nadzwyczajnych a sumą

wszystkich kosztów i strat nadzwyczajnych.

Wynik finansowy netto –

wynik finansowy brutto pomniejszony o obowiązkowe obciążenia wyniku

finansowego.

Na wynik finansowy maj

ą wpływ:

a)

wyniki z działalności gospodarczej,

b)

wyniki działalności finansowej,

c)

straty i zyski nadzwyczajne

d)

obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego (podatek dochodowy od osób prawnych lub fizycznych,

obowiązkowe odpisy z wyniku) .

Wynik finansowy mo

że być ustalony:

a)

w wariancie porównawczym –

ewidencja kosztów wg. rodzajów (zespół 4),na konto „wynik finansowy”

przenosi się koszty wg. Rodzaju

b)

w wariancie kalkulacyjnym –

ewidencja kosztów wg. Typów działalności (zespół 5), na konto „wynik

finansowy” przenosi się koszt własny sprzedaży (koszt wytworzenia sprzedanych produktów, koszt sprzedaży,
koszty zarządu)

9. Ewidencja wynagrodzeń.

Na wynagrodzenie składaj

ą się:

1)

wynagrodzenie osobowe wypłacalne

•

pracownikom z tytułu stosunku pracy (mowa o pracę)

Sprzedaż

produktów

Sprzedaż

towarów

- przedsiębiorstwa
produkcyjne
- przedsiębiorstwa
usługowe

- przedsiębiorstwa
handlowe

Koszt sprzedaży
produktów

Wartość sprzedanych
towarów w cenach
zakupu

15

•

osobą wykonującą pracę nakładczą z tytułu umowy o pracę nakładczą

•

zasiłki chorobowe wypłacane w czasie trwania stosunku pracy pokrywane ze środków zakładu

pracy

2)

wynagrodzenia bezosobowe obejmujące:

•

wynagrodzenie z tytułu umów o dzieło, umów zlecenia

•

wynagrodzenia wypłacane biegłym w postępowaniu dochodzeniowym, sądowym,

administracyjnym

•

wynagrodzenie za udział w komisjach, radach naukowych itp.

3)

honoraria za prace twórcze, autorskie, racjonalizatorskie

4)

wynagrodzenia agencyjno – prowizyjne z umów agencyjnych, wg. Określonej wysokości stawki prowizyjnej.

5)

wynagrodzenie z zysku do podziału- nagrody, premie z funduszu nagród.

Wynagrodzenie zasadnicze – wynagrodzenie wynikające ze stosunku pracy i odpowiedniego systemu
wynagrodzenia:

•

czasowego – za efektywny czas pracy

•

akordowego – za efekt pracy

Wynagrodzenia dodatkowe – ekwiwalent za dodatkowy czas pracy, za prace w warunkach szkodliwych dla
zdrowia (premie i dodatki, funkcyjne za nadgodziny, za warunki szkodliwe, uciążliwe)

Wynagrodzenia uzupełniaj

ące – element wynagrodzenia niezwiązany z czasem efektywnie przepracowanym

(dodatki stażowe, nagrody jubileuszowe, wynagrodzenia za urlop, odprawy)

Dokumenty dotycz

ące wynagrodzeń to:

−

karty pracy, listy obecności, karty zarobkowe.

−

lista płac.

Do wynagrodze

ń nie zalicza się:



świadczenia finansowane przez ZUS (zasiłki chorobowe, macierzyńskie, wychowawcze)



ekwiwalent pieniężny za zużyte przy pracy narzędzia, materiały, sprzęt stanowiący własność wykonawcy

−

wypłaty należności z tytułu podróży służbowych

−

ryczałt i ekwiwalent za używanie do celów służbowych prywatnych samochodów.

Potr

ącenia przymusowe (obowiązkowe) z wynagrodzenia:

a)

zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych,

b)

składki z tytułu ubezpieczeń społecznych finansowane przez pracowników oraz z tytułu ubezpieczenia

zdrowotnego,
c)

potrącenia tytułów egzekucyjnych i wykonawczych, zasądzone należności za niedobory, grzywny, kary,

alimenty.

Potr

ącenia dobrowolne (fakultatywne):

a)

składki i spłaty zaciągniętych pożyczek z kasy zapomogowo-pożyczkowej,

b)

składki na rzecz związków zawodowych,

c)

składki z tytułu grupowego ubezpieczenia na życie, itp.

Typowe procesy rozliczenia wynagrodze

ń:

a)

obliczenie płac brutto

b)

obliczenie ZUS-u pracodawcy i pracowników

c)

obliczenie podatku pracowników (PIT-4)

d)

obliczenie płac netto.

16

Płatnik składek- osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą mająca obowiązek przekazania
składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Ubezpieczony- osoba podlegająca obowiązkowi ubezpieczeń.

Podział składek ZUS na cz

ęść pracownika i pracodawcy

Rodzaj ubezpieczenia

Cz

ęść pracownika

Cz

ęść pracodawcy

Ubezpieczenie emerytalne

½

½

Ubezpieczenie rentowe

½

½

Ubezpieczenie chorobowe

1

---

Ubezpieczenie wypadkowe

---

1

Ubezpieczenie zdrowotne

1

---

Wysoko

ść składek ZUS i obciążenia składkami pracownika i pracodawcy

Rodzaj ubezpieczenia

Podstawa naliczania

stawka

pracownik

pracodawca

Ub. emerytalne

Wynagrodzenie brutto

19,52%

9,76%

9,76%

Ub. rentowe

Wynagrodzenie brutto

6%

3%

3%

Ub. chorobowe

Wynagrodzenie brutto

2,45%

2,45%

---

Ub. wypadkowe

Wynagrodzenie brutto

0,67-3,60%

---

0,67-3,60%

Ub. zdrowotne

Wyn. brutto- składki

ZUS część pracownika

9%

9%

---

Fundusz Pracy

Wynagrodzenie brutto

2,45%

---

2,45%

Fundusz Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych

Wynagrodzenie brutto

0,10%

---

0,10%

Przykładowe operacje gospodarcze z zakresu ewidencji wynagrodze

ń

Tre

ść operacji

Wn

(rosn

ą)

Ma

(malej

ą)

Wynagrodzenie brutto z listy płac

Wynagrodzenie. Koszty w zespole 5

Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń.

Rozliczenie kosztów

Nagrody i premie z zysku

Rozlicznie wyniku finansowego

Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń

Zasiłki chorobowe finansowane przez
ZUS

Rozrachunki ZUS

Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń

Składki ubezp. społ. pracownika

Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń

Rozrachunki z tytułu ZUS

Składka bezp.. zdrowotnego

Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń

Rozrachunki z tytułu ZUS

Zaliczka na podatek dochodowy

Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń

Inne rozrachunki publicznoprawne

Potr

ącenia składki na życie z listy płac

Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń

Pozostałe rozrachunki

Wypłata wynagrodze

ń gotówką

Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń

Kasa

Przelew wynag. na konta osobiste
pracowników

Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń

Rozrachunki bankowe

Wyplata zaliczki pracownikowi
nierozliczanej z wynagrodzenia

Inne rozrachunki z pracownikami.

Kasa lub rachunki bankowe

Zwrot niewykorzystanej zaliczki

Kasa lub rachunki bankowe

Inne rozrachunki z pracownikami

Wyplata zaliczki pracownikowi na
poczet przyszłego wynagrodzenia

Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń.

Kasa lub rachunki bankowe

Składki ZUS pracodawcy

ubezp. społ. i inne świadczenia. Koszty w

zespole 5

Rozrachunki z tytułu ZUS. Rozliczenie

kosztów

Ryczałt za u

żywanie prywatnego

samochodu, odzie

ży, narzędzi, itp. do

celów słu

żbowych

Pozostałe koszty rodzajowe. Koszty w

zespole 5

Inne rozrachunki z pracownikami.

Rozliczenia kosztów

Rachunek (faktura) za podró

ż służbową

Pozostałe koszty rodzajowe(rozrachunek z

tytułu VAT). Koszty w zespole 5

Inne rozrachunki z pracownikami.

Rozliczenia kosztów

Ubezpieczenia
społeczne

17

Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń

Wn (Dt) Ma (Ct)

Potrącenia
+ wypłaty

Wynagrodzenia brutto

+ dodatki

10. Ewidencja podatku VAT.

Podstawą opodatkowania podatkiem VAT jest obrót – kwota należna z tytułu sprzedaży zmniejszona o kwotę
podatku przypadającego od tej sprzedaży.

Podatek od towarów i usług (VAT ang Value Added Tax) jest naliczany od wartości dodanej, czyli przyrostu
wartości w każdej fazie produkcji i wymiany.

Wyróżnia się:

a)

VAT naliczony –z faktur obcych, zakupu,(otrzymanych)

b)

VAT nale

żny – z faktur własnych , sprzedaży (które jednostka sama wystawia)

Opodatkowaniu podatkiem VAT podlega sprzedaż towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej.

Podatek VAT obliczany jest od wartości sprzedaży netto (bez podatku) i dopiero do niej dodany jest podatek, co
stanowi wartość sprzedaży brutto.

VAT = sprzeda

ż netto * stawka podatku

Sprzeda

ż brutto = sprzedaż netto + podatek VAT

Saldo debetowe (saldo Wn)- należność od urzędu skarbowego z tytułu VAT (do odliczenia od przyszłych
zobowiązań lub podlegająca zwrotowi)

Saldo kredytowe (saldo Ma)- zobowiązania wobec urzędu skarbowego z tytułu VAT

Korekty wartości sprzedaży wynikające z udzielonych rabatów, bonifikat, zwrotu towarów, uznanych reklamacji
oraz omyłek w cenie lub w kwocie podatku dokonuje się za pomocą faktury korygującej VAT.

Zasady ksi

ęgowania podatku VAT

Rozrachunki z tytułu VAT

Wn (Dt) Ma (Ct)

VAT naliczony

Faktury obce

Faktury zakupu

VAT należny

Faktury własne

Faktury sprzedaży

VAT należny > VAT naliczony = zobowiązania wobec Urzędu Skarbowego (pasywa)
(faktury sprzedaży) (faktury zakupu)

VAT należny < VAT naliczony = należność od Urzędu Skarbowego (aktywa)

18

Sposób obliczania kwoty podatku VAT odprowadzanego do urz

ędu skarbowego.

Jeżeli podatek naliczony > podatek należny to następuje:

a)

zwrot pośredni – podatnik ma prawo do obniżenia o tą różnicę podatku należnego za następny okres

b)

zwrot bezpośredni – podatnikowi przysługuje zwrot różnicy podatku z Urz. Skarb.

Wyróżniamy:

1)

podatników VAT

2)

zwolnionych z VAT:

••••

przedmiotowo

••••

podmiotowo

10. Ewidencja środków trwałych.

Środki trwałe – rzeczowe składniki majątku trwałego, które:

•

stanowią własność lub współwłasność jednostki gospodarczej

•

są kompletne i zdatne do użytku w momencie przyjęcia do używania

•

o przewidywanym okresie użytkowania dłuższym niż rok

•

przeznaczone na własne potrzeby lub do oddania w używanie (na podstawy umowy najmu, dzierżawy, itp.)

Zgodnie z klasyfikacja rodzajową GUS wyróżnia się następujące grupy rodzajowe środków trwałych:

0-

grunty

1-

budynki

2-

budowle

3-

kotły i maszyny energetyczne

4-

maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania

5-

maszyny, urządzenia i aparaty specjalne branżowe

6-

urządzenia techniczne

7-

środki transportu

8-

narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenia.

Środki trwałe ewidencjonuje się w księgach rachunkowych wg. wartości początkowej (brutto), którą jest:
1.

cena nabycia (kupno)-

rzeczywista cena zakupu powiększona o koszty zakupu (tj. koszty transportu,

załadunku, wyładunku, ubezpieczenia podczas transportu, cła koszty montażu, opłaty notarialne, skarbowe,; w
przypadku importu cło i podatek akcyzowy).

2.

koszty wytworzenia (wytworzenie we własnym zakresie)-

bezpośrednie koszty produkcji środka trwałego i

przypadające na okres jego wytworzenia uzasadniona część kosztów produkcji

3.

cena rynkowa (spadek, darowizna, aport)-

przeciętna cena takiego samego rodzaju i gatunku składnika

majątku występującego w danej miejscowości.

Odpisy amortyzacyjne:
Umorzenie – równowartość zużycia środków trwałych korygująca ich wartość początkową do wartości netto.
Amortyzacja – równowartość zużycia zaliczana w koszty działalności

Podatek VAT

odprowadzany do

Urz

ędu Skarbowego

Podatek VAT

naliczony

Podatek VAT

nale

żny

-

=

19

Wartość początkowa środka trwałego pomniejszona o jego umorzenie stanowi warto

ść netto (aktualna,

bie

żąca). Wartość netto środków trwałych ustala się jako różnicę między saldem końcowym środków trwałych a

saldem konta „Umorzenie środków trwałych”

Wartość netto posiadanych środków trwałych ulega stopniowemu zmniejszeniu na skutek zu

życia, które

ujawnione jest na oddzielnym koncie.


Wyróżnia się dwa rodzaje zużycia:
1)

zu

życie fizyczne –

wynika z rodzaju i jakości środka trwałego, intensywność eksploatacji, staranności

obsługi, częstotliwości remontów.

2)

zu

życie ekonomiczne (moralne) –

wynika z postępu technicznego.

Zużycie powoduje zmniejszenie wartości początkowej środków trwałych i jednocześnie zaliczane jest w koszty
działalności danej jednostki gospodarczej (na koncie „ Amortyzacja”)

Środki trwałe podlegają odpisom amortyzacji oprócz:

•

gruntów

•

dzieł sztuki

•

eksponatów muzealnych

Odpisów amortyzacyjnych środków trwałych dokonuje się od pierwszego dnia miesiąca następnego po miesiącu,
w którym środek trwały przyjęto do użytkowania aż do ostatniego dnia miesiąca, w którym nastąpiło całkowite
umorzenie, sprzedaż, likwidacja środka trwałego lub stwierdzono jego niedobór.

Wyróżnia się:

a)

amortyzacj

ę planową - wg. planu amortyzacji zawierającego stawki i kwoty odpisów poszczególnych

środków trwałych

b)

amortyzacj

ę nieplanową – stosowaną w przypadku trwałej utraty gospodarczej przydatności środka trwałego

spowodowanej zmianą techniki produkcji, przeznaczeniem środka do likwidacji, wycofaniem środka z używania
itp.; nieplanowa amortyzacja obciąża pozostałe koszty operacyjne.

Stawka amortyzacji – wskaźnik procentowy określający roczne zużycie środka trwałego.

Wartość początkową przyjętego do używania środka trwałego powiększają:

1)

koszty jego ulepszania –a przebudowy, rozbudowy, rekonstrukcje, adaptacje, modernizacje

2)

przeszacowania (aktualizacja wartości środków trwałych) – przeliczanie wartości początkowej i wartości

umorzenia poszczególnych środków za pomocą współczynników przeliczeniowych; różnice w tej wycenie
środków trwałych zwiększają kapitał z aktualizacji wyceny

Saldo ko

ńcowe ”środki trwałe” – saldo końcowe „umorzenie środków trwałych” = bilans „środki trwałe”

Środek trwały w

bilansie

Saldo ko

ńcowe umorzone

środki trwałe

Saldo ko

ńcowe

środki trwałe

=

100%

Przewidywany okres u

żywania środka trwałego

-

20

Podstaw

ę ewidencji środków trwałych stanowią dokumenty:

OT – przyjęcie środka trwałego
LT – likwidacja środka trwałego
PT – przekazanie środka trwałego.

Rozróżniamy:

•

Amortyzację równomierną (liniową)

•

Amortyzacje nierównomierną

Najczęściej stosuje się metodę amortyzacji równomiernej –

zakłada, że środek trwał zużywa się jednakowo w

każdej jednostce czasu przez cały okres jego użytkowania. Dokonuje się, zatem równomiernych odpisów z tytułu
zużycia środka za kolejne miesiące.

Kwota odpisu miesięcznego obliczana jest ze wzoru:

Przykład – metoda liniowa.

Przyjęto do używania zakupiony środek trwały o wartości w cenie nabycia 36000 PLN. Stawka amortyzacyjna
wynosi 20%. Ustalić miesięczną kwotę amortyzacji metodą liniową.

Metoda amortyzacji nierównomiernej –

zakłada, że zużycie środków trwałych kształtuje się różnie

(nierównomiernie) w poszczególnych okresach jego eksploatacji. Istnieją trzy metody:

a)

naturalna

b)

progresywna

c)

degresywna

Metoda degresywna – zakłada, że wydajność pracy danego środka trwałego maleje w miarę jego starzenia się,
zatem w celu jednakowego obciążenia kosztu jednostkowego produkowanych wyrobów kosztami z tytułu zużycia
środków trwałych przyjmuje się stawki malejące w czasie. Metodę degresywną stosuje się dla mających charakter
produkcyjny maszyn, urządzeń, środków transportu. Raty malejące liczone są od wartości księgowej netto
ustalonej na początku roku.

Odpisów zużycia śr. tr. metodą degresywną dokonuje się następująco:

•

w pierwszym roku – od wartości początkowej śr. tr.

•

w latach następujących – od wartości netto śr. tr. (wartość początkowa pomniejszona o dotychczasowe

umorzenia) ustalonej na początek kolejnych lat używania

•

od roku, w którym wysokość rocznej kwoty amortyzacji obliczonej metodą degresywną byłaby niższa od

obliczonej metodą liniową , należy stosować metodę liniową.

•

stosuje się współczynnik podwyższający od 1,0 do 2,0 a w gminach o szczególnym zagrożeniu bezrobociem

do 3,0.

36000 * 20%

12 * 100%

a =

=

600

Warto

ść początkowa środka trwałego * stawka amortyzacji %

12 * 100%

a =

21

Przykład – metoda degresywna
Wartość początkowa przyjętej do używania maszyny produkcyjnej wynosi 20000 PLN. Roczna procentowa
stawka amortyzacji wynosi 25%. Przyjęto współczynnik podwyższający 2,0. Ustalić miesięczną kwotę
amortyzacji w pierwszym, drugim i trzecim roku użytkowania maszyny metodą degresywną.

w trzecim roku przechodzimy n metodę liniową.

Przykład
metoda liniowa.
Przyjęto do używania zakupiony środek trwały o wartości w cenie nabycia 1000000 PLN. Stawka amortyzacyjna
wynosi 10%. Ustalić miesięczną kwotę amortyzacji metodą liniową oraz sporządzić plan amortyzacji środka
trwałego

metoda degresywna
Wartość początkowa przyjętej do używania maszyny produkcyjnej wynosi 1000000 PLN. Roczna procentowa
stawka amortyzacji wynosi 10%. Przyjęto współczynnik podwyższający 2,0. Sporządzić plan amortyzacji środka
trwałego metodą degresywną.

20000 * 25%

100%

a

r

lin

=

=

5000 zł

(20000 –150000) * 25% * 2

100%

a

r

3

=

= 2500 zł

12

a

m

1

=

10000

833,33 zł

=

12

a

m

2

=

5000

416,66 zł

=

(20000 –10000) * 25% * 2

100%

a

r

2

=

=

5000zł

(20000 – 0) * 25% * 2

100%

a

r

1

=

= 10000 zł

12

a

m

=

(Warto

ść początkowa – dotychczasowe umorzenia) * stawka amortyzacji * współczynnik podwyższający

100%

a

r

=

a

r

22

Ustalenie odpisów amortyzacyjnych i umorzenie środków trwałych metodą liniową i degresywną.

Wartość

początkowa

w tys

.

Wiek

w

latach

Metoda liniowa

Metoda degresywna (mieszana)

Stawka

amortyzacyjna

Kwota

amortyzacji

Umorzenia

dotychczasowa

Wartość

bieżąca

Stawka

amortyzacji

skorygowana

Amortyzacja

skorygowana

Umorzenie

wg. stawki

skorygowanej

Wartość

bieżąca

1

0

0

0

1

1

0

%

1

0

0

100

900

1

0

%

*

2

200

200

800

2

200

800

160

360

640

3

300

700

128

488

512

4

400

600

102,40

590,40

409

5

500

500

81,92

672,32

327,68

6

600

400

1

0

%

100

772,32

227,68

7

700

300

100

872,32

127,68

8

800

200

100

972,32

27,68

9

900

100

27,68

1000

0

10

1000

0

----

----

----

----

Przykładowe operacje gospodarcze z zakresu ewidencji środków trwałych

Tre

ść operacji

Wn

Ma

Comiesięczne odpisy amortyzacyjne śr. tr.

Amortyzacja

koszty w zespole 5

Umorzenie śr. tr.

Rozliczenie kosztów

Comiesięczne odpisy amortyzacyjne
wartości niematerialnych i prawnych

Amortyzacja

koszty w zespole 5

Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych

Rozliczenie kosztów

Przyjęcie zakupionego śr. tr.(faktura)

Śr. trwałe

Rozrachunki z tytułu VAT

Rozrachunki z dostawcami

Przyjęcie do używanie śr. tr. Po
zakończeniu jego budowy

Śr. trwałe

Śr. tr. w budowie

Przyjęcie śr. tr. w formie darowizny

Śr. trwałe

Pozostałe przychody operacyjne

Otrzymanie śr. tr. w formie aportu

Śr. trwałe

Kapitał (udziałowy) podstawowy

Likwidacja śr. tr.

Umorzenie śr. tr.

Pozostałe koszty operacyjne

Śr. trwałe

Likwidacja śr. tr. z powodu zdarzeń
losowych

Umorzenie śr. tr.

Straty nadzwyczajne

Śr. trwałe

Przekazanie śr. tr. w formie darowizny

Pozostałe koszty operacyjne

Śr. trwałe

Rozrachunki z tytułu VAT

Aport – wkład rzeczowy wniesiony przez udziałowca

14. Formy uproszczone ewidencji.

Do form uproszczonych ewidencji zalicza się:

•

karta podatkowa

•

ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

•

podatkowa księga przychodów i rozchodów

Podstawa opodatkowania
Rodzaj ewidencji

Podstawa opodatkowania

karta podatkowa

Stała kwota podatku – wylicz US

ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Przychód

podatkowa księga przychodów i rozchodów

Dochód ( przychody – koszty uzyskania przychodu)

23

Formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych:

a)

zasady ogólne:

−−−−

księgi rachunkowe( handlowe)

−−−−

podatkowa księga przychodów i rozchodów

b)

zryczałtowany podatek dochodowy

−

w formie karty podatkowej

−

w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych