Ocenianie pracy

Ocenianie pracy

nauczyciela

nauczyciela

Czym jest ocena pracy nauczyciela?

Czym jest ocena pracy nauczyciela?

Funkcje oceny

Funkcje oceny

Przedmiot oceny

Przedmiot oceny

Komu ocena jest potrzebna?

Komu ocena jest potrzebna?

Samoocena

Samoocena

Czym jest ocena pracy nauczyciela?

Czym jest ocena pracy nauczyciela?

W

W

Encyklopedii Pedagogicznej

Encyklopedii Pedagogicznej

w rozdziale

w rozdziale

„

„

Ocena

Ocena

pracy nauczyciela" czytamy:

pracy nauczyciela" czytamy:

„

„

ocena

ocena

-

-

to zdanie

to zdanie

orzekaj

orzekaj

ą

ą

ce o stopniu zgodno

ce o stopniu zgodno

ś

ś

ci mi

ci mi

ę

ę

dzy modelem

dzy modelem

za

za

ł

ł

o

o

ż

ż

onym, a rzeczywistym stanem. Podstaw

onym, a rzeczywistym stanem. Podstaw

ą

ą

pomiaru s

pomiaru s

ą

ą

kryteria oceny".

kryteria oceny".

Z punktu widzenia aksjologii wyr

Z punktu widzenia aksjologii wyr

ó

ó

ż

ż

nia si

nia si

ę

ę

oceny

oceny

emocjonalne: (moralne i estetyczne) oraz oceny

emocjonalne: (moralne i estetyczne) oraz oceny

utylitarne: sprawno

utylitarne: sprawno

ś

ś

ciowe i prakseologiczne.

ciowe i prakseologiczne.

Oceny emocjonalne

Oceny emocjonalne

nie podlegaj

nie podlegaj

ą

ą

klasyfikacji z punktu

klasyfikacji z punktu

widzenia ich prawid

widzenia ich prawid

ł

ł

owo

owo

ś

ś

ci, wymagaj

ci, wymagaj

ą

ą

jedynie

jedynie

uzasadnienia w

uzasadnienia w

ś

ś

wietle obowi

wietle obowi

ą

ą

zuj

zuj

ą

ą

cych norm

cych norm

moralnych,

moralnych,

ś

ś

wiatopogl

wiatopogl

ą

ą

dowych i estetycznych.

dowych i estetycznych.

Oceny utylitarne

Oceny utylitarne

podlegaj

podlegaj

ą

ą

tej klasyfikacji.

tej klasyfikacji.

Ocen

Ocen

ę

ę

nauczyciela powinno si

nauczyciela powinno si

ę

ę

rozpatrywa

rozpatrywa

ć

ć

jako przyk

jako przyk

ł

ł

ad oceny utylitarnej . Jej podstaw

ad oceny utylitarnej . Jej podstaw

ą

ą

s

s

ą

ą

postulowane wzorce zachowa

postulowane wzorce zachowa

ń

ń

nauczyciela

nauczyciela

oraz wyniki dzia

oraz wyniki dzia

ł

ł

ania pedagogicznego

ania pedagogicznego

Ocena mo

Ocena mo

ż

ż

e dotyczy

e dotyczy

ć

ć

zar

zar

ó

ó

wno:

wno:

efekt

efekt

ó

ó

w sprawdzanych empirycznie

w sprawdzanych empirycznie

i w

i w

ó

ó

wczas ma

wczas ma

warto

warto

ść

ść

w pe

w pe

ł

ł

ni obiektywn

ni obiektywn

ą

ą

,

,

np

np

. ilo

. ilo

ść

ść

wiedzy

wiedzy

opanowanej przez uczni

opanowanej przez uczni

ó

ó

w;

w;

jak i

jak i

proces

proces

ó

ó

w, wobec kt

w, wobec kt

ó

ó

rych nie mo

rych nie mo

ż

ż

na zastosowa

na zastosowa

ć

ć

miar ilo

miar ilo

ś

ś

ciowych

ciowych

,

,

np

np

. dzia

. dzia

ł

ł

alno

alno

ść

ść

wychowawcza

wychowawcza

nauczyciela lub rozw

nauczyciela lub rozw

ó

ó

j dyspozycji intelektualnych

j dyspozycji intelektualnych

uczni

uczni

ó

ó

w.

w.

Oceny s

Oceny s

ą

ą

naturalnym regulatorem kontakt

naturalnym regulatorem kontakt

ó

ó

w jednostki

w jednostki

z otoczeniem spo

z otoczeniem spo

ł

ł

ecznym, warunkuj

ecznym, warunkuj

ą

ą

postawy,

postawy,

zachowania i uk

zachowania i uk

ł

ł

ady interpersonalne.

ady interpersonalne.

Mog

Mog

ą

ą

dostarczy

dostarczy

ć

ć

zar

zar

ó

ó

wno satysfakcji i pobudzi

wno satysfakcji i pobudzi

ć

ć

do

do

dzia

dzia

ł

ł

ania, jak te

ania, jak te

ż

ż

by

by

ć

ć

ź

ź

r

r

ó

ó

d

d

ł

ł

em napi

em napi

ęć

ęć

, zniech

, zniech

ę

ę

cenia i

cenia i

frustracji.

frustracji.

W stosunkach s

W stosunkach s

ł

ł

u

u

ż

ż

bowych najcz

bowych najcz

ęś

ęś

ciej

ciej

wyst

wyst

ę

ę

puje ocena w dw

puje ocena w dw

ó

ó

ch postaciach:

ch postaciach:

jako ocena pracownika

jako ocena pracownika

lub ocena pracy.

lub ocena pracy.

Jednak prakseologiczna teoria organizacji i kierowania

Jednak prakseologiczna teoria organizacji i kierowania

wskazuje,

wskazuje,

ż

ż

e niebezpieczne jest eksponowanie we

e niebezpieczne jest eksponowanie we

wszelkich ocenach pracowniczych cech osobowo

wszelkich ocenach pracowniczych cech osobowo

ś

ś

ci.

ci.

Zaleca si

Zaleca si

ę

ę

ocen

ocen

ę

ę

konkretnych czynno

konkretnych czynno

ś

ś

ci i ich

ci i ich

wynik

wynik

ó

ó

w. Opowiada si

w. Opowiada si

ę

ę

bowiem po stronie zasady,

bowiem po stronie zasady,

ż

ż

e o warto

e o warto

ś

ś

ciach cz

ciach cz

ł

ł

owieka mog

owieka mog

ą

ą

ś

ś

wiadczy

wiadczy

ć

ć

tylko jego

tylko jego

zachowania, praca i jej efekty. S

zachowania, praca i jej efekty. S

ł

ł

uszne jest, jak si

uszne jest, jak si

ę

ę

wydaje, tak

wydaje, tak

ż

ż

e skupienie uwagi na tym, jak dany

e skupienie uwagi na tym, jak dany

cz

cz

ł

ł

owiek wykorzystuje swoj

owiek wykorzystuje swoj

ą

ą

osobowo

osobowo

ść

ść

dla

dla

uzyskania konkretnych wynik

uzyskania konkretnych wynik

ó

ó

w.

w.

Publiczny charakter pracy nauczyciela sprawia,

Publiczny charakter pracy nauczyciela sprawia,

ż

ż

e znacznie wi

e znacznie wi

ę

ę

ksze znaczenie maj

ksze znaczenie maj

ą

ą

oceny,

oceny,

kt

kt

ó

ó

re funkcjonuj

re funkcjonuj

ą

ą

w

w

ś

ś

rodowisku spo

rodowisku spo

ł

ł

ecznym.

ecznym.

Czynno

Czynno

ś

ś

ci nauczyciela skierowane s

ci nauczyciela skierowane s

ą

ą

na ucznia i przez

na ucznia i przez

niego oceniane s

niego oceniane s

ą

ą

w pierwszej kolejno

w pierwszej kolejno

ś

ś

ci, ale

ci, ale

r

r

ó

ó

wnie

wnie

ż

ż

przez rodzic

przez rodzic

ó

ó

w i najbli

w i najbli

ż

ż

szych cz

szych cz

ł

ł

onk

onk

ó

ó

w jego

w jego

rodziny.

rodziny.

Oceniaj

Oceniaj

ą

ą

go tak

go tak

ż

ż

e inni nauczyciele wsp

e inni nauczyciele wsp

ó

ó

ł

ł

uczestnicz

uczestnicz

ą

ą

cy

cy

w dzia

w dzia

ł

ł

aniu pedagogicznym skierowanym na t

aniu pedagogicznym skierowanym na t

ę

ę

sam

sam

ą

ą

grup

grup

ę

ę

uczni

uczni

ó

ó

w.

w.

Oceny te mog

Oceny te mog

ą

ą

by

by

ć

ć

rozbie

rozbie

ż

ż

ne

ne

ze wzgl

ze wzgl

ę

ę

du na to,

du na to,

ż

ż

e:

e:

p

p

ł

ł

yn

yn

ą

ą

z r

z r

ó

ó

ż

ż

nych

nych

ź

ź

r

r

ó

ó

de

de

ł

ł

,

,

wynikaj

wynikaj

ą

ą

z odmiennych kryteri

z odmiennych kryteri

ó

ó

w,

w,

a czasem z niepe

a czasem z niepe

ł

ł

nej znajomo

nej znajomo

ś

ś

ci przedmiotu oceny.

ci przedmiotu oceny.

Nauczyciel ma

Nauczyciel ma

ś

ś

wiadomo

wiadomo

ść

ść

,

,

ż

ż

e jego obowi

e jego obowi

ą

ą

zkiem jest

zkiem jest

realizowanie okre

realizowanie okre

ś

ś

lonych zada

lonych zada

ń

ń

i funkcji wyznaczonych

i funkcji wyznaczonych

mu przez statut plac

mu przez statut plac

ó

ó

wki oraz zwi

wki oraz zwi

ą

ą

zanych z jego

zanych z jego

przydzia

przydzia

ł

ł

em czynno

em czynno

ś

ś

ci.

ci.

Kontrolowanie i ocenianie wyst

Kontrolowanie i ocenianie wyst

ę

ę

puje natomiast jako

puje natomiast jako

element funkcji zarz

element funkcji zarz

ą

ą

dzania. Jest pomiarem

dzania. Jest pomiarem

realizacji zada

realizacji zada

ń

ń

konkretnej plac

konkretnej plac

ó

ó

wki, jej osi

wki, jej osi

ą

ą

gni

gni

ęć

ęć

i

i

niedoci

niedoci

ą

ą

gni

gni

ęć

ęć

. Dlatego ocenianie ma zar

. Dlatego ocenianie ma zar

ó

ó

wno

wno

wa

wa

ż

ż

ne znaczenie dla poziomu pracy szko

ne znaczenie dla poziomu pracy szko

ł

ł

y, jak i

y, jak i

du

du

ż

ż

y wp

y wp

ł

ł

yw na rozw

yw na rozw

ó

ó

j zawodowych kompetencji

j zawodowych kompetencji

nauczyciela.

nauczyciela.

Szczeg

Szczeg

ó

ó

ł

ł

owe przepisy okre

owe przepisy okre

ś

ś

laj

laj

ą

ą

cele, formy i zakres

cele, formy i zakres

kontroli dzia

kontroli dzia

ł

ł

alno

alno

ś

ś

ci szk

ci szk

ó

ó

ł

ł

i nauczycieli oraz skal

i nauczycieli oraz skal

ę

ę

,

,

kryteria i spos

kryteria i spos

ó

ó

b ustalania oceny.

b ustalania oceny.

S

S

ą

ą

one zale

one zale

ż

ż

ne od polityki o

ne od polityki o

ś

ś

wiatowej pa

wiatowej pa

ń

ń

stwa,

stwa,

struktury organ

struktury organ

ó

ó

w nadzoru pedagogicznego oraz

w nadzoru pedagogicznego oraz

organizacji szk

organizacji szk

ó

ó

ł

ł

i plac

i plac

ó

ó

wek wychowawczych.

wek wychowawczych.

Funkcje oceny

Funkcje oceny

Wymienia si

Wymienia si

ę

ę

cztery

cztery

funkcje oceny

funkcje oceny

:

:

1.

1.

Funkcja informacyjna

Funkcja informacyjna

-

-

wi

wi

ąż

ąż

e si

e si

ę

ę

z konieczno

z konieczno

ś

ś

ci

ci

ą

ą

poznania, jaki jest stan realizacji zada

poznania, jaki jest stan realizacji zada

ń

ń

zawodowych

zawodowych

podj

podj

ę

ę

tych przez nauczyciela. Trudne jednak jest

tych przez nauczyciela. Trudne jednak jest

stwierdzenie, w jakim stopniu wiedza i umiej

stwierdzenie, w jakim stopniu wiedza i umiej

ę

ę

tno

tno

ś

ś

ci

ci

uczni

uczni

ó

ó

w s

w s

ą

ą

skutkiem dzia

skutkiem dzia

ł

ł

alno

alno

ś

ś

ci nauczyciela, a w jakim

ci nauczyciela, a w jakim

stopniu efektem innych czynnik

stopniu efektem innych czynnik

ó

ó

w wewn

w wewn

ę

ę

trznych i

trznych i

zewn

zewn

ę

ę

trznych, od nauczyciela niezale

trznych, od nauczyciela niezale

ż

ż

nych.

nych.

2.

2.

Funkcja stymuluj

Funkcja stymuluj

ą

ą

ca

ca

-

-

uwa

uwa

ż

ż

ana jest za najwa

ana jest za najwa

ż

ż

niejsz

niejsz

ą

ą

.

.

Przedmiotem jej s

Przedmiotem jej s

ą

ą

fakty, zjawiska i czynno

fakty, zjawiska i czynno

ś

ś

ci minione,

ci minione,

wykonane, jednak sens oceniania tkwi w powodzeniu zmian

wykonane, jednak sens oceniania tkwi w powodzeniu zmian

pozytywnych przysz

pozytywnych przysz

ł

ł

o

o

ś

ś

ci. Uznaje si

ci. Uznaje si

ę

ę

,

,

ż

ż

e wp

e wp

ł

ł

ywa ona na

ywa ona na

emocjonalny stosunek nauczyciela do wykonywanych

emocjonalny stosunek nauczyciela do wykonywanych

zada

zada

ń

ń

, na jego integracj

, na jego integracj

ę

ę

z zawodem i zespo

z zawodem i zespo

ł

ł

em

em

pedagogicznym.

pedagogicznym.

Funkcje oceny

Funkcje oceny

3.

3.

Funkcja korektywna

Funkcja korektywna

-

-

wynika z faktu,

wynika z faktu,

ż

ż

e

e

ma ona ujawnia

ma ona ujawnia

ć

ć

wyst

wyst

ę

ę

puj

puj

ą

ą

ce w pracy

ce w pracy

nauczyciela niedoci

nauczyciela niedoci

ą

ą

gni

gni

ę

ę

cia i braki. Ich

cia i braki. Ich

likwidacja b

likwidacja b

ę

ę

dzie tym bardziej skuteczna,

dzie tym bardziej skuteczna,

im pe

im pe

ł

ł

niej b

niej b

ę

ę

dzie wykorzystana aktywno

dzie wykorzystana aktywno

ść

ść

nauczyciela w diagnozowaniu.

nauczyciela w diagnozowaniu.

4.

4.

Funkcja rotacyjna

Funkcja rotacyjna

-

-

oznacza,

oznacza,

ż

ż

e powinna

e powinna

ona informowa

ona informowa

ć

ć

o przydatno

o przydatno

ś

ś

ci nauczyciela

ci nauczyciela

do zada

do zada

ń

ń

aktualnie wykonywanych i zada

aktualnie wykonywanych i zada

ń

ń

oczekuj

oczekuj

ą

ą

cych na podj

cych na podj

ę

ę

cie w najbli

cie w najbli

ż

ż

szej

szej

przysz

przysz

ł

ł

o

o

ś

ś

ci.

ci.

W toku takiej oceny zwierzchnicy uzyskuj

W toku takiej oceny zwierzchnicy uzyskuj

ą

ą

informacje, jakie inne

informacje, jakie inne

zadania mo

zadania mo

ż

ż

na powierzy

na powierzy

ć

ć

danemu nauczycielowi. Mo

danemu nauczycielowi. Mo

ż

ż

e to by

e to by

ć

ć

bardziej

bardziej

odpowiedzialne zadanie organizacyjne albo te

odpowiedzialne zadanie organizacyjne albo te

ż

ż

stanowisko

stanowisko

kierownicze. Mo

kierownicze. Mo

ż

ż

e to by

e to by

ć

ć

tak

tak

ż

ż

e

e

„

„

rotacja w d

rotacja w d

ó

ó

ł

ł

".

".

Jednym z najwa

Jednym z najwa

ż

ż

niejszych problem

niejszych problem

ó

ó

w pozostaje nadal trafne

w pozostaje nadal trafne

okre

okre

ś

ś

lenie przedmiotu oceny.

lenie przedmiotu oceny.

Polskie ustawodawstwo pozostawia do

Polskie ustawodawstwo pozostawia do

ść

ść

du

du

żą

żą

swobod

swobod

ę

ę

osobom pe

osobom pe

ł

ł

ni

ni

ą

ą

cym funkcje kierownicze. Podobnie jest w

cym funkcje kierownicze. Podobnie jest w

innych krajach. Wed

innych krajach. Wed

ł

ł

ug informacji UNESCO zebranych w

ug informacji UNESCO zebranych w

r

r

ó

ó

ż

ż

nych krajach najcz

nych krajach najcz

ęś

ęś

ciej przedmiotem oceny s

ciej przedmiotem oceny s

ą

ą

:

:

Kwalifikacje i do

Kwalifikacje i do

ś

ś

wiadczenie zawodowe nauczycieli;

wiadczenie zawodowe nauczycieli;

Spos

Spos

ó

ó

b przeprowadzenia lekcji (cz

b przeprowadzenia lekcji (cz

ęś

ęś

ci dydaktyczne);

ci dydaktyczne);

Znajomo

Znajomo

ść

ść

dzieci, zrozumienie dzieci;

dzieci, zrozumienie dzieci;

Stosowanie w

Stosowanie w

ł

ł

a

a

ś

ś

ciwych zasad oraz tre

ciwych zasad oraz tre

ś

ś

ci nauczania;

ci nauczania;

Umiej

Umiej

ę

ę

tno

tno

ś

ś

ci organizatorskie;

ci organizatorskie;

Dzia

Dzia

ł

ł

ania zmierzaj

ania zmierzaj

ą

ą

ce do w

ce do w

ł

ł

asnego samodoskonalenia si

asnego samodoskonalenia si

ę

ę

;

;

Praca pozaszkolna z dzie

Praca pozaszkolna z dzie

ć

ć

mi i m

mi i m

ł

ł

odzie

odzie

żą

żą

.

.

Rozporz

Rozporz

ą

ą

dzenie Ministerstwa Edukacji z 1996 roku

dzenie Ministerstwa Edukacji z 1996 roku

w sprawie zasad i trybu dokonywania oceny pracy

w sprawie zasad i trybu dokonywania oceny pracy

nauczyciela uwzgl

nauczyciela uwzgl

ę

ę

dnia nast

dnia nast

ę

ę

puj

puj

ą

ą

ce kryteria oceny pracy

ce kryteria oceny pracy

nauczyciela:

nauczyciela:

Wiedz

Wiedz

ę

ę

i umiej

i umiej

ę

ę

tno

tno

ś

ś

ci nauczyciela (poprawno

ci nauczyciela (poprawno

ść

ść

merytoryczna

merytoryczna

i metodyczna, kultura i poprawno

i metodyczna, kultura i poprawno

ść

ść

j

j

ę

ę

zyka, utrzymanie

zyka, utrzymanie

proporcji mi

proporcji mi

ę

ę

dzy dyscyplin

dzy dyscyplin

ą

ą

i inicjatyw

i inicjatyw

ą

ą

uczni

uczni

ó

ó

w);

w);

Zaanga

Zaanga

ż

ż

owanie zawodowe nauczyciela (uczestnictwo w

owanie zawodowe nauczyciela (uczestnictwo w

pozaszkolnej dzia

pozaszkolnej dzia

ł

ł

alno

alno

ś

ś

ci szko

ci szko

ł

ł

y, udzia

y, udzia

ł

ł

w pracach zespo

w pracach zespo

ł

ł

ó

ó

w

w

nauczycielskich, opracowywanie tre

nauczycielskich, opracowywanie tre

ś

ś

ci programowych i

ci programowych i

dydaktycznych, zainteresowanie uczniem i jego

dydaktycznych, zainteresowanie uczniem i jego

ś

ś

rodowiskiem,

rodowiskiem,

nawi

nawi

ą

ą

zywanie wsp

zywanie wsp

ó

ó

ł

ł

pracy z rodzicami);

pracy z rodzicami);

Aktywno

Aktywno

ść

ść

nauczyciela w doskonaleniu zawodowym;

nauczyciela w doskonaleniu zawodowym;

Osi

Osi

ą

ą

gni

gni

ę

ę

cia jego uczni

cia jego uczni

ó

ó

w;

w;

Przestrzeganie porz

Przestrzeganie porz

ą

ą

dku pracy ( punktualno

dku pracy ( punktualno

ść

ść

, pe

, pe

ł

ł

ne

ne

wykorzystanie czasu lekcji, w

wykorzystanie czasu lekcji, w

ł

ł

a

a

ś

ś

ciwe prowadzenie

ciwe prowadzenie

dokumentacji );

dokumentacji );

Po co w

Po co w

ł

ł

a

a

ś

ś

ciwie jest ocena?

ciwie jest ocena?

Komu ona jest tak naprawd

Komu ona jest tak naprawd

ę

ę

potrzebna?

potrzebna?

Ocena nauczyciela potrzebna jest:

Ocena nauczyciela potrzebna jest:

Uczniom, kt

Uczniom, kt

ó

ó

rzy chc

rzy chc

ą

ą

, by uczy

, by uczy

ł

ł

ich dobry

ich dobry

nauczyciel;

nauczyciel;

Innym nauczycielom, kt

Innym nauczycielom, kt

ó

ó

rzy chc

rzy chc

ą

ą

pracowa

pracowa

ć

ć

w

w

gronie dobrych, wspania

gronie dobrych, wspania

ł

ł

ych pedagog

ych pedagog

ó

ó

w;

w;

Rodzicom, kt

Rodzicom, kt

ó

ó

rym zale

rym zale

ż

ż

y na dobrym poziomie nauki

y na dobrym poziomie nauki

szkolnej swoich dzieci;

szkolnej swoich dzieci;

Dyrekcji szko

Dyrekcji szko

ł

ł

y i nadzorowi pedagogicznemu;

y i nadzorowi pedagogicznemu;

Najbardziej za

Najbardziej za

ś

ś

samemu nauczycielowi, gdy

samemu nauczycielowi, gdy

ż

ż

ocena

ocena

w znacz

w znacz

ą

ą

cy spos

cy spos

ó

ó

b wp

b wp

ł

ł

ywa na jego emocjonalny

ywa na jego emocjonalny

stosunek do pracy i wykonywanych dzia

stosunek do pracy i wykonywanych dzia

ł

ł

a

a

ń

ń

.

.

Samoocena

Samoocena

Nauczyciel, tak cz

Nauczyciel, tak cz

ę

ę

sto w praktyce oceniaj

sto w praktyce oceniaj

ą

ą

cy swoich uczni

cy swoich uczni

ó

ó

w,

w,

powinien umiej

powinien umiej

ę

ę

tno

tno

ść

ść

oceniania uczni

oceniania uczni

ó

ó

w, a tak

w, a tak

ż

ż

e samego siebie,

e samego siebie,

opanowa

opanowa

ć

ć

w spos

w spos

ó

ó

b wyj

b wyj

ą

ą

tkowo trafny i sprawny. Cz

tkowo trafny i sprawny. Cz

ł

ł

owiek mo

owiek mo

ż

ż

e

e

rozwija

rozwija

ć

ć

si

si

ę

ę

naprawd

naprawd

ę

ę

tylko w

tylko w

ó

ó

wczas, gdy przyjmie odpowiedzialno

wczas, gdy przyjmie odpowiedzialno

ść

ść

za samego siebie. W konsekwencji tego, aktualnie w wielu

za samego siebie. W konsekwencji tego, aktualnie w wielu

propozycjach edukacyjnych, tak olbrzymi akcent po

propozycjach edukacyjnych, tak olbrzymi akcent po

ł

ł

o

o

ż

ż

ono na

ono na

autoedukacj

autoedukacj

ę

ę

, autokontrol

, autokontrol

ę

ę

czy samoocen

czy samoocen

ę

ę

. Dotyczy to tak

. Dotyczy to tak

ż

ż

e

e

nauczycieli. Czym zatem jest samoocena?

nauczycieli. Czym zatem jest samoocena?

Samoocena

Samoocena

-

-

jak uwa

jak uwa

ż

ż

a Krzysztof

a Krzysztof

Mudy

Mudy

ń

ń

, jest to postawa wobec

, jest to postawa wobec

samego siebie, zw

samego siebie, zw

ł

ł

aszcza wobec w

aszcza wobec w

ł

ł

asnych mo

asnych mo

ż

ż

liwo

liwo

ś

ś

ci oraz w

ci oraz w

ł

ł

asnych

asnych

cech warto

cech warto

ś

ś

ciowych spo

ciowych spo

ł

ł

ecznie. W zale

ecznie. W zale

ż

ż

no

no

ś

ś

ci od subiektywnej oceny

ci od subiektywnej oceny

i emocjonalnego stosunku do w

i emocjonalnego stosunku do w

ł

ł

asnych cech, samoocena jest

asnych cech, samoocena jest

pozytywna lub negatywna. Tego rodzaju bilans emocjonalny okre

pozytywna lub negatywna. Tego rodzaju bilans emocjonalny okre

ś

ś

la

la

si

si

ę

ę

jako poziom samooceny, rozumiany najcz

jako poziom samooceny, rozumiany najcz

ęś

ęś

ciej jako emocjonalny

ciej jako emocjonalny

aspekt postawy wobec siebie. Natomiast poznawczy aspekt

aspekt postawy wobec siebie. Natomiast poznawczy aspekt

samooceny okre

samooceny okre

ś

ś

la si

la si

ę

ę

jako

jako

„

„

poj

poj

ę

ę

cie samego siebie

cie samego siebie

”

”

(

(

self

self

-

-

concept

concept

).

).

Termin

Termin

„

„

negatywna samoocena" dobrze koresponduje

negatywna samoocena" dobrze koresponduje

z bardziej tradycyjnym okre

z bardziej tradycyjnym okre

ś

ś

leniem

leniem

„

„

poczucie ni

poczucie ni

ż

ż

szo

szo

ś

ś

ci",

ci",

a termin

a termin

„

„

pozytywna samoocena" ma w j

pozytywna samoocena" ma w j

ę

ę

zyku

zyku

potocznym bliski odpowiednik w okre

potocznym bliski odpowiednik w okre

ś

ś

leniu

leniu

„

„

pewno

pewno

ść

ść

siebie".

siebie".

Poziom samooceny jest wypadkow

Poziom samooceny jest wypadkow

ą

ą

dw

dw

ó

ó

ch

ch

czynnik

czynnik

ó

ó

w:

w:

dotychczasowych rezultat

dotychczasowych rezultat

ó

ó

w (powodzenie

w (powodzenie

lub niepowodzenie) w podejmowanych

lub niepowodzenie) w podejmowanych

dzia

dzia

ł

ł

aniach;

aniach;

pewnych standard

pewnych standard

ó

ó

w poznawczych,

w poznawczych,

spe

spe

ł

ł

niaj

niaj

ą

ą

cych rol

cych rol

ę

ę

uk

uk

ł

ł

adu odniesienia w

adu odniesienia w

postaci idea

postaci idea

ł

ł

ó

ó

w, wzorc

w, wzorc

ó

ó

w osobowych i

w osobowych i

oczekiwa

oczekiwa

ń

ń

innych os

innych os

ó

ó

b.

b.

Jedn

Jedn

ą

ą

z cech samooceny jest jej adekwatno

z cech samooceny jest jej adekwatno

ść

ść

, tj. stopie

, tj. stopie

ń

ń

zgodno

zgodno

ś

ś

ci mi

ci mi

ę

ę

dzy poznawczym aspektem tej postawy, a

dzy poznawczym aspektem tej postawy, a

stanem faktycznym, czyli relacjach mi

stanem faktycznym, czyli relacjach mi

ę

ę

dzy cechami,

dzy cechami,

kt

kt

ó

ó

re jednostka ma rzeczywi

re jednostka ma rzeczywi

ś

ś

cie, a cechami, jakie jest

cie, a cechami, jakie jest

sk

sk

ł

ł

onna sobie przypisa

onna sobie przypisa

ć

ć

.

.

Inn

Inn

ą

ą

cech

cech

ą

ą

samooceny jest sp

samooceny jest sp

ó

ó

jno

jno

ść

ść

czyli stopie

czyli stopie

ń

ń

wewn

wewn

ę

ę

trznej

trznej

zgodno

zgodno

ś

ś

ci mi

ci mi

ę

ę

dzy ocenami w

dzy ocenami w

ł

ł

asnych mo

asnych mo

ż

ż

liwo

liwo

ś

ś

ci w r

ci w r

ó

ó

ż

ż

nych sytuacjach

nych sytuacjach

lub rodzajach dzia

lub rodzajach dzia

ł

ł

alno

alno

ś

ś

ci. Idealnie sp

ci. Idealnie sp

ó

ó

jn

jn

ą

ą

samoocen

samoocen

ę

ę

mia

mia

ł

ł

aby

aby

jednostka, kt

jednostka, kt

ó

ó

ra we wszystkich rodzajach dzia

ra we wszystkich rodzajach dzia

ł

ł

alno

alno

ś

ś

ci jednakowo

ci jednakowo

ocenia swoje mo

ocenia swoje mo

ż

ż

liwo

liwo

ś

ś

ci oraz w takim samym stopniu akceptuje

ci oraz w takim samym stopniu akceptuje

dostrzegane u siebie cechy.

dostrzegane u siebie cechy.

Samoocena nauczyciela i

Samoocena nauczyciela i

łą

łą

cz

cz

ą

ą

ca si

ca si

ę

ę

z ni

z ni

ą

ą

samokontrola i

samokontrola i

samokorekta

samokorekta

jest zasadniczym mechanizmem reguluj

jest zasadniczym mechanizmem reguluj

ą

ą

cym wzajemne

cym wzajemne

stosunki mi

stosunki mi

ę

ę

dzyludzkie w szkole. Jest wa

dzyludzkie w szkole. Jest wa

ż

ż

nym sk

nym sk

ł

ł

adnikiem

adnikiem

nowocze

nowocze

ś

ś

nie rozumianego procesu oceniania. Samoocena jest

nie rozumianego procesu oceniania. Samoocena jest

swoistym wgl

swoistym wgl

ą

ą

dem w samego siebie, w swoje predyspozycje,

dem w samego siebie, w swoje predyspozycje,

mo

mo

ż

ż

liwo

liwo

ś

ś

ci, umiej

ci, umiej

ę

ę

tno

tno

ś

ś

ci, postawy i przekonania. Pozwalanie na

ci, postawy i przekonania. Pozwalanie na

samoocen

samoocen

ę

ę

nauczycielom jest dowodem du

nauczycielom jest dowodem du

ż

ż

ego zaufania. Jest

ego zaufania. Jest

dawaniem im du

dawaniem im du

ż

ż

ej samodzielno

ej samodzielno

ś

ś

ci, obdarzaniem odpowiedzialno

ci, obdarzaniem odpowiedzialno

ś

ś

ci

ci

ą

ą

.

.

Odpowiedzialno

Odpowiedzialno

ść

ść

jest w tym zawodzie najwa

jest w tym zawodzie najwa

ż

ż

niejsza. Nie mo

niejsza. Nie mo

ż

ż

e by

e by

ć

ć

mowy o faktycznym wychowaniu bez odpowiedzialno

mowy o faktycznym wychowaniu bez odpowiedzialno

ś

ś

ci.

ci.

Samoocena w pracy nauczyciela

Samoocena w pracy nauczyciela

wymaga przede wszystkim:

wymaga przede wszystkim:

analizowania swoich ocen i dzia

analizowania swoich ocen i dzia

ł

ł

a

a

ń

ń

;

;

umiej

umiej

ę

ę

tno

tno

ś

ś

ci por

ci por

ó

ó

wnywania i stosowania kryteri

wnywania i stosowania kryteri

ó

ó

w ocen;

w ocen;

refleksyjnego i krytycznego podej

refleksyjnego i krytycznego podej

ś

ś

cia do dzia

cia do dzia

ł

ł

a

a

ń

ń

i samego siebie;

i samego siebie;

samopoznania jako samodzielnego zdobywania i gromadzenia wiedzy

samopoznania jako samodzielnego zdobywania i gromadzenia wiedzy

o

o

sobie i swoim rozwoju;

sobie i swoim rozwoju;

warto

warto

ś

ś

ciowania dzia

ciowania dzia

ł

ł

a

a

ń

ń

i ich wynik

i ich wynik

ó

ó

w oraz w

w oraz w

ł

ł

asnych cech;

asnych cech;

formu

formu

ł

ł

owania oceny, czyli trafnych i w

owania oceny, czyli trafnych i w

ł

ł

a

a

ś

ś

ciwych zda

ciwych zda

ń

ń

oceniaj

oceniaj

ą

ą

cych o

cych o

stopniu zgodno

stopniu zgodno

ś

ś

ci mi

ci mi

ę

ę

dzy przebiegiem i wynikami pracy, a jej za

dzy przebiegiem i wynikami pracy, a jej za

ł

ł

o

o

ż

ż

onym

onym

modelem.

modelem.

Taka analiza mo

Taka analiza mo

ż

ż

e znacznie dowarto

e znacznie dowarto

ś

ś

ciowa

ciowa

ć

ć

nauczyciela, a usprawniona

nauczyciela, a usprawniona

autorefleksja mo

autorefleksja mo

ż

ż

e tylko pozytywnie owocowa

e tylko pozytywnie owocowa

ć

ć

w jego stosunkach z

w jego stosunkach z

uczniami. Wa

uczniami. Wa

ż

ż

ne jest r

ne jest r

ó

ó

wnie

wnie

ż

ż

ustawiczne uczenie si

ustawiczne uczenie si

ę

ę

nauczyciela i jego

nauczyciela i jego

rozw

rozw

ó

ó

j zawodowy. Samoocena powinna sprzyja

j zawodowy. Samoocena powinna sprzyja

ć

ć

samodzielnemu

samodzielnemu

projektowaniu zmian oraz poszukiwa

projektowaniu zmian oraz poszukiwa

ń

ń

nowych, lepszych rozwi

nowych, lepszych rozwi

ą

ą

za

za

ń

ń

dydaktycznych i wychowawczych. To za

dydaktycznych i wychowawczych. To za

ś

ś

powinno pom

powinno pom

ó

ó

c w

c w

podejmowaniu realizacji konkretnych innowacji edukacyjnych

podejmowaniu realizacji konkretnych innowacji edukacyjnych

do

do

ś

ś

wiadczonemu nauczycielowi.

wiadczonemu nauczycielowi.

Wed

Wed

ł

ł

ug najnowszych strategii edukacyjnych samoocena pracy

ug najnowszych strategii edukacyjnych samoocena pracy

nauczyciela, pojmowana jako autorefleksja nad w

nauczyciela, pojmowana jako autorefleksja nad w

ł

ł

asn

asn

ą

ą

prac

prac

ą

ą

,

,

polega na pos

polega na pos

ł

ł

ugiwaniu si

ugiwaniu si

ę

ę

dwiema podstawowymi technikami:

dwiema podstawowymi technikami:

ankietowaniu uczni

ankietowaniu uczni

ó

ó

w, prowadzeniu z

w, prowadzeniu z

nimi wywiad

nimi wywiad

ó

ó

w w zwi

w w zwi

ą

ą

zku z

zku z

trudno

trudno

ś

ś

ciami lub sukcesami w uczeniu

ciami lub sukcesami w uczeniu

si

si

ę

ę

przedmiotu prowadzonego przez

przedmiotu prowadzonego przez

danego nauczyciela;

danego nauczyciela;

na niemal codziennym sprawdzaniu,

na niemal codziennym sprawdzaniu,

czy dzia

czy dzia

ł

ł

ania edukacyjne trafiaj

ania edukacyjne trafiaj

ą

ą

do

do

uczni

uczni

ó

ó

w.

w.

Samoocena mocno mobilizuje do refleksji i analitycznego podej

Samoocena mocno mobilizuje do refleksji i analitycznego podej

ś

ś

cia do

cia do

swoich decyzji i dzia

swoich decyzji i dzia

ł

ł

a

a

ń

ń

. Ka

. Ka

ż

ż

dy nauczyciel chce by

dy nauczyciel chce by

ć

ć

zadowolonym ze

zadowolonym ze

swojej pracy, chce odczuwa

swojej pracy, chce odczuwa

ć

ć

satysfakcje z dobrze wykonanej pracy.

satysfakcje z dobrze wykonanej pracy.

Trudno to osi

Trudno to osi

ą

ą

gn

gn

ąć

ąć

bez pog

bez pog

łę

łę

bionej refleksji pedagogicznej. W procesie

bionej refleksji pedagogicznej. W procesie

samooceny pracy wyst

samooceny pracy wyst

ę

ę

puj

puj

ą

ą

dwie fazy:

dwie fazy:

faza ci

faza ci

ą

ą

g

g

ł

ł

ego obserwowania realizacji

ego obserwowania realizacji

zamierzenia pedagogicznego i ewentualnej

zamierzenia pedagogicznego i ewentualnej

korekty, modyfikacji lub wzbogacania,

korekty, modyfikacji lub wzbogacania,

rozbudowania sposob

rozbudowania sposob

ó

ó

w realizacji w trakcie

w realizacji w trakcie

pracy;

pracy;

faza dokonywania oceny ko

faza dokonywania oceny ko

ń

ń

cowej, czyli

cowej, czyli

diagnozy po zrealizowaniu zamierzenia

diagnozy po zrealizowaniu zamierzenia

pedagogicznego, kiedy ocena dotyczy

pedagogicznego, kiedy ocena dotyczy

osi

osi

ą

ą

gni

gni

ę

ę

tych efekt

tych efekt

ó

ó

w w por

w w por

ó

ó

wnaniu do

wnaniu do

efekt

efekt

ó

ó

w zak

w zak

ł

ł

adanych.

adanych.

Ryszard Wi

Ryszard Wi

ę

ę

ckowski proponuje nast

ckowski proponuje nast

ę

ę

puj

puj

ą

ą

ce wska

ce wska

ź

ź

niki,

niki,

kt

kt

ó

ó

re mog

re mog

ą

ą

by

by

ć

ć

wykorzystane w do samooceny pracy

wykorzystane w do samooceny pracy

nauczyciela, a tak

nauczyciela, a tak

ż

ż

e do warto

e do warto

ś

ś

ciowania zewn

ciowania zewn

ę

ę

trznego:

trznego:

Poprawna interpretacja programu oznacza umiej

Poprawna interpretacja programu oznacza umiej

ę

ę

tno

tno

ść

ść

„

„

wydobywania

wydobywania

”

”

z programu element

z programu element

ó

ó

w podstawowych dla

w podstawowych dla

okre

okre

ś

ś

lonego kierunku kszta

lonego kierunku kszta

ł

ł

cenia niezb

cenia niezb

ę

ę

dnych dla rozwijania

dnych dla rozwijania

oczekiwa

oczekiwa

ń

ń

poznawczych dzieci

poznawczych dzieci

Zgodno

Zgodno

ść

ść

tematu ze szczeg

tematu ze szczeg

ó

ó

ł

ł

owym przebiegiem zaj

owym przebiegiem zaj

ęć

ęć

Wykorzystanie

Wykorzystanie

ś

ś

rodk

rodk

ó

ó

w dydaktycznych

w dydaktycznych

Organizacja nauki domowej

Organizacja nauki domowej

Tre

Tre

ść

ść

i forma pyta

i forma pyta

ń

ń

oraz j

oraz j

ę

ę

zyk nauczyciela

zyk nauczyciela

Organizacja sytuacji koncentruj

Organizacja sytuacji koncentruj

ą

ą

cej uwag

cej uwag

ę

ę

uczni

uczni

ó

ó

w

w

Warto

Warto

ś

ś

ciowanie aktywno

ciowanie aktywno

ś

ś

ci edukacyjnej dziecka

ci edukacyjnej dziecka

Organizacja dnia pracy i wielokierunkowej aktywno

Organizacja dnia pracy i wielokierunkowej aktywno

ś

ś

ci dziecka

ci dziecka

Og

Og

ó

ó

lne wra

lne wra

ż

ż

enie

enie

Jedn

Jedn

ą

ą

z propozycji pomocnych nauczycielowi w

z propozycji pomocnych nauczycielowi w

dokonywaniu samooceny jest arkusz

dokonywaniu samooceny jest arkusz

samooceny autorstwa El

samooceny autorstwa El

ż

ż

biety

biety

Misiornej

Misiornej

i Stefanii

i Stefanii

Misiarek

Misiarek

.

.

Sytuacja w mojej klasie (co potrafi

Sytuacja w mojej klasie (co potrafi

ą

ą

moi uczniowie, co sprawia im

moi uczniowie, co sprawia im

zadowolenie, rado

zadowolenie, rado

ść

ść

, satysfakcj

, satysfakcj

ę

ę

, z czego s

, z czego s

ą

ą

dumni, ich problemy,

dumni, ich problemy,

trudno

trudno

ś

ś

ci, stosunek do szko

ci, stosunek do szko

ł

ł

y, motywacja do pracy,

y, motywacja do pracy,

zainteresowania).

zainteresowania).

Sukcesy moich uczni

Sukcesy moich uczni

ó

ó

w poza klas

w poza klas

ą

ą

(na terenie szko

(na terenie szko

ł

ł

y,

y,

ś

ś

rodowiska).

rodowiska).

Prowadzone przeze mnie formy zaj

Prowadzone przeze mnie formy zaj

ęć

ęć

z dzie

z dzie

ć

ć

mi poza obowi

mi poza obowi

ą

ą

zuj

zuj

ą

ą

cym

cym

programem edukacyjnym.

programem edukacyjnym.

Dzia

Dzia

ł

ł

alno

alno

ść

ść

otwarta mojej klasy.

otwarta mojej klasy.

Moje doskonalenie zawodowe (udzia

Moje doskonalenie zawodowe (udzia

ł

ł

w zorganizowanych formach

w zorganizowanych formach

kszta

kszta

ł

ł

cenia, propozycje zmian, inicjatyw edukacyjnych, propozycje

cenia, propozycje zmian, inicjatyw edukacyjnych, propozycje

wzbogacania warsztatu pracy)

wzbogacania warsztatu pracy)

Autoedukacja: jak pracuj

Autoedukacja: jak pracuj

ę

ę

„

„

z samym sob

z samym sob

ą

ą

”

”

, z czego jestem

, z czego jestem

zadowolona, co chcia

zadowolona, co chcia

ł

ł

abym zmieni

abym zmieni

ć

ć

w swojej pracy, z jakiej literatury

w swojej pracy, z jakiej literatury

psychopedagogicznej i metodycznej korzystam w swojej pracy?

psychopedagogicznej i metodycznej korzystam w swojej pracy?

Charakterystyka mojego warsztatu pracy, jego ocena, co zmieni

Charakterystyka mojego warsztatu pracy, jego ocena, co zmieni

ł

ł

am

am

w swojej pracy, podj

w swojej pracy, podj

ę

ę

te pr

te pr

ó

ó

by modernizacji, wprowadzone przeze

by modernizacji, wprowadzone przeze

mnie innowacje, z czego chcia

mnie innowacje, z czego chcia

ł

ł

abym zrezygnowa

abym zrezygnowa

ć

ć

?

?

Kontakty nauczyciela z rodzicami uczni

Kontakty nauczyciela z rodzicami uczni

ó

ó

w, kt

w, kt

ó

ó

rych ucz

rych ucz

ę

ę

, formy

, formy

wsp

wsp

ó

ó

ł

ł

dzia

dzia

ł

ł

ania.

ania.

Charakterystyka mojej klasy jako grupy spo

Charakterystyka mojej klasy jako grupy spo

ł

ł

ecznej, ocena wydarze

ecznej, ocena wydarze

ń

ń

klasowych, pr

klasowych, pr

ó

ó

ba oceny klimatu i

ba oceny klimatu i

ż

ż

ycia w klasie, konflikty i sposoby

ycia w klasie, konflikty i sposoby

ich rozwi

ich rozwi

ą

ą

zywania, atrakcyjno

zywania, atrakcyjno

ść

ść

i u

i u

ż

ż

yteczno

yteczno

ść

ść

ż

ż

ycia klasowego dla

ycia klasowego dla

uczni

uczni

ó

ó

w, rodzic

w, rodzic

ó

ó

w, dla mnie jako wychowawcy, stosunki panuj

w, dla mnie jako wychowawcy, stosunki panuj

ą

ą

ce w

ce w

klasie, samopoczucie dziecka w grupie r

klasie, samopoczucie dziecka w grupie r

ó

ó

wie

wie

ś

ś

niczej, inne moje

niczej, inne moje

osi

osi

ą

ą

gni

gni

ę

ę

cia w pracy, w szkole, w

cia w pracy, w szkole, w

ś

ś

rodowisku.

rodowisku.

Na jakie napotykam trudno

Na jakie napotykam trudno

ś

ś

ci? Pr

ci? Pr

ó

ó

ba zmiany sytuacji, moje

ba zmiany sytuacji, moje

w

w

ą

ą

tpliwo

tpliwo

ś

ś

ci, sugestie, propozycje.

ci, sugestie, propozycje.

Moje zamierzenia na przysz

Moje zamierzenia na przysz

ł

ł

o

o

ść

ść

jako nauczyciela

jako nauczyciela

–

–

wychowawcy.

wychowawcy.

Ka

Ka

ż

ż

dy cz

dy cz

ł

ł

owiek jest

owiek jest

ś

ś

wiadom niekt

wiadom niekt

ó

ó

rych zachowa

rych zachowa

ń

ń

, ale s

, ale s

ą

ą

te

te

ż

ż

i takie, kt

i takie, kt

ó

ó

rych sobie nie u

rych sobie nie u

ś

ś

wiadamia. Ukrywanie informacji

wiadamia. Ukrywanie informacji

o sobie oraz przed sob

o sobie oraz przed sob

ą

ą

i reszt

i reszt

ą

ą

ś

ś

wiata zabiera czas i energi

wiata zabiera czas i energi

ę

ę

,

,

zmniejszaj

zmniejszaj

ą

ą

c jednocze

c jednocze

ś

ś

nie szans

nie szans

ę

ę

skutecznego

skutecznego

porozumiewania si

porozumiewania si

ę

ę

. Zacie

. Zacie

ś

ś

nienie i pog

nienie i pog

łę

łę

bianie kontakt

bianie kontakt

ó

ó

w

w

z lud

z lud

ź

ź

mi (w tym

mi (w tym

-

-

z uczniami) to powi

z uczniami) to powi

ę

ę

kszanie obszar

kszanie obszar

ó

ó

w

w

otwartych i dost

otwartych i dost

ę

ę

pnych zrozumieniu, a zmniejszanie ukrytych

pnych zrozumieniu, a zmniejszanie ukrytych

i nieznanych. Jest to mo

i nieznanych. Jest to mo

ż

ż

liwe dzi

liwe dzi

ę

ę

ki umiej

ki umiej

ę

ę

tno

tno

ś

ś

ci dokonywania

ci dokonywania

samooceny, doskonalenia kompetencji w r

samooceny, doskonalenia kompetencji w r

ó

ó

ż

ż

nych obszarach.

nych obszarach.

Nale

Nale

ż

ż

y jednak wspomnie

y jednak wspomnie

ć

ć

,

,

ż

ż

e samoocena b

e samoocena b

ę

ę

dzie mia

dzie mia

ł

ł

a sens

a sens

jedynie wtedy, je

jedynie wtedy, je

ś

ś

li b

li b

ę

ę

dzie budzi

dzie budzi

ł

ł

a refleksje, je

a refleksje, je

ś

ś

li b

li b

ę

ę

dzie

dzie

s

s

ł

ł

u

u

ż

ż

y

y

ł

ł

a projektowaniu dalszych zmian, dalszej pracy nad sob

a projektowaniu dalszych zmian, dalszej pracy nad sob

ą

ą

,

,

a wi

a wi

ę

ę

c sprzyja

c sprzyja

ć

ć

b

b

ę

ę

dzie szeroko poj

dzie szeroko poj

ę

ę

temu rozwojowi.

temu rozwojowi.