1

Wykład 4

Przedmiot i formy ochrony środowiska – podstawy prawne

Ustawa Prawo ochrony środowiska (tzw. POŚ) z 2001 r. stanowi swoistą Ustawę

"ramową", określającą m.in. ogólnie przedmiot ochrony, warunki ochrony poszczególnych
komponentów środowiska, niektóre zagrożenia środowiska i metody przeciwdziałania im,
organy ochrony środowiska itd. Warunki szczegółowe ochrony niektórych komponentów
środowiska regulowane są przez odrębne Ustawy i rozporządzenia wykonawcze (tzw.
przepisy szczególne), do których ustawa POŚ odsyła – jak np. Ustawa o ochronie przyrody,
Prawo wodne, Ustawa o lasach, Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych, Ustawa o
planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym itp. Ustawa Prawo ochrony środowiska
zastąpiła nieobowiązującą od 2001 roku Ustawę o kształtowaniu i ochronie środowiska z roku

1980. Niemal wszystkie wyżej wymienione ustawy zostały w ostatnim niespełna
dziesięcioleciu znacząco zmienione, w wyniku dostosowania ich treści do wymogów

prawnych i organizacyjnych Unii Europejskiej. Prawodawstwo polskie w zakresie ochrony
środowiska jest rozproszone pomiędzy wiele dokumentów ustawowych i rozporządzeń.
Szczegółowe więc poznanie warunków ochrony środowiska jako całości, wymaga znajomości
wielu aktów prawnych. Ustawy regulujące zagadnienia ochrony poszczególnych
komponentów środowiska wymienione zostały w art. 81 Ustawy prawo ochrony środowiska.

Definicja ochrony środowiska:

W rozumieniu Ustawy POŚ Ochrona środowiska oznacza podjęcie lub zaniechanie

działań, umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej. Ochrona ta
polega w szczególności na:

a) racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z

zasadą zrównoważonego rozwoju,

b) przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom,
c) przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego;

Ochrona środowiska jest zagadnieniem szerszym i odrębnym od ochrony przyrody,

obejmującym wszystkie ożywione i nieożywione składniki środowiska, regulowanym

prawnie przez Ustawę POŚ. Ustawa ta z racji form oraz przedmiotów ochrony chroni zasoby
środowiska przed negatywnym oddziaływaniem człowieka oraz „środowisko życia

człowieka” (jego zdrowie i życie) przed negatywnymi oddziaływaniami efektów jego
działalności. Można więc powiedzieć, że w stosunku do ochrony przyrody, realizowanej dla

zachowania elementów naturalnych i krajobrazu, ochrona środowiska realizowana jest z

punktu widzenia zabezpieczenia potrzeb człowieka.

Podstawowe zasady polskiej polityki ochrony środowiska to:

- zasada praworządności;

- zasada likwidacji zanieczyszczeń u źródła;

- zasada ekonomizacji działań ochronnych;

- zasada uspołecznienia;

2

- zasada ponoszenia odpowiedzialności indywidualnej ("zanieczyszczający płaci");

- zasada regionalizacji;

- konstytucyjna zasada rozwoju zrównoważonego.

Natomiast samo środowisko definiowane jest jako: ogół elementów przyrodniczych, w tym
także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię
ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności
biologicznej, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami;

Podobnie jak Ustawa o ochronie przyrody, również Prawo ochrony środowiska,

określiło definicję ochrony środowiska, cele ochrony, organy wykonawcze, formy działania,

ograniczenia i skutki prawne jej naruszania - wraz z przepisami karnymi. Jest to obszerna
ustawa (o charakterze ramowym) określająca warunki ochrony poszczególnych elementów i
komponentów środowiska (m.in. powierzchni ziemi i kopalin, wód i środowiska morskiego,

powietrza, biosfery i krajobrazu), elementów stanowiących uciążliwości i zagrożenia dla
życia ludzi oraz walorów środowiskowych (jak np. ochrona walorów wypoczynkowych,
ochrona przed hałasem i wibracjami, ochrona zieleni w miastach i wsiach, ochrona przed

promieniowaniem).

Ustawa Prawo ochrony środowiska w Art. 13. określa, że „Polityka ekologiczna

państwa ma na celu stworzenie warunków niezbędnych do realizacji ochrony środowiska”.
Ustawa definiuje też pojęcie rozwoju zrównoważonego, określając go jako „rozwój
społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych,
gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości
podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania
podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego
pokolenia, jak i przyszłych pokoleń”. Koncepcja rozwoju zrównoważonego powstała po 1992

roku (po konferencji "Szczytu Ziemi" w Rio de Janeiro), a w Polsce wprowadzona została

jako naczelna – konstytucyjna i ustawowa zasada rozwoju kraju, o niezwykle wysokiej randze
(bo wyrażonej poprzez wprowadzenie do zapisów Konstytucji Rzeczypospolitej oraz ustaw
środowiskowych). Narzędziem wdrażania tej koncepcji stała się tzw. "Agenda 21" –
zaproponowana jako międzynarodowa metoda realizacji rozwoju zrównoważonego. Te
niezwykle istotne założenia, w polskich realiach nie znalazły jednak dotychczas pełnej
realizacji, bowiem dążenie do uzyskania jak najwyższego poziomu i tempa rozwoju wciąż

stawia efekt ekonomiczny i gospodarczy, ponad stanem środowiska i ekologicznymi
warunkami życia.

Bardzo ważnym pojęciem dla ochrony środowiska jest kompensacja przyrodnicza.

Według ustawy przez kompensację przyrodniczą – rozumie się zespół działań obejmujących
w szczególności roboty budowlane, roboty ziemne, rekultywację gleby, zalesianie,
zadrzewianie lub tworzenie skupień roślinności, prowadzących do przywrócenia równowagi
przyrodniczej lub tworzenie skupień roślinności, prowadzących do przywrócenia równowagi

przyrodniczej na danym terenie, wyrównania szkód dokonanych w środowisku przez
realizację przedsięwzięcia i zachowanie walorów krajobrazowych;

3

Ustawa Prawo ochrony środowiska – pojęcia prawne

Konstrukcja prawna polskich ustaw przewiduje m.in. definicje podstawowych pojęć w

nich zawartych, w celu ich powszechnego, jednolitego rozumienia i stosowania. Dotyczy to
także ustaw Prawo ochrony środowiska z 2001 r. i o ochronie przyrody z 2004 r. Pojęcia te
obejmują zarówno zagadnienia form prawnej ochrony środowiska i przyrody, sposobów

ochrony zasobów przyrodniczych, jak i podstaw organizacyjno-technicznych i form
przestrzennej organizacji. Pojęcia te stosowane są powszechnie w kształtowaniu i ochronie
środowiska, planowaniu przestrzennym, gospodarce przestrzennej i innych dziedzinach
życia. Ich rozróżnianie i posługiwanie się nimi stanowi podstawowy element wiedzy

zawodowej. Wybrane pojęcia:



równowaga przyrodnicza – to stan równowagi we wzajemnym oddziaływaniu na
określonym obszarze człowieka, składników przyrody żywej i układu warunków

siedliskowych tworzonych przez składniki przyrody nieożywionej;



kształtowanie środowiska – oznacza oddziaływanie na środowisko, mające na celu
uzyskanie zamierzonych efektów społecznych lub gospodarczych, z równoczesnym
zachowaniem równowagi przyrodniczej, a zwłaszcza warunków do odnawiania się
zasobów;



substancje niebezpieczne – to substancje, składniki, mieszaniny, które ze względy na

swoje właściwości chemiczne mogą spowodować w przypadku nieprawidłowego
obchodzenia się z nimi, śmierć, rozstrój zdrowia lub uszkodzenie ciała ludzkiego, albo
zniszczenie lub uszkodzenie dóbr materialnych i elementów środowiska - w tym
organizmów żywych;



uciążliwość dla środowiska – to zjawiska fizyczne lub stany utrudniające życie albo
dokuczliwe dla otaczającego środowiska - a zwłaszcza hałas, wibracje, zanieczyszczenie

powietrza, zanieczyszczenie odpadami;



walory krajobrazowe – to wartości ekologiczne, estetyczne, widokowe i kulturowe

terenu i związanych z nim elementów przyrodniczych , ukształtowanych przez siły

przyrody lub w wyniku działalności człowieka;



obszary szczególnej ochrony środowiska - zalicza się do nich

 tereny, na których występują uciążliwości dla środowiska,
 obszary zdegradowane przez przemysł, rolnictwo lub inny rodzaj działalności, albo

siły przyrody;

 tereny eksploatacji złóż kopalin;
 obszary o cennych walorach przyrodniczych lub krajobrazowych;
 tereny uzdrowisk;
 obszary związane z zaopatrzeniem w wodę.

Z zagadnieniami ochrony środowiska związane są też inne istotne pojęcia (mają one

zastosowanie w opracowaniach naukowych, statystyce publicznej oraz opracowaniach i

dokumentach planistycznych:

4

• Zadrzewienie to drzewa i krzewy w granicach pasa drogowego, pojedyncze drzewa lub

krzewy albo ich skupiska nie będące lasem w rozumieniu art.3 ustawy z dnia 28
września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2000 r., Nr 56, poz. 679, z późn. zm.) wraz z
terenem, na którym występują i pozostałymi składnikami szaty roślinnej tego terenu,
spełniające cele ochronne, produkcyjne lub społeczno-kulturowe.

• Tereny zieleni to tereny wraz z infrastrukturą techniczną i budynkami funkcjonalnie z

nimi związanymi, pokryte roślinnością, znajdujące się w granicach wsi o zwartej
zabudowie lub miast, pełniące funkcje estetyczne, rekreacyjne, zdrowotne lub
osłonowe, a w szczególności parki, zieleńce, promenady, bulwary, ogrody botaniczne,
zoologiczne, jordanowskie i zabytkowe oraz cmentarze, a także zieleń towarzyszącą

ulicom, placom, zabytkowym fortyfikacjom, budynkom, składowiskom, lotniskom oraz
obiektom kolejowym i przemysłowym.

• Parki spacerowo-wypoczynkowe są to tereny zieleni z roślinnością wysoką i niską o

powierzchni co najmniej 2 ha, urządzone i konserwowane z przeznaczeniem na cele
wypoczynkowe ludności, wyposażone w drogi, aleje spacerowe, ławki, place zabaw itp.
Do powierzchni parków wliczane są również wody znajdujące się na terenie tych
obiektów (np. stawy) oraz tereny sportów wodnych, otwartych kąpielisk, boisk, placów
gier itp., o ile są dostępne do użytku powszechnego.

• Zieleńce to obiekty o powierzchni poniżej 2 ha, w których funkcji dominuje

wypoczynek - np. występują alejki z ławkami, place zabaw itp.). Do tej kategorii
obiektów należy zaliczyć również zieleń przy budynkach użyteczności publicznej (o ile
udostępniona jest do użytku powszechnego), pomnikach itp., bulwary i promenady oraz
tereny sportów wodnych, otwartych kąpielisk, boisk, placów gier itp.

• Zieleń uliczna - obejmuje pasy zieleni (drzewa i krzewy lub ich skupiska wraz z

pozostałymi składnikami szaty roślinnej) wzdłuż dróg, ulic, ciągów komunikacji

miejskiej itp.

• Tereny zieleni osiedlowej - występują przy zabudowie mieszkaniowej, pełnią funkcję

wypoczynkową, izolacyjną i estetyczną.

• grunty leśne - do ich powierzchni, w rozumieniu ustawy o lasach, zalicza się grunty:

− o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha pokryte roślinnością leśną (powierzchnia
zalesiona), lub przejściowo jej pozbawione (powierzchnia niezalesiona). Są to grunty
przeznaczone do produkcji lub stanowiące rezerwaty przyrody, wchodzące w skład
parków narodowych lub wpisane do rejestrów zabytków. Są one definiowane
określeniem "powierzchnia lasów" (do 1991r. "powierzchnia leśna");
− związane z gospodarką leśną, zajęte pod wykorzystywane dla potrzeb gospodarki
leśnej: budynki i budowle, linie podziału przestrzennego lasu, drogi leśne, szkółki leśne,
miejsca składowania drewna itp.

• Leśne Kompleksy Promocyjne zostały ustanowione m.in. w celu trwałego zachowania

lub odtwarzania naturalnych walorów lasu metodami racjonalnej gospodarki leśnej,
prowadzonej na podstawach ekologicznych oraz integrowania celów trwałej gospodarki

5

leśnej i aktywnej ochrony przyrody. Leśne Kompleksy Promocyjne utworzone zostały
na mocy zarządzeń Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych.

• Korytarz ekologiczny - przestrzennie ciągły, nieprzerwany infrastrukturą techniczną

fragment środowiska przyrodniczego z zachowanymi cechami naturalnymi i
funkcjonalnymi, umożliwiającymi przemieszczanie się materii i energii w środowisku
oraz migrację organizmów żywych (np. pas lasu, dolina rzeczna).

• Płat ekologiczny - zwarty i ciągły przestrzennie fragment środowiska przyrodniczego z

zachowanymi cechami naturalnymi i funkcjonalnymi oraz wewnętrzną strukturą
użytkowania nieograniczającą przemieszczania się materii i energii w środowisku oraz
migracji organizmów żywych (np. duży kompleks leśny).

• Powierzchnia terenu biologicznie czynna (definicja zawarta w Rozporządzeniu

Ministra Infrastruktury z dn. 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie) - należy przez to rozumieć teren
z nawierzchnią ziemną urządzoną w sposób zapewniający naturalną wegetację, a także
50 % powierzchni tarasów i stropodachów z taką nawierzchnią, nie mniej jednak niż

10 m

2

, oraz wodę powierzchniową na tym terenie. [UWAGA – tego pojęcia nie należy

mylić z pojęciem „terenów zieleni”]

Formy prawne ochrony zasobów środowiska (wg treści ustaw)

USTAWA Prawo ochrony środowiska z dn. 27.04. 2001 r. (Dz.U. z 2001
r. Nr 62, poz. 627) - nowelizacja i tekst jednolity z dn. 23.01.2008 r.
(Dz.U. 2008 nr 25 poz. 150)

• Ustawa przewiduje Zakaz używania jednostek pływających lub niektórych ich

rodzajów na określonych zbiornikach powierzchniowych wód stojących oraz
wodach płynących, jeżeli jest to konieczne do zapewnienia odpowiednich warunków

akustycznych na terenach przeznaczonych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe (art. 116).

Ograniczenie to wprowadza Rada Powiatu w drodze uchwały;

•

obszary ochronne zbiorników wód śródlądowych - zwane dalej „obszarami

ochronnymi”, stanowią obszary, na których obowiązują zakazy, nakazy oraz

ograniczenia w zakresie użytkowania gruntów lub korzystania z wody w celu ochrony
zasobów tych wód przed degradacją.

•

obszary ograniczonego użytkowania - Jeżeli z postępowania w sprawie oceny

oddziaływania na środowisko wynika, że mimo zastosowania dostępnych rozwiązań

technicznych, technologicznych i organizacyjnych nie mogą być dotrzymane standardy
jakości środowiska poza terenem zakładu lub innego obiektu, to dla oczyszczalni
ścieków, składowiska odpadów komunalnych, kompostowni, trasy komunikacyjnej,

lotniska, linii i stacji elektroenergetycznej oraz instalacji radiokomunikacyjnej,

radionawigacyjnej i radiolokacyjnej tworzy się obszar ograniczonego użytkowania (art.

135) – Obszar wyznacza: Sejmik Województwa lub Rada Powiatu – w drodze uchwały.

6

•

obszary ciche w aglomeracji (1) i poza aglomeracją (2) – obszary wyznacza Rada

Powiatu w drodze uchwały, uwzględniając szczególne potrzeby ochrony przed hałasem
tych obszarów i podając wymagania zapewniające utrzymanie poziomu hałasu co
najmniej na istniejącym poziomie (Art. 118 b).

•

obszary ciche w aglomeracji są to obszary, na których nie występują przekroczenia

dopuszczalnych poziomów hałasu wyrażonych wskaźnikiem hałasu L

DWN



obszary ciche poza aglomeracją są to obszary, które nie są narażone na

oddziaływanie hałasu komunikacyjnego, przemysłowego lub pochodzącego z
działalności rekreacyjno-wypoczykowej; [przez aglomerację Ustawa rozumie miasto
lub kilka miast o wspólnych granicach administracyjnych]



strefy przemysłowe – na obszarach określonych w miejscowym planie

zagospodarowania przestrzennego jako tereny przeznaczone do działalności
produkcyjnej, składowania oraz magazynowania i równocześnie użytkowanych
zgodnie z przeznaczeniem może być utworzona strefa przemysłowa. W granicach
strefy przemysłowej jest dozwolone przekraczanie standardów jakości środowiska w

zakresie dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu i dopuszczalnych
poziomów hałasu oraz wartości odniesienia, o których mowa w art. 222, jeżeli nie
zagraża to życiu lub zdrowiu ludzi, w szczególności nie narusza wymagań norm
bezpieczeństwa i higieny pracy. Strefę przemysłową tworzy się, jeżeli, mimo
zastosowania

dostępnych

rozwiązań

technicznych,

technologicznych

i

organizacyjnych, nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska oraz
wartości odniesienia, o których mowa w art. 222, poza terenem zakładu lub innego

obiektu (Art. 136 a). Strefę przemysłową tworzy, w drodze uchwały, Sejmik

Województwa.

USTAWA o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dn. 3. 02. 1995 r. (Dz.U.
1995 Nr 16 poz. 78 - Tekst ujednolicony – Dz.U. Nr 121, rok 2004, poz. 1266)

• grunty rolne klas I – III

na cele nierolnicze i nieleśne można przeznaczać przede wszystkim grunty oznaczone w
ewidencji gruntów jako nieużytki, a w razie ich braku inne grunty o najniższej wartości

produkcyjnej. Przy budowie, rozbudowie lub modernizacji obiektów związanych z
działalnością przemysłową, a także innych obiektów budowlanych należy stosować takie
rozwiązania, które ograniczają skutki ujemnego oddziaływania na grunty.
Przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne, wymagające zgody, o
której mowa w ust. 2, dokonuje się w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego,
sporządzonym w trybie określonym w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu

przestrzennym.
Przepisów ustawy nie stosuje się do gruntów rolnych stanowiących użytki rolne położonych

w granicach administracyjnych miast.

7

Przeznaczenie na cele nierolnicze i nieleśne:

1) gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas I – III, jeżeli ich zwarty obszar

projektowany do takiego przeznaczenia przekracza 0,5 ha – wymaga uzyskania zgody

ministra do spraw Rolnictwa.
2) gruntów leśnych stanowiących własność Skarbu Państwa – wymaga uzyskania zgody

Ministra do spraw Ochrony Środowiska lub upoważnionej przez niego osoby,

5) pozostałych gruntów leśnych – wymaga uzyskania zgody Marszałka Województwa
wyrażanej po uzyskaniu opinii izby rolniczej.

Wyłączenie z produkcji użytków rolnych wytworzonych z gleb pochodzenia

mineralnego i organicznego zaliczanych do klas I, II, III, IIIa, IIIb oraz użytków rolnych klas
IV, IVa, IVb, V i VI wytworzonych z gleb pochodzenia organicznego, a także gruntów, o
których mowa w art. 2 ust. 1 punkt 2 – 10 oraz gruntów leśnych, przeznaczonych na cele

nierolnicze i nieleśne – może nastąpić po wydaniu decyzji zezwalających na takie wyłączenie.
W decyzji określa się obowiązki związane z wyłączeniem .

• grunty leśne

Ochrona gruntów leśnych polega na: ograniczeniu przeznaczenia ich na cele nieleśne lub

nierolnicze, zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów leśnych oraz szkodom w
drzewostanach i produkcji leśnej, powstającym w skutek działalności nieleśnej i ruchów
masowych ziemi, przywracaniu wartości użytkowej gruntom, które utraciły charakter gruntów

leśnych w skutek działalności nieleśnej, poprawianiu ich wartości użytkowej oraz
zapobieganiu obniżania ich produkcyjności.

Ustawa Prawo geologiczne i górnicze – Dz.U. Nr 27, rok 1994, poz. 96

• obszary ochronne zbiorników wód podziemnych

Zbiorniki wód podziemnych chronione są przez ustanowione na koszt Skarbu Państwa,
obszarów ochronnych. W akcie o ustanowienie obszaru ochronnego zbiorników wód
podziemnych można w szczególności zakazać:
1. lokalizowania zakładów przemysłowych lub obiektów budowlanych uciążliwych dla
środowiska
2. lokalizowania punktów przeładunkowych i dystrybucyjnych produktów ropopochodnych
3. gromadzenia ścieków i składowania odpadów, które mogą zanieczyszczać wody

podziemne.
Organ właściwy do ustanowienia strefy ochronnej może w uzasadnionych wypadkach
zwolnić od niektórych zakazów określonych w ustawie 1. Organ ten również może nakazać
właścicielowi gruntu stosowanie określonych upraw rolnych i leśnych, a także zakazać
nawożenia gruntów nawozami mineralnymi lub naturalnymi i używaniu środków
chemicznych do tępienia szkodników lub chwastów.

8

• obszary górnicze
• tereny górnicze
• filar ochronny

- obszarem górniczym jest przestrzeń, w granicach której przedsiębiorca uprawniony jest do
wydobywania kopaliny oraz prowadzenia robót górniczych związanych z wykonywaniem

koncesji. Podstawą wyznaczenia obszaru górniczego jest dokumentacja geologiczna i plan
zagospodarowania złoża

- terenem górniczym jest przestrzeń objęta przewidywanymi szkodliwymi wpływaniu robót
górniczych zakładu górniczego (może być i zazwyczaj jest to powierzchnia większa od
obszaru górniczego). Dla terenu górniczego sporządza się miejscowy plan zagospodarowania
przestrzennego w trybie określonym odrębnymi przepisami, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.
Plan, o którym mowa w ustępie 1, może w szczególności określić obiekty lub obszary, dla
których wyznacza się filar ochronny, w granicach którego, ze względu na ochronę
oznaczonych dóbr, wydobywanie kopalin nie może być prowadzone albo może być
dozwolone tylko w sposób zapewniający ochronę tych dóbr.

USTAWA Prawo wodne z dn. 18.07. 2001 r. (Dz. U. z 2001 r. Nr 115, poz. 1229)



Strefy ochronne ujęć wody - stanowią obszary, na których obowiązują zakazy, nakazy

i ograniczenia w zakresie użytkowania gruntów oraz korzystania z wody.

Strefę ochronną dzieli się na teren ochrony:



1) bezpośredniej;



2) pośredniej.

Dopuszcza się ustanowienie strefy ochronnej obejmującej wyłącznie teren ochrony
bezpośredniej, jeżeli jest to uzasadnione lokalnymi warunkami hydrogeologicznymi,
hydrologicznymi i geomorfologicznymi oraz zapewnia konieczną ochronę ujmowanej wody.

Art. 53.

Na terenie ochrony bezpośredniej ujęć wód podziemnych oraz powierzchniowych zabronione
jest użytkowanie gruntów do celów niezwiązanych z eksploatacją ujęcia wody.
UWAGA!: Punkt 2 tego artykułu precyzuje sposób zagospodarowania i oznaczenia terenu
ochrony bezpośredniej ujęcia wód podziemnych. Wskazania te zgodnie z ustawą obowiązują
w pełnym zakresie.

Art. 54.

Na terenach ochrony pośredniej może być zabronione lub ograniczone wykonywanie robót
oraz innych czynności powodujących zmniejszenie przydatności ujmowanej wody lub
wydajności ujęcia.
UWAGA!: Artykuł 54 określa ograniczenia i zakazy dotyczące zagospodarowania terenu
ochrony pośredniej ujęcia wód podziemnych, które mogą być stosowane na ich terenie (nie
jest to zatem lista obowiązująca i kompletna w odniesieniu do wszystkich stref ochrony
pośredniej). Wskazania te mogą być stosowane w w.w. zarządzeniach Dyrektora RZGW (por.
punkt poniżej) .

9

Art. 58.

Strefę ochronną ustanawia, w drodze aktu prawa miejscowego, Dyrektor Regionalnego
Zarządu Gospodarki Wodnej, na wniosek i koszt właściciela ujęcia wody, wskazując
zakazy, nakazy, ograniczenia oraz obszary, na których one obowiązują, stosownie do art. 52–
57.

UWAGA!

Zgodnie z art. 21 Ustawy z 5 stycznia 2011r o zmianie ustawy Prawo wodne oraz niektórych
innych ustaw (Dz.U. 2011, Nr 32, poz. 159) - strefy ochronne ujęć wody ustanowione przed
dniem 1 stycznia 2002 roku wygasają z dniem 31 grudnia 2012 r., a postępowania toczące się
w sprawach ustanowienia stref ochronnych, niezakończone do dnia 31 grudnia 2012 r.,
zostają umorzone. Oznacza to, że znaczna część funkcjonujących dotąd stref ochronnych
zostanie uchylona.

Aktualne informacje dotyczące stref ochronnych - tylko w RZGW!!



Obszary ochronne zbiorników wód śródlądowych (art. 59) - stanowią obszary, na
których obowiązują zakazy, nakazy oraz ograniczenia w zakresie użytkowania gruntów
lub korzystania z wody w celu ochrony zasobów tych wód przed degradacją.
2. Na obszarach ochronnych można zabronić wznoszenia obiektów budowlanych oraz
wykonywania robót lub innych czynności, które mogą spowodować trwałe
zanieczyszczenie gruntów lub wód, a w szczególności lokalizowania inwestycji
zaliczonych do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko.

OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA W USTAWIE PRAWO WODNE



Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi – rozumie się przez to określone

we wstępnej ocenie ryzyka powodziowego obszary, na których istnieje znaczące ryzyko
powodzi lub jest prawdopodobne wystąpienie znaczącego ryzyka powodzi. Sporządza się
dla nich mapy zagrożenia powodziowego. Na mapach tych uwzględnia się – jn.:



Obszary szczególnego zagrożenia powodzią (art. 9, pkt 6c)– rozumie się przez to:

a) obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest średnie i wynosi

raz na 100 lat,

b) obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi

raz na 10 lat,

c) obszary, między linią brzegu a wałem przeciwpowodziowym lub naturalnym wysokim

brzegiem, w który wbudowano trasę wału przeciwpowodziowego, a także wyspy i
przymuliska, o których mowa w art. 18, stanowiące działki ewidencyjne (art. 18:
wyspy oraz przymuliska powstałe w sposób naturalny na gruntach pokrytych wodami
powierzchniowymi),

d) pas techniczny w rozumieniu art. 36 ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach

morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej;



Obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest niskie i

wynosi raz na 500 lat lub na których istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia
zdarzenia ekstremalnego,



Obszary obejmujące tereny narażone na zalanie w przypadku:

a) przelania się wód przez koronę wału przeciwpowodziowego,

b) zniszczenia lub uszkodzenia wału przeciwpowodziowego,

c) zniszczenia lub uszkodzenia budowli piętrzących,

d) zniszczenia lub uszkodzenia budowli ochronnych pasa technicznego.

10

Ograniczenia dla terenów zagrożonych powodzią:
Art. 40, pkt 1. Zabrania się:

3) lokalizowania na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią nowych przedsięwzięć

mogących znacząco oddziaływać na środowisko, gromadzenia ścieków, odchodów
zwierzęcych, środków chemicznych, a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić

wody, prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególności ich
składowania;

Art. 88l, pkt 1.

Na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią zabrania się wykonywania robót oraz

czynności utrudniających ochronę przed powodzią lub zwiększających zagrożenie

powodziowe, w tym:

1) wykonywania urządzeń wodnych oraz budowy innych obiektów budowlanych;

2) sadzenia drzew lub krzewów, z wyjątkiem plantacji wiklinowych na potrzeby regulacji

wód oraz roślinności stanowiącej element zabudowy biologicznej dolin rzecznych lub
służącej do wzmacniania brzegów, obwałowań lub odsypisk;

3) zmiany ukształtowania terenu, składowania materiałów oraz wykonywania innych robót,

z wyjątkiem robót związanych z regulacją lub utrzymywaniem wód oraz brzegu
morskiego, a także utrzymywaniem, odbudową, rozbudową lub przebudową wałów
przeciwpowodziowych wraz z obiektami związanymi z nimi funkcjonalnie.

Art. 88n (Wały przeciwpowodziowe – odrębne zagadnienie)

1. W celu zapewnienia szczelności i stabilności wałów przeciwpowodziowych zabrania się:
1) przejeżdżania przez wały oraz wzdłuż korony wałów pojazdami lub konno oraz
przepędzania zwierząt, z wyjątkiem miejsc do tego przeznaczonych;

2) uprawy gruntu, sadzenia drzew lub krzewów na wałach oraz w odległości mniejszej
niż 3 m od stopy wału po stronie odpowietrznej;
3) rozkopywania wałów, wbijania słupów, ustawiania znaków przez nieupoważnione osoby;

4) wykonywania obiektów budowlanych, kopania studni, sadzawek, dołów oraz rowów
w odległości mniejszej niż 50 m od stopy wału po stronie odpowietrznej;
5) uszkadzania darniny lub innych umocnień skarp i korony wałów.

Ustawa o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony
uzdrowiskowej – Dz.U. Nr 167, rok 2005, poz. 1399

Uzdrowiska i obszary ochrony uzdrowiskowej oraz ich strefy A,B,C

Na obszarze uzdrowiska lub obszarze ochrony uzdrowiskowej wydziela się trzy rodzaje

stref ochrony uzdrowiskowej, oznaczone literami "A", "B" i "C":

1) strefa "A", dla której procentowy udział terenów zieleni wynosi nie mniej niż 65%,

obejmuje obszar, na którym są zlokalizowane lub planowane zakłady lecznictwa
uzdrowiskowego i urządzenia lecznictwa uzdrowiskowego, a także inne obiekty służące

11

lecznictwu uzdrowiskowemu lub obsłudze pacjenta lub turysty, w zakresie
nieutrudniającym funkcjonowania lecznictwa uzdrowiskowego, w szczególności:

pensjonaty, restauracje lub kawiarnie;

2) strefa "B", dla której procentowy udział terenów zieleni wynosi nie mniej niż 50%,

obejmuje obszar przyległy do strefy "A" i stanowiący jej otoczenie, który jest
przeznaczony dla niemających negatywnego wpływu na właściwości lecznicze

uzdrowiska lub obszaru ochrony uzdrowiskowej oraz nieuciążliwych dla pacjentów -
obiektów usługowych, turystycznych, w tym hoteli, rekreacyjnych, sportowych i
komunalnych, budownictwa mieszkaniowego oraz innych związanych z zaspokajaniem
potrzeb osób przebywających na tym obszarze lub objęty granicami parku narodowego

lub rezerwatu przyrody albo jest lasem, morzem lub jeziorem;

3) strefa "C", dla której procentowy udział terenów biologicznie czynnych wynosi nie

mniej niż 45%, obejmuje obszar przyległy do strefy "B" i stanowiący jej otoczenie oraz
obszar mający wpływ na zachowanie walorów krajobrazowych, klimatycznych oraz
ochronę złóż naturalnych surowców leczniczych.";

USTAWA o obszarach morskich Rzeczpospolitej Polskiej i administracji

morskiej z dn. 21. marca 1991 r. (Dz.U. 1991, Nr 32, poz. 131)

wraz z

Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 29 kwietnia 2003 r., w

sprawie określenia minimalnej i maksymalnej szerokości pasa technicznego
i ochronnego oraz sposobu wyznaczania ich granic (Dz. U. Nr 89, poz. 820)

• Pas nadbrzeżny – w tym

- pas techniczny

- pas ochronny

Pas nabrzeżny – obszar przyległy do brzegu morskiego składający się z pasa technicznego i

pasa ochronnego.

1. Pas techniczny – stanowi strefę wzajemnego bezpośredniego oddziaływania morza i

lądu. Jest obszarem przeznaczonym do utrzymania brzegu w stanie zgodnym z
wymogami bezpieczeństwa i ochrony środowiska.

2. Pas ochronny – obejmuje obszar, w którym działalność człowieka wywiera

bezpośredni wpływ na stan pasa technicznego.

Sposób ochrony:

1. Zabrania się tworzenia obwodów łowieckich na obszarze pasa technicznego.

2. Wszelkiego rodzaju pozwolenia i decyzje związane z zabudową, przebudową,

zagospodarowaniem dotyczące pasa technicznego, pasa ochronnego oraz morskich
portów i przystani, wymagają uzgodnienia z dyrektorem właściwego urzędu

morskiego.

3. Rada Ministrów na drodze rozporządzenia określa minimalną i maksymalną szerokość

pasa technicznego i ochronnego biorąc pod uwagę uwarunkowania lokalne, rzeźbę
terenu, formę jego zabudowy oraz oddziaływanie żywiołu morskiego na brzeg morski.

12

4. Dyrektor właściwego urzędu morskiego na drodze zarządzenia określa granice pasa

technicznego i ochronnego a także wydaje pozwolenia i decyzje dotyczące tego

obszaru.

USTAWA o lasach z dn. 28.09. 1991 r. (Dz. U. 1991 Nr 101 poz. 444)

• Lasy ochronne

- to obszary leśne podlegające ochronie ze względu na spełniane funkcje.

Art. 15

Za szczególnie chronione, mogą być uznane lasy, które:
1) chronią glebę przed zmywaniem lub wyjałowieniem, powstrzymują usuwanie się ziemi,
obrywanie się skał lub lawin;
2) chronią zasoby wód powierzchniowych i podziemnych, regulują stosunki hydrologiczne w

zlewni oraz na obszarach wododziałów;
3) ograniczają powstawanie lub rozprzestrzenianie się lotnych piasków;
4) są trwale uszkodzone na skutek działalności przemysłu;
5) stanowią drzewostany nasienne lub ostoje zwierząt i stanowiska roślin podlegających

ochronie gatunkowej;
6) mają szczególne znaczenie przyrodniczo-naukowe lub dla obronności i bezpieczeństwa
Państwa;
7) są położone:
a) w granicach administracyjnych miast i w odległości do 10 km od granic administracyjnych
miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców,

b) w strefach ochronnych wokół sanatoriów i uzdrowisk,
c) w strefie górnej granicy lasów.