SEBASTIAN MIERNICKI

PAN SAMOCHODZIK I...

TWIERDZA BOYEN

OFICYNA WYDAWNICZA WARMIA

WSTĘP

Wiał silny wiatr niosący od strony jeziora Mamry charakterystyczny zapach wody i

ryb. Dwóch oficerów niemieckich stało na brzegu z rękoma głęboko wciśniętymi w kieszenie

płaszczy. Patrzyli w szarą toń, a rozmawiając nie wychylali twarzy spomiędzy postawionych

kołnierzy.

- Znaleźli minę - powiedział jeden z nich.

- Ciekawe, kto nas widział? - zapytał drugi.

Obaj czuli to samo. Bali się, strach przed przesłuchaniami ściskał im serca. Wiedzieli,

że ciężko im będzie wytłumaczyć, dlaczego trzymali bombę. Co gorsza, ktoś mógł już

wykopać dokumenty “Walkirii”. W miejscu, gdzie je ukryli, skrzyni już nie było.

W oknie domu znajdującego się nad brzegiem Mamr na dwóch młodych oficerów

patrzyli generał Eduard Wagner, główny kwatermistrz Sztabu Generalnego oraz generał Erich

Fellgiebel, dowódca łączności Niemieckich Wojsk Lądowych.

- Jak myślisz, Herward i Kuhn przestraszyli się i zdradzą nas? - zapytał Wagner.

Zaciągnął się grubym cygarem. Wielki kłąb dymu wydobywający się z ust Wagnera

przypominał Fellgieblowi nastrój sauny. To właśnie tam, w piwnicy tego domu spotykała się

grupa oficerów chcących obalić Hitlera. Tam omawiali wszystkie plany i tam stwierdzili, że

wykorzystają projekt operacji “Walkiria”, czyli akcji wojsk niemieckich na wypadek

powstania w Niemczech. We wszystkich naradach uczestniczyli Herward i Kuhn. Wiedzieli

wszystko i ich zdrada mogła mieć katastrofalne skutki dla przebiegu zamachu.

- Wiesz, jakie metody stosuje gestapo - odpowiedział Fellgiebel. - Obaj są dzielni,

ukryli bomby i dokumenty, ale widocznie nie dość skutecznie. Ten fanatyk wykopał ładunek.

- Trzeba coś z nim zrobić - powiedział Wagner.

- Masz pomysł? - zapytał Fellgicbel.

- Mam... - mruknął Wagner, a w jego szarych oczach pojawiły się dziwne błyski.

Młody oficer w pośpiechu ukrywał metalową kopertę kurierską. Na szczęście cienki

pakunek łatwo wszedł pomiędzy stare pruskie cegły. Już telefonował do swego kuzyna

Nikolasa, adiutanta samego Hitlera. Powiedział mu o planach oficerów Wehrmachtu, którzy

chcą zabić Fuhrera.

Czterech mężczyzn już od kilku godzin było w drodze. Minęli Giżycko i podążali na

południe, do Orzysza. Pamiętali ostatnie słowa dowódcy.

- Powiem krótko. Razem skakaliśmy nad kanałem Alberta, na Kretę, na Leros - mówił

kapitan Stern. - Teraz musicie mi zaufać. Macie pełne poparcie oficerów sztabowych. Choć to

sprawa tych z wojsk lądowych, a nie Luftwaffe, to ten człowiek musi zniknąć bez śladu.

W Orzyszu czekano na nich. Z przypoligonowego magazynu wzięli motocykl i nie

uzbrojony wóz pancerny “Puma”. Motocykl miał numery rejestracyjne żandarmerii, której

patrole często jeździły po całych Mazurach. “Puma” została w Orzyszu jeszcze po tym, jak

była prezentowana Hitlerowi. Przez kilka miesięcy była testowana na polach i w lasach w

okolicach Orzysza. Stroje żandarmów i czołgistów mieli schowane w bagażniku samochodu.

Przebrali się w nie w lesie przy jeziorze Stoczek. Zaraz potem szybko ruszyli w stronę

Giżycka.

Po dwóch godzinach “Pumę” ukryli w lesie koło Sterławek Wielkich, a motocykl

stanął we wsi.

Oficer siedział na tylnym siedzeniu. Nerwowo spoglądał na zegarek. Cały czas

ponaglał kierowcę. Zapadał zmrok i droga była ledwo widoczna w świetle przyciemnionych

reflektorów kubelwagena. Nagle minął ich motocykl z dwójką żandarmów. W koszu siedział

żołnierz obsługujący karabin maszynowy i radiostację umieszczoną na tylnym siedzeniu

motocykla. Kierowca machał lizakiem wskazując pobocze.

- Ciągle się czepiają - mruknął szofer.

Żandarm zwinął rękawiczki za skórzany pas, zdjął okulary motocyklowe i zsunął je na

szyję. W mroku lekko błyskała blacha żandarma.

- Dokumenty proszę - powiedział tonem osoby nie znoszącej sprzeciwu.

Uważnie obejrzał wszystkie papiery, porównał zdjęcia z twarzami, szczególnie

uważnie przyglądając się twarzy oficera na tylnym siedzeniu. Na widok dystynkcji oficerskich

zasalutował. Zrobił to jednak jakby od niechcenia. Żołnierze frontowi nie przepadali za

ludźmi z kontrwywiadu formacji SS.

- Niech pan przestanie świecić mi latarką po oczach, sierżancie - prawie krzyknął

oficer. - Czy wysłał was jako eskortę mój kuzyn z Gierłoży?

Żandarm wykonał wieloznaczny ruch ręką i wsiadł na motocykl. Jego kolega zaczai

coś mówić do mikrofonu. Motocykl ruszył w stronę Kętrzyna, a kubelwagen jechał tuż za

nim. Tak przejechali przez las. Niepostrzeżenie za nimi zjawił się wóz pancerny “Puma”.

Żandarmi nagle przyśpieszyli, a “Puma” uderzyła w tył auta Belowa. Kierowca nie

opanował samochodu, światła zatańczyły w mroku na drodze i pojazd stoczył się z szosy w

stronę niewielkiego jeziorka. Siłą rozpędu wjechał do wody po sam dach.

Kierowca “Pumy” postawił na burcie pojazdu przenośny reflektor i zaświecił w wodę.

- Zrobiliśmy swoje - powiedział kierowca.

- Poczekaj chwilę, musimy mieć pewność - rzekł jego kolega schylając się po coś

leżącego na podłodze.

Obaj nie wiedzieli, że ich ofiara zostawiła ostatnią wiadomość dla tych, którzy

chcieliby dotrzeć do dokumentów spiskowców.

ROZDZIAŁ PIERWSZY

WRESZCIE URLOP • PRZEKLEŃSTWO TELEFONÓW

KOMÓRKOWYCH • SAMOCHÓD I DWA SZKIELETY •

TAJEMNICZY SZYFR • KIM BYŁ F. BELOW? • INTRYGUJĄCY

GBUR • CO TO JEST “WALKIRIA” • WIZYTA U KOMANDOSÓW •

MÓJ EKWIPUNEK • BITWA POD MŁAWĄ • POLSKA LINIA

MAGINOTA • SKĄD TYLE WIEM O BUDOWIE BUNKRÓW? •

PASAŻERKA BATURY • PIES Z POCIĄGU

Wreszcie dostałem upragniony urlop. Z Czesiem i Piotrkiem umówiliśmy się w Rynie,

skąd mieliśmy wyruszyć na wspólne wielkie żeglowanie. Chcieliśmy kanałami przepłynąć do

jeziora Jagodne, a potem na północ przez wody Niegocina do Giżycka i Węgorzewa.

Chłopaków znałem jeszcze z czasów, gdy razem służyliśmy w “czerwonych beretach”. Co

jakiś czas udawało nam się wyrwać na kilka dni na jeziora. Razem przeżyliśmy wiele

przygód. Nie mogłem się już doczekać spotkania z nimi Zacząłem pakować swoje rzeczy do

worka żeglarskiego, gdy zadzwonił telefon komórkowy.

- Jeszcze jesteś w Warszawie? - pytał pan Tomasz.

Czułem, że jeśli nie skłamię, to mogę się pożegnać z wypoczynkiem. Mój szef,

wzorem innych dyrektorów, wyczuł wahanie podwładnego.

- Dobrze, że jeszcze nie wyjechałeś. Wpadnij do mnie. Obiecuję, że chodzi o

drobnostkę - przekonywał.

- Będę za godzinę - odpowiedziałem zrezygnowany.

Zaparkowałem Rosynanta przed Ministerstwem Kultury i Sztuki. Na korytarzach

panował typowy dla miesięcy urlopowych spokój. Sekretarka pana Tomasza, panna Monika,

niecierpliwie spoglądała na zegarek nie mogąc doczekać się końca pracy i wyjścia na dwór, na

gorące czerwcowe słońce. Bez specjalnego zapowiadania wprowadziła mnie do gabinetu

szefa. Pan Tomasz tradycyjnie już siedział w stosie papierów i gazet. Rozmawiał przez telefon

notując coś na skrawku papieru. Bez słowa pokazał mi, żebym usiadł w fotelu.

- Masz, Pawełku, przeczytaj sobie - podał mi wycinek z gazety.

“Niezwykłe odkrycie” - taki tytuł nosił tekst. Autor opisał akcję odkrycia i wydobycia

z jeziorka w okolicach mazurskiej wsi Martiany niemieckiego samochodu osobowego

kubelwagen. Eksploratorzy z Olsztyna jadąc do Giżycka zrobili zakład. Przegrany miał

zanurzyć się w pierwszym napotkanym zbiorniku wodnym. Ten, który przegrał, musiał wejść

do maleńkiego jeziorka za wsią Martiany, leżącego pomiędzy drogą Kętrzyn - Giżycko a

torami kolejowymi. Śmiałek ubrany w strój płetwonurka zanurzył się w zielonkawą toń.

Nagle jego stopy trafiły na coś twardego. Natychmiast cała ekipa zorganizowała akcję

poszukiwawczą. To, co odkryli na dnie, ucieszyło ich i zarazem przestraszyło. Niemiecki

samochód miał straszliwe pogięte nadwozie, zwłaszcza z tyłu i z prawego boku. W środku

znajdowały się dwa szkielety, kierowcy i pasażera. Nurkowie przy pomocy wyciągarki

samochodu stojącego na brzegu wyprowadzili auto z wody. Po chwili na miejscu znalazł się

patrol policji. Jeden z policjantów po przyjrzeniu się szkieletom stwierdził, że w obu

czaszkach są dziury po kulach. Od tego momentu sprawa stała się obiektem zainteresowania

policji.

Znużyła mnie lektura utrzymanego w tonie sensacji artykułu.

- Mam się dowiedzieć, co stało się z samochodem? - spytałem, chcąc żeby pan

Tomasz od razu powiedział, o co chodzi. - Pewnie odkrywcy remontują pojazd albo wywieźli

go do Niemiec - dodałem.

- Przeczytaj ostatni akapit - rzucił pan Tomasz, też znudzony przedłużającą się ciszą.

“Obok szkieletu pasażera znaleziono niemiecki pistolet. W czapkę znalezioną z tyłu

pojazdu wszyto maleńką blaszkę z napisem: F. Below. Pod tylnym siedzeniem znajdowała się

metalowa koperta kurierska z kawałkiem plastyku i wyrytym na nim: F.B. 1> B.L. Cóż

oznacza ten szyfr? Czy to droga do tajemniczego skarbu? Kiedy i kto dokonał zamachu na

tego kuriera?”. Tymi dramatycznymi pytaniami autor kończył swój artykuł. Pytająco

spojrzałem na pana Tomasza.

- Co ci mówi nazwisko Below? - zapytał pan Tomasz.

Zacząłem szperać w zakamarkach pamięci.

- Nic - odpowiedziałem szczerze. Byłem zaintrygowany tym, że pan Tomasz w notatce

prasowej znalazł coś interesującego.

- F. Below, prawdopodobnie niemiecki oficer, mógł być krewnym Nicolasa Belowa,

adiutanta Hitlera do spraw lotnictwa - obwieścił mi. - Samochód jechał najprostszą drogą z

Giżycka do kwatery Hitlera w Gierłoży - ciągnął dalej rozkładając mapę Mazur.

- Spójrz, Martiany to wieś, gdzie znajdowała się zachodnia rubież Giżyckiego Rejonu

Umocnionego, czyli linii niemieckich bunkrów, które miały tworzyć w Prusach Wschodnich

ogromną twierdzę. Tuż za nimi, na wschód, znajduje się las. W miejscowości Kwiedzina

wjeżdża się na teren byłej kwatery od strony pobliskiego lotniska w Wilamowie - pan Tomasz

mówił wodząc palcem po mapie.

- Sugeruje pan, że ktoś chciał zabić kuriera, zanim dojechałby do Gierłoży? - pytałem

domyślając się intencji pana Tomasza.

- Dokładnie tak, pytanie tylko: dlaczego? - pan Tomasz spojrzał na mnie badając

wzrokiem, czy już jestem zainteresowany sprawą.

- Trzeba sprawdzić w dokumentach niemieckiego ministerstwa obrony, kim był F.

Below - zaproponowałem.

- Mam kilku znajomych w Niemczech, jeszcze z czasów, gdy wspólnie ścigaliśmy

przemytników dzieł sztuki. Już ich poprosiłem, żeby się rozejrzeli - błyskawicznie powiedział

pan Tomasz z szerokim uśmiechem na twarzy. Widział, że sprawa mnie wciągnęła. - Jak

widzisz, mimo wieku działam szybko, a moi znajomi nie ustępują mi pola.

Pochylił się nad blatem biurka i zaczął grzebać w stosie papierów. Po chwili wyjął

faks napisany po niemiecku.

- W archiwach Wehrmachtu znaleziono trzech F. Belowów. Fryderyk był sierżantem

w 21. Dywizji Pancernej; zginął w Afryce w 1942 roku. Franz Below to szeregowiec jednej z

dywizji broniących wybrzeża w Normandii; dostał się do amerykańskiej niewoli w pierwszym

dniu inwazji aliantów 6 czerwca 1944 roku. Drugi Franz zaginął po pogromie 6 Armii von

Paulusa pod Staliningradem - pan Tomasz czytał z. długiej rolki papieru.

- Kim u licha był F. Below? - pytałem zdumiony.

- Tym właśnie zajmiesz się, Pawełku, w wolnej chwili pomiędzy żeglowaniem i

śpiewaniem szant - rzucił mi na pożegnanie pan Tomasz.

Gdy odjechałem już spod ministerstwa zadzwonił telefon. Oczywiście był to pan

Tomasz.

- Wracaj, chyba już wiem, kim był F. Below - rzucił i rozłączył się.

Grzecznie wróciłem. Pan Tomasz nerwowo chodził po gabinecie.

- Ale ze mnie gapa. Że też nie zajrzałem do tej gazety... - prawie krzyczał machając

jednym z niemieckich dzienników.

Na jednej ze stron kłuł w oczy tytuł: “Frank Below zginął za Hitlera?”. Niemiecki

dziennikarz opisał historię odkrycia samochodu, ale dowiedział się też, kim był F. Below.

Jego zdaniem, był to kuzyn Nicolasa, który pracował w służbie bezpieczeństwa. Kiedyś jego

krewniak wspomniał o tym, że ma dostęp do dokumentów spiskowców i Nicolas zaprosił go

do Gierłoży. Jak wiemy, Frank tam już nie dojechał. Być może to spotkanie zmieniłoby

historię drugiej wojny światowej.

- Tutaj napisano jeszcze, że z wielkim zapałem zbierał dzieła sztuki - mruknął pan

Tomasz. - Będę musiał sprawdzić w naszym archiwum i naszych wschodnich sąsiadów, czy

nie ma tam notatek o tym “zbieraczu”.

Pan Tomasz miał na myśli tych żołnierzy niemieckich, którzy pełniąc nieokreślone

funkcje związane ze sprawami policyjnymi na zapleczu frontu zajmowali się pospolitymi

kradzieżami dzieł sztuki. Oni to pod pozorem przesłuchania zabierali z domu prawdziwych

kolekcjonerów, torturowali ich i przejmowali drogocenne zbiory. Rozstaliśmy się wiedząc, że

oto zapowiada się wielka przygoda przypominająca równanie z wieloma niewiadomymi. Pan

Tomasz prosił jeszcze, żebym rano przed wyjazdem na Mazury zameldował się u niego.

Po moim wyjściu szef poprosił pannę Monikę, żeby go połączyła z Ministerstwem

Spraw Wewnętrznych i Administracji. Udałem, że jeszcze czegoś szukam w mojej torbie. Po

chwili usłyszałem zza niedomkniętych drzwi.

- Cześć, Roman. Mam prośbę, poszukuję kogoś o dość niecodziennych

predyspozycjach...

W tym momencie pan Tomasz podszedł do drzwi swojego gabinetu i zamknął je jak

trzeba.

Zamknąłem drzwi za Pawłem.

- Romek, słuchaj, potrzebuję specjalisty najwyższej klasy - powiedziałem.

- Dobra, mam kogoś takiego na oku. Bądź gotów do wyjazdu za pół godziny -

odpowiedział mi kolega z MSWiA. - Przyjadę po ciebie moim wozem.

Rzeczywiście po pół godzinie pod Ministerstwo Kultury i Sztuki zajechała rządowa

lancia.

- To musi być bardzo trudna sprawa, skoro zwracasz się o pomoc do mnie - na wstępie

powiedział Roman.

- Na razie nic takiego się nie zapowiada, ale wolę dmuchać na zimne -

odpowiedziałem. - Pamiętasz, kiedyś opowiadałem ci o poszukiwaniach pamiętnika

niemieckiego zbrodniarza. Przyszło mi się wtedy zmierzyć z zachodnioeuropejskim agentem

specjalnym, czymś w rodzaju Jamesa Bonda.

- Pamiętam, nawet nieźle go wtedy wykiwałeś - powiedział Roman.

- No właśnie, teraz sprawa jest nieco podobna i boję się, że podwładny może znaleźć

się w solidnych tarapatach. Może potrzebować wsparcia kogoś gotowego do użycia siły.

- Zobaczymy, co się da zrobić.

Tymczasem limuzyna wyjechała z Warszawy. Po niecałej godzinie auto zajechało

przed bramę. Po bokach widać było płoty z drutu kolczastego, pasy zaoranej ziemi i latarnie

ustawione co dziesięć metrów. Ogrodzonego terenu strzegli żołnierze Nadwiślańskch

Jednostek Wojskowych.

Samochód wtoczył się na niewielką polanę.

- Dalej pójdziemy pieszo - powiedział Roman.

Szliśmy przez las. Słychać było odgłosy strzałów. Nisko nad nami przeleciał

helikopter “Sokół”. Nagle przed nami ukazał się dom jednorodzinny, taki, jakich wiele stoi

pod miastami. Typowy szary klocek, tyle że bez szyb w oknach.

Właśnie do budowli skradała się grupa komandosów ubranych w mundury w

kamuflażu miejskim. Na głowach mieli kevlarowe hełmy, a na piersiach nowoczesne, lekkie

kamizelki. W dłoniach trzymali najróżniejsze typy broni. Pierwszy z żołnierzy wrzucił do

środka budynku granat. Zaraz dwóch ludzi wskoczyło do środka, a za nimi reszta oddziału.

Górne piętro opanowali ludzie, którzy opuścili się z dachu na linach. Jeden z nich

przywiązany na specjalnej uprzęży biegał po ścianie i sprawdzał wszystkie okna.

- Ci z góry desantowali się z helikoptera - wyjaśnił Roman.

- Jak się domyślam, to komandosi GROM-u - stwierdziłem.

- Tak, dwa dni temu wrócili z terenów byłej Jugosławii. Szczegółów ich misji nie

mogę ci wyjawić. To było zlecenie od naszych amerykańskich sojuszników. Pewnie, jak znam

życie, za rok w kinach obejrzymy film o ich operacji - parsknął na koniec Roman.

W tym czasie komandos, który biegał po ścianie został wezwany do środka. Wyszedł

po minucie z tajemniczą walizką w ręku.

- To ładunek wybuchowy terrorystów - tłumaczył Roman. - Oczywiście błąd sapera

zostanie “nagrodzony” jedynie eksplozją granatu z gazem łzawiącym. W rzeczywistości

mogłoby być inaczej.

Saper dokładnie oglądał walizkę. Sprawdzał zamki, wszystkie nity i szwy. Potem

pochylił się i odwrócił się tak, żeby cywile nie widzieli jego czynności. Po pięciu sekundach

pokazał rozbrojony granat.

- Ten jest najlepszy - z dumą powiedział o saperze Roman. - Chodźmy na strzelnicę.

Siedzieliśmy z Romanem z kubkami kawy w rękach, gdy na strzelnicę przyszli

komandosi. Saper niósł karabin snajperski.

- Patrz przez lunetę - powiedział Roman.

Z uwagą obserwowałem czynności snajpera. Ten zamaskował się kłębkami trawy i

zaczął skradać się w stronę kwadratu o bokach długości prawie pół kilometra. W rogach stały

stary autobus, wrak samolotu pasażerskiego, ściana z mnóstwem okien oraz kilka ścianek.

Gdy snajper znalazł się w środku pola w kolejnych obiektach zaczęły pojawiać się ruchome

tarcze przedstawiające uzbrojonych terrorystów lub zwykłych ludzi. Komandos miał ułamki

sekund na określenie celu, wycelowanie i trafienie. Jego popis trwał kilkanaście minut.

- Nadzwyczajne - mruknąłem. - Trafił wszystkie ozbrojone sylwetki. Zero pudeł,

żadnych trafień w zakładników.

- Chodź do nas! - Roman zawołał snajpera.

Komandos podszedł do nas. Roman dokonał prezentacji. Wyjaśniłem żołnierzowi

szczegóły planowanej misji. Snajper obiecał, że da odpowiedź jeszcze tego samego dnia

wieczorem.

- Jest doskonały - powiedziałem w drodze do Warszawy. - Tylko czemu taki

mrukliwy? Z jednej strony to dobrze, ale nie wiem, czy potrafi zachować się tak, żeby Paweł

nie nabrał podejrzeń?

- Jeśli się zgodzi, będziesz miał szczęście. To młody, inteligentny człowiek. W

dodatku zna się na interesującej cię epoce. Widziałeś, że to doskonały strzelec, saper i

świetnie wspina się po górach. Jest przygaszony, bo w czasie ostatniej akcji ciężko raniono

jego kolegę. Amerykanie mieli zabrać naszych ludzi z lądowiska, lecz znalazło się ono pod

ostrzałem wroga. Ten chłopak niósł kolegę przez góry piętnaście kilometrów. Teraz jego

przyjaciel walczy o życie w szpitalu.

Gdy wyszedłem od pana Tomasza natychmiast zadzwoniłem do mojego informatora w

środowisku handlarzy dzieł sztuki, który doskonale osoby z otoczenia Jerzego Batury.

Uznałem, że należy sprawdzić, co porabia mój główny wróg. Dopiero późnym wieczorem

znajomy oddzwonił i poinformował mnie, że Batura wyjechał do Szczecina zapowiadając, że

nie wróci przez kilka najbliższych dni.

Nieco uspokojony tymi wieściami kończyłem pakowanie, gdy odezwał się telefon. W

słuchawce usłyszałem Zosię, z którą przeżyliśmy już wiele przygód. W tle słychać było Jacka,

jej brata.

- Panie Pawle, dzwonimy, bo wujek Tomasz powiedział nam, że wybiera się pan na

Mazury. Jacek też tam jedzie, na obóz żeglarski. Może moglibyśmy razem tam pojechać? Co

prawda Jacek odłączy się, bo ,a to swoje żeglowanie, ale ja mogę być przydatna, prawda? - do

moich uszu wdzierał się nieprzerwany potok słów.

- Jadę z kolegami pożeglować, żeby odpocząć na urlopie, a jedynie przy okazji mam

zająć się pewną drobnostką - próbowałem ją zniechęcić.

- Już ja znam te drobnostki, a potem piszą o panu w gazetach - dziewczyna nie dawała

za wygraną.

Postanowiłem ją zniechęcić do reszty.

- Chodzi o niemiecki samochód z dwoma szkieletami - mówiłem dobierając mało

zachęcający ton.

- Nie z nami te sztuczki. Szykuje się przygoda, muszę wiedzieć, z czego rezygnuję na

rzecz żeglowania - odezwał się Jacek.

- Koniec, nie zabieram was ze sobą - zamknąłem dyskusje.

Pożegnaliśmy się, a oni byli nieco obrażeni. Nie chciałem, żeby nastolatka cały wolny

czas spędzała tylko na podróżach i szukaniu przygód. Powinna trochę pobyć z koleżankami,

pójść na dyskotekę, może poznać jakiegoś fajnego chłopca. Jackowi dobrze zrobi obóz

żeglarski i harcerska dyscyplina.

Nazajutrz spakowany zajechałem pod budynek ministerstwa. W sekretariacie szefa

minąłem się z jakimś wielkoludem ubranym w amerykański mundur z demobilu. Na głowie

miał kapelusz. ze skróconym rondem na wzór tych, jakie nosili amerykańscy żołnierze w

czasie wojny w Wietnamie. Na nosie miał wielkie przeciwsłoneczne okulary. Wychodził od

szefa ze spuszczoną głową i nie rzucił nawet “do widzenia”.

- Jakiś gbur - mruknęła sekretarka.

Natychmiast zaanonsowała mnie u pana Tomasza uśmiechając się do mnie

promiennie. Zawsze starałem się dobrze układać sobie kontakty z sekretarkami szefów.

Pan Tomasz nie zareagował na mój widok tradycyjnym zerwaniem się z fotela.

Siedział rozparty i odnosiłem wrażenie, że mało brakuje, żeby założył obute nogi na blat

swojego biurka rodem z pracowni gdańskich mistrzów. Wydawał się być z czegoś bardzo

zadowolony i cicho nucił piosenkę duetu Przybora i Wasowski “Wesołe jest życie staruszka”.

Przez chwilę myślałem, że wybiera się na emeryturę. Patrzył na mnie i cała jego twarz aż się

śmiała. Nagle nucenie zburzył sygnał telefonu. Pan Tomasz odebrał go i zaczął z kimś

rozmawiać po niemiecku. Kiwał głową, uważnie notował, a jego twarz poważniała z każdą

chwilą.

- Mam ważną wiadomość z Interpolu w Niemczech - powiedział odkładając

słuchawkę. - Koledzy z niemieckiej policji od dawna śledzą jednego ze znaczniejszych

handlarzy antykami z Hamburga. Nagrali dziwną rozmowę. Ktoś dzwonił z Polski. Handlarz

mówił o dokumentach, złocie i wymienił słowo “Walkiria”. Osoba dzwoniąca z Polski tylko

przytakiwała, tak jakby przyjmowała rozkazy. Na koniec Niemiec rzucił, że ważna przesyłka

przybędzie tak, jak informował wcześniej. Co robi Batura? - nagle zapytał mnie szef.

Zaskoczył mnie, bo zamyśliłem się nad słowem “Walkiria”, które gdzieś, kiedyś

słyszałem.

- Pojechał na północny zachód Polski, podobno chce kupić kilka starych mebli -

rzuciłem odruchowo.

- Jesteś pewien? - pytał szef.

- Zastanawiam nad tą “Walkiria” - myślałem na głos.

- Pójdź do biblioteki i poczytaj o spiskach na życie Hitlera i zamachu z 20 lipca 1944

roku - podpowiedział mi pan Tomasz. - Ma to związek z naszym Frankiem Belowem i na mój

gust z Baturą. Po obiedzie zgłoś się do mnie po odbiór dwóch części twojego ekwipunku.

Już wiedziałem, z czym kojarzy mi się zagadkowe słowo, ale i tak poszedłem do

ministerialnej czytelni. Byłem ciekaw, o jakim ekwipunku mówił pan Tomasz.

W bibliotece spędziłem kilka godzin. Uważnie wertowałem pamiętniki niemieckich

generałów i przywódców Trzeciej Rzeszy. Wiedziałem prawie wszystko o “Walkirii”, lecz

niegdzie nie znalazłem nawet najmniejszej notatki na temat Franka Belowa. W pobliskiej

knajpce zjadłem solidny obiad pomny tego, że najbliższe godziny spędzę za kierownicą

Rosynanta, walcząc o przetrwanie na polskich drogach.

Nie brakuje na nich bowiem ani dziur, ani bezmyślnych kierowców

Oprócz myśli związanych z podróżą cały czas rozmyślałem o ,,Walkirii”. Genialny

umysł musiał wpaść na pomysł wykorzystania hitlerowskiego planu opanowania powstania w

Niemczech do odsunięcia od władzy Hitlera. Z drugiej strony zdawałem sobie sprawę, że

nawet udany zamach niewiele zmieniłby sytuację Polski. Nasz kraj po śmierci Hitlera stałby

się po raz kolejny największym polem bitwy w Europie.

W sekretariacie gabinetu pana Tomasza stał ogromny plecak ze stelażem oraz równie

wielki worek żeglarski. Panna Monika właśnie wnosiła do gabinetu szefa szklanki z napojami

chłodzącymi

Grzecznie czekałem na wezwanie szefa. Zza drzwi jego gabinetu słyszałem tylko głos

pana Tomasza, który chyba komuś cos wykładał. W pewnym momencie szef otworzył drzwi

swojego gabinetu i zawołał mnie. W środku na fotelach siedzieli wygodnie rozparci Zosia i

Jacek. Oboje uśmiechali się od ucha do ucha. Zamarłem w pól kroku wiedząc, że w tej chwili

zostałem zmuszony do zabrania ich ze sobą i to oni mieli być tym ekwipunkiem.

- Zrobisz mnie i im wielką przysługę - zaczął pan Tomasz czytając z wyrazu mojej

twarzy wszystkie uczucia.

- Hhmm... - to jedyne, na co w tej sytuacji zdobyłem się. Wiadomo, szefowi nie

odmawia się drobnej przysługi. Trochę ucieszyło mnie to, że dzieciaki tak bardzo chciały być

ze mną. Postanowiłem jednak postawić im twarde warunki.

- Nie mam chyba wyjścia i muszę zgodzić się, ale zapewniam cię, Jacku, że nie

pozwolę, żebyś opuścił obóz żeglarski. Ty, Zosiu, wrócisz do domu natychmiast, gdy

wykonam zadanie.

Oboje zgodnie kiwnęli głowami.

- Skąd u ciebie, Jacek, zainteresowanie żeglarstwem? - pytałem zaintrygowany tym, że

Jacek dał się wciągnąć do jakiejkolwiek organizacji.

- Chodzi o dziewczynę, śliczną drużynową... - Zosia nagle musiała przerwać po tym,

jak brat zasłonił jej usta.

- Stwierdziłem, że to piękny sport, poza tym chciałem posmakować przygody, a nic

wtedy nie zapowiadało wyjazdu z panem - tłumaczył się Jacek. Chciał odwrócić naszą uwagę

od swoich zaczerwienionych uszu.

Pan Tomasz z zadowoleniem kiwał głową słuchając chłopca. Według niego, starego

wilka morskiego, pewnie każdy pretekst był dobry, żeby chłopak przeszedł ten kurs jeżący się

od pułapek zastawionych przez instruktorów. Miałem nadzieję, że dziewczyna szybko znudzi

się rozszyfrowywaniem notatki Franka Belowa wyskrobanej na kawałku plastyku. Nie chcąc

tracić cennego czasu postanowiłem natychmiast wyjechać, żeby na wieczór dojechać do

Giżycka. Zaplanowałem, że w schronisku w Twierdzy Boyen założę swoją bazę wypadową.

- No to jedziemy! - rzuciłem do młodzieży, która niemal w podskokach pobiegła po

swoje pakunki.

Pan Tomasz w drodze na parking postanowił jeszcze udzielić mi kilku porad.

- Jak sądzę, wiesz już, co to jest “Walkiria”? Wiesz, że stawką w grze mogą być

dokumenty spiskowców. Mogą one mieć ogromną wartość dla antykwariuszy. Myślę, że

stawką może być coś jeszcze. To nie przypadek, że ten niemiecki handlarz wynajął kogoś w

Polsce do poszukiwań. Pamiętaj, żebyś nie szarżował, dzwoń do mnie o każdej porze dnia i

nocy. Zawsze możesz liczyć na pomoc policji.

Pan Tomasz długo stał na parkingu patrząc jak odjeżdżamy. Widziałem, że targały nim

sprzeczne uczucia. Wyglądał jak generał, który wysyła do walki swoje najlepsze pułki, w

których wyszkolenie i przygotowanie włożył całe serce. Jednocześnie sprawiał wrażenie,

jakby się o mnie bał.

Wydostanie się z warszawskich korków zabrało nam ponad godzinę. W końcu

rozpędziłem Rosynanta na drodze Warszawa-Gdańsk. Jacek postanowił wprowadzić nas w

dobry nastrój puszczając kasetę z szantami. Przyznam, że dziwnie mi się robiło na sercu, gdy

ich słuchałem jadąc przez mazowiecką równinę. Jednocześnie piosenki te przypominały mi,

że koło mojego nosa może przejść rejs z Czesiem i Piotrkiem. Gdy zbliżaliśmy się do Mławy,

postanowiłem opowiedzieć moim pasażerom o polskiej wersji Linii Maginota.

- Czy wiecie, że zaraz miniemy miejsce, gdzie pierwsze oddziały niemieckie

wkroczyły na polską ziemię we wrześniu 1939 roku? - zapytałem.

Zosia i Jacek chyba postanowili być grzeczni i okazali zainteresowanie tym, co mówi

ich przewodnik ku przygodzie.

- Tak? - zapytał Jacek przeciągając się.

- W dniu wybuchu drugiej wojny światowej polskie pozycje pod Mławą atakowały

jednostki niemieckiego Korpusu Armijnego, który koncentrował się w okolicach Nidzicy -

przyjąłem wygodniejszą pozycję. - W skład tego korpusu wchodziły dwie dywizje piechoty i

dywizja pancerna generała Kempfa, do której włączono jednostkę SS “Deutschland”. Tuż po

świcie l września do pierwszych walk doszło w lasach koło miejscowości Białuty. Polska

kompania prowadziła działania opóźniające. Niemcy podciągali artylerię. Polscy piechurzy

wycofywali się, a niemieccy grenadierzy nie mogli atakować przechodząc przez nawałnicę

własnej artylerii. W ten sposób polscy piechurzy wciągali niemieckie jednostki

zmotoryzowane wprost pod lufy polskich karabinów maszynowych zamontowanych w

bunkrach znajdujących się na północ od Mławy.

- A kiedy wybudowano te bunkry? - zapytał Jacek.

- Już pod koniec lat dwudziestych polscy sztabowcy zwrócili uwagę na możliwość

ataku połączonych sił niemiecko-litewskich oraz na dokładkę rosyjskich. Za najważniejsze

punkty do obrony uznano okolice Mławy i Jabłonowa. Powodem wyrażonej przez generałów

takiej, a nie innej opinii było ukształtowanie terenu oraz sieć drogowa, dobra jak na ówczesne

czasy - ciągnąłem swoją opowieść. - Obecne położenie dróg niewiele różni się od tego sprzed

kilkudziesięciu lat. Popatrzcie, składają się one z prostych odcinków i zaledwie kilku

zakrętów. Krzysztof Hołowczyc, mistrz Europy w rajdach samochodowych, kiedyś przyznał

się, że boi się kierowców z województwa ciechanowskiego, którzy jeżdżą jak rajdowcy.

Długa prosta, ścięcie zakrętu i kolejna prosta to ich dewiza. Wróćmy jednak do tej polskiej

Linii Maginota. Wszystko wskazywało na to, że Niemcy mogą zaatakować siłami

zgrupowanymi wokół Olsztyna w kierunku Warszawy, szybko przemieszczając się dobrymi

drogami na południe. Z drugiej strony Polacy mogli w ten sam sposób kontratakować w

kierunku Królewca. W lutym 1939 roku rozpoczęto poważne prace planistyczne, związane z

obroną polskiej granicy z Prusami Wschodnimi. Prace przy budowie bunkrów rozpoczęto 8

lipca owego pamiętnego roku.

- A jak budowano takie bunkry? - teraz z kolei pytała Zosia.

- Budowę schronu rozpoczynano od wykonania wykopu głębokości do

osiemdziesięciu centymetrów. Tam wylewano beton grubości dwudziestu centymetrów

jednocześnie mocując pręty zbrojeniowe i budując szalunki. Po dwóch dniach

przygotowywano szalunki wewnętrzne. Strop robiono z trzech warstw: przeciwodłamkowej,

przeciwskurczowej dla całego stropu oraz przeciwuderzeniowej. Beton wylewano wewnątrz

szalunków, często mieszano go ręcznie i pracowano przy tym na trzy zmiany. Po pięciu

dniach zdejmowano zewnętrze szalunki, a po tygodniu wewnętrzne. W sumie na budowę

pięćdziesięciu jeden bunkrów zużyto 1100 ton cementu, 8000 ton kruszywa, 500 ton żelaza,

350 ton drutu kolczastego, 600 ton szyn kolejowych i 700 metrów sześciennych drewna. Na

głównym kierunku przewidywanego natarcia niemieckiego postawiono schrony bojowe,

uzbrojone w karabiny maszynowe (od jednego do trzech). Rozmieszczono je w odległości

200-300 metrów od siebie. Ustawiono je w ten sposób, żeby wzajemnie się osłaniały i mogły

prowadzić ogień w kierunku przeciwnika.

- A czy coś z nich pozostało? Gdzie ich było najwięcej? - pytali na przemian Zosia i

Jacek. Nieco zdziwiony aż takim ich zainteresowaniem mówiłem dalej.

- W rejonie wsi Żęgnowo Polacy postawili sześć bunkrów. Najwięcej schronów

znajduje się na wschód od Błota Niemyje. Stoją one na granicy lasu, od strony północnej i

ciągną się łukiem aż do miejscowości Turza Mała. Jadąc drogą Gdańsk-Warszawa, wśród

drzew, tuż przed muzeum bitwy mławskiej można dostrzec schron numer dwadzieścia jeden.

W czasie bitwy wrześniowej umocnienia spełniły pokładane w nich nadzieje. Gdyby nie to, że

Niemcom udało się oskrzydlić obrońców wskutek błędów polskich dowódców, obrońcy mogli

się jeszcze długo utrzymać. Do dziś nie przetrwały wszystkie bunkry. Część zniszczyło

Wojsko Polskie w czasie ćwiczeń przeprowadzanych tu w latach pięćdziesiątych. Jedyną

pamiątką bitwy pod Mławą, którą doceni z pewnością każdy wytrwały piechur chcący dotrzeć

do betonowych zabytków, jest drut kolczasty rozciągnięty po polach. Chłopi zrobili z niego

płoty, trudne do pokonania, bo jest to solidny przedwojenny drut kolczasty.

Zbliżaliśmy się do Olsztynka, gdzie mieliśmy skręcić w stronę Olsztyna. Słońce cały

czas mocno grzało. Zgodnie postanowiliśmy zatrzymać się przy przydrożnym barku.

Gdy wysiedliśmy młodzież kupiła sobie po wielkiej butli napojów gazowanych, ja zaś

zamówiłem mocną herbatę z cytryną. Od jakiegoś czasu widziałem, że Zosia i Jacek

wymieniali spojrzenia i dziwnie się uśmiechali. Wreszcie Zosia nie wytrzymała i zapytała

pierwsza.

- Panie Pawle, skąd u pana taka dobra znajomość tematyki związanej z fortyfikacjami?

- zrobiła przy tym minę prokuratora prowadzącego przesłuchanie.

Przeciągnąłem się, chcąc odwlec moment odpowiedzi na to pytanie. Popatrzyłem w

górę. Między gałęziami drzewa, pod którym siedzieliśmy, baraszkowały wróble. Ptaki w

każdej chwili gotowe były rzucić się w dół, po upuszczoną przez turystę frytkę lub okruszek

bułki. Szukając odpowiednich słów powoli nabijałem fajkę.

- Nowa przygoda zaprowadzi nas do masy bunkrów, betonu, stali zbrojeniowej użytej

do ochrony najważniejszych osobistości Trzeciej Rzeszy - mówiłem powoli. - Niestety w

Polsce niewiele osób wie coś na temat niemieckich fortyfikacji w dawnych Prusach

Wschodnich. Chciałem dowiedzieć się czegokolwiek na temat ówczesnej sztuki

fortyfikacyjnej.

Miałem nadzieję, że ta skąpa odpowiedź zaspokoi ciekawość młodych. Udali, że nie

zauważyli mojego fortelu i zaczęli opowiadać o ostatnich dniach szkoły. Zbieraliśmy się do

odjazdu. Właśnie zanosiłem się śmiechem słuchając opowieści Jacka o jego nauczycielu

matematyki, gdy nagle śmiech uwiązł mi w gardle. Po drodze z wielką szybkością przemknęło

alfa romeo z Jerzym Baturą za kierownicą. Obok niego siedziała kobieta z wielkimi okularami

przeciwsłonecznymi na nosie. Auto przejechało szybko, lecz byłem pewien, że tą kobietę już

kiedyś widziałem. Nic nie powiedziałem roześmianym dzieciakom. Humor dopisywał im cały

czas. Gdy za Olsztynkiem jechaliśmy drogą wzdłuż torów, nagle oboje zaczęli się śmiać.

- Panie Pawle, niech pan spojrzy na zadowoloną minę tego psa! - prawie krzyczał

Jacek.

Szybko spojrzałem na pociąg jadący do Olsztyna prawie równolegle z nami. Okna na

korytarzu ostatniego wagonu były otwarte. Stał tam jakiś mężczyzna. Palił papierosa. Na ręce

siedział mu rudy pies, który wystawiał pysk na wiatr za oknem. Gdyby był człowiekiem,

zapewne uśmiechałby się bardzo szeroko. Ten zwierzak był chyba bardzo spocony, bo jęzor

trzepotał na wietrze niczym chorągiewka. Był to naprawdę pocieszny widok. Nie chciało mi

się jednak śmiać i starałem się niepostrzeżenie przyśpieszyć, żeby sprawdzić, czy Batura

jedzie przed nami, czy też kieruje się na Mazury. Do Olsztyna nie minęliśmy jednak ani jednej

alfy romeo.

ROZDZIAŁ DRUGI

KTO ZNALAZŁ AUTO? • CZY MOŻNA ZBIERAĆ STARĄ BROŃ? •

UMOWA Z OLBRZYMEM • OGLĘDZINY WRAKU • WŁAMANIE DO

STODOŁY • NA MIEJSCU ZASADZKI • KOPUŁA PANCERNA • WAŁ

ATLANTYCKI NA MAZURACH

Nie wiem, kiedy przejechaliśmy przez Olsztyn. Cały czas miałem przed oczami obraz

auta Batury. Już prawie wyjechaliśmy za miasto, gdy tknęła mnie nagle pewna myśl.

- Jacek, zadzwoń do pana Tomasza i zapytaj, jak się nazywali ci eksploratorzy z

Olsztyna, którzy znaleźli samochód - rzuciłem szybko.

Chłopak w mig wystukał numer telefonu i już przez głośnik zestawu głośno

mówiącego odezwał się głos pana Tomasza.

- W czym problem, droga młodzieży? - zapytał wesoło.

Szybko wyłuszczyłem, o co mi chodzi. Po chwili pan Tomasz znowu odezwał się.

- Niestety, nie mam dobrych wieści. Autor notatki w gazecie nie podał nazwisk. Jak

wiesz, poszukiwacze skarbów często chcą pozostać anonimowi - mówił.

- Wie pan, że jest to wynik tego, iż często policja chcąc podwyższyć statystyki

wykrywalności nielegalnych posiadaczy broni, robi naloty na domy poszukiwaczy, znajduje

resztki karabinów, zardzewiałe pistolety i...

- Aresztują ich za taki złom? - przerwał mi zdziwiony Jacek.

- Zanim ci odpowiem, poproszę pana Tomasza o adres redakcji i nazwisko autora

tekstu - powiedziałem zwracając się jednocześnie do szefa, który po chwili podał mi

potrzebne informacje.

- Widzisz, Jacek, zawsze są dwie strony medalu. Kiedyś poznałem chłopaka z

Giżycka, który w okolicach Węgorzewa znalazł resztki niemieckiego karabinu MG-42. Był to

najlepszy karabin maszynowy drugiej wojny światowej, produkowany do dziś z niewielkimi

poprawkami i pod zmienioną nazwą - opowiadałem kierując się do redakcji. - Służąc w

wojsku w rodzinnym mieście mógł wynieść z jednostki niezbędne smary i wszystko to, co

potrzebne do oczyszczenia broni. Odnowiony karabin stoi u niego na półce. Można go

załadować i nawet raz strzelić, po czym zaraz rozpadłby się ze starości. Jedyną osobą, którą

można skrzywdzić tym karabinem jest sam strzelec, któremu broń może eksplodować w

dłoni. Pomyślcie jednak, co by się stało, gdyby ktoś wyszedł na ulicę z czymś takim. Nie

każdy zna się na broni i od pierwszego rzutu oka stwierdzi, że jest to niegroźne. Pomyśl, jak

zareagowałby policjant?

- Pewnie aresztowałby tego kogoś - po chwili zadumy odpowiedział Jacek.

- Właśnie dlatego posłowie muszą zająć się także tym problemem. W Krakowie ma

powstać prywatne muzeum AK, którego główne zbiory to broń ukryta przez zbrojne

podziemie w różnych punktach kraju. Właścicielem ma być osoba prywatna, która musi w

związku z tym uzyskać pozwolenie na broń. Może dobrym pomysłem byłoby wprowadzenie

koncesji dla poszukiwaczy lub wyraźne określenie, czym dla policji jest broń, a czym broń

zabytkowa.

- Przepraszam mistrzów broni zabytkowej, ale mam pytanie. Dokąd jedziemy? -

odezwała się Zosia.

- Właściwie już jesteśmy na miejscu, czyli w redakcji pisma, które napisało o odkryciu

- odpowiedziałem parkując Rosynanta.

Musieliśmy zejść do niskiego parteru budynku przy jednej z olsztyńskich ulic, w

którym znajdowała się redakcja lokalnego dziennika. Poinformowano nas, że poszukiwany

przez nas dziennikarz siedzi właśnie pod oknem. Pokój, do którego weszliśmy, był

przedzielony na pół niewysokim murkiem. Okna na podwórze znajdowały się na wprost drzwi

wejściowych. Na dworze było bardzo jasno i dlatego niewyraźnie widzieliśmy postać

mężczyzny siedzącego w samym rogu przy oknie. Krótko rzucił na nas okiem i po chwili

znowu patrzył w ekran komputera. Ruszyliśmy w jego kierunku, bo był jedynym człowiekiem

na dole, więc z pewnością był tym, kogo szukaliśmy. Wyglądał na około trzydzieści lat, miał

krótko przycięte włosy i okulary na nosie. Musiał być olbrzymem, gdyż biurko, przy którym

siedział wydawało się przy nim dziecinnym mebelkiem, a myszka od komputera całkowicie

ginęła w jego dłoni. Jacek spojrzał na ekran i jego twarz rozjaśnił uśmiech.

- Commandos beyond enemy lines? - zapytał dyskretnie wymieniając nazwę gry

komputerowej, która aktualnie była na topie wśród wszystkich graczy.

Na ekranie było widać figurki przedstawiające niemieckich żołnierzy wbiegających

pomiędzy zabudowania. Dziennikarz zajęty był chowaniem swoich komandosów do

budynków. Liczyła się prędkość, z jaką to uczyni.

- Dobrze jest schować sapera w tamtej kamienicy. Niemcy nigdy nie będą mogli koło

niego przejechać do miasta - podpowiedział Jacek.

Olbrzym wcisnął przycisk pauzy i spojrzał na nas pytająco.

- To pan jest autorem tekstu o odkryciu resztek niemieckiego samochodu koło

Martian? - zapytałem.

- Tak - rzucił krótko.

- Jestem z Ministerstwa Kultury i Sztuki i szukam ludzi, którzy dokonali tego odkrycia

- powiedziałem.

- Jako urzędnik państwowy ma pan większe możliwości odnajdywania ludzi niż ja -

odpowiedział z nutką goryczy w głosie.

- Nie chcę, broń Boże, zabierać im samochodu ani czegokolwiek innego. Proszę pana

o pomoc. Mógłbym dostać adres od policjantów z Kętrzyna, ale nie chciałbym działać tylko

po linii służbowej, zrażając do siebie poszukiwaczy - starałem się grzecznie wytłumaczyć.

- Tu chodzi o coś bardzo poważnego! - wyrwało się Zosi.

Dziennikarz spojrzał na mnie. Wiedziałem, co zaraz powie. Mogłem tylko westchnąć.

- Chce pan dowiedzieć się od odkrywców czegoś więcej, niż to, co napisałem, a

jednocześnie, jak młoda dama raczyła powiedzieć, chodzi o coś poważnego. Pan, jak

rozumiem, nie jest zwykłym inspektorkiem z ministerstwa. W tej sytuacji proponuję panu

wymianę. Pan dostanie adres, a ja temat na czołówkę.

Spojrzałem na dzieciaki. Szukałem u nich jakiejś pomocy. Mogłem rzeczywiście

dostać adres od policjantów z Kętrzyna, ale to zajęłoby dużo czasu.

- Szach, mat, pat - krótko określił sytuację Jacek.

- Dobrze, chyba nie mam wyboru - odrzekłem po chwili wahania.

- Doskonale, jedziemy! - rzucił Olbrzym podnosząc się z miejsca.

Zdziwiłem się, że nie zamierzał pytać właściciela wraku, czy może przywieźć kogoś,

kto chce obejrzeć znalezisko.

- Jedźcie za mną! - rzucił redaktor, wsiadając do starego modelu forda taunusa.

Wyjechaliśmy z Olsztyna drogą na Butryny. Jechaliśmy przez piękne lasy mieszane.

Parę kilometrów za leśniczówką Zazdrość żurnalista skręcił w las. Dalej jechaliśmy już

typową leśną, piaskową drogą. Musiałem uważać, żeby jego ford nagle nie zniknął mi z oczu

w wielkim tumanie kurzu. W pewnym momencie nasza mała kawalkada wjechała na mostek,

który prowadził do wyspy leżącej kilka metrów od brzegu. Tworzyła kępę drzew na środku

zatoki, zamkniętej od strony jeziora ścianą trzcin. Cały ostrów porastały drzewa liściaste,

brzozy i klony.

Od strony mostku wyspa wznosiła się pod niedużym kątem, a droga kończyła się na

podwórku koło budynku z czerwonej cegły. Stały tutaj też stodoła, garaż i mała obórka. Po

drugiej stronie domu widać było wody jeziora.

Olbrzym wysiadł z forda i zaprowadził nas do stodoły. Szarpnął jej wielkie wrota. Na

środku stał dodge z wielką białą amerykańską gwiazdą wpisaną w okrąg, wymalowaną na

masce półciężarówki. Widocznie właściciel pojazdu kupił go z amerykańskiego demobilu i w

Polsce święcił triumfy jeżdżąc na zloty starych samochodów. Przewodnik zaprowadził nas w

kąt pomieszczenia i zapalił światło.

Niemiecki kubelwagen był tym, czym amerykański jeep, czyli najpopularniejszym

samochodem terenowym. Z przodu miał mocno spadzistą maskę, na której często

umieszczano koło zapasowe. Tył przypominał ogromne pudełko o kanciastych kształtach. W

środku mogło wygodnie siedzieć czterech żołnierzy.

- Jak rozumiem, to pan jest odkrywcą tego auta? - zapytałem.

- Tak, razem z kolegą kiedyś szliśmy wzdłuż linii Giżyckiego Rejonu Umocnionego.

Pewnego dnia, tuż po świcie, gdy słońce świeciło tak, że rozświetlało toń wody,

zauważyliśmy jakiś dziwny kształt. Przyjechaliśmy ze znajomym płetwonurkiem i resztę już

wiecie.

- Nie było zakładu? Pan skłamał? - zapytała zdziwiona Zosia.

- Zgadza się - odpowiedział jej Olbrzym lekko uśmiechając się.

- I to tak można? - dopytywała się dziewczyna.

Dziennikarz wzruszył ramionami. Widziałem, że uważnie śledził przebieg moich

oględzin. Interesowało go, czego mogę szukać. Leżący przed nami wrak nie miał ogumienia

ani płóciennego dachu. W kilku miejscach błyszczały resztki szyb w okienkach. Pojazd miał

straszliwe zgnieciony tył, zwłaszcza w górnej części, a prawy bok był mocno wgięty do

środka. “Pismak” z uwagą przyglądał się moim oględzinom.

- Czemu pan napisał o tym tekst? - zapytałem nieco zdziwiony.

- Byłem ciekaw, co będzie się dalej działo, co znaczy tajemniczy szyfr?

- Co się stało ze szkieletami? - pytałem dalej.

- Najpierw wzięła je policja, potem prokurator przesłał je do zakładu medycyny

sądowej. W końcu kości pochowano na jednym z cmentarzy wojennych. Eksperci stwierdzili,

że zwłoki leżały w wodzie od bardzo dawna. Obaj mieli dziury od kul w głowach i

pogruchotane kości z prawej strony. Z tego co wiem, średnica otworu po kulach w ich

czaszkach była identyczna jak ta - w tym momencie podszedł do przednich prawych drzwi i w

dziurę wetknął patyczek. - To, co jest dziwne, to jedyna tego typu dziurka w całym wraku, a

szukałem naprawdę uważnie.

Przyklęknąłem, przyjrzałem się otworowi, a potem całemu wrakowi. Olbrzym miał

rację.

- To znaczy, że ktoś strzelał zarówno do kierowcy, jak i do pasażera. Użył do tego

zaledwie trzech pocisków. Musiał być doskonałym strzelcem lub strzelał z małej odległości -

mówiłem oglądając z kolei wnętrze pojazdu.

Dziennikarz stał oparty o słup podtrzymujący strop stodoły i patrzył na to, co robiłem.

- Brrr... pan tak spokojnie mówi o czyjejś śmierci - Zosia aż zatrzęsła się i wyszła na

dwór, na słońce.

Jacek podążył za siostrą. Byłem zadowolony, że tak szybko się znudzili. Mnie ta

historia wciągała coraz bardziej. Opowiedziałem redaktorowi, co wiem o Franku Belowie. W

tym czasie on wyjął papierosa i zapalił go.

- W czasie wojny jedynymi osobami, które mogły mieć broń w takiej okolicy, jak

Martiany, blisko kwatery Hitlera, byli żołnierze lub alianccy komandosi. Ktoś strzelał do

samochodu z bardzo bliska z broni o kalibrze 7,92 milimetra. W grę wchodzą niemieckie

ciężkie karabiny maszynowe, karabinek szturmowy lub FG-42, broń spadochroniarzy.

“Pismak” miał rację i dużą wiedzę na temat niemieckiej broni.

- Należy sobie zadać pytanie, dlaczego samochód ma tak pognieciony tył i prawy bok?

- myślał na głos mój rozmówca.

- W jakiej pozycji było auto, gdy je znaleźliście? - spytałem.

- Tak, jakby kierowca normalnie zjechał z drogi na lewy pas ruchu i stoczył się do

wody - odpowiedział po namyśle.

Zaprosił mnie i dzieciaki do swojego domku. Panował tam bałagan, charakterystyczny

dla mieszkań starych kawalerów. Olbrzym posadził nas w kuchni, skąd widzieliśmy jezioro.

Zaczął krzątać się po domu i stwierdził, że ma jedynie kiełbasę, chleb, boczek i musztardę. W

takiej sytuacji z ochotą przystaliśmy na propozycję gospodarza zjedzenia kolacji z grilla.

Wyszliśmy na dwór i usiedliśmy na prymitywnych drewnianych ławach nad brzegiem jeziora.

Gospodarz rozpalił grilla. Po chwili zajadaliśmy kiełbaski przyprawione mieszanką ziół,

natarte czosnkiem, i popijaliśmy mocną herbatę.

Zapadał zmrok i chcieliśmy już uciekać do Olsztyna, żeby przenocować na jakimś

kempingu. Okazało się, że żurnalista ma pokoje gościnne, które wynajmuje znajomym, gdy

wyjeżdża na poszukiwania lub w góry. Zostaliśmy u niego.

Ludzie kochający przygody, zagadki i sensacje przeszłości mogą rozmawiać tylko o

jednym. Opowiadał nam o zagadkach ziemi mazurskiej i o swoich wspinaczkach górskich.

Mówił także o pseudoturystach odwiedzających Mazury, traktujących ten teren, jak zdobyty

na wrogu. Żalił się na rozwój budownictwa domków letniskowych, które jak plaga szarańczy

obsiadały brzegi jezior. Stawały się miejscami, gdzie przyjeżdżały gwiazdy kina, a za nimi

tabuny bogatych snobów, chcących pokazać się w dobrym towarzystwie. Korzystały na tym

gminne samorządy wyprzedając ziemię, zyskując w ten sposób dochody do chudych kas

samorządowych.

My odwdzięczyliśmy się opowieściami o poszukiwaniach Bursztynowej Komnaty.

Obiecałem, że jak tylko coś znajdę, to natychmiast przedzwonię do Olbrzyma. On miał

dołączyć do nas tak szybko, jak szybko redaktor naczelny zwolni go na urlop.

- Mam nadzieję, że w tym domu nie straszy - powiedziała Zosia do Olbrzyma idąc do

oddanego do jej dyspozycji pokoju.

- Nic o tym nie wiem - powiedział dziennikarz

Dom Olbrzyma był na tyle duży, że każde z nas miało swój pokój. Miałem spać w

salonie, gdzie dopalał się ogień w kominku. Za pozwoleniem gospodarza mogłem jeszcze

przed snem skorzystać z jego sprzętu i imponującej kolekcji płyt kompaktowych. Również

Olbrzym siedział w swoim gabinecie do późna. Sądząc po odgłosach walenia po klawiaturze

albo pisał książkę, albo rozbijał jakiś pułk niemiecki w kolejnej grze komputerowej.

Smacznie spałem, gdy na ramieniu poczułem czyjąś zimną dłoń. “A jednak straszy!” -

pomyślałem. Na szczęście to była Zosia.

- Wujku, ktoś jest na podwórzu - powiedziała szeptem.

Wyjrzałem przez szparę w okiennicach na podwórko. W stodole widać było blask

latarki.

- Ktoś ogląda znalezisko - stwierdziła Zosia.

- Obudź Jacka i Olbrzyma - mruknąłem.

Szybko wykonała w tył zwrot. Po chwili podszedł do mnie Olbrzym, a po nim zaspany

Jacek.

- Ja i Jacek zajdziemy stodołę od strony jeziora, a wy od podwórza - zadecydował

Olbrzym.

Tak też zrobiliśmy. W stodole widać było dwie zamaskowane postacie grzebiące przy

rozbitym aucie.

- Dobra, złodzieje! - krzyknął Olbrzym. - Wyłazić z łapkami w górze.

Jednak nieproszeni goście ani myśleli posłuchać rozkazu. Zgasili swoje latarki i

ruszyli w stronę Zosi i mnie. Szczuplejszy z napastników wyjął pistolet i wycelował w Zosię.

Rzuciłem się na dziewczynę i pchnąłem ją, żeby zeszła z linii strzału. Ten moment

wykorzystali złodzieje i uciekli.

- Jasny gwint! - mruknął Olbrzym, gdy mu opowiedziałem co się stało. - Rano

obejrzymy ślady tych ptaszków - dodał.

Skoro świt ruszyliśmy na podwórko, jednak nie znaleźliśmy żadnych śladów bytności

tajemniczych gości. Przy śniadaniu rozmawialiśmy o naszych planach na najbliższe dni.

Dziennikarz pokazał na mapie dokładne miejsce swojego odkrycia. Przy pomocy komputera

wydrukował kolorową mapę okolic Martian z naniesionymi na nią miejscami, gdzie stały

bunkry. Maleńkie strzałki wskazywały, w którą stronę miały skierowane strzelnice. Dokładnie

pokazane też było miejsce, gdzie spoczywały szczątki niemieckiego samochodu.

Podziękowałem mu, szybko ruszyliśmy z Olsztyna w stronę Mrągowa, a potem Kętrzyna.

Gdy przejeżdżaliśmy przez Sorkwity, zadzwonił telefon.

- Cześć, to ja! - usłyszeliśmy tubalny głos naszego nowego znajomego. - Czy ty,

Paweł, masz kolegę w ministerstwie, który ma to samo zadanie co ty?

Pytanie wydało mi się dość dziwne.

- Ależ skąd, nic o tym nie wiem! - odpowiedziałem szybko.

- Rozumiesz, był w redakcji człowiek z urodziwą kobietą, który podawał się za ciebie

i przyjechał alfa romeo o numerach... - tutaj podał numery samochodu Jerzego Batury.

Zamarłem z oburzenia. Widziałem, że Zosia i Jacek zdecydowanie otworzyli oczy i

słuchali bardzo uważnie.

- Nie było mnie w redakcji, więc niczego się nie dowiedział - relacjonował żurnalista.

- Następnym razem pozdrowię go od ciebie.

Zasmucił mnie ten telefon. Oznaczał, że moim przeciwnikiem będzie po raz kolejny

Jerzy Batura, syn genialnego przestępcy, dorównujący ojcu inteligencją. Ucieszyło mnie

jedynie to, że jest o krok za mną.

Za Kętrzynem znowu zadzwonił telefon.

- Twój koleś denerwuje mnie! Właśnie wróciłem do domu z Ostródy, gdzie robiłem

reportaż. Ktoś znowu wlazł do mojej stodoły! - mówił trochę zdenerwowany dziennikarz.

- Czy coś zginęło? - zapytałem.

- Nie, on musiał oglądać wrak, a ona miała za zadanie stać na czatach. Na podwórku

znalazłem ślady po obcasach damskich butów - odpowiedział dziennikarz. - Pawle, strzeż się

eleganckich kobiet zakładających szpilki na zbójeckie wyprawy - dodał.

Pomny uwag nowego przyjaciela jechałem szosą z Kętrzyna do Giżycka. Po prawej

stronie minęliśmy drogę do poniemieckiego lotniska w Wilamowie, a po niecałych dwóch

kilometrach zjazd do kwatery Hitlera w Gierłoży. Po chwili widzieliśmy już zabudowania wsi

Martiany. Nagle zatrzymałem się.

- Patrzcie, dzieciaki, po obu stronach w krzakach kryją się resztki niemieckich

bunkrów z Giżyckiego Rejonu Umocnionego - powiedziałem im wskazując dwie solidne

kępki zarośli.

Natychmiast Zosia i Jacek wysiedli oglądać betonowe rumowiska. Słyszałem ich

okrzyki, gdy kaleczyli się o osty i przedzierali się przez sięgające po pas pokrzywy. Sam

uzbrojony w lornetkę obejrzałem resztki bunkrów, które było widać na wzgórku w pobliżu

torów kolejowych pod trzema sosnami. Po chwili młodzi wyłonili się z krzaków. Mieli tak

zdegustowane miny, że śmiać mi się chciało.

- O co tu kruszyć kopie? - pytał Jacek.

- Kupa gruzów. Żeby zobaczyć większe góry betonu, mogliśmy jechać do Gierłoży -

wtórowała mu Zosia.

- Kochani, obiecuję, że jeszcze zobaczycie cuda. Tutaj to zaledwie przygrywka.

Bunkier z lewej był uzbrojony w działko przeciwpancerne kalibru 37 milimetrów i dwa

ciężkie karabiny maszynowe. Ten po prawej miał osłaniać podejście od tyłu do swojego

sąsiada i tamtego przy torach - mówiłem wskazując im kolorowe szkice otrzymane od

olsztyńskiego dziennikarza. - Popatrzcie na te strzałki oznaczające kierunki możliwego

ostrzału... - nie kończyłem mego wykładu.

- Obrońcy tych bunkrów mogli strzelać do wszystkich i we wszystkich kierunkach -

zauważyła Zosia.

Tylko przytaknąłem.

- A ten mógł strzelać w sześciu kierunkach? - pytał Jacek wskazując pokłutym przez

pokrzywy palcem na jeden z rysunków.

- Później ci to wyjaśnię, a teraz pojedziemy na miejsce zasadzki - odpowiedziałem i

zaprosiłem młodzież do Rosynanta.

Jacek postanowił zabawić się w nawigatora i sięgnął po mapę otrzymaną od Olbrzyma.

- To chyba tutaj - powiedział i wskazał zakręt, mostek i jeziorko znajdujące się tuż za

wsią.

- Nie, przypatrz się mapie. Wyraźnie widać, że samochód znaleziono w leśnym

jeziorku. Przyznam, że tutaj to idealne miejsce na zasadzkę. Zobacz jednak, że pod tym lasem

za nami zaznaczone są pozycje dział przeciwlotniczych należących do systemu obronnego

kwatery Hitlera - wyjaśniałem. Jednocześnie rozglądałem się na boki szukając tego

właściwego miejsca.

Po prawej stronie pomiędzy małymi świerkami, młodymi klonami i trzcinami błysnęło

oczko wodne. Według naszej mapy miało ono średnicę około 100 metrów i znajdowało się w

odległości kolejnych stu od drogi. W rzeczywistości było znacznie bliżej, bo około dziesięciu

metrów. Zatrzymaliśmy się i wysiedliśmy. Uważnie rozglądałem się dookoła.

- Na mój spadochroniarski nos to miejsce jest idealne do organizowania pułapek -

postanowiłem użyć swej wiedzy wojskowej. - Popatrzcie, jesteśmy w lekkim dołku w środku

lasu w jedynym miejscu wzdłuż tej drogi, gdzie zamachowcy mieli pewność, że nikt z daleka

nie zauważy, co się tu dzieje.

- Skąd padły strzały? - pytał Jacek.

- Myślę, że ktoś po prostu zwalił na drogę drzewo i w ten sposób zatrzymał pojazd -

próbowałem dedukować. - Kierowca będąc jeszcze na wzniesieniu nie zauważył pułapki i w

ostatniej chwili musiał hamować uciekając na pobocze. Pewnie wtedy padły strzały.

- Szanowni komandosi i spiskowcy! - odezwała się Zosia. - Chciałabym wiedzieć, po

co tutaj stoimy. Czy po tym jak podrapaliśmy się przy bunkrach teraz mamy dać zjeść się

komarom albo - co gorsza - pijawkom z tej wody?

- Kochani, postanowiłem, że warto jednak tutaj rozejrzeć się. Może przewietrzę mój

wykrywacz metali i trochę poszperam - wyjaśniałem pośpiesznie.

Wyjąłem wykrywacz, założyłem słuchawki i rozpocząłem penetrację terenu. Zosia

demonstracyjnie zamknęła się w Rosynancie. Jacek, oganiając się od komarów, szedł za mną

krok w krok oczekując nie wiem czego. Nagle w słuchawkach usłyszałem lekki pisk.

Wyregulowałem sprzęt i wskazałem Jackowi uzbrojonemu w saperkę miejsce, gdzie ma

kopać. Chłopakowi wystarczyło raz porządnie zanurzyć w ziemi ostrze łopatki, żeby w słońcu

słabym blaskiem zabłysła łuska karabinowa. Nigdy do tej pory nie spotkałem takiej, z

pewnością nie pasowała do żadnej broni, z jakiej strzelałem. Znalezisko skryłem w kopercie i

oddałem Zosi. Bliżej jeziorka znowu wykrywacz dał znak. Po chwili Jacek podawał mi

ćwiartkę skorupy niemieckiego granatu. Jeszcze pół godziny wodziłem wykrywaczem nad

ziemią. Nic już nie znaleźliśmy.

- Opłacało się poszperać i dożywić głodne komary? - z udawaną troską pytała Zosia.

Jacek uważnie oglądał nasze wykopaliska. Pytająco spojrzał na mnie.

- Też nie wiem, co o tym myśleć - odpowiedziałem.

W Sterławkach Wielkich skręciłem w stronę Rynu.

- Pokażę wam dwie ciekawostki - zapowiedziałem. Myślałem także o terminie

umówionego spotkania na przystani w Rynie.

W mieście skręciłem na drogę w stronę Mrągowa. Dwa razy zatrzymałem się, żeby

sprawdzić nasze położenie na mapie. Nagle zaskakując dzieciaki skręciłem w lewo, w las.

Zjechaliśmy z niewielkiej górki. W lesie jeszcze raz skręciłem w lewo trzymając się ledwo

widocznej drogi. Po przejechaniu stu metrów zatrzymałem samochód. Zosia i Jacek zdziwieni

rozglądali się na boki. Zaprowadziłem ich na niewielki wzgórek porośnięty paprotkami.

Wśród nich leżała na boku kopuła pancerna o średnicy dwóch i pół metra. Oboje patrzyli na

nią ze zdziwieniem.

- A co to? - zapytali prawie równocześnie.

- Stoicie na wierzchu niemieckiego bunkra z okresu drugiej wojny światowej. Miał on

kopułę pancerną z sześcioma strzelnicami - wyjaśniałem. - Jak widzicie ma ona ogromną

średnicę. W niej kryło się dwóch żołnierzy obsługujących dwa ciężkie karabiny maszynowe.

Mogli nimi strzelać z sześciu otworów, a karabiny przemieszczali po specjalnych szynach,

których resztki jeszcze tutaj widać.

- A co jest pod nią? - pytała Zosia próbując zajrzeć w ciemność pod kopułą.

- Pod nią znajdowało się piętro na zapasy amunicji, a jeszcze niżej pomieszczenia dla

załogi. W takich bunkrach często umieszczano stanowisko dowodzenia dowódcy odcinka

obrony lub silną grupę wypadową. Tam z drugiej strony można zajrzeć do środka.

Zeszliśmy do wnętrza. Drzwi były kiedyś bronione przez strzelnicę. Pokonaliśmy dwa

zakręty i stanęliśmy zgięci w pół w środku. Dzieciaki rozglądały się na boki, lecz w środku

był tylko gruz.

- A czemu nikt nie próbował zabrać tej kopuły? Ona waży chyba kilka ton? -

dopytywał się Jacek.

- Żeby ją ruszyć, trzeba użyć ładunków wybuchowych. Sama kopuła nie wygląda zbyt

interesująco. Jest pokryta rdzą, zresztą komu ona przeszkadza?

Zosia w tym czasie zajęła się zbieraniem poziomek. Nadziewała je jak korale na długą

trawę.

- Co teraz? - zapytała z niewinną miną.

Czułem, że szykuje dla mnie jakąś bombę. Będzie chciała sprawić, żebym od razu

wyłożył na stół wszystkie karty. Jacek wciąż oglądał bunkier. Po chwili wezwałem dzieciaki

do Rosynanta.

- Gdzie właściwie jesteśmy? - Jacek próbował zlokalizować miejsce naszego pobytu.

- W lesie niedaleko wsi Wejdyki założonej w 1415 roku przez trzech mężczyzn o

swojsko brzmiących nazwiskach: Jaśko, Polak i Resa. Poza tym ten przysiółek niczym nie

zasłużył się w historii - odpowiedziałem. W lusterku wstecznym widziałem czujne spojrzenie

Zosi.

W Rynie skręciłem w lewo i ruszyłem w kierunku wsi Krzyżany. Na środku wsi, tuż

przy rozstaju dróg, zatrzymałem Rosynanta.

- Chodźcie, zapraszam was na Wał Atlantycki - powiedziałem starając się mówić z

nutką tajemnicy w głosie.

Oboje posłusznie wysiedli wyraźnie zaintrygowani. Nasz samochód wzbudził

zainteresowanie we wsi, do której autobusy PKS-u dojeżdżają raz dziennie. Kobiety w

chustkach na głowach i w fartuchach przyglądały się nam zza opłotków. Przedstawiciel

młodej generacji polskiej wsi nieufnie spoglądał na nas pochylony nad kierownicą swojego

motocykla. Zabrałem mapkę otrzymaną od Olbrzyma i dzielnie ruszyliśmy do przodu.

ROZDZIAŁ TRZECI

CZESIO, PIOTREK I ICH “OGAREK” • WIZYTA W TWIERDZY

BOYEN • TAJEMNICZE POSTACIE W BASTIONIE LUDWIG •

ZOSTAJĘ UŚPIONY ETEREM • RATUNEK • PANOWIE KRYPKA I

“SARMATA” • WALKA Z KOMARAMI

Tubylcy szybko stracili zainteresowanie naszymi skromnymi osobami. My tymczasem

poszliśmy w prawo, gdzie po przejściu przez płotek z drutu kolczastego i podmokłą łąkę

dotarliśmy do wysokiego na kilkanaście metrów pagórka. Rósł na nim lasek. Na wprost nas

widać było mroczne wejście do bunkra, a po prawej stronie strzelnicę karabinu maszynowego.

Ostrożnie, schylając głowy pokonaliśmy zakręt w prawo i w lewo. Z prawej było

wejście do pomieszczenia, w którym kiedyś znajdował się karabin strzegący wejścia. Po lewej

mieliśmy pokój załogi, z którego przechodziło się do wąskiego korytarzyka. Z niego można

było przejść do dwóch sal bojowych, które miały służyć Niemcom do obrony przed

Rosjanami. Pomiędzy nimi był pokój radiotelegrafisty oraz dowódcy. Cały betonowy olbrzym

był zniszczony od stron strzelnic skierowanych na zachód. Widziałem, że Jacek i Zosia

zwiedzali wszystko z ogromnym zainteresowaniem.

- Dlaczego nazwał pan to Wałem Atlantyckim? - zapytali po dokładnej penetracji

bunkra.

- Tu, w Krzyżanach znajdowały się trzy bunkry postawione prawie w środku wsi. Są

ewenementem na skalę Europy. Identyczne obiekty Niemcy postawili jedynie na Wale

Atlantyckim - mówiłem.

- Czemu Niemcom zależało na umocnieniu właśnie tej wioski? - dopytywał się Jacek.

- Tego nikt nie wie. Może coś tu ukryto? Najprawdopodobniej odkryjecie tajemnicę

patrząc na mapę - próbowałem dedukować. - Od Martian, na północy, do Wejdyk, na

południu, ciągnął się pas umocnień niemieckich. Na wschód od Krzyżan znajduje się

przesmyk pomiędzy jeziorami Guber i Orło. Wojska przeciwnika, które przeszłyby tamtędy,

znalazłyby się na otwartej przestrzeni, z siecią dobrych dróg. Można stamtąd atakować

Giżycko, a także uderzyć na obrońców od tyłu w dowolnym punkcie. Można rzec, że tu w

Krzyżanach znajdowała się kluczowa pozycja obronna. Może też być tak, że część potencjału

organizacji inżyniera Todta, po wybudowaniu kwater na Mazurach, skierowano do łatania

dziur Giżyckiego Rejonu Umocnionego.

- Za dużo tych “może”. Powinniśmy już pojechać gdzieś coś zjeść - stwierdziła Zosia.

Jackowi także burczało w brzuchu, więc pojechaliśmy do Rynu. Wszystkie knajpki w

mieście były już oblężone, więc pozostało nam jedynie ugotować na mojej maszynce gazowej

klopsiki w sosie pomidorowym. Zaparkowałem Rosynanta w ten sposób, żeby widzieć całą

przystań żeglarską. Właśnie wycierałem skórką od chleba resztki sosu z talerza, gdy na

wodzie zobaczyłem jacht ze znanymi mi od dawna postaciami. Byli to Czesio i Piotrek, z

którymi miałem wyruszyć na szlak.

- Widzicie tamten jacht? Jak skończycie myć talerze zamknijcie samochód i chodźcie

do nas - powiedziałem. Nie czekając na ich protesty związane z zapędzeniem ich do

zmywania czym prędzej zbiegłem na keję.

Czesio i Piotrek dobili do brzegu z gracją. Prezentowali styl żeglarstwa, jakiego już

nie spotyka się na naszych szlakach. Serdecznie ich uściskałem. Czesio był średniego wzrostu,

a jego czuprynę stanowił gąszcz czarnych włosów. Miał słabość do piwa i to Piotrek pilnował,

żeby kolega nie pił zbyt dużo. Piotrek był wysokim i szczupłym blondynem. O ile Czesia

zdobił brzuch, o tyle Piotrek był niezwykle wysportowany. Jego twarz często przypominała

maskę rzymskiego boga. Nawet w chwilach największego rozluźnienia jego oczy pozostawały

czujne. Z Piotrkiem służyłem w tym samym plutonie w czerwonych beretach. Czesia

poznałem dzięki Piotrkowi. Okazało się, że Czesio też był w beretach, tyle że dwadzieścia lat

wcześniej. Zdążył w tym czasie ożenić się i rozwieść.

Przyjrzałem się łajbie, którą przypłynęli. Był to wiekowy już jacht Orion noszący

nazwę “Ogarek”.

- Chłopaki! Czym wy płyniecie? - pytałem zdumiony.

Oglądałem jacht z mieszanymi uczuciami. Widać było po jego wielokrotnie łatanym

dziobie, że przeszedł niejedno. Żagle mogły być starsze od samego kadłuba i trzymały się

chyba tylko dzięki temu, że miały na sobie dwie warstwy łat. Szoty były poprzecierane

wszędzie tam, gdzie przechodziły przez kipy lub miały styczność z kabestanem. Jedyne co

zadowalało, to porządnie naciągnięte wanty i sztagi. Widziałem w tym rękę Czesia, szkutnika.

Chłopaki z błyskami rozbawienia w oczach obserwowali moją zdębiała minę.

- Zapatrzyłeś się w naszego “Ogarka”? - pytał Czesio.

- My też się zakochaliśmy w tym cudzie od pierwszego wejrzenia - opowiadał Piotrek.

- Jacht dostaliśmy dzień później, poprzednia załoga miała jakieś problemy. Nie zdążyliśmy

jeszcze tu wszystkiego naprawić, bo śpieszyliśmy się na spotkanie z tobą.

Zawsze staraliśmy się wynajmować łajby, których nikt nie chciał lub trzeba je było

przetransportować z jednego portu do drugiego pomiędzy jednym a drugim czarterem.

Bosmani ze wszystkich przystani znali Czesia i wiedzieli, że w ciągu pięciu dni potrafi nawet

z najgorszej krypy uczynić cudo. Chętnie wypożyczali mu łódki, z czego skwapliwie

korzystaliśmy ja i Piotrek. Przy okazji sami wiele się nauczyliśmy. Ta wiedza przydała się w

czasie regat z Baturą w Mikołajkach.

- Dobra, pakuj manele i chodź do nas - powiedział Piotrek. - Trzeba czym prędzej

uciekać z tego portu. Musimy jeszcze dzisiaj spłynąć z Ryńskiego na Tałty i szturmować

kanały. Dni są długie, więc może uda się jeszcze dzisiaj dostać na Jagodne.

- Ja może wyskoczę do miasta coś załatwić - zaproponował Czesio. Jego język już

nerwowo krążył w kącikach ust. Widziałem, że chce wyskoczyć na małe piwko.

- Niestety, chłopaki, w tym roku mój udział w wyprawie może opóźnić się o parę dni.

Mam robotę - rzekłem.

- Eee...! - mruknęli obaj.

- Wujku! Już jestem - nadbiegła Zosia. Od razu pod wpływem spojrzenia Piotrka

zapłoniła się po czubki uszu.

- Ładną masz robotę, wujku! - od razu Czesio wykorzystał okazję, żeby się

podśmiewać ze mnie. - Szanowna pani to zapewne słynna “robota” Pawła, a ja jestem

Czesław - udając szarmancję ucałował dziewczynę w dłoń.

Zosia nie znała stylu dowcipów Czesia, więc się prawie śmiertelnie obraziła. Została

jednak przy nas, jakby zaczarowana wzrokiem Piotrka. W tym czasie doszedł Jacek.

- Paweł! To wszystko twoje? Może założyłeś przedszkole? - Czesio nie dawał mi

spokoju.

W końcu wszystko wyjaśniłem chłopakom. Okazało się, że za cztery dni muszą oddać

łódkę w Węgorzewie. Byłem zmartwiony, bo wiedziałem, że w tym roku już sobie nie

pożegluję. Opowiedziałem im o tajemnicy, jaka sprowadziła mnie nad jeziora. Zainteresowała

ich ta historia.

- Może się spotkamy, jak oddamy “Ogarka” w Węgorzewie - zaproponował Piotrek.

- Zrobię sobie bazę wypadową w schronisku w Twierdzy Boyen w Giżycku i tam się

spotkamy - odpowiedziałem z radością.

Zosia chyba była również uradowana. Oczywiście udawała, że nie spostrzega Piotrka.

Jednak ja, Czesio i Jacek mieliśmy niezły ubaw. Gdy nie patrzyła w naszą stronę

porozumiewawczo uśmiechaliśmy się do siebie.

Pożegnałem się z kolegami i razem z młodzieżą ruszyłem do Giżycka. Gdy byliśmy w

mieście musieliśmy pojechać okrężną drogą, żeby ominąć otwarty most obrotowy na Kanale

Łuczańskim i poszliśmy na późny już obiad do baru “Omega”. Jest to chyba ostatni bar

mleczny na wschód od Wisły. Jeszcze z rzadka można tam usłyszeć okrzyk: “Leniwe dwa

razy, proszę!”. Dodatkowy atut tej jadłodalni to niskie ceny i kotlety schabowe wielkości

dłoni. Tym razem schabowe przeszły nam koło nosa. Panienka podająca dania powiedziała, że

się skończyły. Pozostało nam zjeść trochę łykowate kotlety drobiowe.

Po obiedzie uzupełniliśmy zapasy żywności i pojechaliśmy przez most obrotowy do

Twierdzy Boyen. Po drodze zrobiłem dzieciakom test na inteligencję.

- Droga młodzieży, most obrotowy i Twierdza Boyen powstały w drugiej połowie XIX

wieku. Zgadnijcie, przed kim miała bronić ta twierdza?

- Twierdza stoi na wyspie pomiędzy dwoma kanałami, Niegocińskim i Łuczańskim.

Obrońcy byli zabezpieczeni ze wszystkich stron - odpowiedział Jacek.

- Obsługa mostu znajduje się po zachodniej stronie. Myślę, że Prusacy bali się ataku ze

wschodu - dopowiedziała Zosia.

Przytaknąłem i dałem klaksonem sygnał, bo wjeżdżaliśmy do Twierdzy Boyen.

Minęliśmy główną bramę i przez zasypaną fosę koło kaponiery, gdzie znajduje się klub

“Tequilla”, wjechaliśmy do środka. Od razu zatrzymaliśmy się koło piętrowego koszarowca.

W jego piwnicy jest muzeum, na parterze dojrzewalnia serów (wcale nie czuć) i biuro

Towarzystwa Miłośników Twierdzy Boyen, a na piętrze schronisko.

Właśnie stanęliśmy u stóp stromych i szerokich schodów prowadzących na piętro, gdy

usłyszałem fragment rozmowy.

- Przecież pies nikogo nie pogryzie, to jest spokojne zwierzę - tłumaczył jakiś

mężczyzna.

- To dziwne, że pana piesek pogonił tamtego wilczura i przegnał dobermana, ale tu nie

może być walk psów - stanowczo odpowiedziała kobieta.

Powoli wchodziliśmy po schodach. Spojrzałem w górę i zobaczyłem amerykańskie,

wysokie wojskowe buty. Reszta ubrania wysokiego, szczupłego mężczyzny ostrzyżonego na

zero jako żywo przypominała wizerunek amerykańskiego żołnierza. Obok widziałem rudego,

prawie żółtego psa z długim zakręconym ogonem, którym w czasie dyskusji powoli merdał.

Coś mnie tknęło. Cofnąłem się.

- Zosia! Zajmij trzy miejsca! - zdążyłem powiedzieć i już po cichu wybiegałem na

dwór.

Rozglądałem się na boki, rozpaczliwie szukając kryjówki. Patrzyłem w lewo: brama i

plac przy wejściu do twierdzy. Na wprost wysoki płot i wysoki wał. W prawo, po

przebiegnięciu pięćdziesięciu metrów, stałem za załomem budynku. Ostrożnie wyjrzałem zza

rogu. Nagle zobaczyłem, że tajemniczy mężczyzna z psem wychodzi na dziedziniec.

Natychmiast ruszyłem za nim w pościg. Mój obiekt skręcił w bramę, jakby chciał wyjść do

miasta. Dobiegłem do bramy i zajrzałem w głąb. Człowiek i pies zniknęli. Najpierw wbiegłem

w furtkę z prawej strony. Znalazłem się pomiędzy wałem a murem z rzędem strzelnic. Nikogo

nie zobaczyłem. Cofnąłem się. Pobiegłem kawałek wzdłuż muru w drugą stronę. Znowu nic.

Straciłem faceta z oczu. Byłem pewien, że jeszcze go kiedyś spotkam. Wróciłem do

schroniska.

- Wujek rozpoznał tego zadowolonego psa z pociągu! - przekrzykiwali się Zosia i

Jacek.

Kiwnąłem głową.

- Wujku! Kiedy zwiedzimy twierdzę i powiesz w końcu, o co tu chodzi? - pytała

Zosia.

- Jutro porozmawiamy - odpowiedziałem. Włożyłem koce i poduszkę w przygotowane

pokrowce. Postanowiłem wziąć swoją fajeczkę i wyjść na dwór. Wtem na korytarzu zaczął się

rozgardziasz. Okazało się, że przybyła Jackowa drużyna żeglarska. Wszyscy mieli spędzić noc

w schronisku. Natychmiast w naszej sali zrobiło się gwarno i tłoczno. Jacek zniknął, żeby

pomóc swojej drużynowej z bagażami. Zosia poleciała za nim; może spodobał się jej jakiś

harcerz. Uzyskawszy wreszcie odrobinę spokoju wyszedłem na dwór.

Skręciłem w lewo i po schodkach koło bramy wszedłem na wał ciągnący się nad nią i

dalej w głąb twierdzy. Siedziałem na murku. Ssałem fajkę, patrzyłem na popiersie von Boyena

umieszczone nad wjazdem. Nagle ciemności rozcięły światła reflektorów jakiegoś

samochodu. Na dziedziniec wjechała alfa romeo Batury. Widać było, że chciał tutaj

zaparkować. Zobaczył jednak mojego Rosynanta i przyśpieszył. Wysypałem resztkę tytoniu z

cybucha i pobiegłem po wale, żeby zobaczyć, dokąd on jedzie. Batura ruszył drogą, jakby

chciał wjechać na majdan; skręcił w prawo. Ja biegłem po skarpie mając jego auto kilkanaście

metrów pod sobą. Nie mógł mnie widzieć. On nagle wjechał w bramę pode mną i znalazł się

na dziedzińcu przy kolejnym koszarowcu w bastionie Ludwig. Przypadłem do ziemi.

Dwie ubrane na czarno postacie wyszły z auta. Skierowały się w stronę zejścia do

kolejnego tunelu, skąd mogły przejść do kaponiery. Ostrożnie ruszyłem za nimi. Skradałem

się po cichu. W tunelu było ciemno. Nagle ktoś zaświecił mi latarką halogenową po oczach, a

dłoń ubrana w rękawiczkę przytknęła mi do ust i nosa chustkę z eterem. W oczach

zobaczyłem wielkie kręgi, a głowa zaczęła boleć, jakby waliły w nią młoty. Padłem zemdlony.

Czułem, że ktoś grzebie po moich kieszeniach. Nagle wszystko skończyło się.

- A to bandyci! Ja was zaraz tu laseczką pogonię! Cholery, nie mają gdzie łobuzować -

usłyszałem dziarski krzyk jakiegoś staruszka.

Po chwili starszy pan pochylił się nade mną. Potrącał mnie, a ja powoli się budziłem.

Jak otumaniony poszedłem za nim do budynku koszar. Staruszek zaprowadził mnie na piętro,

gdzie cały korytarz zastawiony był wypchanymi zwierzętami. Posadził mnie w fotelu w jednej

z ogromnych sal. Na starym stole postawił obtłuczony kubek z mocną herbatą i reklamówkę z

zeschniętymi faworkami. Drobnymi łykami popijałem herbatę i przyglądałem się mojemu

wybawcy.

- Co tam, chłopaczku? Cały jesteś? - dopytywał się. Był mocno przygarbiony, ale jak

na późny wiek trzymał się doskonale. W jego oczach wciąż igrały młodzieńcze ogniki.

- Jedz, chłopaczku, jedz. To wojsko dla mnie przygotowało. A nie za twarde one są? -

dopytywał się podsuwając mi reklamówkę z ciastkami.

- Wszystko w porządku. Dziękuję za pomoc. Nazywam się Paweł Daniec, pracuję w

Ministerstwie Kultury i Sztuki - przedstawiłem się i podałem mu dłoń.

- Bogusław Domaniewski. To pan pewnie w sprawie tych podpaleń budynków w

twierdzy? - dopytywał się gospodarz.

- Niestety nie, ale i tym pewnie będziemy musieli się zająć.

- A kto to na pana się tak czaił?

- Nie wiem - skłamałem. Zastanawiało mnie, dlaczego Batura tak ostro mnie

potraktował.

- Już prawie kładłem się spać, gdy usłyszałem samochód na podwórzu. Wyglądam

przez okno, a tu dobre auto stoi. Jakaś dwójka zamaskowana. Myślę, znowu podpalacze

przyszli - opowiadał dziadek. - Więc po cichu wychodzę, żeby im skórę wygarbować. Może

wiekowy jestem, ale się nie boję. Patrzę, a tu kolejny frant leci do tunelu. Potem w środku

widzę, że ta dwójka chce pana okraść. Coś zginęło?

Dopiero teraz sprawdziłem kieszenie. Zniknęły mapy od Olbrzyma, a fajka została

złamana.

- Ważnych papierów już nie odzyskam. Trochę fajki szkoda, już się do niej

przyzwyczaiłem - odpowiedziałem.

- Ja tam nie palę. Sportowcem przed wojną byłem i na ten sport dziewczyny

podrywałem. Coś może panu znajdę, jak pan taki zapalony fajczarz - staruszek zaczai grzebać

w stosach książek.

Po minucie wręczył mi starą fajkę. Mimo wieku sprawiała wrażenie nie używanej.

- Dostałem ją kiedyś od węgierskiego oficera, którego przekupiliśmy, żeby przed

powstaniem warszawskim przewiózł broń do stolicy - zaczął opowiadać staruszek. - A pan ma

gdzie spać? - zapytał z troską.

Spojrzałem na zegarek. Zrobiło się późno. Umówiłem się z przemiłym dziadkiem, że

odwiedzę go rano i pędem pobiegłem do schroniska. Wiedziałem, że Batury już nie odnajdę.

Bałem się, że dzieciaki widząc moją nieobecność rozpoczną nocne poszukiwania.

Na miejscu przekonałem się, że moje zniknięcie nie zrobiło na nikim wrażenia. Jacek

był wpatrzony w jakąś dziewczynę. Zosia zaprzyjaźniona z koleżankami adorowanej druhny

robiła sobie żarty z brata. Z kolei koledzy Jacka próbowali oczarować Zosie. W tym mętliku

dyżurni harcerze podawali spóźnioną kolacje. Instruktorzy siedzieli w trójkę w końcu

długiego stołu, z dala od reszty harcerzy. Siedząc nad mapą i stosami notatek zapewne

planowali trasę rejsu. Jeden z nich, niewysoki brunecik z wąsikiem, poderwał się na mój

widok.

- Poznaję pana ze zdjęć, które pokazywał nam Jacek - mówił potrząsając moją dłonią.

- Nazywam się Krypka. Może zechce pan odwiedzić jeden z naszych biwaków i porozmawiać

z młodzieżą o poszukiwaniach skarbów. Znamy pana przygody tylko z relacji Jacka.

- Zostaw pana w spokoju - powiedział wielki blondyn o sumiastych wąsach i dużym

brzuchu. “Sarmata” - pomyślałem patrząc na jego twarz. Nie będę go inaczej nazywał, mimo

że przedstawił mi się z nazwiska. - Widzę, że pan dużo przeszedł. Proponuję mocną herbatę i

sen - powiedział patrząc w moje wciąż mętne oczy.

Skwapliwie skorzystałem z zaproszenia. Zapamiętałem, gdzie harcerze zamierzają

biwakować i poszedłem czym prędzej spać. Nie dane mi było jednak zasnąć. Jakaś oferma

zostawiła w sali otwarte okno i zapalone światło. Wokół jarzeniówek pod sufitem krążyły

zwarte kompanie komarów. Na widok takiej “świeżynki” jak ja natychmiast przystąpiły do

ataku. Oganiałem się jak mogłem, zgasiłem światło i już prawie byłem gotowy do obrony

biernej, czyli przykrycia się od szyi do stóp, gdy ktoś wszedł do sali.

- Plucha! Nie idź jeszcze spać! - krzyczał jakiś harcerz z jadalni.

Plucha zapalił światło i całe moje dotychczasowe sukcesy w walce z komarami szlag

trafił. Zwarte formacje atakowały moje nogi i ramiona, a co bardziej zaciekłe i czoło. Harcerz

widząc co się dzieje zgasił światło. Ja zamknąłem okno i zacząłem się okładać otwartą dłonią,

żeby zabić jak najwięcej owadów. Plucha wyjął latarkę i zapalił ją. Tym na moment odwrócił

uwagę komarów. Podał mi jakąś maść intensywnie pachnącą goździkami.

- To patent mojej babci, dobre na ukąszone miejsca i do odstraszenia pojedynczych

sztuk. Pracuję nad wzmocnieniem jego działania. W naszej drużynie zajmuję się

ziołolecznictwem i survivalem - powiedział Plucha. - Tymczasem mam coś zupełnie innego -

dodał.

Wyjął dwudziestocentymetrowy kawałek gumki, takiej jak do majtek. Strzelając z niej

wybijał kolejne komary. W końcu została ich cała chmara krążąca nad latarką. Druh Plucha

dzielnie zakrył latarkę z komarami kocem, wszystko zwinął w kłębek i wyszedł na dwór.

Zapach goździków, spokój i przeżycia całego dnia sprawiły, że padnięty jak kawka zasnąłem

od razu. Mojego chrapania nie przerwała nawet druga batalia z komarami stoczona przez

resztę śpiących w moim pokoju. Oni nieopatrznie zapalili światło i otworzyli okno. Ich

okrzyki i odgłos walenia gazetami po ścianach dochodziły do mnie jedynie jako tło bardzo

miłego snu.

ROZDZIAŁ CZWARTY

Z WIZYTĄ U MOJEGO WYBAWCY • TWIERDZA BOYEN I JEJ

ZAGADKI • ZNOWU DWIE ZAMASKOWANE POSTACIE •

NIEOCZEKIWANY SPRZYMIERZENIEC

Obudziła mnie poranna krzątanina druhów - żeglarzy. Trochę wstydziłem się wstawać,

kiedy po pokoju krążyły druhny, wiec udawałem, że śpię. Gdy wszyscy już poszli na śniadanie

powoli przetarłem oczy. Szybko pobiegłem do łazienki. Miałem szczęście, że jeszcze było

trochę ciepłej wody w bojlerze. Wziąłem szybki prysznic, ogoliłem się i ruszyłem do kuchni

w schronisku, żeby sobie coś zrobić na śniadanie. Krążyły tam już harcerki, a mnie pozostało

jedynie przyjąć zaproszenie do stołu instruktorów.

- Co się stało, panie Pawle? - dopytywał się Sarmata.

Nie wdając się w szczegóły opowiedziałem o napadzie w twierdzy. Instruktor Krypka

tylko kręcił głową, a Sarmata patrzył na mnie podejrzliwie.

- Jacka już bierzemy pod swoją opiekę - powiedział Sarmata wstając od stołu. - Pan

Paweł ma przed nami wiele tajemnic, może coś opowie przy ognisku, na które serdecznie

zapraszamy - dodał już na odchodnym.

Gdy opustoszała sala stołówki podeszła do mnie Zosia.

- Żeglarze już zabierają rzeczy i idą na przystań odebrać łódki - powiedziała

przyglądając mi się uważnie. - A co my będziemy robić? - zapytała.

- Najpierw pójdziemy na spotkanie z przesympatycznym staruszkiem -

odpowiedziałem.

Wyszliśmy ze schroniska i krokiem spacerowym poszliśmy wzdłuż wewnętrznego

wału twierdzy. Przeszliśmy tunelem na dziedziniec bastionu Ludwig. Skręciliśmy na tyły

koszarowca, gdzie w słońcu wygrzewał się Bogusław Domaniewski.

- Dzień dobry! - grzecznie przywitałem się ze staruszkiem.

- Dzień dobry! Jak się pan czuje? - spytał przyglądając się nam i zakrywając dłonią

oczy przed słońcem.

Zosia spojrzała na mnie zaskoczona, że dziadek pytał mnie o samopoczucie. Ja zaś

przedstawiłem Zosię. Miałem ukryty cel tej wizyty. Oprócz podziękowania za uratowanie

mojej skóry chciałem zapytać staruszka, czy nie słyszał o czymś ukrytym w twierdzy.

Zacząłem naszego gospodarza wypytywać, jak trafił do Giżycka.

- Urodziłem się w Zamościu - staruszek rozsiadł się wygodnie, położył laseczkę obok

na ławeczce. - Mój dziadek był Francuzem, który przyjechał do Polski, żeby walczyć w

powstaniu styczniowym. Gdy ustały walki przodek związał się z bogatą panną i został w

naszym kraju. W chwili wybuchu pierwszej wojny światowej w naszym domku zakwaterował

się gubernator okręgu. Gdy Rosjanie wycofywali się z miasta to mały byłem, ale

zapamiętałem wspaniały widok. Kozak na czarnym koniu przeskoczył przez prawie

dwumetrową bramę prowadzącą na nasze podwórze. Szablą uderzył w okno i krzyknął:

“Uciekajcie, bo będziemy Żydów wyrzynać!”. Po dwunastu godzinach do Zamościa wkroczył

sztab armii austriackiej. Razem z armią Franciszka Józefa do miasta przybył rotmistrz

Wojciech Kossak. Pani pamięta tego malarza? - pytał Zosię.

- Ależ oczywiście, lubił malować konie - od razu odpowiedziała.

- A jest pani harcerką? - pytał nasz gospodarz.

- Nie, ale mój brat żegluje z harcerzami - powiedziała nieco zaskoczona pytaniami.

- Moja przysięga harcerska odbyła się na cmentarzu, przy pochodniach. Jakaś kobieta

opowiadała rzędowi młodzieży o skautingu. Później wśród harcerzy rozeszła się wieść, że

była to Zofia Nałkowska. Po odzyskaniu niepodległości do Zamościa przybył Józef Piłsudski.

Przedzierał się przez tłum gapiów stojących na zamojskim rynku. W ciżbie stałem i ja.

Piłsudski pogłaskał mnie po głowie mówiąc “Chłopaczku, zrób mi przejście”. Potem nie

chciałem dać umyć głowy, której dotykał taki bohater. Z harcerskich przygód głęboko w

pamięci utkwiły mi spływy tratwami do Morza Czarnego. Razem z drużyną kupowaliśmy od

leśniczego w Karpatach Wschodnich kilka bali drewna. Na nich budowaliśmy szałas z tarcicy

i płynęliśmy Dunajem. Na wybrzeżu sprzedawaliśmy drewno i mieliśmy za co wrócić do

domu. Ej, to były czasy. Człowiek łowił pstrągi, manewrował tym drągiem co za ster i wiosło

robił - rozmarzył się pan Bogusław. - Również w Karpatach odkrywaliśmy ślady starożytnej

kultury Daków. Nauczyliśmy się zbierać złoto. Dawni mieszkańcy tamtych terenów

wydobywali maleńkie okruchy kładąc na dnie potoków nie wygarbowane skóry baranie, tak

zwane runo.

- Stąd powiedzenie o złotym runie? - dopytywała się dziewczyna.

- Może i tak. Złoto cięższe od piasku zaplątywało się w sierść. Potem wystarczyło

skóry wysuszyć i wytrząsnąć złote okruszki. Kilka dni spędzonych na takim zbieractwie

zwracało z nawiązką koszty wyprawy. W czasie wojny polsko-bolszewickiej przed naszym

domem stała barykada. Jej obrona trwała trzy dni. Później do miasta wkroczyli kawalerzyści

Budionnego. Po kilku dniach Rosjanie uciekali w samych kalesonach przed polską odsieczą.

Po odejściu okupantów zostało mnóstwo broni. Nawet mali chłopcy chodzili do szkoły z

rewolwerami w kieszeniach. Jak zwykle młodzieńcy zabawiali się wrzucaniem amunicji do

ognisk. W czasie takich zabaw jeden z chłopców zginął. A wiecie, kto mnie uczył polskiego?

- zapytał nagle dziadek.

Zasłuchani w jego opowieść nie potrafiliśmy wydobyć z siebie słowa.

- Na polski przychodził do nas Bolesław Leśmian. Kazał wszystkim na głos czytać

“Iliadę”. Sprowadzał do szkoły innych poetów z grupy poetyckiej “Skamandra”. Przychodzili

Młodożeniec, Lechoń, Wierzyński i Żeromski. Ten ostatni próbował dzieciakom czytać

“Popioły”. Szło mu to bardzo nieskładnie. W pamięci mam też nauczyciela łaciny o nazwisku

Englert, dziadka znanego aktora.

Pan Bogusław zaczął pięknie deklamować fragmenty wojennych wspomnień Cezara

najczystszą łaciną.

- Znajomość łaciny przydała się także w czasie wypraw na tereny dawnych Daków.

Językiem starych górali była właśnie nieco zmodyfikowana łacina. Pamiętam jeszcze swoją

wyprawę kajakiem na Bałtyk. Będąc w czasie wakacji u swojego wuja, instruktora w szkole

orląt w Dęblinie, dużo czasu spędzałem w kajaku. Pewnego dnia na lotnisku doszło do

wypadku. Samolot miał złamane skrzydło. Wuj spytał mnie, czy nie spróbowałbym zrobić

sobie łódki z drewnianych i brezentowych elementów samolotu. Zrobiłem sobie kajak,

namówiłem na wyprawę nauczyciela wychowania fizycznego z gimnazjum i we dwóch

wybraliśmy się kajakiem Wisłą na Bałtyk. Plonem podróży była książka i nagroda literacka

przyznana przez rząd II RP. Z gratulacjami do mojej mamy przyszedł nawet polonista z

gimnazjum, który wcześniej wzywał ją do siebie i mówił: “Z tego chłopaka nic nie będzie.

Nadaje się tylko do szewca”.

- I co, został pan pisarzem? - zapytała Zosia.

- Po skończeniu gimnazjum w 1931 roku zostałem wcielony do wojska, do ułanów.

Później ukończyłem studia i otrzymałem dyplom biologa. Jeszcze przed wojną odbyłem kilka

podróży za koło polarne, na Grenlandię. W 1939 roku walczyłem na wschodniej granicy

Polski, a po ustaniu walk musiałem ukrywać się i przed NKWD, i przed gestapo. Uciekłem do

Warszawy, gdzie wstąpiłem do 7. pułku AK w Mińsku Mazowieckim. Zostałem skierowany

do pracy w leśnictwie Chrzęsno niedaleko Tłuszcza. Codziennie przechodziłem koło rabatki

uwiecznionej na obrazie Podkowińskiego “Dzieci w ogrodzie”, znajdującej się w ogrodach

hrabiny Wincentyny Karskiej. We dworze wszyscy pracownicy byli zakamuflowanymi

członkami AK. Do mojego lasu na szkolenia przychodzili chłopcy ze sławnych batalionów

“Parasol” i “Zośka”. Uczyli się tam strzelać, składać i smarować broń oraz podkładać ładunki

wybuchowe. Pewnej nocy do leśniczówki razem z innymi przyszedł Krzysztof Kamil

Baczyński. Nauczyłem go odbezpieczać granat. Dziesięć lat po wojnie dowiedziałem się, że to

był poeta. W tym samym lesie przyjmowaliśmy zrzuty broni i cichociemnych. Za dolary

dostarczane przez aliantów można było wykupić więźniów i nabyć broń od przekupnych

Niemców. Po naszych akcjach Niemcy nie przeprowadzali akcji odwetowych, bo nasi ludzie z

AK podawali się za oddział partyzantów rosyjskich.

- A co pan czuł strzelając do Niemców? - niespodziewanie wypaliła Zosia.

- Czułem się okropnie. Gdy po wojnie zobaczyłem ogrom zniszczeń spowodowanych

przez Niemców myślałem, że z każdego powinno się drzeć skórę i sypać solą. Jednak gdy

przyjechałem do Gdańska jako inspektor do spraw przesiedleńców wtedy poznałem drugą

stronę medalu. W jednej z piwnic mieszkała trzydziestokilkuletnia żona majora SS. Razem z

dwójką dzieci żywiła się surowymi obierkami. Gdy zobaczyła grupę uzbrojonych Polaków

powiedziała, że nie przeżyje kolejnych gwałtów, a wcześniej kilka razy zgwałcili ją Rosjanie.

Poczułem się wtedy tak, jakby ktoś dał mi w twarz jako człowiekowi - mówił pan Bogusław. -

Chyba zwycięzca nie ma litości - dodał.

Zapadło kłopotliwe milczenie.

- A co było dalej? Nie musiał pan uciekać przed Urzędem Bezpieczeństwa? Wtedy

szukano byłych partyzantów - zapytałem.

- Tak. Żołnierze AK musieli uciekać przed UB i najczęściej starali się ukryć gdzieś na

Ziemiach Odzyskanych. Ja trafiłem do Giżycka. Tutaj poznałem starego Mazura o nazwisku

Daniel, który mieszkał w domku nad Kanałem Łuczańskim. Pewnego wieczora pokazał mi

stare zdjęcie z okresu pierwszej wojny światowej zrobione w Twierdzy Boyen. Na fotografii

widać było stary samochód i kilku mężczyzn w charakterystycznych pruskich hełmach. “Ten

to cesarz, ten to Hindenburg, a tamten wartownik koło bramy to ja” - opowiadał mi stary

Mazur.

- A czy ta forteca kryje jakieś tajemnice? - dopytywałem się.

- Raczej nie - odpowiedział staruszek.

Widziałem, że nie chce powiedzieć wszystkiego co wie. Pożegnaliśmy się i

wróciliśmy do punktu wyjścia, czyli do Bramy Giżyckiej. Stanęliśmy przed ogromną mapą

twierdzy. Wyjąłem przewodnik. Rozpoczęliśmy spacer po murach, a ja czytałem:

- Wojny napoleońskie dowiodły, jak wielkie znaczenie ma Giżycko leżące na

przesmyku pomiędzy jeziorami Niegocin i Kisajno. Jednak decyzja o budowie twierdzy

zapadła dopiero 5 kwietnia 1843 roku. Kamień węgielny położono 4 kwietnia 1844 roku, a w

uroczystościach brał udział radca królewski i minister wojny Herman von Boyen. Stąd i

nazwa twierdzy. Nie nudzę cię, Zosiu?

- Wujku, powiedz czemu ona ma taki dziwaczny kształt, jakby siedmiokątnej gwiazdy

- odpowiedziała patrząc na plan.

- Twórcom twierdzy chodziło o wysunięcie stanowisk artylerii jak najdalej w pole, w

kierunku przeciwnika. Stąd te wysunięte kaponiery do obrony w dwóch kierunkach i kojce do

obrony rowu. Labirynt stworzony przez przejścia pod wałami, zwane poternami, wysokie

raweliny, czyli wały, z których można prowadzić ostrzał przedpola, donżony, fosa i nie

kończący się mur ze strzelnicami, tak zwany mur Carnota, to wszystko pozwalało długo się

bronić. Zaostrzony kształt wysuniętych elementów fortyfikacji wynikał jeszcze z przeszłości.

Chodziło o rozbicie zwartych szeregów atakujących warownię - wyjaśniłem.

- Ale przecież twierdza wybudowana była w połowie ubiegłego wieku. Po kilku latach

musiała być już przestarzała.

- Masz rację, Zosiu. Wielokrotnie ją unowocześniano. Pod koniec ubiegłego i na

początku tego wieku zaczęto wzmacniać stropy betonem. Strzelnice w fortyfikacjach

przystosowano do zamontowania tam działek. Najciekawsze są jednak stalowe kopuły

obserwacyjne, z których można było kierować ogniem artylerii.

Weszliśmy na wały i z góry patrzyliśmy na mur. Potem poszliśmy w stronę Bramy

Kętrzyńskiej.

- Wujku, czego właściwie szukamy? - zapytała Zosia.

Nie od razu odpowiedziałem. Paręset metrów od nas siedział na wale ten facet od

rudego psa. Palił papierosa i obserwował coś przez lornetkę. Przez jakiś czas patrzył także na

nas.

- Szczerze powiem, że nie wiem - mówiłem wzruszając ramionami. - Jedno co wiemy,

że ktoś zabił kuriera przewożącego coś bardzo ważnego. Bo po co robić tyle zachodu z

zasadzką? Mamy szyfr: “F.B. l > B.L.”, w którym można odgadnąć znaczenie tylko owych

F.B., czyli Frank Below. Reszta może oznaczać, że coś dał osobie o inicjałach B.L.

Minęliśmy resztki pancernej kopuły obserwacyjnej, schowki na amunicję do ciężkiej

artylerii stojącej na wałach i powoli dochodziliśmy do miejsca wczorajszej zasadzki Batury.

- Znów jesteśmy przy domku tego staruszka - zauważyła Zosia. - Czy to coś ma jakąś

nazwę? - zapytała.

Spojrzałem na mapę i olśniło mnie.

- Zosiu, jesteś genialna - mówiłem ściskając ją. Jakaś para starszych ludzi dostojnie

przechodzących obok nas podejrzliwie patrzyła na mnie. Słyszałem, jak pani szeptała do

swojego męża: “Taka młoda...”

- Niech wujek mnie puści i powie, o co chodzi - Zosia wydostała się z moich objęć.

- Jesteśmy w bastionie Ludwig, to jedno z imion von Boyena. Nasze F.B. to nie Frank

Below, tylko Feste Boyen, czyli niemiecka nazwa warowni w Giżycku. W Pacanowie kozy

kują, a Paweł Daniec powinien tam pójść zrobić coś z tym zakutym łbem. To tutaj wczoraj

wieczorem napadł mnie Batura. On od razu wiedział, o co chodzi. Tutaj szukał skrytki

Belowa. Chodźmy na dół - pociągnąłem Zosię.

Zeszliśmy do poterny, czyli przejścia pod wałami. Wchodziłem tam czując pewien

niepokój. Po obu stronach mieliśmy schowki na amunicję. Wyszliśmy na dziedziniec

kaponiery. Na wprost mieliśmy wejście. Znaleźliśmy się w dwukondygnacyjnej kaponierze.

- Zosiu, nie mam latarki, więc stąpaj ostrożnie i rozglądaj się jedynie, czy nie ma

gdzieś świeżych dziur - powiedziałem do niej, zanim zniknęła mi za zakrętem.

Po chwili zeszliśmy krętymi schodami do dolnych pomieszczeń. Resztki światła

wchodziły do środka przez strzelnice. Do nich pod koniec ubiegłego wieku mocowano

karabiny maszynowe. Później sprawdziliśmy jeszcze inne pomieszczenia kaponiery, w tym

poniemieckie toalety. Dochodziłem do wniosku, że bez latarki się nie obędziemy. Wyszliśmy

na światło słoneczne. Staliśmy lekko oślepieni.

- Ufff! Strasznie tam było - stwierdziła Zosia.

Skinąłem głową. Nigdzie nie było widać śladów kucia, co znaczyło, że Batura nie

zdążył jeszcze spenetrować tego bastionu. Zobaczyłem go, jak zakradł się tu zapewne po raz

pierwszy.

- Niech pan pokaże mapę. Może jeszcze coś w tej twierdzy może być owym B.L.? -

poprosiła Zosia.

Po chwili zaczęła chichotać.

- Mamy jeszcze bastion Leopold do sprawdzenia - powiedziała.

Uderzyłem się otwartą dłonią w czoło. Przecież to tam, na sąsiednim bastionie siedział

facet z psem. Szybko zerwałem się z miejsca i wbiegłem na wał. Zosia biegła za mną. Na

bastionie nie było już nikogo. Po chwili byłem już na wale nad bastionem Leopold. Oboje

zeszliśmy w dół i znowu zaczęliśmy żmudną penetrację murów i pomieszczeń. Spędziliśmy w

ten sposób kolejną godzinę. Zasiedliśmy na szczycie bastionu, gdzie widziałem gościa z

psem. Moja dłoń w trawie przypadkiem natknęła się na zmiażdżony butem niedopałek znanej

i drogiej marki. Schowałem go do koperty. Zosia zrobiła parę kroków dalej i nagle pochyliła

się nad paleniskiem, którego chyba od lat używa tutejsza młodzież. Po chwili przyniosła mi

do pokazania kartki papieru formatu bloku rysunkowego. Były trochę nadpalone.

Przedstawiały widok na różne części twierdzy. Widać było, że rysownik, podejrzewałem, iż

był to człowiek z rudym psem, wyrysował wszystkie bastiony i podpisał: Ludwig, Leopold,

Hermann, Schwere, Recht i Licht. Serce zabiło mi żywiej.

- Mamy trzecie B.L., biegiem do bastionu Światło. Ale ze mnie ciołek. Przecież Below

używał niemieckich nazw - krzyczałem i popychałem Zosię.

W oddali słychać było zbliżającą się burzę. Ja jednak gnałem jak mogłem najszybciej.

Zastanawiałem się, kim jest facet z psem. Widać, że on też interesował się ta niezwykłą

historią. Kto wie, mógł być pomocnikiem Batury.

Biegliśmy po wale, nad Bramą Kętrzyńską, przez bastion Hermann. Stanąłem na

szczycie bastionu Światło. Rozglądałem się na boki. Zosia stanęła obok mnie. Zaczęliśmy

zwiedzać zabudowania, ukryte w wale schrony pogotowia bojowego, prochownię wojenną.

Najpierw sprawdziliśmy kojec, potem przeszliśmy do kazamatów. Przedzieraliśmy się przez

trawy i pokrzywy po pas.

- Wujku, może “1 > “ nie znaczy, że Below coś dał, tylko oznacza konkretne miejsce?

- mówiła zdyszana Zosia. - Cały ten szyfr jest jak konkretny adres. Niech wujek popatrzy, to

mogłoby brzmieć mniej więcej tak: Twierdza Boyen, “l >”, Bastion Ludwig, Leopold lub

Licht.

- Masz rację, Zosiu. Musiała być to jednak konkretna wskazówka dla kuzyna Belowa.

Musiało to być na tyle zrozumiałe, żeby Nikolas Below, adiutant Hitlera, od razu wiedział,

gdzie szukać skrytki.

- Może ten znaczek to kierunek, w którym trzeba iść lub jest to oznaczenie kąta? -

myślała na głos Zosia.

Słuchałem jej pomysłów i nagle przyśpieszyłem. Może “ 1 > B.L.” oznaczało: “link”,

czyli lewy kąt bastionu Licht. Znaleźliśmy się w kazamacie. Na prawo, na końcu sali

znajdowały się schody w dół. Nie wiem, dlaczego od razu ruszyliśmy w ich stronę. Na dworze

zrobiło się ciemno, nagłe rozszalała się burza. Pioruny z niezwykłą gwałtownością zaczęły bić

w okoliczne lasy. Schodziliśmy, a upiorne wnętrze kazamatów co chwila rozświetlały

błyskawice. Sklepienie miało łukowaty kształt. Po bokach znajdowały się wnęki. Po lewej na

działa, po prawej na amunicję. Ostrożnie rozglądaliśmy się na boki.

Schodziliśmy po schodach trzymając się za ręce. Na dole stanęliśmy w obliczu

nieprzeniknionych ciemności. Na podłodze leżało kilka szczap drewna. Wyjąłem z kieszeni

zapałki. Owinąłem jeden z końców kija resztkami gazety z podłogi i podpaliłem. Przez

niecałą minutę mieliśmy łuczywo.

Po lewej znajdowały się trzy wnęki ze strzelnicami na działa, a po prawej trzy na

amunicję. Na wprost nas było wejście do pomieszczenia zakończonego solidnym murem z

kamienia. W ciemnościach rozjaśnianych wątłym światłem naszego łuczywa i błyskawic to

wszystko wyglądało jak scenografia do horroru. Nagle zobaczyłem tuż przy wejściu do

tamtego pomieszczenia wielką dziurę wykutą w podłodze. Brakowało sześciu kafelków. W

piasku był jeszcze odcisk czegoś podobnego do koperty.

- Tutaj są wojskowe latryny - powiedziała Zosia zapuszczając się odważnie dalej. -

Uwaga! Wujku! - usłyszałem jej krzyk.

Z owej pruskiej toalety nagle wypadły dwie zamaskowane postacie. Jedna, tradycyjnie

już zaświeciła mi latarką halogenową po oczach. Drugi napastnik wykopał mi z dłoni

łuczywo. Zapadły ciemności. Widziałem tylko krążki - efekt zaświecenia mi po oczach silnym

strumieniem światła. Lekko zataczając się ruszyłem w pościg. Za mną po omacku biegła

Zosia.

Uciekinierzy na górze rozdzielili się. Jeden ruszył na sam koniec pomieszczenia, drugi

- szczuplejszy - wypadł przez drzwi wejściowe.

- Zosia! Zobacz, dokąd tamten biegnie - krzyknąłem wskazując szczupłego.

Mój człowiek zbliżył się do zniszczonego przez wandali otworu strzelniczego. Był on

na tyle poszerzony, że dorosły mężczyzna mógł się tamtędy przecisnąć. To właśnie zrobił

uciekinier. Wyjrzałem za nim. Musiał być wysportowany. Do ziemi brakowało chyba sześciu

metrów, gdy skakał trzymając się rękoma resztek murów. Postanowiłem pójść w jego ślady.

Widziałem, że odbiegł już na jakieś dwadzieścia metrów.

Przecisnąłem się, zawisłem z wyciągniętymi rękoma, zebrałem siły, gdy usłyszałem

plusk i okrzyk Zosi. Nie pozostało mi nic innego, jak spaść te sześć metrów. Zetknięcie z

ziemią było bolesne. Natychmiast przetoczyłem się na bok, żeby nie uderzyć kolanami w

swoją szczękę. Widziałem, że z bramy wypadła druga ubrana na czarno postać. Obaj

uciekinierzy natychmiast zniknęli mi z oczu w gęstniejącym mroku. Burza przybierała na sile.

Pobiegłem do bramy. To Zosia nie dała rady przebiec po moście uchylnym i wpadła do

mętnej wody - resztki fosy warowni.

- Idź naokoło do schroniska, osusz się, ja może znajdę jeszcze jakieś ich ślady -

powiedziałem do niej, gdy zobaczyłem, że jest mokra.

- Wujku, biegłam za nim, a on jakby znał doskonale twierdzę. Wbiegł w jakiś tunel,

potem zeskoczył w bok i byliśmy w ogromnym pomieszczeniu. Jedno skrzydło wielkiej

bramy było otwarte. Dalej było coś podobnego do mostu zwodzonego, jak wielka huśtawka

-relacjonowała Zosia. - Gdy wbiegłam na deski, ten już zbiegł, a ja przeważyłam swoim

ciężarem pomost i wpadłam do wody. On tylko poświecił mi, żebym wyszła z wody i uciekł.

- Dżentelmen - mruknąłem ze złością. W tych ciemnościach nie widziałem własnej

dłoni. Nie było szans na znalezienie uciekinierów.

Nagle z dachu kazamatów bastionu Recht zaświecił mocny reflektor, który poświecił

na prawo od nas. Na tle krzaków widać było dwóch ludzi ubranych na czarno. Jeden trzymał

dłoń przytkniętą do ucha. Natychmiast ruszyłem w ich stronę. Oni zaczęli uciekać. Nasz

tajemniczy sprzymierzeniec cały czas utrzymywał ich w świetle swojej latarki. Potem i nas, i

ich pochłonął las pomiędzy murami twierdzy a jeziorem Niegocin.

ROZDZIAŁ PIĄTY

KONTYNUUJEMY POŚCIG • JACHT CZEKAJĄCY NA

UCIEKINIERÓW • POMOC Z “OGARKA” • BEZ STERU NIE MA

ŻEGLOWANIA • WPROWADZAM KOMPANÓW W TEMAT • ADOLF

HITLER - SPRYCIARZ CZY SZCZĘŚCIARZ? • DLACZEGO FRANK

BELOW MUSIAŁ ZGINĄĆ?

Biegliśmy przez gęste leszczyny. Było ciemno i mogliśmy jedynie kierować się

słuchem. Co parę sekund zatrzymywałem się, żeby nasłuchiwać, dokąd biegną tamci ludzie.

Szansę na usłyszenie czegokolwiek mieliśmy niewielkie, bo padał silny deszcz. Jego szum

zamieniał otoczenie w jeden wielki odmęt szumów. Krople deszczu uderzające o liście i

ziemię zagłuszały wszystko. Do tego dochodziły częste grzmoty. Jednak co jakiś czas

słyszałem odległy od nas o jakieś pięćdziesiąt metrów łomot łamanych gałęzi. Uciekinierzy

nie przejmowali się zbytnio gałęziami i chyba biegli prosto, w sobie tylko znanym kierunku.

Domyślałem się, że uciekali w stronę brzegów jeziora Niegocin. Być może chcieli dostać się

do ścieżki biegnącej wzdłuż torów. Tam pewnie chcieli rozdzielić się i jeden miał pobiec w

stronę Giżycka, a drugi do Wilkas.

Powoli doskwierało mi zmęczenie. Powietrze mimo deszczu było jeszcze parne. Oboje

byliśmy mokrzy nie tyle od wody z nieba, ile od tej z mokrych liści. Nasze gumowe deszczaki

skutecznie chroniły nas przed strugami lejącymi się z nieba. Wciąż otaczały nas chmary

komarów. Po chwili jednak ulewa była tak silna, że przegoniła krwiopijców, a my

zachłystywaliśmy się wodą. Myślałem, żeby się wycofać, jednak dopadliśmy do ścieżyny

zrobionej przez naszych dwóch zamaskowanych ludzi. Teraz biegło się łatwiej.

- Niech to! - krzyknęła Zosia.

Obróciłem się błyskawicznie. Dziewczyna stała w wodzie sięgającej jej do połowy

łydek. Spojrzałem w dół. Moje stopy także były pod wodą. Znaleźliśmy się w rozlewisku, a

przed nami były tory. Powoli przedzieraliśmy się do nasypu kolejowego.

- Patrz, wujku! - usłyszałem przez ścianę deszczu.

Popatrzyłem w kierunku wskazanym przez Zosię. Po płytkiej wodzie do jachtu

czekającego o czterdzieści metrów od brzegu przedzierały się dwie czarne postacie.

Pobiegłem nad jezioro, żeby chociaż zobaczyć, co to za jacht. Była to ogromna, prawie

ośmiometrowa łajba. Jej nazwy nie mogłem dojrzeć. Stałem na brzegu i kląłem w duchu.

Wiedziałem, że Batura ucieka ze wskazówkami Franka Belowa. Znalazłem się w punkcie

wyjścia. Nie miałem szans, chyba że siłą odebrałbym przeciwnikowi zawartość schowka z

twierdzy.

Koło mnie stała smutna Zosia. Chyba wiedziała, co czuję.

- I co, będziecie tak stać do rana? - nagle usłyszałem i poczułem na plecach solidne

uderzenie ciężkiej łapy. Obejrzałem się. Za nami stał Czesio. Mimo ulewy uśmiechał się od

ucha do ucha.

- Gdzieś tu macie łajbę? - szybko zapytałem.

- Sto metrów stąd - odpowiedział.

- Musicie mi pomóc - powiedziałem i ruszyłem we wskazanym przez Czesia kierunku.

- Co wujek chce zrobić? - zapytała Zosia.

- Jeszcze nie wiem. Może pościg, abordaż, odebranie skarbu. Może tylko spojrzę

Baturze w oczy. Chcę wiedzieć, kto mu pomaga, to może być jego słaby punkt, a nasza szansa

- odpowiedziałem patrząc w stronę oddalającego się od brzegu jachtu.

Na “Ogarku” siedział Piotrek. Właściwie to półleżał w kokpicie zakrytym tropikiem

od namiotu. Gdy mnie zobaczył uśmiechnął się.

- Będziemy regatować - powiedziałem do niego.

Zosię zapędziłem do obserwowania przez lornetkę jachtu uciekinierów. We trzech

przygotowaliśmy “Ogarka” do pościgu. W tym czasie przestało lać. Nadal wiał silny wiatr.

Postawiliśmy foka oraz sklarowanego grota. Z czteroosobową załogą ciężko byłoby Orionem

osiągnąć doskonałe wyniki, bo łódka byłaby za ciężka. W taką pogodę mogliśmy jednak

balastując płynąć szybko i ostro pod wiatr.

Gdy tylko wypłynęliśmy na jezioro jacht uciekinierów zrobił zwrot i skierował się do

brzegu, w stronę Giżycka. Wiało z południowego wschodu. Oni płynęli z wiatrem, my

półwiatrem. Po kilku minutach z ich jachtu ktoś wyskoczył do wody i brodząc po pas szedł w

stronę lądu.

- Na jachcie został Batura z tym drugim - zameldowała Zosia cały czas patrząca przez

lornetkę.

Jego łajba znowu zrobiła zwrot i popłynęła na pełne wody jeziora.

On miał tylko zrefowanego grota, a my oba żagle, więc mieliśmy takie same

powierzchnie żagli. On miał jednak lepszy kadłub wykonany według najnowszych

technologii. Dziób jego łodzi był prosty, a nie skośny. Obecnie szkutnicy robią takie, bo

żaglówka płynie szybciej, gdy ma dłuższą linie wodną.

- Panienka szczęka zębami - zauważył Czesio.

- Wejdź do kajuty - powiedziałem do Zosi.

Zostaliśmy we trzech w kokpicie. Czesio dzierżył ster, Piotrek trzymał szoty grota, a ja

foka. Chłopaki ubrali sztormiaki, ja jednak miałem na sobie dżinsy i deszczak. Przy wysokiej

fali uderzającej w dziób byłem po prostu zalewany wodą.

Zaczął się wyścig z Baturą. On miał lepszy jacht, płynął szybko bejdewindem. My

dzięki fokowi również mogliśmy płynąć ostro. Wiał wiatr dochodzący do szóstki w

szkwałach. Wtedy razem z Piotrkiem zahaczaliśmy stopy o pasy balastowe umieszczone przez

chłopaków w kokpicie. Gdy tak wisieliśmy nad wodą to ja, siedzący najbliżej dziobu,

zbierałem na siebie wszystkie fale. Miałem już dość tego regatowania. Gdy odwracałem

głowę od kolejnej fali zobaczyłem, że z Giżycka wypływa łódź motorowa inspektoratu

żeglugi. Chcieli nas zawrócić do brzegu, bo pływanie przy takiej pogodzie na części akwenów

jest zabronione.

- Ucieka do Rydzewa - krzyknął Piotrek.

My gnaliśmy za nim. Z każdą minutą zbliżaliśmy się do niego.

- Za nami płynie motorówka z inspektoratu - powiedziałem do chłopaków.

Gdy patrzyłem w stronę łajby Batury w kokpicie usłyszałem cichy brzęk, a potem

przekleństwa Czesia i Piotrka. Szybko spojrzałem w ich stronę. Czesio trzymał rumpel

między nogami i stał schylony. Piotrek pognał na drugą burtę i łapał szoty grota. Cała talia

wyrwała się z podłogi razem ze specjalnym zamocowaniem.

- Wiś dalej i trzymaj foka! - krzyczał Czesio.

Gdybym przestał balastować i trzymać foka, to stracilibyśmy prędkość, a przy tak

wysokiej fali i miotającym się we wszystkich kierunkach grocie, moglibyśmy się nawet

wywrócić. Wisiałem więc dalej co rusz zalewany falami. W tym czasie Piotrek złapał talię

grota i podał ją Czesiowi.

- Piotrek! Krawatkami zamocuj szoty do listewek grettingu - Czesio wydawał rozkazy.

Trwało to może pół minuty, lecz w tym czasie jacht Batury zniknął już za zakrętem,

gdy wpłynął na jezioro Boczne.

- Czesiu, pamiętaj o schabowym! - krzyknąłem do sternika.

On tylko kiwnął głową. Właśnie przy wejściu z jeziora Bocznego na Niegocin kiedyś

wpłynęliśmy na mieliznę. Zdarzyło się to w porze obiadowej, gdy wszyscy trzej jedliśmy

obiad. Wiał tak słaby wiatr, że posiłek zrobiliśmy nie zatrzymując się przy brzegu. Czesio

podał wtedy schabowe. Zajadaliśmy się nimi. Szoty zaknagowaliśmy, a Czesio jedną ręką

jadł, a drugą sterował. Zjedliśmy i leżeliśmy leniwie w kokpicie wystawiając pełne brzuszyska

do słońca. Zaczęliśmy nawet wymieniać uwagi na temat słabego wiatru i naszej powolnej

żeglugi. Wtedy koło nas powoli przepłynęły trzy jachty. Załoga jednego z nich zaproponowała

nam swoją pomoc. Nie wiedzieliśmy, o co im chodzi, więc grzecznie odmówiliśmy. W końcu

Piotrek postanowił wykąpać się. Wyskoczył za burtę i stanął w wodzie po kostki. Koło rufy

przeszły dwa łabędzie z młodymi. Wtedy dopiero zobaczyliśmy, że siedzimy na mieliźnie.

Czesio ominął niebezpieczne miejsce.

- Uwaga, idzie szkwał waszego życia! - ostrzegł Czesio.

Wszyscy trzej wychyliliśmy się za burtę, a Zosia z kabiny podniosła krzyk. Za naszą

rufą usłyszeliśmy cichy brzdęk. Czesio kilka razy szybko acz delikatnie ruszył rumplem.

- Nie mamy steru! - krzyknął.

Piotrek puścił szoty grota, a ja foka. Mogliśmy co prawda próbować sterować samymi

żaglami, ale takie zabawy można urządzać tylko przy słabym wietrze, na dobrym jachcie.

- Paweł! Rzuć kotwicę - powiedział Czesio.

Poszedłem na dziób do forpika po kotwicę. Piotrek i Czesio wychylili się za rufę, żeby

ocenić zniszczenia steru. Okazało się, że pękł pręt łączący ster z rufą jachtu. Piotrek szybko

wbiegł do kabiny i zaczął szukać zapasowego, a ja zrzucałem żagle.

- Życie wam niemiłe? - padło nagle pytanie. Głos wzmocniony przez megafon

usłyszeli chyba wszyscy w promieniu kilometra. Aż podskoczyłem, tak mnie to zaskoczyło.

Mało nie wypadłem za burtę.

Za nami na fali bujała się motorówka z czwórką inspektorów.

- Odholować was do brzegu? - zapytał ten sam człowiek, gdy pokazaliśmy mu

oderwany ster.

Przecząco pokręciliśmy głowami. Do brzegu mieliśmy jakieś dwadzieścia metrów.

Naprawa mogła zająć kilka minut, które mogliśmy jeszcze spędzić na wodzie tym bardziej, że

pogoda zaczęła się poprawiać. Motorówka zawróciła do Giżycka po spisaniu danych jachtu i

sprawdzenia uprawnień żeglarskich Czesia oraz sprzętu ratunkowego na naszej łodzi.

Piotrek w końcu znalazł pręt i umocowaliśmy ster. Na samym tylko foku dobrnęliśmy

do brzegu. Czesio jeszcze raz obejrzał ster. Okazało się, że również jarzmo steru było

przegniłe i ledwo trzymało się kupy. Przy półwyspie, do którego przybiliśmy, stało już

mnóstwo jachtów. Postanowiliśmy popłynąć aż na jezioro Jagodne i tam skryć się na zatoce

zwanej Kulą. Był już późny wieczór, gdy przybiliśmy do maleńkiego pomostu w zatoce. We

czwórkę usiedliśmy w kokpicie zmęczeni. Ramiona nam oklapły, a woda spływała z

przemoczonych ciuchów.

- Należą nam się chyba wyjaśnienia - stwierdził Czesio patrząc na mnie.

- Może po kolacji i zmianie ubrania? - zaproponowałem.

Najpierw przebrała się Zosia, potem my. Dziewczyna siedziała skulona w kącie kabiny

zawinięta w koc i śpiwór. My robiliśmy kanapki na kolację. W końcu zasiedliśmy wokół

improwizowanego stołu ze stosem kanapek i wielkimi kubkami mocnej herbaty w trochę

przemarzniętych dłoniach. Cała trójka znacząco spojrzała na mnie.

- W przeddzień Zielonych Świątek 1942 roku w miasteczku Sigtuna w Szwajcarii

spotkało się dwóch mężczyzn. Jeden z nich, Niemiec, był tajnym agentem. Obaj byli

duchownymi protestanckimi - zacząłem opowiadanie. - Właśnie oni stwierdzili, że można by

zainspirować rewoltę przeciwko Hitlerowi. Na początek mieliby wystąpić Himmler i

radykalne elementy SS. Zaraz potem wojsko dokonałoby kolejnego zamachu stanu likwidując

partię nazistowską, SS i gestapo. Niemcy wycofaliby się z terenów okupowanych. Plany te

przedstawiono angielskiemu biskupowi. Wizja ta została chłodno przyjęta przez władze w

Londynie. Ruch oporu w niemieckiej armii rodził się bardzo powoli. Po pierwszych sukcesach

naród niemiecki był zafascynowany swoim wodzem. Generałowie przyjęli pozycje

wyczekujące, gdyż nigdy nie byli pewni, czy otrzymają nagrody, awanse na feldmarszałków,

czy też zostaną zwolnieni za brak kompetencji.

- Łaska pańska na pstrym koniu jeździ - rzekł filozoficznie Czesio.

- Po wybuchu wojny Hans Oster, szef sztabu Abwehry, czyli wywiadu wojskowego,

zatrudnił Josefa Miillera, katolika i przyjaciela kardynała z Monachium. Przez niego

przekazano papieżowi Piusowi XII propozycję pośredniczenia między spiskowcami w

Niemczech a rządem w Londynie. Pius XII zgodził się. Oster czym prędzej zaczął zachęcać

naczelne dowództwo armii do zamachu na Hitlera. “To byłaby zdrada stanu. Byłoby to

działanie przeciw narodowi niemieckiemu” - oświadczył Walther von Brauchitsch, były

naczelny dowódca wojsk lądowych. “Złamania przysięgi złożonej Fuhrerowi nie potrafiłbym

w żaden sposób usprawiedliwić” - odpowiedział Franz Halder, szef sztabu generalnego.

- Słyszałam, że wcześniej już próbowano zabić Hitlera - wtrąciła Zosia.

- Dobrze słyszałaś. Powszechnie uważa się, że generał pułkownik Ludwig Beck

przeciwstawiając się Hitlerowi w czasie kryzysu monachijskiego mógł doprowadzić do jego

obalenia przez wojsko. Potrzebne było jednak poparcie rządów Francji i Anglii. Jak wiesz z

lekcji historii, oba mocarstwa uległy presji Hitlera. W nazistowskich Niemczech jedyną siłą

zdolną do obalenia Adolfa Hitlera była armia. NSDAP skutecznie przeprowadziła czystki

wśród innych partii politycznych, w związkach zawodowych, w środowiskach

intelektualistów. Żołnierze przez jakiś czas czuli się związani tekstem nowej przysięgi, w

której przysięgali wierność Fuhrerowi. Pierwszym oficerem, który myślał o próbie zgładzenia

Hitlera, był generał Hans Oster. Razem z Canarisem, szefem Abwehry, wciągnęli do spisku

generała Ludwiga Becka, a miało to miejsce w styczniu i lutym 1938 roku. W tym samym

roku powstał pierwszy plan wojskowego puczu. Plan zakładał odcięcie przez pierwszą lekką

dywizję z Turyngii budynku kancelarii Trzeciej Rzeszy i pojmanie Hitlera. Zapewniono sobie

neutralność policji i zaplanowano obronę przed interwencją garnizonu SS z Monachium.

Problemem stało się, co zrobić z Hitlerem po zamachu stanu. Myślano nawet o procesie. Hans

Oster podjął sam decyzję i wyznaczył grupę oficerów pod dowództwem Friedricha Heinza,

weterana Freikorpsu, która miała zaaranżować zamieszanie, w czasie którego nastąpiłaby

“przypadkowa” śmierć Hitlera. Planu nie zrealizowano, gdyż spiskowcy chcieli nawiązać

kontakty z Brytyjczykami i zapewnić sobie ich poparcie. W tym czasie Anglia postanowiła

bronić pokoju w Europie za wszelką cenę, nawet za cenę zajęcia przez Niemców

Czechosłowacji.

- Sławna angielska polityka równowagi politycznej w Europie poniosła fiasko - wtrącił

Piotrek.

- Zamachowcy postanowili zorganizować następny atak w listopadzie 1939 roku.

Ericha Kordta, pracownika niemieckiego MSZ, który miał ułatwiony dostęp do Hitlera,

wytypowano do podłożenia bomby. Został nawet przez Canarisa wysłany na specjalny kurs w

obozie treningowym Abwehry nad jeziorem Quenz koło Brandenburga. Jednak ubiegł ich

Georg Elser, który działając w pojedynkę 8 listopada wysadził w powietrze monachijską

piwiarnię. Stolarz sam skonstruował bombę (pracował w fabryce broni), umieścił ją w filarze i

nastawił zapalnik. Przygotowania trwały blisko rok. Ładunek miał wybuchnąć w czasie

przemówienia Hitlera. Ten jednak raptem skończył mowę i wyszedł z budynku. Zaraz potem

nastąpił wybuch.

- Miał wiele szczęścia - powiedział Czesio. - Tak bywa z tymi szalonymi dyktatorami.

Mają jakiś szósty zmysł do wykrywania pułapek.

- Nie inaczej było przy kolejnych próbach zamachu - mówiłem dalej. - Zamach

zaplanowany na 21 kwietnia 1942 roku w berlińskim muzeum wojskowym, nie odbył się,

gdyż Hitler nie przybył. Próbę zabicia Hitlera podjęto w marcu 1943 roku. W spisek

zaangażowali się oficerowie sztabu Grupy Armii “Środek”. Zaplanowali wszystko biorąc pod

uwagę środki bezpieczeństwa podejmowane przez ochronę Hitlera. Jego trzy oficjalne

limuzyny miały wzmocnioną karoserię, kuloodporne szyby, futerały na rewolwery ukryte w

drzwiach. “Kondory”, którymi latał przywódca Trzeciej Rzeszy, miały grube ścianki

oddzielające jego pomieszczenie od reszty samolotu, a fotel mógł katapultować. Wódz nosił

także kulodoporną kamizelkę, a czapka miała wbudowana metalową płytkę. Inicjatorem akcji

był pułkownik Henning von Tresckow. Najpierw chciał, żeby Hitlera zastrzelić, a egzekucję

miało wykonać kilku oficerów. Plan ten jednak okazał się nierealny. Postanowiono podłożyć

bombę i latem 1942 roku von Tresckow poprosił znajomego oficera wywiadu wojskowego o

zdobycie kilku lekkich ładunków uzbrojonych w ciche zapalniki. Oficjalnie miały służyć

Białorusinom z brygady Georga Boeselagera do walki z partyzantką. Grupa ta w

rzeczywistości miała wspierać zamachowców. Przez drugą połowę 1942 roku Tresckow z

zaufanym oficerem sprawdzali działanie przekazanych im bomb. Były to ładunki wielkości

modlitewnika, wyposażone w ciche zapalniki, a ich wybuch potrafił przebić

dwucentymetrową stalową płytę. Nawiązano kontakt z zamachowcami ze Sztabu Głównego,

którzy mieli zorganizować przejęcie władzy w całych Niemczech. Wszystko było zapięte na

ostatni guzik, czekano tylko na nieobliczalnego Hitlera.

- No i co? - niecierpliwiła się Zosia.

- W dniu 13 marca 1943 roku na lotnisku w Smoleńsku wylądowały trzy “Kondory”.

W jednym z nich był Fuhrer. Na koniec krótkiej wizyty Tresckow poprosił Heinza Brandta,

oficera z otoczenia Hitlera, o przewiezienie do Wilczego Szańca kilku butelek koniaku dla

kolegi. W rzeczywistości były to aż cztery bomby. Zapalnik nastawiono na pół godziny,

samoloty wystartowały. Zaczęła się operacja “Błysk”. Bomby miały wybuchnąć w okolicach

Mińska, a wszystko miało wyglądać na katastrofę lotniczą. Wszystkie samoloty bezpiecznie

wylądowały na lotnisku koło Kętrzyna. Natychmiast Tresckow zadzwonił do Brandta

informując go, że dał niewłaściwą paczkę i już wkrótce pojawi się u niego oficer, który

dokona wymiany. Okazało się, że detonator działał, lecz sam zapłon z powodu niskiej

temperatury (w samolocie lecącym na dużej wysokości było bardzo zimno) nie zdał

egzaminu. Te same bomby miały być użyte do zamachu przeprowadzonego kilka dni później

na wystawie z okazji Dnia Pamięci Bohaterów w Berlinie. Tym razem bomby miał na sobie

jeden z organizatorów, nastawił zapalniki (ich minimalny czas wynosił dziesięć minut), ale

Hitler wyszedł po dwóch minutach. Kilka miesięcy wcześniej Gunther Gereke zaczaił się z

karabinem wyposażonym w lunetę w Hotelu “Kaiserhof” w Berlinie. Miał stamtąd dobry

punkt do strzelenia do Hitlera, gdyby ten wyszedł na balkon w czasie przyjęcia u berlińskich

artystów. Cel samotnego snajpera nie pojawił się.

- Niesamowite, fuksiarz ponad miarę - odezwała się Zosia, która po posiłku i kubku

herbaty odzyskiwała siły.

- Powiedz, co by dało zabicie Hitlera? - zapytał Piotrek.

- Można przyjąć prawie za pewnik, że szybsze zakończenie wojny. Co by się stało,

dokładnie nikt nie wie. “Jeżeli jakaś część narodu niemieckiego naprawdę pragnie powrotu do

państwa opartego na prawie i poszanowaniu praw jednostki, to musi ona zrozumieć, że nikt

jej nie uwierzy dopóty, dopóki nie podejmie konkretnych kroków w celu pozbycia się

obecnego reżimu” - powiedział w sierpniu 1942 roku sir Anthony Eden, angielski minister

spraw zagranicznych. Wtedy niemieckiemu ruchowi oporu nie pozostało nic innego jak

przejść od debat nad moralnymi aspektami zabicia Hitlera do czynów. Przełomowym rokiem

dla ruchu oporu stał się rok 1943. Związane było to z klęskami Hitlera. Utracono Afrykę

Północną, pod Staliningradem stracono całą 6. Armię, we Włoszech wylądowali alianci i

upadł reżim Mussoliniego, Rosjanie napierali z ogromną siłą, a Niemcy były bombardowane

w dzień i w nocy. W tym samym czasie Walther Schellenberg, szef wywiadu SS, zaczął

przeprowadzać czystkę w Abwehrze. Zagrożony był Oster, lecz na razie skończyło się jedynie

na “ogonie” złożonym z kilku agentów gestapo. Von Tresckow i generał pułkownik Friedrich

Olbricht, szef kwatermistrzostwa armii rezerwowej, zaczęli się rozglądać za nowym “wołem

roboczym” spisku. Szukali kogoś, kto miałby nienagannie czystą kartotekę w gestapo i

mnóstwo zasług. Ich wybór padł na Clausa Schenka von Stauffenberga, szefa sztabu armii

rezerwowej. Od chwili przyłączenia się Stauffenberga do spiskowców ich działania nabrały

tempa. Pierwszym jego zadaniem było dokończenie planu “Walkiria”, nad którym pracował

von Tresckow od lipca 1943 roku. Dokończył go w październiku von Stauffenberg. Zakładano

w nim zajęcie przez wojsko Berlina. Wszystko miało odbyć się pod przykrywką buntu

milionów robotników cudzoziemskich zatrudnionych w Niemczech. Zimą 1944 roku

ukonstytuował się gabinet cieni oraz zastępcze dowództwo niemieckich wojsk. “Walkiria”

nabierała charakteru legalnej operacji wojskowej. Do spisku w armii przyłączało się coraz

więcej oficerów. Gdy nie powiodły się kolejne próby akcji samobójczych przeprowadzanych

przez młodych oficerów zostało tylko jedno wyjście: zabicie Hitlera w jego kwaterze koło

Kętrzyna.

- Żeby zdobyć taką kwaterę potrzeba chyba pułku spadochroniarzy uzbrojonych w

broń przeciwpancerną - stwierdził Piotrek.

- Pewnie i to by nie pomogło. Kwatera w Gierłoży była doskonale pilnowana,

niemożliwe było trzymanie tam ładunków wybuchowych. Z bronią do Hitlera nie mógł się

nikt zbliżyć. Siłą rzeczy spiskowcy przenieśli swoje spotkania do Maurwaldu, czyli Mamerek

nad jeziorem Mamry, gdzie znajdowała się kwatera dowództwa wojsk lądowych. Spiskowcy

spotykali się w saunie znajdującej się w domu szefa kwatermistrzostwa tuż nad brzegiem

jeziora Mamry. Ich rozmowy zagłuszał szum wody. Wszyscy doszli do wniosku, że jedyną

metodą zabicia Hitlera będzie bomba, która zostanie podłożona w czasie południowych

konferencji organizowanych w Gierłoży. Jeszcze w październiku 1943 roku dwóch zaufanych

oficerów Helmutha Stieffa, szefa wydziału organizacyjnego sztabu w Manierkach przemyciło

ładunki do kwatery w Gierłoży i pośpiesznie zakopało je pod jedną z wież wartowniczych.

Niestety doszło do samozapalenia się bomb. Natychmiast wszczęto śledztwo, lecz prowadził

je członek grupy spiskowców. Do kolejnej próby doszło 26 grudnia 1943 roku w Gierłoży.

Von Stauffenberg miał w teczce bombę, lecz Hitler odwołał spotkanie. W końcu

zabezpieczona bomba znalazła się pod łóżkiem kapitana Hansa von Herwarda w jego baraku

w Manierkach. Wiosną 1944 roku gestapo było bardzo bliskie odkrycia spisku. Po pierwsze,

młodzi oficerowie ukryli ładunek wybuchowy oraz dokumenty w lesie w kwaterze.

Nieoczekiwanie służby bezpieczeństwa dzięki psom odkryły bombę. Nie wiemy, czy

wykopano dokumenty. Nie ma na ten temat żadnych wzmianek. Sprawę zatuszowali wyżsi

oficerowie ze sztabu, którzy mieli wpływ na gestapo. Można mieć pewność, że o znalezisku

powiadomiono Himmlera. Zajmował on wobec spiskowców dwuznaczną postawę. Wiedział,

kto spiskuje i jedynie zbierał materiały. W dniu 22 czerwca po spotkaniu socjalistycznego

skrzydła spiskujących z komunistami niemieckimi, wśród których był agent gestapo, doszło

do aresztowań. Von Stauffenberg musiał działać jak najszybciej. Krążył pomiędzy Berlinem a

Manierkami. Abwehra dostarczyła kolejną bombę angielskiej produkcji. Czekano na dogodną

chwilę.

- A ta chwila nastąpiła w lipcu 1944 roku - stwierdziła Zosia. - Co ma to wspólnego z

tym martwym oficerem znalezionym w zatopionym samochodzie?

- Dziwna zbieżność nazwisk. Frank Below był kimś z rodziny Nikolasa Belowa,

adiutanta Hitlera. Teraz pomyśl. Ginie człowiek, który jedzie do kwatery w Gierłoży. Można

śmiało założyć, że nie zrobili tego partyzanci ani komandosi alianccy. Zrobili to Niemcy.

Dlaczego? Otóż pan Tomasz dzięki swoim kontaktom z Interpolem ma tekst rozmowy, w

której niemiecki antykwariusz wspomina w rozmowie z kimś w Polsce o “Walkirii”.

Wszystko to wydarzyło się po odnalezieniu pojazdu Franka Belowa. Co to oznacza?

- Frank Below wiedział za dużo i dlatego musiał zginąć - stwierdziła Zosia.

ROZDZIAŁ SZÓSTY

SPOTKANIE Z ŁABĘDZIEM • WALKA Z KOMARAMI • CZESIO

ODCINA NAM ODWRÓT • PSIA KOJA • SPOTYKAMY BATURĘ •

ZNOWU TAJEMNICZA BLONDYNKA • ZAMACH NA INŻYNIERA

FRITZA TODTA • BÓJKA W “TEQUILLI” • ZAKŁADAM “PLUSKWĘ”

• PREZENT OD BATURY

Spałem bardzo źle. Męczyły mnie koszmary. Pojawiał się w nich Batura, a także

oficerowie niemieccy noszący ciężkie skrzynki. Stałem bezsilny, chociaż bardzo chciałem

zajrzeć chociaż do jednej z nich. Obudziłem się niewyspany i zmęczony. Postanowiłem wyjść

do kokpitu i poodychać świeżym porannym powietrzem. Gdy tylko wytknąłem głowę z

kabiny przywitał mnie przeraźliwy syk. Na rufie siedział łabędź. Na mój widok zasyczał i

rozpostarł ogromne skrzydła. Wszelkie przeganianie go ręką nie dałoby rezultatu, a jeśli ptak

był złośliwy, to mógłby mi boleśnie oddać. Nie chcąc walczyć ze zjawiskiem przyrodniczym

mogłem jedynie pozbyć się ptaszyska sposobem. Sięgnąłem po kanapkę pozostawioną przez

któregoś z kolegów. Podzieliłem ją na drobne kawałki i rzuciłem do wody.

Wokół nich woda zagotowała się, gdy trzy młode pisklaki łabędzia połykały nędzne

resztki kolacji. Ptak jak siedział na rufie tak siedział. Obrócił jedynie łeb i dobrotliwie patrzył

na swoje potomstwo. Potem odwrócił się do mnie i cicho zasyczał. Po cichu sięgnąłem do

spiżarni chłopaków, gdzie znalazłem jeszcze bochenek nieco już czerstwego chleba. Gdy w

wodzie wylądowały wszystkie kawałki, łabędź zlazł z rufy i popłynął z małymi za trzciny.

Jedynym podziękowaniem były ruchy kuperków młodych łabędzi przypominające nieco

merdanie psiego ogona.

Usiadłem w kokpicie. Zapaliłem fajeczkę. Patrzyłem za ptakami i myślałem, że ten

chleb to jednak marna danina za odebranie zwierzętom dobrych warunków do życia. Może

gdyby nie ludzie, ich motorówki, proszki do prania i konserwy lądujące w wodzie te dumne i

piękne ptaki nie musiałyby w ten sposób żebrać o jedzenie.

Z kolei zadumałem się nad swoją sytuacją. Znalazłem się w punkcie wyjścia. Droga,

jaką przebyliśmy wczoraj przy silnym wietrze, zajmie nam dzisiaj, przy spokojnej aurze, co

najmniej pół dnia żeglowania. Po zatoce nosiły się jeszcze ostatnie kłębki mgły, które jednak

opadały w dół, co zapowiadało słoneczny dzień. Z kabiny wyjrzał Czesio.

- Gdzie jest chleb? - zapytał.

- Musiałem oddać władcy tej zatoki - odpowiedziałem nieco romantycznie.

- No to zasuwaj do wsi po żarcie. Przy okazji może znajdziesz dobre deski na jarzmo

steru. My tu sobie pośpimy - powiedział i jego kudłaty łeb zniknął we wnętrzu kajuty.

Chcąc nie chcąc zebrałem resztki sił i ruszyłem do pobliskiej wsi Jagodne. Miałem

szczęście, że przyszedłem z rana. Razem ze wszystkimi kobietami patrzącymi na mnie

podejrzliwie zrobiłem solidne zakupy. Obarczony plecakiem z jedzeniem szukałem

gospodarstwa, gdzie mógłbym znaleźć odpowiednie deski. Prawie na końcu wsi, koło jednej z

zagród odkryłem w krzakach dwie solidne dechy. Grzecznie zapytałem mężczyznę kręcącego

się po podwórku, czy mogę je sobie wziąć. Spojrzał na mnie zaczerwienionymi z przepicia

oczami i machnął przyzwalająco ręką. Wykonałem dwukilometrowy spacer do “Ogarka”.

Na pokładzie jachtu czekały trzy pary wygłodniałych oczu. Trzy pary rąk wykonywały

regularne ruchy wokół twarzy i innych części tułowia, mające odpędzić małe wampiry. Gdy

się rozejrzałem zobaczyłem, że w zatoce oprócz nas nikt nie cumuje, a nad przybrzeżnymi

wodami unoszą się kolejne zastępy komarów.

- Uciekamy! - krzyknąłem.

- Nie ma szans, Czesio odciął nam odwrót - odpowiedział Piotrek.

Na mojej twarzy pojawił się klasyczny zespół karpia (otwarte usta i solidny wytrzeszcz

oczu), gdy Zosia uniosła w górę rozmontowany ster.

Nie pozostało nic innego jak rozpocząć walkę o przetrwanie, czyli nakarmić nasze

żołądki i naprawić łódź. Zosia robiła kanapki, ja i Piotrek cięliśmy deski, a Czesio rozpalił

maleńkie ognisko i dmuchał na nas dymem. Okrutnie śmierdziało od tego dymu, byliśmy

zlani potem i wściekli na komary. W sumie naprawa zajęła nam ponad godzinę.

W końcu odbiliśmy od brzegu. Wypłynęliśmy na środek zatoki, gdzie Czesio

przetestował ster. Wszystko działało jak trzeba, lecz z pobliskich łąk na pokład przyleciał

niewielki patrol gzów. Owady podobne do much, o dłuższym odwłoku i skrzydłach

układających się w kształt trójkąta nie dość, że mocno gryzą, to jeszcze zostawiają po sobie

wielkie, swędzące bąble. Nie tak łatwo je zabić, bo są duże, sprytne i mają solidny chitynowy

pancerz. W tej walce mieliśmy jednak przewagę, gdyż doskonale słychać lecącego gza i

można było go w porę odgonić.

Czesio skierował “Ogarka” w przesmyk na łagodne. Ma on około 30 metrów długości,

ale jego szerokość wynosi około 15 metrów. Gdy trzeba halsować, dla łodzi mało nawietrznej

takie przejście do makabra. Co kilkanaście sekund trzeba robić zwrot. Nie inaczej było i tym

razem. Wreszcie wypłynęliśmy na Jagodne. Skręciliśmy w prawo, żeby przepłynąć pod

mostem drogowym. Tuż przed nim po lewej stronie była zatoczka, gdzie często zatrzymują

się żeglarze. Właśnie stamtąd wypłynął wielki jacht, z już złożonym masztem i cicho

pyrkającym silnikiem. Jakaś jasnowłosa kobieta chciała wyjść z kabiny do kokpitu, lecz

szybko się schowała. Przy sterze stał Batura. Na mój widok uśmiechnął się i pomachał ręką.

- Widzi wujek! To Batura! To on nam uciekał! - krzyczała Zosia.

Jacek tęsknie spoglądał na opalone ciało blondynki.

- Czemu się na mnie gniewasz? - pytał dziewczynę.

Ta jednak milczała jak grób.

- Jacek, pakuj swoją załogę - krzyczał Sarmata.

Jackowi przypadło dowództwo na jachcie typu Venus. Łódkę tę zaprojektowano do

żeglugi po zalewach i akwenach morskich w pobliżu brzegu. Trudno ją wywrócić i jest prawie

niezatapialna. Jej feler to za mała powierzchnia żagli do tak nadmuchanego kadłuba. W czasie

żeglugi po jeziorach jest wolna, ale i bezpieczna.

Wśród podopiecznych Jacka znalazł się druh Plucha.

- Plucha, zajmiesz psią koję - Jacek wydał polecenie. Sam zajął łóżko w centralnej

części kabiny. Trzy młode harcerki musiały zadowolić się trzyosobowym leżem na dziobie.

Miały tam maksimum intymności, gdyż mogły zamknąć sobie drzwi.

- Dlaczego to łóżko nazywa się psią koją? - zapytała jedna z druhen, brunetka z

wielkim warkoczem i solidnymi okularami na nosie.

- To stara żeglarska tradycja, że ta koja, która jest pod kokpitem uważana jest za

najgorszą - tłumaczył jej Plucha.

- A dlaczego najgorsza? - pytała z kolei wysoka, chuda i ruda.

- Bo kiedyś, gdy jachty pływały przez morza, to w kokpicie cały czas były wachty,

które czy dzień, czy noc hałasowały - odezwał się Jacek. - Kto spał pod nimi musiał mieć

bardzo twardy sen. Dziewczyny, rozpakujcie się. Plucha zajmiesz się fokiem, a ja grotem i

sterem.

- Dlaczego pozwalasz panienkom na rozpakowanie? Niech one też trochę popracują -

mruknął druh Plucha do Jacka.

- Jeszcze będą miały okazję, a chcę, żeby mój jacht był dobrze przygotowany -

odpowiedział Jacek.

Obaj druhowie obejrzeli żagle. Potem Plucha założył specjalną rękawicę bosmańską i

zaszywał dziury. Jacek w tym czasie obejrzał takielunek. Na koniec we dwóch położyli maszt.

Godzinę później mały konwój harcerskich jachtów płynął Kanałem Łuczańskim na

północ, w stronę jeziora Kisajno i wyspy Gilmy.

Czesio spojrzał na mnie pytająco, a Piotrek wymownie zaczął szykować bosak, zaś

swój nóż żeglarski przesunął z boku pasa na tył. Widziałem, że Batura z niepokojem patrzył

na reakcję chłopaków. Trwało to jednak sekundy. Zaraz na jego twarzy pojawił się uśmiech.

Jednak zwiększył obroty silnika i szybko popłynął w kierunku jeziora Niegocin.

Złożyliśmy maszt, na pagajach przepłynęliśmy pod mostem i zaczęliśmy leniwą

żeglugę w stronę Giżycka. Próbowałem wypatrzyć przez lornetkę, kim była kobieta

towarzysząca Baturze, lecz on płynął już na żaglach i silniku. Szybko zniknął nam z oczu.

Zaczęło prażyć słońce. W końcu zaczęliśmy jeść kanapki przygotowane przez Zosię.

- Powiedz, czemu masz z tym gościem jakieś dziwne porachunki? - zapytał Piotrek.

Opowiedziałem chłopakom o pościgu po twierdzy, przez las i o wcześniejszych

potyczkach z Batura.

- Nie boisz się, że pewnego dnia taki mafiozo spróbuje pozbyć się ciebie? - dopytywał

się Czesiu.

- Batura, podobnie jak jego ojciec to klasa sama dla siebie. Może w półświatku jest

jeszcze uważany za nie opierzonego, ale z pewnością jest dobry i to bez używania nadmiaru

przemocy. Jego siłą jest niebywała inteligencja.

- Mam pytanie. Czy oprócz Hitlera kogoś z prominentów Trzeciej Rzeszy próbowano

zabić? - nagle spytała Zosia.

Spojrzałem zdziwiony na dziewczynę. Ta patrzyła w stronę brzegu, jednak jej wyraz

twarzy sugerował, że w jej mózgu tworzy się jakaś ciekawa teoria i po prostu potrzebuje

danych do jej rozbudowania.

- Opowiem wam o dziwnym zamachu - zacząłem utrzymując intonację głosu lepszą

chyba do filmów grozy. - “Heinkel 111” powoli kołował na lotnisku w pobliżu Kętrzyna. Po

chwili poderwał się i ruszył na zachód. Prawie od razu pilot zauważył, że coś niedobrego

dzieje się z urządzeniami. Zaczął zawracać jednocześnie obniżając pułap. Nagle w kabinie

pilotów eksplodował ładunek wybuchowy. Płonąca maszyna uderzyła o ziemię. Inżynier Fritz

Todt zginął w samolocie, który wystartował z lotniska niedaleko kwatery Hitlera w Gierłoży

koło Kętrzyna.

- Czemu Todt leciał takim szmelcem? - dopytywał się Piotrek. - Przecież “Heinkel

111” został zaprojektowany w 1936 roku jako samolot bombowy z pięcioosobową załogą,

wyposażony w dwa silniki o mocy 1750 koni mechanicznych. Mógł unieść zaledwie dwie

tony bomb. Jego prędkość maksymalna wynosiła 400 kilometrów na godzinę, pułap 7300

metrów, a zasięg 3400 kilometrów. Już w 1942 roku samolot był przestarzałą konstrukcją jak

na bombowiec.

- Za to świetnie nadawał się na samolot kurierski lub maszynę przewożącą ważne

osobistości - wtrąciłem. - Z tego powodu wielu przywódców Trzeciej Rzeszy chętnie używało

go. Feralnego styczniowego dnia, gdy Fritz Todt odwiedził Hitlera w Gierłoży, postanowił

wracać do Monachium samolotem wypożyczonym przez feldmarszałka Sperrle. Komisja

śledcza, która zakończyła swoją pracę blisko rok po wypadku, stwierdziła: “W odległości

około 700 metrów od lotniska i od granicy lądowiska pilot samolotu prawdopodobnie

zamknął gaz, a w dwie-trzy sekundy później najwyraźniej znów dodał gazu. W tym momencie

w przedniej części samolotu, prawdopodobnie na skutek eksplozji, buchnął pionowo w górę

silny płomień. Pożar, który wybuchł natychmiast wskutek upadku samolotu - nastąpiło przy

tym kilka detonacji - zniszczył go całkowicie”. Całość zakończono osobliwymi zdaniami:

“Nie powstało zwłaszcza podejrzenie co do możliwości sabotażu. Dlatego też dalsze kroki ani

nie są potrzebne, ani się ich nie przewiduje”. Mówiąc wprost, ktoś ukręcił łeb całej sprawie.

Hitler mógł pytać, co się stało. Informowano go, że z nieznanych przyczyn wybuchł ładunek

umieszczany w samolotach kurierskich latających w strefie przyfrontowej, a uruchamiany

przez podniesienie dźwigni umieszczonej pomiędzy fotelami pierwszego i drugiego pilota.

Zimą 1942 roku strefa przyfrontowa znajdowała się setki kilometrów od Gierłoży i tysiące od

celu podróży, czyli Monachium. Hitler jednak uwierzył w wypadek.

- Kim był Todt? Komu zależało na jego śmierci? - pytała Zosia.

- Inżynier Todt był doskonałym organizatorem i budowniczym. To on założył

Organizację Todta, której efekty działania oglądałaś w Krzyżanach. Śmierć inżyniera Todta

poprzedziła prawdziwa parada przypadków. Jeszcze wiosną 1939 roku, gdy Hitler odwiedził

budowę Wału Zachodniego, czyli umocnień niemieckich na granicy z Francją, stwierdził, że

następcą Todta, gdyby temu coś się stało, będzie Albert Speer. Drugi przypadek jest doprawdy

zastanawiający. Todt na kilka dni przed śmiercią zostawił w swojej kasie pancernej kopertę z

pokaźną sumą pieniędzy, która miała być przekazana jego osobistej sekretarce, “gdyby coś się

stało”. Przypadek trzeci daje wiele do myślenia. Albert Speer i Fritz Todt mieli razem wracać

z Kętrzyna do Niemiec. Speer jako drugi miał spotkanie z Hitlerem, które skończyło się o

trzeciej nad ranem. Samolot miał wystartować dopiero za pięć godzin. Speer uznał jednak, że

nie będzie miał sił na taki lot, mimo iż wcześniej zdarzało mu się pracować o wiele ciężej.

Jeżeli śmierć Todta była wynikiem zamachu, to trzeba odpowiedzieć na pytanie, komu mogło

zależeć na jego śmierci? Fritz Todt, generalny inspektor budownictwa drogowego, twórca

sławnych niemieckich autostrad, minister do spraw uzbrojenia i amunicji, na kilka godzin

przed śmiercią rozmawiał z Hitlerem. Po nim z Hitlerem spotkał się Speer, który stwierdził,

że Hitler jest w złym nastroju. Zarówno Todt jak i Speer byli wrogami Martina Bormanna,

szefa kancelarii NSDAP, szarej eminencji Trzeciej Rzeszy. Następnego dnia po śmierci Todta

Hitler mianował jego następcą Speera. Tuż po akcie nominacji doszło do dziwnej rozmowy.

Do gabinetu Hitlera wszedł Goering. Od razu powiedział: “Najlepiej będzie, jeśli przejmę

zadania doktora Todta w ramach planu czteroletniego. Dzięki temu uniknęłoby się tarć i

trudności, jakie w przeszłości wynikały z jego nastawienia wobec mnie”. O sporach obu było

bardzo głośno. Todt jako minister zbrojeń kierował przemysłem, natomiast Goering, jako

pełnomocnik do spraw planu czteroletniego, czuł się odpowiedzialny za całość gospodarki

wojennej. W połowie stycznia 1942 roku, na około dwa tygodnie przed śmiercią, Todt wrócił

z posiedzenia poświeconego sprawom gospodarki wojennej załamany po tym, jak zbeształ go

marszałek Goering. Speer także miał na pieńku z Goeringiem i Bormannem. Za próbą

wyeliminowania Speera i Todta, ludzi niezależnych i szanowanych przez Hitlera, mogli stać

Bormann i Goering. Pierwszy miał ogromny wpływ na otoczenie Hitlera i sprawował prawie

niepodzielną władze w Gierłoży. Drugi miał doskonałe stosunki z przemysłowcami

niemieckimi, którzy w pewnej części pokrywali koszty jego ekstrawagancji, oczywiście w

zamian za kolejne zamówienia niemieckiej armii. To Bormann rządził kasą nie tylko partii,

ale i Hitlera. W rozgrywce pomiędzy technokratami a starymi aparatczykami nazistowskimi

nie było wygranych, gdyż przy życiu pozostał Speer. Hitler uznał ten fakt za cud i obdarzył

Speera jeszcze większym szacunkiem. O jak wielkie pieniądze chodziło, niech świadczy

rozmach budowy Wału Atlantyckiego, wszystkich fortyfikacji, ogromnych bunkrów dla

okrętów podwodnych. W 1944 roku Organizację Todta przejęło SS, a więc Himmler.

Nastąpiło to jednak za późno, żeby mógł z tego ciągnąć odpowiednie zyski.

- Jak zwykle poszło o kasę - podsumował Piotrek.

- Jeśli wszyscy z otoczenia Hitlera robili podchody, to czy dokumentów “Walkirii” nie

przejął ktoś, kto chciał mieć sztabowców z Mamerek w garści? - zapytała Zosia.

Po raz drugi tego dnia wykonałem zespół karpia.

- Dziewczyna powinna pracować zamiast ciebie - skwitował wszystko Piotrek.

- No co, źle myślę? Sam wujek mówił, że Himmler wiedział coś o spisku, zbierał

jakieś teczki. Może jeszcze ktoś inny robił to samo - argumentowała dziewczyna.

Milczałem i kiwałem głową. Cały czas myślałem, jaką przewagę nad nami ma Batura i

kiedy my dotrzemy do Giżycka.

Późnym popołudniem dotarliśmy do Giżycka. Chłopcy zatrzymali się na moment przy

Kanale Łuczańskim. Z Zosią wyskoczyliśmy na brzeg i poszliśmy do Twierdzy Boyen.

Piotrek chwycił cumę i zaczął klasyczne burłaczenie jachtu. Temu widowisku przyglądali się

wszyscy żeglarze, którym za burtami terkotały różnej maści silniki. Za to panie widząc

wysportowaną sylwetkę Piotrka i lekkość, z jaką ciągnął łódź, przyglądały mu się z

zachwytem.

Po dziesięciu minutach doszliśmy do schroniska. Zanim padłem ze zmęczenia,

zdążyłem się jeszcze umyć. Obudziłem się o godzinie dwudziestej drugiej. Zauważyłem, że

Zosia zniknęła z pokoju.

- Czy widziała pani moją siostrzenicę? - zapytałem panią w recepcji schroniska.

- Nie, jakieś dwie godziny temu wyszła jedynie kobieta o tlenionych włosach -

usłyszałem.

Zaniepokoiłem się jeszcze bardziej. Wybiegłem z budynku zastanawiając się, gdzie

poniosło Zośkę. Przebiegłem przez bramę i usłyszałem dźwięki głośnej muzyki dobiegające z

baru “Tequilla”. Lokal ten znany był w całej Polsce z tego, że zdobywało go czterystu

motocyklistów. W czasie zlotu miłośników starych motocykli w amfiteatrze w knajpie doszło

do scysji pomiędzy przyjezdnymi a tubylcami. Mój kolega, który tam był opowiadał, że w

pewnym momencie na scenę wpadł człowiek w skórze, ze zmierzwioną brodą i krzyknął:

“Chłopaki, naszych biją!” W tym momencie amfiteatr wyludnił się. Czterystu zlotowiczów

runęło w stronę wrót lokalu. Szturmujący musieli użyć tarami z potężnej kłody drewna, żeby

wyważyć drzwi. Później była już tylko totalna demolka.

Wszedłem we wrota i zobaczyłem, że “Tequilla” bardzo szybko odzyskała dawną

świetność. Urządzono ją w starej kaponierze. Na końcu pomieszczenia błyskały dyskotekowe

światła. Zobaczyłem tam platynową piękność o twarzy bardzo podobnej do pewnej Zosi z

miasta Łodzi. Usiadłem przy barku, zamówiłem zimną pepsi i zajadając orzeszki

obserwowałem poczynania dziewczyny. Bawiła się w większym towarzystwie kilku chłopców

i dziewczyn, najwyraźniej kwiatu młodzieży giżyckiej. Widać było, że przedstawicielki

piękniejszej części mieszkańców miasta ledwo tolerowały nową dziewczynę. Panowie

oblegali ją ciasnym wianuszkiem i kłócili się o to, który może z nią zatańczyć.

W przerwach pomiędzy pląsami Zosi patrzyłem w telewizor, gdzie transmitowano

mecz polskiej reprezentacji. Początkowo zwycięstwo zdaniem komentatorów mieliśmy

prawie w kieszeni. Po pierwszej połowie wygrana zaczęła znikać na horyzoncie, a komentarz

ograniczał się do wytykania kolejnych błędów i udzielania pouczeń serwowanych przez

zaproszonego fachowca. W pewnym momencie zobaczyłem, że w drzwiach stanął Jerzy

Batura. Natychmiast odwróciłem twarz i mocniej pochyliłem się nad szklanką.

Batura nie zauważył mnie. Podszedł do stolika, gdzie bawiło się towarzystwo Zosi i

zagadał do jednego z chłopców, rosłego i ryżego. Ten wyjął natychmiast z kieszeni pomiętą

mapę i dał ją Baturze wskazując coś palcem. Widziałem, że Zosia zaczęła wyciągać głowę,

żeby lepiej wszystko zobaczyć. Batura też to zobaczył, rozpoznał jej twarz i szybko wydał

jakieś polecenie Ryżemu. Ten natychmiast odwrócił się do Zosi, pochylił się nad jej uchem,

wyciągnął coś spod pachy i szybko pokazał dziewczynie. W tłumie i słabym świetle nikt tego

nie widział, ja jednak zobaczyłem pistolet.

Batura wychodził z “Tequilli”, a za nim szedł Ryży prowadząc Zosię. Odczekałem

chwilę i nagle wszedłem pomiędzy Zosię i Ryżego. Chłopak próbował mnie wyminąć, lecz ja

udając pijanego kiwałem się z boku na bok. W tym czasie Zosia zaczęła przebijać się w stronę

lekko sennego ochroniarza. Ryży widząc co się dzieje kopnął mnie w łydkę. Nie

spodziewałem się tego i zachwiało mną. W tym czasie ochroniarz zauważył już lekki

rozgardiasz spowodowany przez nas i szedł w moją stronę. Ryży chciał czym prędzej dostać

się do drzwi. Podstawiłem mu nogę. Chłopak dał się sprowokować i odwrócił się. Ja

natychmiast uderzyłem dwoma palcami pod jego mostek. Ryży zgiął się w pół. Podchwyciłem

go.

- Kolega źle się poczuł w tłumie - wyjaśniłem ochroniarzowi.

W tym czasie wyjąłem pistolet z kabury pod pachą Ryżego i dyskretnie umieściłem go

we własnej kieszeni.

- Jak kolega słabowity, to nie powinien na tańce chodzić - doradził ochroniarz.

Wyprowadziłem Ryżego na dwór i posadziłem na ławeczce. Przy okazji palcem

nacisnąłem pewne czułe miejsce i chłopak znowu opadł z sił.

- Trochę tlenu mu nie zaszkodzi - objawiłem tłumowi znajomych Ryżego. Widziałem,

że za ich plecami do schroniska przedziera się Zosia. Ja też to zrobiłem, jednak zanim

wszedłem do budynku, spędziłem godzinę na wałach obserwując, czy nikt mnie nie śledził i

co robi Ryży.

- Co ci do głowy strzeliło?! - zacząłem przemowę do Zosi wchodząc do naszej sali. -

Czy chcesz, żeby pan Tomasz przejechał mnie swoim trabantem? Jestem pewien, że wymyśli

bardziej wyrafinowane formy śmierci dla człowieka, który sprowadził jego siostrzenicę na

manowce.

- Cicho, wujku, bo nas wyrzucą za awantury - powiedziała Zosia. Właśnie

przeczesywała włosy platynowej peruki.

- Skąd to masz? - pytałem wskazując kłąb jasnych włosów leżących na kocu.

- Moja mama miała w szafie, to pożyczyłam - odpowiedziała.

- Czemu poszłaś do tej knajpy i to późno wieczorem?

- Wujek to niby młody, ale jednak stary ramol. Nie mamy czasu na czekanie na

odpowiedni wiek, żeby się dobrze bawić. Teraz wszyscy szybciej dojrzewamy. A tam

próbowałam się czegoś dowiedzieć na temat powiązań Batury z miejscowym półświatkiem.

- Przynajmniej czegoś się dowiedziałaś?

- Jasne! Batura zebrał mocną ekipę. Niby to szukają staroci w mazurskich wsiach, ale

każe im wypytywać o różne bunkry w okolicy.

- I co?

- Wskazali mu kilkanaście miejsc. Teraz przekazali dokładną mapę grupy bunkrów w

Pozezdrzu.

Kazałem jej położyć się spać, a sam wykradłem się do miasta. Alfa romeo Batury stała

na parkingu przed Hotelem “Wodnik” w Giżycku. Czaiłem się pół godziny, żeby umieścić

pod wozem jedną z moich “pluskiew”. Teraz dzięki urządzeniu zamontowanemu w

Rosynancie mogłem wiedzieć, gdzie jest Batura.

Położyłem się spać, gdy pierwsze ptaki zaczęły już poranne ćwierkanie.

Obudziłem się o dziewiątej. Wstałem, ogoliłem się i wziąłem porządny, choć zimny

prysznic. Widziałem, że w kuchni schroniska krząta się Zosia przygotowując dla nas

śniadanie.

- Proszę! Byłam rano w sklepie i zrobiłam zakupy - oznajmiła stawiając na stole talerz

z jajecznicą i kilka kromek chleba z masłem i pomidorem. - Jednak stwierdziłam, że skoro

pan nie uznaje równouprawnienia w pracy detektywistycznej, to zapanuje ono w kuchni. Dziś

pan robi obiad.

Patrzyłem zdziwiony, co jej się stało.

- Udaje niewiniątko - Zosia stanęła nad moją głową i podparła się pod boki. - A kto w

nocy wymknął się do miasta?

Wyjaśniłem jej wszystko.

Gdy wychodziłem z kuchni podeszła do mnie pani z recepcji. Podała mi kopertę.

- Jakiś pan prosił, żeby panu to dać - powiedziała.

Rozdarłem kopertę i na dłoń wypadła moja “pluskwa”.

ROZDZIAŁ SIÓDMY

NARADA WOJENNA • WYJAZD DO POZEZDRZA • KWATERA

HIMMLERA • TAJEMNICE “HOCHWALDU” • KLUCZ BELOWA •

ZDRADLIWA MIŁOŚĆ • KRZYŻ NA JEZIORACH • W MAZURSKIM

BUSZU • SPOTKANIE POD MOSTEM

Patrzyłem na leżącą na mojej dłoni “pluskwę” i byłem wściekły. Batura cały czas był o

krok przede mną. Krążyłem za jego cieniem i mogłem jedynie czekać na jego błąd.

- Zosiu, czas na naradę wojenną - powiedziałem.

Usiedliśmy na ławeczce przed schroniskiem.

- Męczy pana, że cały czas jesteśmy w tyle, a Batura gna do przodu jak szalony? -

zapytała Zosia. - Mamy przecież ślad, że interesują go bunkry i wybiera się do Pozezdrza.

Może tam coś znajdziemy.

- Będziemy tak jeździć po wszystkich umocnieniach niemieckich? - mruknąłem

rozgoryczony. - Wiesz, ile ich tutaj jest? Szukamy sami nie wiedząc czego.

- No to jedźmy do Pozezdrza. Czuję, że to jest jakiś ślad - zaproponowała dziewczyna.

Wsiedliśmy do Rosynanta i ruszyliśmy w stronę Węgorzewa. Po niecałej pół godzinie

przejeżdżaliśmy już przez Pozezdrze. Minęliśmy znaną swego czasu knajpę o westernowej

nazwie “Bonanza”, gdzie często dochodziło do awantur, i zatrzymaliśmy się na małym

parkingu naprzeciw cmentarza.

- To tutaj miał swoją kwaterę Himmler - oświadczyła Zosia po przeczytaniu tablicy

informacyjnej.

- Tak, wszyscy przywódcy Trzeciej Rzeszy - mówiłem przyglądając się okolicy -

wzorem Hitlera szukali sobie dogodnego schronienia w mazurskich lasach usadawiając się

wzdłuż linii kolejowej Kętrzyn-Węgorzewo-Giżycko.

Postanowiłem ukryć Rosynanta i pojechałem dwieście metrów dalej. Wjechałem w

leśną drogę i skręciłem za krzaki, żeby nie było widać samochodu. Wróciłem do Zosi i razem

poszliśmy ścieżką pomiędzy wysokimi sosnami.

- Kwatera Himmlera miała kryptonim “Hochwald”, co znaczy wysoki las - zacząłem

opowiadać Zosi. - Tak jak wszystkie tego typu obiekty jej budowę rozpoczęto wiosną 1941

roku. Pracami kierowała Organizacja Todta.

- Idziemy przez ten “Hochwald”, a tu widać jedynie stary bruk - narzekała Zosia.

- Wybudowano tutaj dziewięć solidnych budynków i kilka lekkich baraków, ukrytych

głębiej w lesie. Pięć bunkrów miało odporność typu “B”, co oznaczało, że grubość ich

stropów i ścian wynosiła po dwa metry. Schron Himmlera był dodatkowo obłożony

żelbetonowym płaszczem. Był tu także nieduży podziemny garaż, dwie ceglane wartownie.

Mimo że cała kwatera nie była duża, to otaczała ją podwójna linia drutów kolczastych i pole

minowe, a chronił batalion policji. Wszystko maskował gęsty i wysoki las, siatki maskujące

rozmywające kontury budynków.

- Iiii... nieciekawy - jęknęła Zosia widząc bunkier Himmlera.

Faktycznie nie przedstawiał się on imponująco. Cały był poprzecinany rysami pęknięć

spowodowanych wewnętrzną detonacją ładunków wybuchowych.

- Nie narzekaj, ma 21,5 metra szerokości, 19 metrów długości i ponad 8 metrów

wysokości.

Zaczęliśmy obchodzić budowlę. Miała ona korytarz biegnący wzdłuż całego schronu.

Z prawej strony znajdowała się ściana grubości dwóch metrów. Korytarz był szeroki niewiele

ponad metr i miał niecałe dwa metry wysokości. Po lewej stronie znajdowały się kiedyś

pokoje. Teraz widzieliśmy jedynie zawalone gruzami wnętrze.

- Do zasadniczej części schronu prowadziło dwoje drzwi - mówiłem świecąc latarką. -

Nimi wchodziło się do niewielkich przedsionków, które obrońcy mogli ostrzeliwać przez

specjalne strzelnice. Tam też znajdowały się szczelne drzwi prowadzące do pokoi.

- Coś ważnego wydarzyło się w tym miejscu? Skąd zainteresowanie Batury tymi

bunkrami? - dopytywała się Zosia.

- W dniu 16 września 1944 roku Himmler spotkał się tutaj z Andriejem Własowem,

dowódcą Rosyjskiej Armii Wyzwoleńczej, czyli jednostką, w której mieli walczyć jeńcy i

dezerterzy z Armii Czerwonej.

- To ci własowcy, którzy dokonywali mordów ludności w czasie powstania

warszawskiego? - spytała Zosia.

Skinąłem głową i ciągnąłem dalej.

- Po upadku powstania przywieziono tu generała Tadeusza Bora-Komorowskiego,

komendanta głównego Armii Krajowej. Miał spotkać się z Himmlerem, a podobno nawet z

Hitlerem. Obaj jednak się nie pokazali. Istnieje spore prawdopodobieństwo, że Himmler

chciał zaproponować AK współpracę w walce z Rosjanami. Już 20 listopada 1944 roku

wyjechali mieszkańcy kwatery, a dwa miesiące później niemieccy saperzy wysadzili ją w

powietrze. Jednak i polscy saperzy ćwiczyli się tutaj. Podobno jedynym efektem ich działań

była śmierć chłopaka z Pozezdrza, który zatruł się gazami prochowymi.

Opowiadałem to wszystko i jednocześnie zwiedzaliśmy resztki pozostałych bunkrów.

- Czas na drugie śniadanie - powiedziała Zosia. - Zostawiłam kanapki w samochodzie,

może pójdę po nie?

Kiwnąłem głową i zawróciliśmy w stronę bunkra Himmlera. Zatrzymaliśmy się na

moment, żeby otrzepać ubrania z pajęczyn, gdy nagle usłyszałem znajomy głos. Szybko

rozglądałem się na boki w poszukiwaniu dobrego schronienia.

- To Batura - szepnęła Zosia.

Dziewczyna zaproponowała skrycie się w schronie.

- Tam nie! On będzie chciał go zwiedzić - szybko powiedziałem.

Za naszymi plecami znajdowała się głęboka rysa biegnąca pionowo. Zajrzałem do

środka. Widać było stos gruzu, który tworzył jakby schodki prowadzące w głąb.

Podejrzewałem, że tamtędy można dojść na szczyt stosu betonu piętrzącego się w środku

budowli. Czyli bylibyśmy idealnie ukryci. Szerokość szpary wynosiła niecałe pół metra. Zosia

szybko weszła. Ja musiałem wciągnąć brzuch.

W półmroku wchodziłem pod górę. Przestrzeni było akurat tyle, żeby nabawić się

klaustrofobii. Po trzech metrach znaleźliśmy się w niewielkiej pieczarze tego betonowego

kolosu. W kącie widać było światło słoneczne bijące z niewielkiej półki wychodzącej na

zewnątrz schronu.

Leżeliśmy w ciszy. W środku było tak zimno, że nasze oddechy zamieniały się w parę.

Jednak nadstawialiśmy uszu.

- No to jesteśmy u Himmlera - usłyszałem głos Batury. - Sądzisz, że tutaj Below

przyjechał z tymi papierami?

Usłyszeliśmy czyjeś ciche mruknięcie.

- Już tyle razy czytaliśmy ten wiersz, że prawie znam go na pamięć - mówił z

niechęcią Batura. - “Spójrz, bracie, na nasze jeziora i wodzów naszych, prowadzą naród ku

chwale tworząc krzyż. Jego podstawę dają pruskie fundamenty Bismarcka. Pierś w środku

niesie godło w świat. Lewe ramię daje najwierniejszą osłonę, a prawe najmocniejsze

uderzenia. Głowa pcha mężczyzn ku zwycięstwu. Gdzieś wdziera się zwątpienie. Trzeba

zdrajców zniszczyć i dam ci siłę. Jest ona skryta w paszczy lwa, pomiędzy żelazem i

kamieniem, gdzie często bywaliśmy.” Ten facet nie miał za grosz talentu! - orzekł na koniec

mój wróg.

Widziałem, że pomimo ciemności Zosia starała się zanotować słowa Batury.

Pomyślałem, że taki pomocnik to skarb.

Po chwili słyszeliśmy, jak Batura z osobą mu towarzyszącą zwiedzają bunkier

Himmlera.

- Nic tu nie znajdziemy, wszystko jest zniszczone - mówił Batura. - To bzdura biegać

po tych bunkrach. Trzeba dowiedzieć się, gdzie spędzał wolny czas Nikolas Below. To do

niego jest ten poetyczny list. Jego kuzyn ukrył wszystko w miejscu, gdzie często bywali.

Znowu usłyszeliśmy jedynie ciche mruknięcie. Po chwili “Hochwald” znowu stał się

cichym miejscem. Powoli wyjrzałem na zewnątrz. Nikogo nie było widać oprócz pary

staruszków. Poznałem ich i chciałem się skryć, ale Zosia popchnęła mnie i wyleciałem ze

szpary jak z procy, a za mną Zosia. Staruszka, która widziała nas już w giżyckiej Twierdzy

Boyen, teraz najpierw zamarła z przerażenia, że ktoś może wyskakiwać ze ściany, a potem na

jej twarzy odmalował się wyraz totalnego oburzenia.

- Tadziu, poznajesz ich - mówiła potrząsając ramieniem męża. - Ten znowu bałamuci

tę dziewczynę.

Zosia słysząc te słowa stłumiła eksplozję śmiechu. Przybrała rozmarzony wyraz

twarzy, spojrzała na mnie i uczepiła się mego ramienia. Staruszka dostała chyba w tym

momencie palpitacji serca. Wściekły z powodu tego cyrku pociągnąłem dziewczynę w las,

gdzie stał Rosynant.

- Przestań robić kino! - mruknąłem.

Rano harcerze biwakujący w zatoce na jeziorze Kisajno, tuż za wyspą Górny Ostrów,

obudzili się zmęczeni. Pierwszy dzień żeglowania wśród wysp, gdzie trzeba było wykonywać

mnóstwo zwrotów, był dla nowicjuszy bardzo ciężki.

- Nie chcę słyszeć żadnych jęków - grzmiał Sarmata. - Dziewczyny idą do lasu po

grzyby.

Po półgodzinie harcerki wróciły z garściami kurek. Instruktor Krypka, który był

doskonałym kucharzem, przygotował na śniadanie kromki chleba smażone w jajkach

zmieszanych z grzybami.

- To strasznie niedietetyczne - narzekała blondynka Jacka.

Dziewczyna postanowiła posmarować kromeczki pumpernikla masłem. Wszystko to

przywiozła ze sobą z domu.

- Nie cuduj - próbował uspokoić ją Jacek.

Od jakiegoś czasu zauważył, że jego dziewczyna przestała zwracać na niego uwagę.

Za to jej spojrzenia często kierowały się w stronę innego harcerza, na nieszczęście Jacka

przystojnego i wesołego, zawsze gotowego do wygłupów.

Po śniadaniu harcerze popłynęli na jezioro Dargin, gdzie do obiadu ćwiczyli zwroty.

Pojechałem z Pozezdrza w stronę wsi Przerwanki. Zatrzymałem się przy drodze, gdzie

staliśmy w pełnym słońcu. Wolałem jednak pocić się, niż być pogryzionym przez komary.

Wyjąłem mapę obejmującą Krainę Wielkich Jezior Mazurskich. Zosia rozpakowała kanapki.

Siedziałem wpatrzony w mapę i żułem chleb z serem.

Zosia co chwila spoglądała w swoje notatki.

- I co? - zapytałem.

- Zaczynam coś jarzyć - odmruknęła.

- To słucham.

- Jest tak - dziewczyna rozsiadła się wygodnie. - Patrzymy na mapę Wielkich Jezior

Mazurskich. Jak wół zaznaczona jest kwatera Hitlera w Gierłoży. To jeden punkt -

powiedziała i nagle wbiła patyczek w mapę koło Kętrzyna. - Myślałam, że tu powinien być

środek, no wie wujek, centrala, mózg. Jednak druga kwatera jest tu - i wbiła kolejny patyczek

w Pozezdrzu. - Mówił wujek, że Twierdza Boyen w czasie drugiej wojny światowej to była

centrala wywiadu niemieckiego na Wschód. Ta forteca pochodzi jeszcze z czasów pruskich,

można powiedzieć, że z okresu rozkwitu państwa niemieckiego. To będzie trzeci patyczek.

Patrzyłem i oczom nie wierzyłem. - Brakuje jeszcze tylko dwóch punktów - Zosia

opowiadała zadowolona z mojego podziwu. - Kwatera Himmlera pasuje mi do tego kawałka:

“Lewe ramię daje najwierniejszą osłonę”. Kiedyś wujek mówił, że mottem SS, którego

Himmler był zwierzchnikiem, była wierność Hitlerowi.

- Pójdźmy dalej - włączyłem się do nakłuwania mapy. - W Sztynorcie osiadł

Ribbentrop, minister spraw zagranicznych Trzeciej Rzeszy. Pamiętasz: “Pierś w środku niesie

godło w świat”? Kwatera Hitlera, ośrodek dowodzenia, to prawe ramię zadające

najmocniejsze uderzenia. Rozszyfrowanie “głowy” nie jest już trudne. Chodzi tu o Mamerki,

czyli sztab niemieckich wojsk lądowych.

- To o nich Frank Below pisał: “Gdzieś wdziera się zwątpienie”? - głośno

zastanawiała się Zosia.

- Trudno powiedzieć. Przecież tamci oficerowie w rozumieniu faszystów byli

zdrajcami, a Below był faszystą - odpowiedziałem.

- On pisze jak człowiek, który wie, że gdzieś bije dzwon, tylko nie wie gdzie.

- Zosiu, gdyby tak było, to by nie zginął. Pisze wyraźnie o zdrajcach i o tym, że da siłę

do ich zniszczenia - powiedziałem. - Ową paszczą lwa mogłyby być Mamerki, ale obaj kuzyni

często tam bywali i odnoszę wrażenie, że tam wypoczywali.

- Pomyślmy, gdzie obaj często mogli bywać - zastanawiała się Zosia.

Zapadło dłuższe milczenie.

- Może trzeba poszukać miejsca, gdzie jest chociażby jakaś rzeźba lwa - nagle rzuciła

Zosia.

Pokręciłem głową.

- Pamiętaj o tym, że Below pisząc te słowa myślał, iż jest poetą i swoją wizją poetycką

chciał kuzynowi, który znał jego sposób myślenia, dać dokładne wskazówki. Miejsce ukrycia

jest wyraźnie określone. To coś ukryte jest pomiędzy żelazem a kamieniem i to tak dobrze, że

nikt tego do tej pory nie znalazł.

Znowu milczeliśmy wpatrzeni w pięć patyczków wbitych w mapę tworzących krzyż.

- No cóż, nie pozostaje chyba nic innego, jak przejechać się po wszystkich tych pięciu

miejscach - rzekłem przeciągając się.

- Ciekawe, co robi Batura?

- Wygląda, Zosiu, że to samo co my. Siedzi nad mapą i szuka niemieckich bunkrów.

Pewnie tak samo odczytuje słowa Belowa. Ciekawi mnie, kim jest tajemniczy pomocnik

Batury.

Wsiedliśmy do Rosynanta i pojechaliśmy do Giżycka. Spakowaliśmy rzeczy.

Wychodząc zaszedłem do recepcji.

- Taki pan pana szukał - rzuciła recepcjonistka.

- Jak wyglądał? Wysoki blondyn... - i opisałem Baturę.

- Nie, ten już tu kiedyś był, ale nie mogłam go przyjąć z psem.

- I o co pytał?

- Chciał wiedzieć, czy pan wrócił na noc, jak była ta burza i czy już pan się

wymeldował - odpowiedziała pracownica schroniska i podała mi rachunek.

Zapłaciłem i wyszedłem zamyślony. Najwyraźniej moją osobą interesował się facet z

psem. Tan sam, który krążył po twierdzy, malował jej mury i zapisywał nazwy bastionów.

Dzięki niemu dotarliśmy do pierwszej skrytki Belowa, niestety za późno. Podejrzewałem, że

to on zaświecił latarką, gdy goniliśmy Baturę.

- Co wujek taki zamyślony? - zapytała Zosia widząc wyraz mojej twarzy.

- Oprócz Batury w zawodach bierze udział jeszcze jeden zawodnik. Pamiętasz tego

człowieka z psem?

Dziewczyna przecząco pokręciła głową.

- A tego psa z pociągu pod Olsztynkiem?

Tym razem przytaknęła.

- Jego właściciel gdzieś tutaj się kręci. Podejrzewam, że to on świecił latarką na

Baturę, gdy go goniliśmy. Tajemniczy człowiek i nie wiem, po czyjej stronie stoi.

- Dokąd jedziemy? - zapytała Zosia.

- Najpierw do Sztynortu, a potem, jak to się w wojsku mówi, do nowego miejsca

zakwaterowania.

Zosia rozłożyła pokłutą przez nas mapę.

- Gdzie będziemy nocować? - zapytała.

- Wiem, że Jacek z żeglarzami zatrzymają się przy wyspie Gilma na Jeziorze

Dobskim. My rozstawimy się bardzo blisko, we wsi Doba.

- Wujek ma jakiś interes do tego zakochanego żeglarza? - spytała mając na myśli

brata.

- Do niego też, chciałbym również poznać pannę, która tak usidliła Jacka.

- Oj, bo wujka owinie wokół palca.

- Za stary już jestem.

Tak sobie dowcipkowaliśmy w czasie obiadu spożywanego tradycyjnie w barze

“Omega”. Po posiłku zrobiliśmy jeszcze zakupy. Przed hotelem nie widziałem samochodu

Batury.

W Rosynancie wyjąłem mapę. Do Sztynortu można było dojechać z Giżycka jadąc

przez Pozezdrze i tam skręcając na Harsz. Ja jednak zobaczyłem, że przy drugiej trasie

Giżycko - Pozezdrze prowadzącej przez Pieczarki jest zaznaczona nitka drogi leśnej. Można

było w ten sposób skrócić sobie drogę prawie o dziesięć kilometrów. Jakiś wewnętrzny głos

podszeptywał mi stare przysłowie “Kto drogi skraca, ten do domu na noc nie wraca”. Jednak

byłem pewny swoich umiejętności i zdolności terenowych Rosynanta.

Wyjechaliśmy z Giżycka drogą na Pieczarki. Asfalt nie był najlepszej jakości, ale

mimo to jechało się bardzo przyjemnie. Słońce grzało, a przez otwarte okna wpadały

rzeźwiące podmuchy powietrza. Za Pieczarkami droga prowadziła wzdłuż jeziorka. Pięć

metrów od brzegu zobaczyłem siedzącą na paliku czaplę. Zatrzymałem samochód, żeby

zrobić jej zdjęcie. Wysiadłem i zacząłem się skradać. Kiedyś pewien kanadyjski myśliwy

uczył mnie, jak należy podchodzić ptaki i tak zrobiłem. Nie szedłem prosto w kierunku czapli,

lecz robiłem nieregularne zygzaki. Co chwila schylałem, kręciłem się w kółko. Po prostu

udawałem zwierzę zajęte żerowaniem. Czapla spokojnie przyglądała się moim poczynaniom.

W chwili, gdy wycelowałem w nią obiektyw aparatu natychmiast wykonała w tył zwrot,

opadła do wody i poderwała się w powietrze. Gdy wracałem do samochodu widziałem, że

Zosia aż kładła się ze śmiechu.

Gdy jezioro skończyło się, po lewej stronie zobaczyłem piaszczystą drogę prowadzącą

w kierunku lasu. Skręciłem w nią i włączyłem napęd na cztery koła. Mijaliśmy domki z

wielkimi tabliczkami informującymi w języku niemieckim o wolnych pokojach. Na końcu

kolonii zobaczyłem, że droga prowadzi do młodego lasu świerkowego.

Wjechaliśmy jakby do buszu. Natychmiast zrobiło się parno. Był to efekt połączenia

się gorącego powietrza i wilgoci parującej ze ściółki. Wnętrze auta wypełniły roje komarów.

Przyśpieszyłem chcąc, żeby pęd powietrza wywiał owady ze środka. Krwiopijcę obsiadły mi

twarz i niewiele widziałem. Nagle Rosynanta aż obróciło. Przednie lewe koło wpadło do

głębokiego dołu wypełnionego potłuczonymi butelkami. Zamknąłem okna i włączyłem

pompowanie koła.

- Ojej, żeby was! - krzyczała Zosia opędzając się od resztek komarów w kabinie

samochodu.

Ja smutno patrzyłem na wskaźniki ciśnienia powietrza w oponie.

- Zosiu mamy problem - powiedziałem.

Spojrzała na mnie pytająco.

- Musze zmienić koło i wyprowadzić auto z dołu. Potrzebuje twojej pomocy.

- Nigdzie nie wyjdę - powiedziała wskazując czarną chmurę komarów za oknami.

Nie pozostało mi nic innego, jak założyć koszulę z długim rękawem, gumowany

deszczak z kapturem i wyjść. Natychmiast stałem się obiektem zaciekłych ataków. Najpierw

podszedłem do wyciągarki. Sznur przywiązałem do solidnego drzewa. Na migi pokazałem

Zosi, co ma robić. Ona włączyła wyciągarkę. Rosynant drgnął i zaczął powoli toczyć się w

stronę drzewa. Był lekko pochylony na lewą stronę. Gdy feralny dół, wyglądający jak pułapka,

znalazł się pół metra przed tylnym lewym kołem, kazałem Zosi wszystko wyłączyć.

Chwyciłem za saperkę i zasypałem dół. Potem lewarkiem lekko uniosłem auto i

wymieniłem koło. Po wszystkim, zlany potem, szybko wskoczyłem do środka i ruszyłem

przez las w stronę Harszu. Cały czas w uszach brzmiało mi przysłowie o skracaniu dróg.

Po pięciu minutach wyjechaliśmy z lasu i otworzyliśmy szeroko okna. Przy szybkiej

jeździe wszystkie komary zniknęły, a my zbliżaliśmy się do wsi Harsz. Tam skręciliśmy w

lewo, w stronę Sztynortu.

Po kilku kilometrach dojechaliśmy do mostu na przesmyku pomiędzy jeziorami

Dargin i Kirsajty. Zatrzymałem się tuż przed mostem. Zosia spojrzała na mnie nieco

zdziwiona.

- Popatrzymy sobie trochę na przepływające jachty - powiedziałem i skierowałem się

do zarośniętych trawą schodków prowadzących pod most.

Zeszliśmy i usiedliśmy. Zapaliłem fajkę i patrzyłem na łajby płynące od strony

Giżycka.

- Ale ofermy - rzuciła nagle Zosia.

Odwróciłem się tam, gdzie patrzyła dziewczyna. Do mostu od północy zbliżał się

niewielki jacht z sześcioosobową załogą złożoną z samych nastolatków. Już włączyli silnik, a

jeszcze nie położyli masztu. Grota jakimś partyzanckim sposobem nawinęli na maszt. Jacht

płynął szybko i zahaczył masztem o most. Rozległ się zgrzyt, a ja aż zacisnąłem zęby na myśl

o tym, co dzieje się w tej chwili z żaglem.

Załoga feralnej łódki klęła i krzyczała na siebie. Po drugiej stronie mostu postawili

maszt i rozwinęli grota. Żagiel znaczyły regularne rysy, tam gdzie został przetarty materiał.

- Silniejszy wiatr i po nas - powiedział kapitan tego jachtu.

Smutno pokiwałem głową i dalej patrzyłem w stronę Giżycka. Po półgodzinie pojawił

się wreszcie “Ogarek”. Czesio rzucił kotwicę dziesięć metrów od brzegu i razem z Piotrkiem

położyli maszt. Piotrek rozebrał się, skoczył do wody i popłynął w naszą stronę. Usiadł obok

mnie i spojrzał pytająco. Wyciągnąłem mapę.

- Jutro spotkamy się tutaj - powiedziałem wskazując mu punkt na zachodnim brzegu

jeziora Mamry. - Czuję, że będę potrzebował waszej pomocy.

Piotrek kiwnął głową i już płynął do “Ogarka”.

- Zachowujecie się jak szpiedzy lub spiskowcy - skomentowała Zosia.

- Może wczuwamy się w tamte czasy, kiedy planowano zamach na Hitlera -

odpowiedziałem.

- Teraz możemy już jechać do Sztynortu? - zapytała Zosia.

- Tak.

- A potem?

- Potem pojedziemy zwerbować harcerzy Jacka. Muszę zebrać jak najwięcej ludzi, bo

kwatera w Mamerkach jest duża, a to ona chyba kryje naszą tajemnicę.

ROZDZIAŁ ÓSMY

SZTYNORCKA RUINA • SIEDZIBA RIBBENTROPA • WYGIBASY

PRZED PAŁACEM • ZAWÓD MIŁOSNY • WYSPA GILMA • CHRZEST

ŻEGLARSKI • ZEMSTA RYŻEGO?

Za mostem przejechaliśmy tylko kilkaset metrów i już minęliśmy tabliczkę z napisem:

“Sztynort Wielki”. Po lewej stronie mijaliśmy keję zapełnioną jachtami, a z knajpy, koło

której przejeżdżaliśmy, już dobiegały charakterystyczne głosy. Skręciłem w prawo i

zatrzymaliśmy się przy zabudowaniach dawnego sztynorckiego folwarku. Zosia wzięła aparat

i poszliśmy w stronę pałacu.

- To przecież ruina - Zosia niemal krzyknęła.

Faktycznie budynek prezentował się więcej niż marnie. Tynk odpadał, okna na

parterze były zabite dechami. Gdyby ktoś miał jakieś wątpliwości, to wszędzie widać było

napisy: “Obiekt grozi zawaleniem”. Mimo to pałac prezentował się pięknie. Zamknąwszy na

chwilę oczy można było sobie wyobrazić, że niegdyś były tutaj zadbane klomby, brukowana

droga, którą przyjeżdżali goście i gospodarze wyjeżdżali na przejażdżki po włościach. Przed

frontonem budynku stały słupy w kształcie luf armatnich odwróconych wylotami ku ziemi i

opatrzonych herbami rodowymi właścicieli.

- W sumie nieciekawa okolica - mruknęła Zosia rozglądając się na boki.

- Po pierwsze, powiem ci, że za każdym razem jak tu jestem zawsze mam tutaj

wspaniałą, słoneczną pogodę. Po drugie, biskup warmiński Ignacy Krasicki odwiedzając

kiedyś rezydującego tutaj hrabiego Heinricha Lehndorffa, powiedział znamienne słowa: “Kto

ma Sztynort, ten posiada Mazury”.

- No fakt, pałac stoi w połowie drogi pomiędzy Węgorzewem a Giżyckiem. Tędy

prowadzi jedyny przesmyk z południowej strony Wielkich Jezior na północną - powiedziała

Zosia patrząc na mapę.

- Już w 1422 roku do tej głuszy nad jeziorami przybyli Krzyżacy. Potem osiedli tutaj

Lehndorffowie. W 1600 roku wybudowali pałac, który w 1656 roku złupili Tatarzy. Hrabina

Marianna Lehndorff, ówczesna właścicielka, została porwana w jasyr i skończyła żywot jako

niewolnica jakiegoś kupca z Konstantynopola. W latach 1689-1691 zamek przebudowano na

barokowy pałacyk. Jeszcze przed wojną można tu było zobaczyć wiele stylowych mebli i

piękne zbiory numizmatyczne. Na ścianach parterowych pokoi wymalowano podobno

wspaniałe sceny biblijne.

- Wierzyć się nie chce - rzekła Zosia i pokręciła głową.

- Rzecz jasna po 1945 roku zbiory i wyposażenie pałacu rozszabrowano. Budynek od

tej pory przechodzi niezasłużoną gehennę. Każdy nowy właściciel ma ambitne plany zrobienia

tu hotelu. Na pomysłach się kończy. Zapominają o starym polskim powiedzeniu: “Mierz siły

na zamiary”.

- Miałam na myśli to, że nie chce mi się wierzyć, żeby w takim pałacu znajdowała się

siedziba niemieckiego ministerstwa spraw zagranicznych. Za mało tu miejsca - stwierdziła

Zosia.

- Joachim von Ribbentrop - odpowiedziałem - przybył do Prus za Hitlerem, który

osiadł w Gierłoży. Na swoją kwaterę Ribbentrop wybrał sobie pałac w Sztynorcie oddalony

od Gierłoży o dwadzieścia kilometrów. Heinrich von Lehndorff, właściciel majątku, otrzymał

prawo do mieszkania w jednym ze skrzydeł. Ribbentrop wprowadził się tutaj na początku

lipca 1941 roku, kiedy niemiecka ofensywa w ZSRR nabierała tempa.

- Chyba uciekł tutaj przed pracą. Myślę, że w takiej sytuacji prawdziwy minister spraw

zagranicznych powinien pilnować kwestii dyplomatycznych - Zosia wzięła się za wygłaszanie

dłuższego monologu. - Ja bym na jego miejscu została w Berlinie, gdzie były ambasady i

można było spokojnie debatować z dyplomatami różnych państw. Wyjazd tutaj był

pozbawiony sensu.

- Pamiętaj, że w Trzeciej Rzeszy o ważnych rzeczach Hitler decydował osobiście.

Ribbentrop, jak każdy wysoki rangą działacz partii, starał się być jak najbliżej swego

przywódcy i pilnować swych partyjnych interesów. Powiem ci jeszcze, że przywiózł tutaj

sobie kilka wagonów wina, ozdobne meble z niemieckiej ambasady w Warszawie, kucharzy,

ordynansów i osobistą sekretarkę Margarethe Blank oraz silną ochronę. Resztę pracowników

umieszczono w hotelu dla sportowców nad jeziorem Święcajty, zbudowanym z myślą o

dobrym ich przygotowaniu do olimpiady w Berlinie w 1936 roku. Znaczne odległości

pomiędzy hotelem a Sztynortem doprowadzały do chaosu.

Ribbentrop wyjeżdżał ze Sztynortu tylko dwa razy: na trzy miesiące na Ukrainę, gdy

Hitler przeniósł się do Winnicy i na pięć miesięcy do Bawarii. Dyplomaci na przyjęcie przez

Ribbentropa czekali długie tygodnie.

- I tutaj Below mógł ukryć swoje skrzynki? - zapytała Zosia.

- Pewnie, że mógł. Obaj z kuzynem mogli się przecież tutaj spotykać. Pamiętasz słowa

o paszczy lwa? Otóż porucznik Heinrich von Lehndorff był członkiem grupy spiskowców. W

latach 1941-1942 był adiutantem feldmarszałka Fedora von Bocka, dowódcy Grupy Armii

“Środek”, potem łącznikiem pomiędzy von Tresckowem, o którym mówiłem ci przy okazji

operacji “Błysk”, a von Stauffenbergiem. W dniach poprzedzających zamach w lipcu 1944

roku kontaktował się z dowódcą Okręgu Wojskowego numer 1 w Królewcu, generałem

Thaddenem. Na wieść o nieudanym zamachu wrócił do Sztynortu. Następnego dnia przed

pałac zajechał samochód gestapo. Na jego widok hrabia uciekł oknem. Nie udała się pogoń za

nim z użyciem psów.

- I to na takim terenie? Nafaszerowanym kwaterami, patrolami? - Zosia pytała z

niedowierzaniem.

- To był jego majątek, znał tu każdy skrawek ziemi. Zgłosił się do gestapo bojąc się, że

aresztują członków jego rodziny. W drodze do Berlina znowu uciekł, ale został pochwycony,

osądzony i stracony 4 września 1944 roku. Jak myślisz, czy zamachowcy nie mogli

wykorzystać go do ukrycia ważnych dla nich dokumentów właśnie w Sztynorcie? Pod nosem

Ribbentropa? U człowieka, który gościł taką figurę?

- Tak, ale myślę, że oficerowie bezpieczniej czuli się na terenie swojej kwatery w

Manierkach - Zosia odpowiedziała po namyśle.

Tak rozmawiając spacerowaliśmy po resztkach parku pałacowego. Pilnie rozglądałem

się za miejscem, które można określić mianem “pomiędzy żelazem a kamieniem”. Znowu

stanęliśmy przed frontonem pałacu. Zosia przyglądała się metalowym słupom z herbami.

- Masz nosa - powiedziałem do niej i pobiegłem do samochodu. Brukowany podjazd i

słupy pasowały do opisu z wiersza. Jednak zatrzymałem się i wróciłem do dziewczyny.

- Wujek to ma odloty. Najpierw biegnie do bryki i nagle wraca - powitała mnie Zosia

nieco osłupiała moim zachowaniem.

- Popatrz. Mamy bruk, mamy metalowe słupki. Pasuje?

- To co, będziemy ryć? - zapytała.

- Nie, ale przyjrzyjmy się uważnie, czy nie ma tutaj miejsca wskazującego na

kryjówkę.

Z nosami prawie przy samej ziemi spędziliśmy pół godziny. Gdy się wyprostowaliśmy

tylko jęknęliśmy, a w kręgosłupach nam zatrzeszczało. Na skwerku stała grupka turystów

pilnie nam się przyglądająca.

- Państwo są artystami ulicznymi? - zapytał pan, na którego brzuchu spoczywał

markowy aparat fotograficzny.

- Ci państwo szukają skarbów - odpowiedziała pociecha turysty. Chłopak już teraz

zapowiadał się na naukowca. W słońcu błyszczały wielkie okulary, a czapka z daszkiem była

starannie założona. Na białych adidasach nie widać było nawet drobiny kurzu.

- Cicho, docent! - krzyknęła jego siostra. - Ludzie ćwiczą, aktywnie spędzają czas, a

nie tak jak my, tylko wszędzie jeździmy samochodem, bo tata dumny jest z nowej limuzyny.

Poczułem się głupio. Widziałem, że Zosia o mało nie pęknie ze śmiechu. Ukłoniłem

się tęgiemu panu, przedstawiłem, pokazałem legitymację i wyjaśniłem, że robimy ekspertyzę

dotyczącą stanu pałacu. Po czym z dumnie podniesioną głową pomaszerowałem do

Rosynanta.

Czym prędzej wyjechaliśmy ze Sztynortu. Przez Kamionek, Radzieje i Pilwę

dojechaliśmy do Doby. Po drodze, zresztą fatalnej, mijaliśmy znaki jakiegoś szlaku

rowerowego.

- Kto poprowadził szlak po takim bruku? - Zosia nie mogła ukryć swojego zdziwienia.

Faktycznie, gdyby nie doskonałe resory Rosynanta, to jazda samochodem byłaby

udręką. Ze współczuciem myślałem o nieświadomych niczego turystach, którzy uwierzyli w

możliwość miłej przejażdżki tą trasą.

We wsi Doba zameldowaliśmy się późnym popołudniem. Podjechaliśmy w pobliże

kościoła. Pięćdziesiąt metrów od brzegu widzieliśmy wyspę Gilmę i przycumowane do niej

jachty harcerzy z drużyny Jacka.

Z daleka widzieliśmy typową obozową krzątaninę. W pewnym momencie zauważył

nas Sarmata, pomachał ręką i zawołał Jacka. Chłopak napompował ponton i podpłynął do nas.

- Dobrze, że jesteście - powiedział od razu. - Opanowaliśmy całą wyspę i dziś robimy

chrzest żeglarski. Wujek będzie mógł nam opowiedzieć o swoich przygodach, bo koledzy

czasami mi nie wierzą.

- Poczekaj, weźmiemy z samochodu nasze rzeczy - powiedziałem.

Zamiast Zosi poszedł ze mną Jacek.

- I co się dzieje? - dopytywał się po drodze.

- Jeździmy tu i tam, po prostu nudy, żadnych pościgów i strzelanin - droczyłem się z

nim.

- Jesteście na tropie?

- Jak tam twoja miłość? - odbiłem pałeczkę.

Chłopak od razu zmienił wyraz twarzy. Uszy stały się czerwone.

- Kobiety zmienne są - enigmatycznie odpowiedział.

O nic więcej nie pytałem. Przeczuwałem, że druhna Jacka zmieniła obiekt

zainteresowań. Czułem, że dzisiejszy chrzest będzie szczególnie ciężkim przeżyciem dla tej

harcerki i jej nowego amanta.

Po piętnastu minutach byliśmy na Gilmie. Wyspa była kiedyś połączona z lądem

wąską groblą. Do 1634 roku stały tam ruiny zamku. Jedni badacze uważali, że krzyżackiego,

inni, że pruskiego księcia Galindów Izegupsa. Przed wojną znajdowano tam różne elementy

średniowiecznej broni.

Obecnie wyspa przypomina kwadrat. W jej zachodniej części w gorące dni jest jak w

buszu. Rosną tam wysokie drzewa, które zatrzymują masy wilgoci parujące z ziemi. Idzie się

więc przez wysokie paprocie wąską ścieżką wydeptaną przez turystów. We wschodniej części

znajduje się niewielki pagórek. Stoją na nim jakieś ruiny, które przypominają swoim

kształtem modne kiedyś świątynie dumania, gdzie damy ukryte w cieniu parasolek czytały

książki lub listy od wielbicieli. Mury zostały już kompletnie rozkute przez różnych

domorosłych poszukiwaczy skarbów.

Sarmata przywitał mnie serdecznie.

- Cieszę się, że pana widzę - powiedział zapraszając na swój jacht.

Siedliśmy i zapaliliśmy fajeczki.

- Pan zostanie z nami na dłużej? - zapytał gospodarz.

Spojrzałem na niego pytająco.

- Boję się trochę o Jacka. Przejął się tą panienką - mruknął instruktor wypuszczając

wielki kłąb dymu.

- Nie zrobi chyba żadnego głupstwa - powiedziałem.

- Wiem, ale te romanse doprowadziły do tego, że musieliśmy mieszać załogi, które już

się poustawiały na swoich łajbach.

- A która to panna sieje takie spustoszenie w męskich sercach? -zapytałem.

- Tamta blondynka - Sarmata wskazał ruchem głowy.

Po obozowisku kręciła się blondynka o prawie białych włosach. Krótkie szorty i

bluzeczka opinały jak trzeba wszystko to, czym młoda kobieta chciała drażnić i kusić

kolegów. Przypominała amerykańską gwiazdę Pamelę Anderson. Widać było, że pozostałe

dziewczyny patrzą na towarzyszące blond piękności zainteresowanie z lekką zazdrością

przemieszaną z ironicznymi spojrzeniami. Byłej miłości Jacka towarzyszyła trochę inna

dziewczyna, która słała wszystkim chłopcom zalotne spojrzenia.

- A ta druga? - dopytywałem się.

- Nie zauważył pan, że dziewczyny zawsze chodzą parami? Tej pięknej towarzyszy

taka, która ma mniej adoratorów - odpowiedział Sarmata przyjmując łobuzerski wyraz twarzy.

- Ta ładna myśli, że wygląda przy koleżance jeszcze ładniej. Ta druga chce schwytać trochę

blasku spadającego na tę pierwszą.

Parsknąłem rozbawiony i musiałem przyznać, że Sarmata miał w dużej mierze rację.

- Zapraszam na chrzest - powiedział Sarmata wstając i schodząc na brzeg.

- Przyjdę z pewnością zobaczyć zemstę Romea!

- Słyszał już wujek? - podbiegła do mnie Zosia. - No o tej panience i Jacku?

- Z detalami.

Poszedłem na jacht Jacka. Chłopak siedział pod masztem i obserwował przygotowania

do chrztu.

- Co tak siedzisz i nic nie robisz? - zapytałem.

- Nie martw się - pocieszała go Zosia.

- Czepiacie się. Siedzę i patrzę. Na kursie na instruktorów mówili, że trzeba

obserwować swoich podwładnych i patrzeć, czy nie przychodzą im do głowy różne głupoty -

odpowiedział Jacek.

- Mówisz jak stary nauczyciel, a jedyną twoją przewagą jest to, że wcześniej niż oni

zrobiłeś patent żeglarski - powiedziałem.

- E tam... - mruknął. - Co mam robić? Podrywać jakąś inną?

Zosia tylko się uśmiechnęła.

- Na mój gust, żadna nie będzie chciała znosić twoich amorów myśląc, że chcesz

swojej byłej zrobić na złość - doradzałem bojąc się, czy za bardzo się nie ośmieszam. - Nic

nie planuj, a wyjdzie najlepiej.

Nagle rozległ się przeciągły świst prawdziwego gwizdka bosmańskiego. Wszyscy

poszliśmy na brzeg. Tam już na składanym krzesełku siedział Sarmata przebrany za Neptuna.

Wokół kręciła się horda diabłów. Do nich dołączył Jacek, który dzierżył w dłoni wyjęty nie

wiem skąd pęk pokrzyw.

Najpierw odczytano specjalny edykt i zapytano, czy są tacy, którzy rezygnują z

wstąpienia w szeregi braci żeglarzy. Oczywiście tchórzy nie było. Pierwszym zadaniem było

zebranie przez nich szyszek. Kto nie przyniósł do obozu pięciu, ten miał przejść specjalne

tortury. Znalezienie szyszek na Gilmie jest trudne, bo rośnie tam zaledwie kilka drzew

iglastych i to w dodatku marnych. Nikt nie miał nawet dwóch szyszek.

- Prawdziwe wilki morskie muszą poznać smak słonej wody - zagrzmiał w tym

momencie Neptun.

Zaczęło się więc picie solidnie posolonej wody.

- Cook okrętowy nie zawsze ma humor i dobrze ugotuje, więc przygotujcie się na

egzotyczne smaki - zapowiadał Krypka przebrany za diabła.

Poczęstowano nowicjuszy specjalną miksturą sporządzoną według tradycyjnego

przepisu: pieprz, musztarda, ketchup, sok z cytryny, surowe jajka. Diabły wysmarowały

wszystkich węglem drzewnym, goliły twarze pagajami. Kulminacją był “tunel śmierci”. Paliki

wbite w ziemię w dwóch rzędach i sznurek tworzyły szkielet, na którym ułożono pokrzywy.

Był tak niski, że można się nim było tylko czołgać. Jego dno wyłożone było warstwą

świeżego błota. Chrzczeni mieli dwa wyjścia. Mogli czołgać się po błocie i trochę pokłuć o

zmoczone pokrzywy na dnie i bokach, albo też iść na czworaka szorując plecami po kłujących

roślinach rozłożonych na wierzchu tunelu. Nie dziwi więc, że ze środka dobiegały jęki i

westchnienia.

Potem adepci sztuki żeglarskiej stawali przed obliczem Neptuna. Składali uroczystą

przysięgę i otrzymywali żeglarskie imię. Na koniec wychodzili na rufę jachtu Sarmaty, gdzie

musieli wystawić końcówkę pleców do porządnego uderzenia wiosłem. Drewniany pagaj

trzymał Jacek. Blond piękność, która otrzymała ksywę “Binduga” wykonała po Jackowym

uderzeniu piękne salto i wyjątkowo długi lot do wody. Widziałem, że przy tym uderzeniu

diabeł - ratownik był szczególnie czujny. Podobny los spotkał konkurenta Jacka do serca

blondynki. Tak oto wyglądała zemsta naszego Romea.

Na koniec odbyła się wspólna kąpiel w jeziorze i rozpalono maleńkie ognisko.

- Chyba teraz może pan opowiedzieć o swoich przygodach - poprosił Sarmata, gdy

zapadło milczenie.

Opowiedziałem więc, a Jacek i Zosia uzupełniali trochę koloryzując. Powiedziałem

też o tym, co mnie sprowadza w te okolice.

- Chciałem prosić was o pomoc w poszukiwaniach. Pływacie po jeziorach,

rozmawiacie z mieszkającymi tutaj ludźmi. Może przypadkiem czegoś się dowiecie.

- Po prostu przypłyniemy do Mamerek, przeszukamy tę kwaterę i wtedy pomyślimy,

co robić dalej - powiedział Sarmata. - Zgadzam się z tą teorią, że papiery, jeżeli jeszcze

istnieją, są właśnie tam. Oficerowie nie mieli czasu, żeby je dobrze ukryć. Ten Below też nie

miał czasu, działał przecież tam, gdzie niemile widziano by hitlerowskiego kapusia. Schował

to tak przemyślnie, że nikt tego jeszcze nie znalazł. Chyba że kiedyś wygrzebał to jakiś chłop,

papiery wyrzucił albo spalił, a w skrzyni miesza paszę dla świń.

Kiwnąłem głową. Jeszcze godzinę najwytrwalsi siedzieli przy ognisku śpiewając

szanty.

- Co robimy jutro? - zapytała mnie Zosia zaszywając się w swoim śpiworze.

- Muszę dać dętkę i oponę do naprawy albo kupić nową. Dzisiaj w lesie straciliśmy

zapas.

Rano Jacek przewiózł nas pontonem do Doby. Zbliżałem się do Rosynanta z pewnym

niepokojem. Był on uzasadniony, gdyż ujrzałem, że mam cztery piękne kapcie. Ktoś pociął

opony ostrym jak brzytwa nożem.

Prowizorycznie załatałem dziury, włączyłem pompowanie kół i powoli ruszyłem do

Giżycka. Zosia z Jackiem postanowili pojechać ze mną. Dziewczyna chciała pokazać bratu

Twierdzę Boyen i miejsce ukrycia wiadomości Belowa.

Gdy byłem zajęty klejeniem podszedł do mnie piegowaty przedstawiciel miejscowej

inteligencji w wieku szkolnym.

- Fajny wózek - powiedział.

- Tyle że trochę kulawy - mruknąłem.

- To taki ryży na motorze to zrobił - dodał dzieciak. - Przyjechał chyba z Giżycka.

- Aha - tylko tyle powiedziałem.

Chłopak wsiadł na rower i pojechał gdzieś piaszczystą drogą. Mogłem się domyślać,

kto to zrobił. Zastanawiało mnie tylko, czy to zemsta, czy pomysł Batury i skąd Ryży, którego

poznałem w “Tequilli”, wiedział gdzie jestem.

ROZDZIAŁ DZIEWIĄTY

SPRYTNY MECHANIK • JEDZIEMY NA RAJD KORMORAN •

DEBATA O EKOLOGACH • SPOTKANIE Z OLBRZYMEM • NOWY

ŚLAD • WYJAZD DO RADZIEJÓW • KOMPUTER ROSYNANTA

“WARIUJE” • DUCH GILMY • LEŚNIK I JEGO PIES • BUNKRY

GOERINGA

Do Giżycka jechaliśmy już normalną drogą, jednak w okolicach Pięknej Góry

zauważyliśmy niezwykły ruch na drogach. Pojawiło się mnóstwo samochodów z numerami

startowymi. Zosia włączyła radio i usłyszeliśmy, że rozpoczął się kolejny Rajd Kormoran.

- Ooo.. - mruknął Jacek.

- Jak naprawię dętki, to ruszymy na trasę zobaczyć rajdowców. Sam jestem ciekaw,

jak wyglądają takie wyścigi - powiedziałem.

Wysadziłem dzieciaki przy Twierdzy Boyen i ruszyłem na poszukiwanie warsztatu.

Popytałem się kilku osób i wreszcie znalazłem odpowiedni, na osiedlu przy drodze na

Węgorzewo.

- Fiuu, panie! - mechanik machnął ręką na widok moich opon. - Alboś pan z mafii,

albo z policji. Ładnie ktoś panu gumy wyżyletkował.

- Da się na dziś zrobić? - zapytałem.

Mechanik podrapał się po nodze, popatrzył w sufit i spojrzał na mnie z ukosa.

- Pan z Warszawy, co? - powiedział niechętnie. - Ja tu mam mnóstwo takich turystów,

nawał roboty...

- Ja to zrobię - z kąta podniósł się krótko obcięty młodzieniec o posturze atlety.

- Cicho, Darek! - prawie krzyknął mechanik. - Masz swoją robotę przy komputerze

tego forda? To rób!

- Szefie, zrobię to w przerwie obiadowej - zaoferował się młodziak.

- Dobra, panie - teraz mechanik zwrócił się w moją stronę. - To będzie kosztować

ekstra, za ekspresową usługę.

- Wystawiacie rachunki? - zapytałem trochę wściekły. Ryzykowałem, że w tym

warsztacie nie naprawią mi opon.

- Taaak - mechanik spojrzał na mnie przeciągle. - A na jaką firmę?

- Ministerstwo Kultury i Sztuki - odpowiedziałem.

- Szefie, dla biednego ministerstwa zrobię to bez dopłaty ekstra za ekspres, ale i bez

rachunku - znowu odezwał się Darek.

Mechanik tylko wzruszył ramionami i poszedł do swoich zajęć.

- Zgłosi się pan po auto po obiedzie - powiedział młodzieniec i zanurzył nos pomiędzy

kabelki pod maską forda.

Nie pozostało mi nic innego jak pójść na miasto. Po drodze w kiosku kupiłem

tygodnik, w którym pracował Olbrzym. Jedna ze stron poświęcona była Rajdowi Kormoran.

Widząc podpis naszego znajomego pod tekstem pomyślałem, że będzie w okolicach wyścigu

przygotowując relację. Sięgnąłem po telefon komórkowy i wystukałem jego numer.

- Cześć, tu Paweł! Jesteś przy rajdzie? Gdzie cię można znaleźć? Dobra, będę tam -

szybko dogadaliśmy się.

Jeszcze godzinę bezczynnie spędziłem na ławeczce nad brzegiem Kanału

Łuczańskiego patrząc na przepływające jachty i statki. Paliłem fajkę i dumałem.

Na obiedzie spotkaliśmy się z Zosią i Jackiem w naszym ulubionym barze. Potem

poszliśmy do mechanika. Darek już czekał. Stał oparty o Rosynanta, który miał już nowe

opony, a obok leżało również nowe koło zapasowe.

- Ciekawa maszynka - przywitał mnie.

Kiwnąłem głową i sięgnąłem po portfel. Chłopak wymienił sumę, ani za dużą, ani za

małą.

- Powinien pan w oponach trzymać gaz trujący, to może na drugi raz odstraszy tego,

kto panu to zrobił - powiedział na pożegnanie.

Zapaliłem silnik i natychmiast rozbłysły wszystkie możliwe czerwone światełka

alarmowe, ale natychmiast zgasły. Trwało to może dwie sekundy.

- Co to było? - zapytała Zosia.

- Nie wiem, pewnie komputer pokładowy przy wymianie kół lekko sfiksował -

odpowiedziałem.

Około południa dojechaliśmy do Mikołajek. W namiocie dla prasy znaleźliśmy

Olbrzyma. Właśnie szykował się do wyjazdu na trasę.

- Nie wiesz, czy ekolodzy dzisiaj protestują? - pytał jakiegoś kolegę.

- Już chyba wczoraj się wyszaleli - odpowiedział tamten.

Widzieliśmy reporterów z notebookami i telefonami komórkowymi łączących się ze

swoimi redakcjami. W największym napięciu pracowali ci, którzy przygotowywali relacje dla

rozgłośni radiowych i telewizyjnych. Biegali co rusz do pobliskiego parku serwisowego, gdy

tylko ktoś wpadł i powiedział: “Hołek przyjechał” czy “Gryczyński stracił koło”.

Zaprosiłem Olbrzyma do naszego samochodu, który miał większe szansę dojechać po

rozjeżdżonych szutrach na dobre miejsce widokowe. Tego dnia po południu miał być

rozgrywany odcinek specjalny pomiędzy Ławkami a Woźnicami.

- Jedźmy na szósty kilometr, do przejazdu przez most na kanale - zaproponował

dziennikarz.

- Działo się coś ciekawego? - zapytała Zosia.

- Aż za dużo - powiedział reporter kręcąc głową. - Miał być wspaniały prolog w

Giżycku, ale nawierzchnia na giżyckim stadionie była kiepska i zrezygnowano. Kibicom

zostało jedynie obejrzenie kierowców jeżdżących w kółko. Potem jeden z zawodników na

trasie zmarł na atak serca. Z kolei Janusz Kulig dachował, gdy próbował ominąć kamień

polny leżący na trasie. Wszystkie szyby w samochodzie wypadły. Również na tym odcinku

gumę złapał Krzysztof Hołowczyc i przez to stracił minutę, a prowadzenie objął Robert

Gryczyński. Na innym odcinku specjalnym zapalił się samochód Jarosława Pinelesa. Gdyby

nie to, że swoją gaśnicę oddała mu załoga Dariusza Solarskiego, to straciłby wóz.

- Kupiłby nowy - skomentował Jacek.

- Dla tych ludzi rajdy to pasja - odpowiedział mu Olbrzym. - Nawet samochód lekko

podrasowany do wyścigów to dla nich wszystko, a o takiej maszynie i serwisie jak “Hołek”

mogą tylko marzyć. Jednak wydają na ściganie się swoje pieniądze, liczą na sukces i

zainteresowanie sponsorów.

- A co z tymi ekologami? - dopytywałem się.

- Widzisz, zorganizowali pikietę. Zablokowali trasę. Odcinka specjalnego nie

zaliczono. Policja nie śmiała interweniować, a wkoło byli kibice, którzy przyjechali czasami z

bardzo daleko, właśnie w to miejsce, żeby zobaczyć na przykład Hołowczyca w samochodzie

przez ułamki sekund. Ekolodzy mają prawo protestować, bo w zasadzie do tego ogranicza się

ruch ekologiczny.

- Nieprawda, a selektywna zbiórka śmieci w miastach - zaprotestowała Zosia.

- Kwiatuszku - Olbrzym odwrócił się do niej - nie widziałem przed żadnym ratuszem

pikiety ekologów chcących siłą zmusić władze miasta do tego. To czasami niezbyt

zorientowani samorządowcy rzucają się na ten pomysł, żeby pokazać, że myślą ekologicznie.

Mało gdzie oprócz różnokolorowych pojemników postawiono także sortownię śmieci,

porządne składowisko odpadów, obniżono ceny wywozu śmieci z osiedli, gdzie taka zbiórka

jest organizowana, i znaleziono kupca na posegregowane odpady.

- Tutaj walczą o czystość jezior mazurskich i całej okolicy - argumentowała Zosia.

- Ludzie żyjący tutaj z czystości jezior i lasów przez dwa, góra trzy miesiące sezonu

turystycznego muszą zarobić na resztę roku. Dla nich takie wydarzenie, w które

zaangażowane jest prawie sto załóg, a dodaj do tego serwis, dziennikarzy i osoby

towarzyszące, nie mówiąc o kibicach to złota góra. W Mikołajkach i okolicach na długo przed

wyścigiem nie było miejsc w hotelach. Nasze jeziora brudzone są także przez turystów

wszelkiej maści, a najwięcej śmieci znajdziesz w lasach koło dróg asfaltowych. Trasę rajdu

tak zaplanowano, że w dziewięćdziesięciu procentach przebiega przez tereny nie zalesione.

- To co ekolodzy mają robić? Nie protestować, jeśli uznają to za słuszne? - dopytywał

się Jacek.

- Uważam, że jest słusznym, żebym był szczęśliwy, a do szczęścia brakuje mi tylko

takiej bryki jak Rosynant - zaczął Olbrzym. - Zabieram go Pawłowi. Przecież jednak łamię

prawo. W drodze do szczęścia nie powinniśmy przekraczać pewnych norm. Jeśli ktoś chce

uszczęśliwić ludzi i przyrodę na siłę powinien dokonać przedtem rachunku zysku i strat.

Rejon Mikołajek zarobił na rajdzie, został rozreklamowany. Ekolodzy zostali trochę

poszturchani i jeden dzień pokazywano ich w telewizji. Nic nie wywalczyli.

- Nie przekonał mnie pan - gniewnie rzuciła Zosia.

W tym czasie zajechaliśmy w pobliże przejazdu na kanale. Stanęliśmy w dobrym

punkcie widokowym. Olbrzym wsadził w ucho słuchawkę małego przenośnego radyjka, gdzie

nadawano audycje radia rajdowego.

- Zaraz będą - mruknął i wyjął lornetkę.

Rzeczywiście po chwili w oddali usłyszeliśmy ryk silników i zobaczyliśmy tumany

kurzu. Nagle prawie jak spod ziemi wystrzelił w górę samochód z numerem jeden. Ludzie,

którzy stali koło nas, na jego widok krzyczeli: “Hołek, Hołek!”. Przejazdowi reszty

zawodników towarzyszyły już tylko fachowe uwagi lub okrzyki zachwytu.

Po przejeździe wszystkich zawodników odwieźliśmy Olbrzyma do Mikołajek.

- Spotkamy się w Mamerkach? - zapytałem go żegnając się.

- Oczywiście, będę tam pojutrze - odpowiedział. - Muszę tylko oddać tekst i wywołać

zdjęcia. Przyjadę do was pojutrze.

Wróciliśmy do Doby. Zosia z Jackiem wrócili na jachty, a ja zostałem przy

Rosynancie.

- Panowie szukają bunkrów? - usłyszałem nagle za sobą głos młodego tubylca. Był to

ten sam chłopak, który poinformował mnie, kto przeciął opony.

- A tak, chcemy je zwiedzić - odpowiedziałem nie chcąc małego wtajemniczać w

nasze sprawy.

- A wie pan o tych przy Kanale Mazurskim? Przy jeziorze Przystań? - dopytywał się.

- Tak, wiemy. Jutro tam chcemy pojechać.

- Aaa... - w głosie brzmiało rozczarowanie. Malec chciał sprawić mi niespodziankę. -

A o tych w Radziejach pan wie?

- Nie - zdziwiłem się. - Możesz mi je pokazać na mapie?

- O tutaj są, przy tej esowatej drodze - palcem pokazał punkt.

- Wielkie dzięki, bardzo mi pomogłeś.

Widząc, że Zosia i Jacek zajęci są na Gilmie rozmowami postanowiłem tam sam

pojechać. Niecałe trzy kilometry za Radziejami skręciłem w lewo w polną drogę. Nad

mazurskimi polami powoli zmierzchało, ale światła było jeszcze dość, żeby zwiedzić bunkry.

Jechałem po strasznie wyboistej drodze. Znowu na chwilę komputer Rosynanta “zwariował”.

Gdy dojeżdżałem do torów i po lewej stronie miałem gospodarstwo, a po prawej niewielki

lasek, to właśnie tam zobaczyłem resztki, a właściwie fundamenty baraków. Wszystko było

zalane wodą. Przejechałem przez przejazd i minąłem znak zakazu wjazdu. Bałem się, że ktoś

wlepi mi mandat, ale czułem, że mogłem być blisko rozwiązania tajemnicy. Jechałem więc

dalej drogą wyłożoną betonowymi płytami. Nagle moje światła zgasły. Natychmiast

włączyłem noktowizor, lecz ten działał trzy sekundy. Wcisnąłem hamulec, lecz Rosynant

jechał dalej i rozpędzony gnał przed siebie. Wjechałem w las, a młode krzaki i olszyny

wyhamowały pęd auta. Hamowanie było tak gwałtowne, że wypięty z pasów uderzyłem głową

o kierownicę i straciłem przytomność.

Jacek i Zosia starannie przygotowywali się do nocnych łowów na białą damę podobno

straszącą na Gilmie.

- Nie wiesz, gdzie jest wujek? - Zosia zapytała Jacka.

- Nie wiem, pewnie gdzieś pojechał albo skrył się i kurzy tę swoją fajeczkę -

odpowiedział Jacek.

- Jednak powinien nam coś powiedzieć, gdzie i po co jedzie - Zosia nie dawała za

wygraną.

- Ty od razu węszysz spisek. To dorosły, więc może ma jakieś swoje sprawy do

załatwienia - odpowiedział Jacek. - Nie zdziwię się, gdy to właśnie on okaże się tą naszą białą

damą.

Zosia tylko prychnęła.

W sumie na łowy wybrało się sześcioro harcerzy. Reszta wolała spać. Wszyscy łowczy

byli ciepło ubrani i mieli latarki dające mocne światło.

Zosia usiadła pod krzakiem. Dwa metry od niej położył się Jacek. Umówili się, że

będą czuwać na zmianę.

Najpierw Zosia poczuła na szyi jakieś delikatne dotknięcie. Przerażona obróciła się,

jednak nic nie zobaczyła.

- Jacek - syknęła.

Chłopak podczołgał się do niej.

- Co jest? - zapytał szeptem.

- Coś mnie dotknęło.

- O tak, pewnie duch - mruczał chłopak i w świetle księżyca oglądał plecy

dziewczyny. Tuż przy kapturze ciepłej bluzy znalazł ogromnego, włochatego pająka, lecz bez

słowa strącił go finką w wysokie trawy.

- Zostań ze mną, trochę się boję - szepnęła Zosia.

Od tej pory rodzeństwo leżało razem w wysokich paprociach.

Dookoła panowała cisza przerywana hukaniem puszczyków, odległymi

pokrzykiwaniami z Wyspy Kormoranów i pluskaniem ryb w jeziorze. Z ziemi parowało ciepłe

powietrze namagazynowane tam przez cały dzień. Zosia i Jacek powoli przymykali oczy i w

końcu zasnęli.

Gdy łowcy słodko spali po ścieżkach na wyspie zaczęła snuć się ubrana na biało

postać.

Obudziłem się, gdy na dworze było już bardzo ciemno. Spojrzałem na zegarek. Była

prawie północ. Po omacku szukałem latarki, lecz przypomniałem sobie, że pożyczyłem ją

Jackowi i Zosi, którzy zaplanowali na tę noc polowanie na damę podobno straszącą na

Gilmie. Sięgnąłem więc po telefon, ten jednak resztką energii sygnalizował wyczerpanie się

baterii. Kilka razy próbowałem uruchomić Rosynanta, ale silnik milczał. Siedziałem w nim

jak w puszce widząc za oknem jedynie ciemność. Miałem ochotę zapalić fajkę, lecz nie

zrobiłem tego chcąc przyzwyczaić oczy do ciemności. Nawet słaby blask zapałki oślepiłby

mnie na długie minuty.

Wysiadłem z samochodu. Pod nogami lekko chlupotała woda. Rozglądałem się na

wszystkie strony. Wszędzie panowały egipskie ciemności. Burzowe chmury skutecznie

zasłoniły wszystkie gwiazdy. Gdzieś w oddali słychać było pomruki burzy. “Idealna noc na

polowanie na ducha” - pomyślałem.

Nagle kątem oka zauważyłem słaby blask, który pojawił się gdzieś w lesie. Przy

podmuchach wiatru liście odsłaniały na ułamki sekund słaby blask maleńkiego ogniska.

Powoli zacząłem przedzierać się w tamtym kierunku. Starałem się iść cicho, żeby najpierw

sprawdzić, z kim mam się spotkać. Pięćdziesiąt metrów od ogniska zacząłem się czołgać.

Z odległości pięciu metrów zobaczyłem przed sobą namiot zrobiony z dwóch pałatek

wojskowych. Jeden z boków szałasu, ten od strony ognia, był uniesiony. Pomiędzy nim a

balami ściętych brzóz tlił się maleńki ogień. Nad nim wisiał garnek, w którym coś bulgotało.

Przy ogniu siedział ogromny facet, a u jego stóp leżał zwinięty w kłębek rudy pies. Tak, to był

ten gość, którego spotkaliśmy w Twierdzy Boyen. Widziałem, że pies strzyże uszami w moim

kierunku.

- Czyżby ta panna, z którą pana widziałem, dała panu kosza? - mężczyzna nagle

odezwał się. - Dlatego próbował pan staranować las?

Wstałem i głośno przedzierając się przez krzaki zbliżyłem się do obozowiska.

Podałem gospodarzowi rękę.

- Michał - przedstawił mi się. - Siadaj. Podjedz sobie i wyżal się. Trochę już

zatęskniłem za ludzkimi problemami. Od kilku dni jestem tylko z psem.

- Nie jestem głodny - skłamałem, ale grzecznie usiadłem.

Pies podniósł się, obwąchał moje buty i ręce. Potem usiadł koło mnie i położył jedną

łapę na moim łokciu. Spojrzał mi w oczy.

- Z ciebie musi być dobry człowiek. Od razu cię polubił - mówił gospodarz. - Nazywa

się Mopsik, ale reaguje też na Łysy.

Pies rzeczywiście miał krótką rudą sierść, ale jeżyka na głowie pozazdrościliby mu

chyba najelegantsi marines. Krótkie, zaledwie trzymilimetrowe włoski szczelnie okrywały

jego czaszkę. Zwierzę miało nieco ponad pół metra wysokości, spiczaste uszy, czarny

podbródek i długi, zakręcony ogon, jak u świni. Podałem mu rękę, a on wybijając się na mojej

dłoni błyskawicznie doskoczył do ucha, które szybko polizał.

- Po tych czułościach może jednak coś zjesz? - zaproponował Michał.

Teraz lepiej mu się przyjrzałem. Był równie wielki jak nasz znajomy dziennikarz, miał

krótko przycięte czarne włosy. Miał wyraźne rysy twarzy, lecz gdybym miał sporządzić jego

portret pamięciowy nie potrafiłbym. Mógłbym jedynie stwierdzić, że nie było na nim nawet

grama tłuszczu. Był szczupły, a z pewnością silny i zwinny. Gdy mu się przyglądałem on nalał

mi gęstej zupy do menażki i zaczął kroić wielką pajdę wiejskiego chleba. Patrząc na niego

nadałem mu w myślach pseudonim Leśnik. Po chwili podał mi mały kawałek pieczywa.

- Umocz go w zupie i daj Łysemu.

Posłusznie zrobiłem to, a pies gdy zjadł zaczął kręcić się w kółko goniąc własny ogon.

W końcu zębami złapał kilka włosków z samego końca. Zadowolony obrócił się w takiej

pozie kilka razy, po czym przesadził przez ogon tylną łapę.

- Zapewniam, że on nie zwariował. Czasami lubi tak popisywać się. Nikt go tego

nigdy nie uczył - tłumaczył mi Leśnik.

Zacząłem jeść. Nie da się opisać smaku tej zupy z dużymi kawałkami mięsa z

kurczaka. Czuć było różne zioła, zwłaszcza bazylię.

- Pięknie dziękuję - powiedziałem, gdy pochłonąłem już cały talerz.

- Na zdrowie. Mój proboszcz zawsze mawiał, że należy głodnego nakarmić, a

spragnionego napoić. Różnie to było, gdy zakradaliśmy się do jego sadu na czereśnie.

- Skąd wiesz, że miałem wypadek? - zapytałem.

- Akurat zbierałem chrust, kiedy zobaczyłem wariata, który zgasił światła i wjechał w

las.

- Coś się popsuło w mojej maszynie.

- Zdarza się, w epoce komputerów staliśmy się bezradni wobec elektroniki. Jeden

pypeć się rozpadnie i po nas - powiedział Leśnik przybierając na te okazję ton kaznodziei.

- Skąd ci przyszła do głowy myśl o tej panience?

- Tak rzuciłem, na rybkę.

Zapadło milczenie.

- Co cię więc sprowadziło o tej porze do tego lasu? - zapytał mnie.

- Bunkry - odpowiedziałem. - Jeżdżę po Mazurach i zwiedzam bunkry.

- To musisz sporo o nich wiedzieć, skoro trafiłeś i do samego Lammersa.

- A ty widzę też jesteś w temacie.

- Tak, zbieram materiały do pracy magisterskiej o kwaterach hitlerowskich na

Mazurach. Sama Gierłoż to nie wszystko.

- Masz może telefon komórkowy? - zapytałem. - Chciałbym przedzwonić do moich

znajomych i uspokoić ich.

- Nie jestem niewolnikiem tego typu urządzeń. Nie martw się. Coś jutro rano zrobimy

z twoim wózkiem.

- To powiedz mi, co tutaj jest.

- Nic ciekawego. Dwa lżejsze schrony przeciwlotnicze o kształcie prawie idealnego

czworoboku. Mają jedno pomieszczenie. Jeden jest wysadzony od wewnętrznego wybuchu.

Drugi, cały, stoi kawałek dalej. Głębiej w lesie stoi jeden większy, identyczny jak te w

kwaterze Goeringa w Puszczy Piskiej.

- To Goering miał tam kwaterę?

- Miał nawet trzy. Pierwszą tajemnicą kwatery jest data jej powstania. Niemcy

budowali w połowie lat trzydziestych wiele linii umocnień wzdłuż granic Prus Wschodnich.

Pod ich osłoną tworzono kwatery wodzów Trzeciej Rzeszy. Nie wiadomo jednak, czy

Goering kazał wybudować swoją kwaterę jeszcze przed wojną czy w momencie, gdy Hitler

przeniósł się do Gierłoży. Bunkry w Szerokim Borze mają słabą konstrukcję. W innych

kwaterach powstałych na przełomie 1940 i 1941 roku widać o wiele mocniejsze budowle. W

Manierkach, gdzie była kwatera Dowództwa Wojsk Lądowych, urządzenia techniczne

znajdowały się w specjalnych obiektach żelbetowych. W Szerokim Borze agregaty

prądotwórcze stały w zwykłej hali wybudowanej z cegły. Goering jako zapalony myśliwy

mógł sobie już wcześniej uwić takie betonowe gniazdko w środku Puszczy Piskiej.

- Goering często tam bywał?

- Nie wiem. Wiadomo, że marszałek podróżował specjalnym pociągiem i kursował

pomiędzy Szerokim Borem, Gołdapią, gdzie miał drugą kwaterę, i domkiem myśliwskim w

Puszczy Rominckiej. Gdy począwszy od 1943 roku Hitler zaczął odsuwać od siebie

marszałka, ten spędzał czas narkotyzując się, przebierając się w fantazyjne stroje, patrząc na

zabytki w swojej samotni w Karinhall i popadając w coraz większą schizofrenię. Zanim

zbłaźnił się zapewniając Hitlera, że stworzywszy most powietrzny utrzyma przy życiu wojska

niemieckie w Staliningradzie, jeździł swoją sławną salonką pomiędzy Puszczą Romincką,

gdzie miał dworek myśliwski, Gierłożą a Puszczą Piska. Goering uciekł z Prus Wschodnich w

1944 roku na wieść o tym, że w pobliżu jego domku myśliwskiego są partyzanci. W Szerokim

Borze na skarpie nad jeziorem Jegocinek do dziś widać resztki fundamentów kawiarni lub

małej willi. Prawie do tych resztek doprowadzone były tory kolejowe. Polscy żołnierze w

czasie robót ziemnych odsłonili fragment kanału pod torami. Na drzewach widać resztki

mocowań siatek maskujących.

- Czemu do niej nikt nie może wejść? Nie ma jej na szlakach turystycznych?

- Do 1952 roku teren kwatery penetrowały grupy szabrowników, które wywiozły

wszystko, co się tylko dało. W 1952 roku w Szerokim Borze pojawiło się wojskowe

przedsiębiorstwo budowlane. Otoczyło ono teren przyszłej jednostki wojskowej zasiekami i

bunkry stały się niedostępne dla turystów. W 1985 roku wojsko postanowiło zagospodarować

żelbetowe obiekty, żołnierze wysmołowali dachy, osuszyli i wymalowali wnętrza,

nasmarowali zawiasy, uruchomili niemiecką klimatyzację. Przy okazji próbowano zbadać

legendy krążące na temat bunkrów Goeringa. Wojskowi specjaliści od łączności wyposażeni

w wykrywacze metali szukali kabla łączącego Szeroki Bór z Gierłożą. Poszukiwacze byli

pewni, że takie połączenie musiało istnieć. Wśród mieszkańców okolic krążyły opowieści o

srebrnym rdzeniu linii telefonicznej. Dokładnie przeszukano okolice dawnej centrali

telefonicznej, ale nic nie znaleziono. Poszukiwano podziemi. W jednym z dawnych

pomieszczeń gospodarczych jest głęboka studnia, z której usiłowano wypompować wodę.

Okazało się, że wody nie ubywa i prawdopodobnie studnia jest połączona z jeziorem

Jegocinek. Próbowano też podkopać bunkry. Okazało się, że mają one fundamenty grubości

tylko 80 centymetrów.

- Mimo że to teren wojskowy, byłeś tam?

- Nie ja pierwszy z cywili. Uprzedził mnie jakiś dziennikarz z lokalnej gazety, który

napisał do dowództwa okręgu wojskowego oficjalną prośbę. Twierdził w niej, że nie

interesują go ukrywane tam przez wojsko zapasy na trzecią wojnę światową w postaci

tuszonki i sucharów. Rozbawił tym oficerów i mógł wleźć. Był on jednak chyba jednym z

niewielu. Zasnąłeś czy co? - Leśnik nagle zapytał.

Szybko ocknąłem się.

- Nie, zasłuchałem się - powiedziałem.

- To pokimaj trochę, a ja popilnuję ognia.

Z kieszeni wojskowej bluzy wyjął papierosa i zapalił.

Ułożyłem się na jego karimacie i przykryłem jego śpiworem, ale długo nie mogłem

zasnąć. Jedna myśl nie dawała mi spokoju. Przecież kuzyn Franka Belowa był adiutantem

Hitlera do spraw lotnictwa. Musiał więc bywać w kwaterach Goeringa.

Instruktor Krypka wrócił na jacht Sarmaty i zdjął białe odzienie.

- Nie wyszedł nam dowcip, wszyscy posnęli - powiedział do Sarmaty.

- Trzeba ich obudzić, jeszcze się zaziębią - rzekł Sarmata.

- Nie, burza ich obudzi - szybko rzucił Krypka. - A coś ty taki spięty? - dopytywał się

Sarmata.

- Powiem ci, chociaż mi nie uwierzysz. Przebrałem się i łaziłem po wyspie. Szybko

zobaczyłem, że wszyscy zamiast czuwać smacznie śpią. Chciałem kogoś solidnie nastraszyć.

Właśnie pochylałem się nad Zosią, gdy na ramieniu poczułem chłodną dłoń. Obejrzałem się, a

serce waliło mi straszliwie i nic nie zobaczyłem. Tyle wystarczyło mi, żeby więcej nie

straszyć. Gdy szedłem tutaj to słyszałem, jak ktoś delikatnie stawiał stopy tuż za moimi.

Sarmata patrzył na swojego podwładnego zdziwiony, a potem ubrał się i poszedł

obudzić harcerzy.

ROZDZIAŁ DZIESIĄTY

KIM JEST LEŚNIK? • KTO ZABIŁ BELOWA? • TAJEMNICE

POLIGONU W ORZYSZU • BLOKADA W ROSYNANCIE •

POSZUKIWANIA DUŻEJ ZGUBY • WALKA PRZED SKLEPEM

O czwartej rano Leśnik obudził mnie i kazał mi pilnować ognia. Nawet nie zdjął

swojego munduru z amerykańskiego demobilu. Pies ułożył się w zagięciu jego kolan i obaj

natychmiast zasnęli. Przyznam, że nie dałem rady cały czas nie spać i przekimałem

kilkadziesiąt minut.

Leśnik obudził się o ósmej. Wstał, przeciągnął się i razem z psem poszedł po wodę.

Wrócił po dwudziestu minutach.

- Twój wózek jeszcze stoi, zakopany po same osie w bagnie - powiedział

przygotowując kawę.

- Wydaje mi się dziwne, że obaj spotkaliśmy się w tym miejscu - zagadałem siorbiąc

gorącą kawę.

- Może to bardziej przypadek, ty nie wiedziałeś, gdzie i po co jedziesz przyjeżdżając

tutaj - odpowiedział.

- Wiesz chyba więcej niż chciałbyś powiedzieć.

- Wszystko jest kwestią zaufania - odrzekł patrząc mi w oczy. - Mówimy sobie tyle, ile

chcemy. Traf chce, że interesują nas te same rzeczy. Ja wiem, że tak naprawdę masz o tym

pojęcie trochę więcej niż blade. Oznacza to, że sprowadza cię na Mazury jakaś tajemnicza

historia. Pewnie jesteś jednym z tych poszukiwaczy skarbów.

Chwilę patrzyłem w kubek i zastanawiałem się. Opowiedzieć mu czy nie? Czy to

człowiek Batury? Ktoś podstawiony, żeby wkraść się w moje otoczenie? Bzdura, Batura nie

wiedział, że tu będę. Zresztą to Leśnik pomógł nam w pościgu w Twierdzy Boyen.

Postanowiłem walnąć prosto z mostu.

- Gdzie jest wujek! - Zosia budziła Jacka szarpiąc go za ramię.

- Pewnie śpi w samochodzie - mówił Jacek ziewając.

- Już byłam we wsi - powiedziała Zosia. - Nie ma ani jego, ani samochodu. Ktoś

zauważył, że wyjechał wieczorem.

- No to pewnie wróci rano.

- Już jest rano. Dzwoniłam do niego z telefonu komórkowego Sarmaty, ale telefon

wujka milczy.

Jacek wstał, ubrał się i razem poszli do Sarmaty.

- Rzeczywiście milczy - mruknął Jacek po kolejnej nieudanej próbie dodzwonienia się.

- Cóż, może trzeba zacząć go szukać - zasugerował Sarmata.

- Tylko gdzie? - zapytała Zosia.

- Na razie nie panikujmy - rzekł Sarmata. - Mam pewien plan...

- Czemu pomogłeś nam wtedy, gdy goniliśmy Baturę? Skąd wiedziałeś, gdzie Frank

Below ukrył swoją informację?

Michał spojrzał na mnie zdziwiony. Był fenomenalnym aktorem. Jego twarz nie

wyrażała niczego oprócz zdziwienia.

- Gadasz jak James Bond, same szyfry - powiedział po chwili.

Patrzyłem mu w oczy i czekałem.

- Lepiej powiedz wszystko od początku - rzekł i rozsiadł się wygodnie.

Jeszcze nie skończyłem opowieści o zniszczonym samochodzie Belowa, gdy Leśnik

przerwał mi.

- Masz fotkę tego złomu?

- Niestety nie.

- Narysuj.

Podał mi blok rysunkowy. Rysowałem jak mogłem najlepiej.

- Mówisz, że miał zgnieciony tył i to dosyć wysoko?

Wziął blok i za moim rysunkiem namalował swój. Jednocześnie mówił.

- W mazurskim miasteczku Arys, czyli Orzysz, już długo przed drugą wojną światową

istniały koszary z dużym poligonem. Obiekt ten zyskał duże znaczenie w czasie wojny. Było

to idealne miejsce do doświadczeń i szkolenia jednostek. Do Orzysza nie dolatywały alianckie

samoloty szpiegowskie, w okolicy nie działały żadne komórki podziemia, a w gęstym lesie

można było ukryć wszystko. W 1940 roku do Orzysza przybyły jednostki 5. Regimentu

Pancernego 3. Dywizji Pancernej. Dołączono do nich 5. Lekką Dywizję Zmotoryzowaną. W

ten sposób powstała 5. Lekka Dywizja Pancerna. Po walkach w Afryce Północnej dywizję

lekką przemianowano na 21. Dywizję Pancerną. Dywizja, która powstała wśród mazurskich

lasów przeszła cały szlak bojowy, Afrika Korps”, aż do ewakuacji z Tunezji w 1943 roku. W

lipcu tego roku dywizję ponownie sformowano i w czerwcu 1944 roku jej czołgi walczyły z

aliantami lądującymi w Normandii. Po niemieckiej ucieczce z Francji jednostka biła się w

dolinie Saary, a w styczniu 1945 roku została przerzucona na front wschodni, gdzie walczyła

do końca kwietnia.

- Miałeś mówić o poligonie w Orzyszu - popędzałem Michała.

- Hitler odwiedził poligon w Orzyszu 20 października 1943 roku. Przybył na pokaz

nowego niszczyciela czołgów firmy Vomag uzbrojonego w działo 75 mm. Fuhrer

zaakceptował ten pomysł niemieckich inżynierów i działo samobieżne Jagdpanzer IV weszło

do służby na początku 1944 roku. Kolejnym ciekawym epizodem na poligonie w Orzyszu był

wyścig dwóch konstrukcji czołgów “Tygrys” według projektów doktora Porscha oraz

Henschla. W dniu 20 kwietnia 1942 roku (rocznica urodzin Hitlera) o godzinie 11 oba

pojazdy stanęły do zawodów. W próbie szybkościowej wygrał “Tygrys” Porscha, ale w próbie

manewrowej czołg Henschla. Po pokazie Hitler postanowił dać czołgom jeszcze jedną szansę.

Dopiero po rywalizacji przeprowadzonej w maju na poligonie Berka lepsza okazała się

konstrukcja Henschla. W Orzyszu pokazano Hitlerowi także samochód pancerny wzór 234,

który w czterech wersjach wszedł do użytku pod wspólnym określeniem “Puma”. Miał on

silnik dieslowski marki Tatra 103, który pozwalał ponad jedenastotonowemu kolosowi

osiągać prędkość prawie dziewięćdziesięciu kilometrów na godzinę. A teraz popatrz.

Pokazał mi mój rysunek auta Belowa. Tuż za sylwetką samochodu wyrysował kształt

“Pumy”. Jej kadłub przypominał trumnę utrzymywaną przez cztery pary kół.

- Nad dwiema tylnymi parami kół znajdował się przedział silnikowy - pokazywał

ołówkiem. - Z przodu znajdowała się otwarta lub zamknięta obrotowa wieża. Oba pojazdy

namalowałem w tej samej skali. Jak widzisz, wgniecenia odpowiadają wysokości, na jakiej

znajdowały się zderzaki “Pumy”.

- Skąd to wszystko wiesz?

- Kiedyś zajmowałem się klejeniem modeli. Moją specjalnością była niemiecka broń

pancerna.

- A może wiesz, co to jest? - pokazałem łuskę znalezioną w Martianach.

Leśnik oglądał ją dłuższą chwilę.

- Mówisz, że znalazłeś ją w miejscu zasadzki? To by wszystko tłumaczyło -

powiedział tonem omnibusa i zapalił papierosa. Zza zasłony dymnej uśmiechał się.

- To proste jak słońce - powiedział. - Łuska jest identyczna z tymi, jakich używano w

karabinach Wehrmachtu. Jednak z twojego opisu zniszczeń pojazdu Belowa wynika, że ktoś

strzelał bardzo celnie. Użył tylko trzech pocisków. Mówiłeś, że dziury były solidne. Myślę, że

użyto tu broni niemieckich spadochroniarzy oznaczonej skrótem FG-42. Była to broń

specjalnie wymyślona dla spadochroniarzy. Miała niecały metr długości, masę w późniejszych

wersjach około czterech kilogramów. Można z niej było strzelać ogniem pojedynczym albo

seriami; istniała możliwość wystrzelenia też granatu nasadkowego. Ten karabin w czasie

badań porównawczych wszystkich broni niemieckich wypadł najlepiej. Ręki nie dam sobie

obciąć, ale na mój gust jacyś spadochroniarze najpierw “Pumą” zepchnęli pojazd Belowa, a

potem dobili kierowcę i pasażera. Do zatarcia wszelkich śladów posłużyli się granatem

nasadkowym.

- Mówisz tak, jakbyś tam był. Powiedz mi, skąd mieliby się wziąć tutaj niemieccy

spadochroniarze?

- Otóż to. W lipcu 1939 roku niemiecki wywiad wojskowy, Abwehra, utworzył

bojówki “Ebbinghaus”, które tuż przed wybuchem wojny przemianowano na “Brandenburg”.

We wrześniu, w czasie inwazji na Polskę, “Brandenburczycy” przenikali przez całą polsko-

niemiecką granicę. Nie udała się przedwczesna próba opanowania górskich przełęczy

zorganizowana 25 sierpnia. Równie nieudane były ataki na śląskie kopalnie i fabryki. W

sumie po kampanii wrześniowej z kompanii dywersantów została tylko połowa ludzi.

“Brandenburg” zakamuflowano jako “800 szkolną kompanię budowlaną do zadań

specjalnych”. Jednostka brała udział w niemieckiej inwazji na Danię, Belgię i Holandię

prowadząc drobne akcje dywersyjne.

Dywersanci “Brandenburga” musieli wykazać się wysoką sprawnością fizyczną i

umysłową, lubić ryzyko, przygody oraz znać języki nieprzyjaciół. Ochotników szkolono w

różnych specjalnościach: snajperzy, spadochroniarze, płetwonurkowie. W czasie szkolenia

kładziono nacisk na ciche poruszanie się, zabijanie, orientację, strzelanie z różnej broni,

elementy survivalu. W koszarach nie było klasycznej dyscypliny. Żołnierzy szykowano do

ataków w mundurach przeciwnika. Prawie cały “Brandenburg” przygotowano z myślą o

inwazji na ZSRR. W nocy z 21 na 22 czerwca 1941 roku przez całą granicę przenikały grupy

dywersantów. Z Prus Wschodnich komandosi przechodzili do okupowanej Litwy i na północ

Białorusi.

- A jaki to ma związek z Prusami Wschodnimi? - dopytywałem się nieco

zniecierpliwiony długą opowieścią.

- Jedna z kompanii przez jakiś czas stacjonowała w Wystruci i w koszarach niedaleko

kwatery “Robinson” dowództwa Luftwaffe koło Gołdapi. Mieli tam spokojną służbę. Ich

zadaniem miała być obrona kwatery Hitlera.

- Myślisz, że ktoś mógł im wydać rozkaz wykonania takiej dziwnej misji?

- Ta cała historia jest tajemnicza. Zamieszany w to był ktoś postawiony naprawdę

wysoko, skoro udało mu się wypożyczyć “Pumę” z poligonu. “Brandenburczycy” byli

używani tylko do ważnych i tajemniczych zadań. Taką operacją “Brandenburga” był desant na

śródziemnomorską wyspę Leros. Zadaniem komandosów było opanowanie brytyjskiego

stanowiska dowodzenia. Do ataku skierowano 15. kompanię spadochronową, a potem kolejne

pododdziały pułku. Skierowanie do walki elitarnych jednostek świadczy o tym, jak dużą wagę

Niemcy przykładali do tej akcji. Zajęcie Leros nastąpiło w połowie listopada 1943 roku.

Zdobyto całą dokumentację brytyjskiego garnizonu. Tajemnicą “Brandenburga” pozostanie co

tam znaleziono. Czy mogły tam znajdować się informacje dotyczące lądowania w Europie?

Czy Niemcy chcieli mieć pewność, że alianci nie wylądują na Bałkanach? Po tej akcji do

północnej Francji przybyły odtworzone doborowe niemieckie jednostki pancerne.

- Nie wierzę w to, że “Brandeburczycy” mogli być zamieszani w akcję zabicia

niemieckiego oficera - powiedziałem.

- Komu podlegała ta jednostka? - zapytał z przekąsem Leśnik. - Wywiadowi

wojskowemu, który też był zamieszany w spisek przeciw Hitlerowi.

- Czy masz pewność, że wiosną 1944 roku, kiedy zabito Belowa, “Brandenburczycy”

byli koło Gołdapi? - powątpiewałem.

- Nie ma takiej pewności. Mogli to być jacykolwiek spadochroniarze. Zresztą nie

musiano nawet strzelać z FG-42 i taranować “Pumą”. Po prostu z poszlak, jakie mi

przedstawiłeś, ułożyłem pewną całość.

W czasie naszej dyskusji Leśnik pakował swoje rzeczy i ruszyliśmy w stronę

Rosynanta. Dzień zapowiadał się pogodny, a komary zaczęły już wychodzić ze swych

kryjówek.

Otworzyliśmy maskę samochodu i Leśnik zanurzył się w trzewiach samochodu prawie

po pas. Potem spróbował uruchomić silnik i znowu zniknął.

- Ktoś ciebie bardzo nie lubi - powiedział wynurzając się cały umorusany. Na jego

dłoni leżała maleńka kostka, z której odchodziło pięć kabli.

- “Pluskwa”? - zapytałem.

- Nie, twój wróg podłączył ci do komputera maleńki pypeć - Leśnik patrzył na mnie z

uśmiechem. - To coś uaktywnia się po zmroku blokując wszystkie żywotne mechanizmy

pojazdu. Znalazłem to, ale jeśli będą problemy powinieneś pojechać do autoryzowanej stacji

napraw.

- Wielkie dzięki, ale skąd znasz się na tych rzeczach?

- Wszyscy stajemy się niewolnikami cywilizacji komputerów - odpowiedział.

Podał mi rękę, zarzucił na ramię ogromny worek i poszedł wzdłuż torów w stronę

Mamerek.

Czym prędzej pojechałem do Doby. Zosia czekała na mnie na brzegu.

- Gdzie wujek się włóczył? - od razu na mnie napadła. - Wszyscy wujka szukają, tylko

ja jedna tutaj sterczę od dwóch godzin i czekam nie wiem na co.

- Później ci wszystko wyjaśnię. O jakich poszukiwaniach mówisz? Trzeba je odwołać.

- Niech wujek dzwoni do Sarmaty.

Zadzwoniłem, wytłumaczyłem nieobecność awarią samochodu i dowiedziałem się, że

Jacek poszedł szukać mnie po całym Fuledzkim Rogu. Razem z Zosią pojechaliśmy więc

najpierw do Kamionki, a potem chcieliśmy ruszyć do Fuledy.

Gnałem po wertepach jak szalony. Skupiony nad kierowaniem milczałem, a Zosia

siedziała obrażona.

Już z daleka przed sklepem w Kamionce zobaczyłem Jacka. Widziałem, że trzech

miejscowych chłopaków otacza go kręgiem. Wyhamowałem. Błyskawicznie wysiadłem i

podbiegłem.

- W czym problem? - zapytałem, by zwrócić na siebie uwagę przeciwników. Dwaj

mieli krótkie wersje kijów baseballowych, a jeden “tulipana”, czyli rozbity kawałek butelki po

piwie. Byli typowymi reprezentantami grupy znudzonych wiejskim życiem młodzieńców,

którzy gotowi są zglanować każdego obcego, oczywiście pod warunkiem, że jest on sam.

Ten z “tulipanem” i jeden z kijem obrócili się w moją stronę i bez słowa zaatakowali.

Najpierw koło mojej głowy przeszedł cios tego z butelką. Uchyliłem się, lecz jednocześnie

dostałem kijem po nerkach. Piekielnie bolało. Przypomniały mi się wtedy słowa instruktora z

“czerwonych beretów”. Zwykł mówić: “Uzbrojony przeciwnik jest niewolnikiem swojej

broni, jeśli chcesz, żeby była bezużyteczna podejdź do niego jak najbliżej”.

Znowu atakował ten z butelką. Tym razem “tulipan” wędrował od dołu. Znowu się

odchyliłem, złapałem chłopaka za uzbrojone przedramię. Prawą ręką chwyciłem za łokieć, a

lewą za jego dłoń i energicznie pociągnąłem w przeciwnych kierunkach. Przyznam, że

poniosło mnie i nawet gdy “tulipan” wypadł na asfalt, tak wykręciłem dłoń napastnika, żeby ją

złamać w nadgarstku. Ten od kija nabrał do mnie respektu. Ruszyłem do przodu. Ciosem w

krocze sprowadziłem chłopaka do parteru i dołożyłem w splot słoneczny.

Kątem oka widziałem, że Jacek dzielnie walczył. Kij jego przeciwnika leżał na ziemi,

a obaj zajęci byli okładaniem się pięściami. Gdy Jacek przyłożył się do pięknego prostego

prosto w nos, ja podciąłem napastnika.

Szybko wsiedliśmy do Rosynanta i ruszyliśmy w stronę bindugi naprzeciw Wyspy

Heleny na Jeziorze Dobskim. Właśnie na tej wyspie żeglarze Jacka zatrzymali się na postój.

Usiedliśmy na brzegu. Najpierw opowiedziałem swoje nocne przygody.

- Mów, Jacek, o co poszło - powiedziałem na zakończenie.

- W poszukiwaniu wujka i czegoś do picia zaszedłem do sklepu - niechętnie zaczął

swoją opowieść. - Przeszedłem już cały półwysep i nikt nie widział Rosynanta. Postanowiłem

zrobić jeszcze zakupy. Gdy zapytałem o jajka sprzedawczyni stwierdziła, że ich nie ma.

Wtedy za moimi plecami odezwała się dziewczyna, która powiedziała, że może mi je

sprzedać. Odwróciłem się i zobaczyłem blondynkę o cudownej urodzie.

- Mógłbyś za nią pójść na koniec świata - złośliwie dodała Zosia.

- Miejscowym nie spodobały się twoje zaloty? - domyślałem się.

Jacek tylko kiwnął głową. Patrzyliśmy, jak do bindugi zbliżają się jachty z drużyny

Jacka. Zaczęła się wieczorna krzątanina. Poszedłem do Sarmaty.

- Kiedy możecie dopłynąć do Mamerek? - zapytałem. Spojrzał na mnie i podkręcił

wąsa. Potem sięgnął do skrytki po mapę.

- Zależy od wiatru, ale na jutro wieczór powinniśmy tam być - odpowiedział.

ROZDZIAŁ JEDENASTY

GORĄCY PRYSZNIC • SPACER DO MAMEREK • ZWIEDZAMY

BUNKRY • PRZEWRÓCONY JACHT • PŁYNIEMY NA RATUNEK •

PIJANI ŻEGLARZE • DZIEWCZYNA ZAMKNIĘTA W KABINIE •

NIEOCZEKIWANA POMOC • KOMISARZ DREZYNA • PRZYBYWA

OLBRZYM

Następnego dnia obudziłem się później niż zwykle. Byłem zmęczony nie przespaną

nocą i całym dniem. Z bindugi nad Jeziorem Dobskim wyjechaliśmy około południa i

ruszyliśmy przez Dobę i Radzieje do Mamerek.

- Gdzie zanocujemy? - zapytała Zosia.

- Może coś znajdziemy albo zrobimy mały biwak razem z żeglarzami -

odpowiedziałem.

- Spróbujemy odwiedzić kwatery Goeringa?

- Myślę, że najpierw trzeba przyjrzeć się Mamerkom. Jak ci wczoraj mówiłem, do

Szerokiego Boru się nie dostaniemy, a schrony koło Gołdapi z pewnością zostały już

spenetrowane przez turystów z pobliskiego ośrodka wypoczynkowego.

- A te w Manierkach niby nie? - powątpiewała Zosia.

- Zobaczysz na miejscu, dlaczego nie.

Właśnie mijaliśmy reklamę pensjonatu w Kietlicach. Skręciłem na drogę wskazaną

strzałką. Miałem ochotę na normalny nocleg i gorącą kąpiel.

Wjechaliśmy na podwórze odrestaurowanego gospodarstwa. Każdy budynek został

zaadaptowany na pokoje do wynajęcia. Od właścicielki dowiedzieliśmy się, że jest jeden

pokój dwuosobowy do wynajęcia na jedną noc. Cena nie była wysoka.

Po drewnianych schodach weszliśmy na górę. Nasz pokój był od razu po prawej

stronie. W środku były dwa szerokie łóżka, mały segment, szafa, stolik i drzwi prowadzące do

łazienki z prysznicem i nie limitowaną ilością gorącej wody. Nie bacząc na protesty Zosi

wszedłem do kabiny i tak rozkręciłem kurek z ciepłą wodą, że łazienka przypominała saunę.

Stałem tak blisko dziesięć minut, a resztki zmęczenia spływały ze mnie razem z wodą.

Wychodząc czułem się jak młody bóg. Poczekałem, aż Zosia dokona swoich zabiegów

pielęgnacyjnych i zeszliśmy na obiad.

Gdy zjedliśmy wziąłem szklankę z mocną herbatą i wyszliśmy na dwór na małą sjestę.

Widziałem, że Zosia stawała się niecierpliwa.

- Kiedy tam pojedziemy? - nie wytrzymała wreszcie.

- Nie pojedziemy, a pójdziemy. Zrobimy tylko mały rekonesans.

Poszliśmy po piętnastu minutach. Prawie całą drogę szliśmy po bruku.

- Czemu tej drogi nikt nie naprawi? - dopytywała się Zosia zwracając twarz w stronę

niebios.

- Bo to stary, niemiecki bruk. Konserwator zabytków uznał tę drogę za zabytek. Tak

jest lepiej. Turyści jadąc do Mamerek wczuwają się w klimat tamtych czasów. Tędy jeździły

limuzyny generałów Trzeciej Rzeszy.

Wreszcie po półgodzinnym marszu ukazał nam się las - “Maurewald” skrywający

kwaterę naczelnego dowództwa niemieckich wojsk lądowych. Po prawej stronie drogi rósł las

liściasty, a po lewej mieszany. W końcu wyszliśmy na parking zrobiony przez pracowników

Lasów Państwowych. Widać było pierwsze szare betonowe budowle.

- I co, to wszystko? - zapytała Zosia.

- Nie, to zaledwie jedna trzecia kwatery - odpowiedziałem.

Stałem i patrzyłem na ogromne bunkry, które mogłyby wiele opowiedzieć.

- Zosiu, znajdujemy się osiemnaście kilometrów od kwatery Hitlera w Gierłoży -

zacząłem opowiadanie. - We wrześniu 1940 roku przybyła tu grupa oficerów Oberkommando

des Heeres, czyli dowództwa wojsk lądowych. Sprawdzili teren i stwierdzili, że nadaje się na

przyszłą kwaterę. Ich decyzję zatwierdził ówczesny szef sztabu generalnego generał Franz

Halder. Tradycyjnie już prace budowlane powierzono Organizacji Todta, która rozpoczęła

prace pod przykrywką budowy fabryki chemicznej. Do 1 maja 1941 roku miała być gotowa

cała kwatera. W sumie na terenie około dwustu pięćdziesięciu hektarów postawiono

trzydzieści cztery schrony i około stu pięćdziesięciu baraków. W dniu 15 maja 1941 roku

zaczęły się przygotowania do przeprowadzki z Zossen koło Berlina do Mamerek. Pierwsze

grupy oficerów zjawiły się tutaj 21 maja 1941 roku. Tuż po wybuchu wojny niemiecko-

radzieckiej przyjechali tutaj Franz Halder oraz feldmarszałek Walther von Brauchitsch,

dowódca wojsk lądowych.

- W tym dużym bunkrze po prawej stronie pewnie mieszkał ktoś ważny - stwierdziła

Zosia.

- I tak, i nie. Schrony służyły ważnym osobom jako miejsce pracy, ale przede

wszystkim na wypadek bombardowania. Ten ma dwadzieścia pięć metrów długości, ponad

siedemnaście szerokości i dziewięć wysokości. Tutaj pracował szef oddziału trzeciego

wywiadu wojskowego, zajmujący się badaniem sił i planów aliantów na

zachodnioeuropejskim teatrze wojennym. Podwójne żelbetowe ściany mają grubość sześciu

metrów, więc - jak widzisz - w środku nie było zbyt wiele miejsca. Tuż obok powinny być

fundamenty baraków pracowników wywiadu.

Podeszliśmy do bunkra i weszliśmy w korytarz. Prowadził on przez całą długość

budowli. Po pięciu metrach doszliśmy do wejścia, które znajdowało się z naszej prawej

strony. To był kolejny, krótki korytarzyk, który mógł być broniony przez ludzi strzelających

przez dwie strzelnice. Skręciliśmy w lewo i znowu w prawo. Przed nami był kolejny korytarz

zalany dziesięciocentymetrową warstwą wody. Zaświeciłem w obie strony. Przed nami były

trzy wejścia, a na końcach widzieliśmy kolejne dwa pomieszczenia. Wyszliśmy drugim

wejściem.

Na bokach bunkra znajdowały się drabinki.

- Wejdziemy? - zapytała Zosia.

Sprawdziłem, czy szczeble mocno się trzymają i zaczęliśmy wspinaczkę. Dach

schronu był lekko przechylony w stronę widocznych rynien. Z góry widzieliśmy pozostałe

budowle znajdujące się w tej strefie. Spojrzałem na zegarek.

- Wracamy, jutro zwiedzimy całość razem z żeglarzami - powiedziałem.

Żal mi było tak szybko wracać, ale w oddali słyszałem odgłosy zbliżającej się burzy.

Wracając widzieliśmy przed sobą horyzont zasnuty czarnymi chmurami.

- Mam nadzieję, że Jacek zdąży przed burzą - powiedziała Zosia.

- Myślę, że teraz są już na Mamrach i na pełnych żaglach zbliżają się do Mamerek.

Wróciliśmy do pensjonatu, a że było jeszcze za wcześnie na kolację, poszliśmy nad

brzeg jeziora Mamry. Przyznam, że lubię przyglądać się burzy, więc liczyłem, że nad wodą

zobaczę piękne widowisko. Zosia zabrała ze sobą lornetkę. Usiedliśmy nad wodą i zapaliłem

fajkę, a dziewczyna obserwowała żeglarzy kręcących się jeszcze po wodzie.

- Tam leży jakiś jacht! - nagle krzyknęła.

Wziąłem od niej lornetkę. Rzeczywiście koło maleńkiej wyspy zobaczyłem

przewrócone na bok Tango. Kadłuba trzymało się pięć osób. Natychmiast sięgnąłem po

telefon i wcisnąłem guzik łączący z najbliższym telefonem alarmowym. Połączyło mnie z

policją z Węgorzewa.

- Na południe od wyspy Upałty na wodzie leży jacht - szybko meldowałem. - W

wodzie widać pięć osób. Zbliża się burza.

- Skąd pan dzwoni? - padło pytanie.

- Z Kietlic.

- Powiadomię WOPR, a do was wyślę karetkę.

Zosia pobiegła powiadomić właścicieli pensjonatu. Okazało się, że jeden z turystów,

pan Darek, ma tutaj łódź z doczepianym silnikiem. Natychmiast przybiegł, żeby śpieszyć z

pomocą. Dziewczyna przyniosła mi deszczak.

Darek zapalił silnik i ruszyliśmy w stronę rozbitków. Widzieliśmy, że jakiś jacht także

płynie na pomoc. Jego kapitan wystrzelił nad wodę czerwoną racę alarmową.

Gdy podpłynęliśmy do Tanga, jacht był już odwrócony do góry dnem. Zdziwiłem się,

że nie widać było miecza, który powinien wystawać. W wodzie byli prawie rozebrani

niefortunni żeglarze, dwóch mężczyzn i trzy dziewczyny. Wszyscy byli w samych strojach

kąpielowych. Szybko wciągaliśmy do łodzi zmarzniętych ludzi. W tym czasie fale zaczęły się

robić większe, a grzmoty bliższe. Gdy załadowaliśmy trzy dziewczyny podpłynął jacht klasy

Venus o nazwie “Rokita”.

- Weźmiemy tych facetów! - krzyknął znajomy głos.

Z kokpitu wychylała się kudłata głowa Czesia, a Piotrek ubrany w wygodny sztormiak

właśnie wychodził z kabiny.

- Tam została jeszcze Mariola - powiedziała rozdygotana jedna z dziewczyn. - W

kabinie!

Niewiele myśląc zdjąłem deszczak, bluzę, koszulę i buty. Skoczyłem do wody. Czesio

i Piotrek już wyjęli dwóch mężczyzn i patrzyli na mnie ze zdziwieniem. Przedzierałem się

przez półmetrowe fale do Tanga, które dryfowało na północ. Po minucie, która wydawała mi

się wiecznością, dopłynąłem do jachtu. Widziałem, że Darek płynął w stronę brzegu, a w

moim kierunku płynął “Rokita”. Mokre jeansy przylegały do ciała, przez co ciężko było mi

płynąć. Wziąłem kilka szybkich oddechów, żeby w pęcherzykach płucnych zostało jak

najwięcej powietrza, potem jeden głęboki wdech i zanurkowałem.

Za pierwszym razem zaplątałem się w zerwane relingi i szoty. Bałem się, że się nie

wyplączę, ostatkiem sił udało mi się wyjąć z kieszeni scyzoryk i szybko przeciąć liny. Za

drugim razem uderzyłem w bom i żagiel. Do trzeciego zanurzenia nabrałem ile mogłem

powietrza.

W wodzie słyszałem przytłumione grzmoty i nic nie widziałem. Po omacku,

desperacko przedzierałem się do drzwi kabiny. Chwilę się z nimi mocowałem i wpłynąłem do

środka, gdzie panował wielki zamęt. Moje ręce co chwila natrafiały na jakieś ubrania,

ręczniki. W końcu dotknąłem czyjejś nogi. Po niej dotarłem do twarzy i wynurzyłem się.

Okazało się, że przy wywrotce w kabinie wytworzyła się przestrzeń, gdzie było powietrze.

Owa Mariola skorzystała z niej i wystawiając z wody tylko nos i usta nerwowo oddychała. Jej

oczy były zaciśnięte. Widząc, że żyje sam nałapałem powietrza. Zacząłem nią szarpać, a ona

wyrywała mi się.

- Uspokój się, zaraz cię wyciągnę - charczałem.

Słyszałem, że topielcy wciągają ratowników pod wodę i tego bałem się teraz

najbardziej. Przycisnąłem dziewczynę do siebie. Jej ręce błyskawicznie zacisnęły mi się na

szyi. Nabrałem powietrza i trzymając ją jedną ręką, a drugą odpychając się od różnych

sprzętów, próbowałem przedzierać się do wyjścia.

Nagle moja ręka natrafiła na czyjąś mocną dłoń. Ktoś chwycił mnie i wyciągnął ze

środka, a potem wyciągał nas na powierzchnię. Na górze szalała burza na całego. Wśród

wysokich fal zobaczyłem głowy Piotrka i Czesia starających się utrzymać “Rokitę” w dryfie.

Piotrek był przewiązany liną.

- Bierz ją! - krzyknąłem i podałem mu dziewczynę

On dał mi koło ratunkowe. Czesio ciągnął Piotrka i zabrał dziewczynę do kabiny.

Potem Piotrek przypłynął po mnie. Razem trzymaliśmy się koła i machaliśmy nogami, żeby

Czesiowi łatwiej było ciągnąć. Po kilku sekundach byłem już na pokładzie “Rokity”.

- Właź do środka i zagrzej się - powiedział Czesio.

Obaj wepchnęli mnie do kabiny. Sami zostali w kokpicie, żeby prowadzić jacht. Od

dwóch rozbitków zalatywało alkoholem. Siedzieli w kącie zawinięci we wszystkie koce i

śpiwory. Obojętnie patrzyli na Mariolę. Dziewczyna była prawie nieprzytomna. Mimo

przechyłu starałem się wypompować z jej płuc resztki wody. Po krótkiej reanimacji w końcu

wypluła wodę. Dałem jej ubrania z szafki Piotrka, obłożyłem materacami z koi i odziałem się

w ciuchy Czesia. W tym czasie dopłynęliśmy już do brzegu. Byli tam już WOPR-owcy,

którym nie pozostało nic innego, jak spisać protokół. Karetka zabrała Mariolę i pozostałe

dziewczyny do szpitala na obserwację. Mężczyzn zabraliśmy do pensjonatu, gdzie gościnny

gospodarz natychmiast poczęstował ich czymś mocniejszym “na rozgrzanie”.

Gdy pośpiesznie jadłem swoją kolację wszyscy inni turyści przyglądali mi się. Ich

spojrzenia mówiły jedno: “To jest bohater”. Wtedy do jadalni wkroczył Piotrek i natychmiast

wszystkie spojrzenia skierowały się na drugiego herosa, o wiele przystojniejszego i w lepszej

kondycji niż ja. Razem z Zosią szybko uciekłem do pokoju. Wziąłem gorący prysznic,

łyknąłem końską dawkę aspiryny i posłałem dziewczynę po mocną herbatę.

Za ścianą rozlokowano dwóch rozbitków. Kłócili się między sobą przekrzykując się

bełkotliwymi głosami. Usłyszałem, że jakiś samochód zajechał na podwórze.

- Przyjechała policja - prawie krzyknęła Zosia wchodząc z tacą.

- Czemu nie było cię tak długo? - pytałem.

- Musiałam pogadać z drugim bohaterem wieczoru.

- Już sobie wyobrażam, co się tam dzieje.

- No, wszystkie baby dostały świra. Piotrek siedzi w tym swoim sztormiaku i z

kamienną twarzą wysłuchuje peanów Czesia. Ten stara się być duszą towarzystwa, ale

większość pań nie ukrywa swego zainteresowania tym młodszym. Wujku, jakie miny mają

mężowie tych kobiet! - na koniec opowieści Zosia aż zaniosła się śmiechem.

W tym czasie usłyszałem odgłos kilku osób wspinających po schodach i wchodzących

do pokoju rozbitków.

- Ktoś na łodzi był trzeźwy? - padło pierwsze pytanie policjanta.

Żeglarze, jeden przez drugiego tłumaczyli, że byli trzeźwi.

- Dobra, wszyscy wiemy, że chrzanicie, ale tutaj dostaliście po kieliszku, więc nic

wam nie udowodnię - rzekł stróż prawa. - Czy sternik był trzeźwy?

- Tak - padła odpowiedź.

- A ta dziewczyna miała uprawnienia?

- Nie.

- Wszystko jasne. Jacht zatonął i jego odkupienie może was nauczy, że z wodą nie ma

żartów.

Potem ktoś zapukał do drzwi naszego pokoju. Przykryłem się kocem po same uszy.

Do środka wszedł niewysoki, łysiejący człowiek ubrany w szarozielony deszczak. To odzienie

było dla niego za duże. Poły sięgały kolan, a rękawy miał zawinięte. Reszta ubrania była także

utrzymana w ponurej tonacji bez jakiegoś konkretnego koloru. Jednak jego twarz była

przedstawieniem pantomimy. Oczy latały we wszystkich kierunkach, chyba miał zeza.

Głębokie zmarszczki przy ustach i kącikach oczu świadczyły jednak, że ten policjant lubi

żartować.

- Jestem komisarz Drezyna - przedstawił się machając w powietrzu legitymacją. - To

pan jesteś ten bohater?

- Nie wiem, czy bohater - wyraziłem wątpliwość.

- Uratował pan życie tamtej panience. Tamci kolesie - ruchem głowy wskazał drugi

pokój - to ... - policjant powstrzymał się od epitetów, których w obecności Zosi nie wypadało

użyć.

- Dobra, daj pan dowód osobisty - powiedział na koniec. - Muszę pana spisać, jakby ci

z ubezpieczalni czegoś się czepiali.

W moim dowodzie była legitymacja służbowa. Drezyna przejrzał ją i popatrzył na

mnie uważnie.

- Jakby pan potrzebował dobrej rady, był bez winy, to niech pan dzwoni do komisarza

Drezyny - podał mi wizytówkę z numerem telefonu komórkowego i zniknął.

- On rymował - rzekła Zosia wyglądając za komisarzem przez okno.

Nie miałem sił dłużej zastanawiać się nad talentem Drezyny, więc przewróciłem się na

drugi bok i zasnąłem. Zosia w tym czasie na palcach wymknęła się z pokoju i zbiegła na dół.

Moich nocnych koszmarów nie da się opisać. Rano koc był mokry od potu, ale czułem

się doskonale. Wziąłem prysznic i obudziłem Zosię. Razem zeszliśmy na śniadanie. Potem

poszliśmy do Czesia i Piotrka. Po drodze Zosia opowiedziała mi o zabawie, jaka odbyła się w

jadalni z okazji akcji ratunkowej. Rzecz jasna ośrodkiem zainteresowania byli Czesio, Piotrek

i pan Darek. Było picie piwa na czas i wielkie grillowanie resztek kuchennych zapasów.

Jak można się było spodziewać chłopaki jeszcze spali.

- No i co, Casanovy? - zapytałem na dzień dobry.

- Ooo, witamy śpiącego królewicza - odpowiedzieli.

- Skąd macie tę łajbę?

- Mamy ją odprowadzić na Seksty i jest na to tydzień czasu.

- Dobra, w południe widzimy się w Mamerkach.

Z Zosią spakowaliśmy rzeczy i ruszyliśmy Rosynantem. Skorzystałem z bajeru

zamiany koloru wozu: nasz pojazd nabrał leśnego kamuflażu.

- To na wszelki wypadek, żeby nie było go za łatwo zobaczyć w lesie -

wytłumaczyłem Zosi.

Nagle za naszymi plecami usłyszeliśmy straszliwy ryk silnika i muzyki. Ktoś słuchał

rozkręconych na cały regulator rock’n’rollowych przebojów z lat pięćdziesiątych. We

wstecznym lusterku widziałem tylko wielki obłok kurzu. Tak jechaliśmy słuchając starych

przebojów, które wspaniale brzmiały w taki słoneczny dzień. Nie czułem, że jadę, żeby

przeżyć kolejne przygody.

Jeszcze przed parkingiem skręciłem w leśną drogę, a “meloman” podążył za nami.

Trzeba przyznać, że w lesie ściszył muzykę. Jechaliśmy przez teren kwatery wzdłuż jeziora

Mamry. W końcu zobaczyliśmy jachty żeglarzy drużyny Jacka. Gdy zatrzymaliśmy się,

tajemniczy samochód także stanął.

- Jak tak można słuchać muzyki! - Zosia krzycząc podbiegła do obłoku kurzu.

Usłyszeliśmy, że trzasnęły drzwiczki. Kurz jeszcze nie opadł i z mieszanymi

uczuciami czekaliśmy, kto ukaże się naszym oczom. Otóż kołysząc się w rytm twista wyszedł

ubrany w bermudy, sandały i kwiecistą koszulę nasz znajomy dziennikarz.

- Cicho, śliczności - rzekł Olbrzym. - Widzisz człowieka, który ma pierwszy dzień

blisko miesięcznego urlopu. Zaraz się przeodzieję w strój bardziej pasujący do waszych

proekologicznych przekonań i wyłączę te ryki.

Zobaczyłem, że zza półwyspu wypływa “Rokita”. Gdy przybił do brzegu dokonałem

ogólnej prezentacji.

- No to jesteśmy prawie w komplecie - powiedziałem.

- A kogo jeszcze brakuje? - zapytał Sarmata.

- Jednego człowieka, który - jak sądzę - jest tu już od dawna i zadomowił się.

Spotkamy go tylko wtedy, gdy sam będzie tego chciał.

ROZDZIAŁ DWUNASTY

PODZIEMIA KWATERY • TAJEMNICZY STARUSZEK • WOJENNY

ROMANS • STRAŻNIK WEHRWOLFU • BUNKIER ZE SŁUPAMI •

OPOWIEŚĆ O ZAMACHU • PORWANIE ZOSI

Ruszyliśmy naszą sporą gromadą na zwiedzanie kwatery. Siłą rzeczy musiałem być

przewodnikiem. Przystanąłem niedaleko brzegu jeziora pod ogromnymi sosnami. Przed nami

był głęboki dół i resztki ceglanych ścian.

- Tutaj musiały być jakieś pomieszczenia gospodarcze albo willa - ocenił Sarmata.

- Właśnie w tym miejscu stał dom Eduarda Wagnera, głównego kwatermistrza sztabu

generalnego - rzekłem. - W piwnicy była sauna, w której spiskowcy wykorzystując szum

wody i syk pary, nie obawiając się podsłuchu, mogli swobodnie rozmawiać. Tu zapadły

ważne decyzje dotyczące zamachu na Hitlera.

Harcerze patrzyli na dół z niedowierzaniem.

- Tak, historia czyha na nas na każdym kroku - powiedział Olbrzym jakby czytając w

myślach młodzieży. - Od nas zależy, czy potrafimy takie miejsca uszanować i przekazać

następnym pokoleniom ich wartość.

Poszliśmy dalej tunelem wśród leszczynowych zarośli. Doszliśmy do drogi biegnącej

równolegle do brzegu jeziora.

- Najdalej na prawo znajduje się schron obronny oraz pompownia straży pożarnej -

powiedziałem. - Przed nami ogromna budowla, identyczna z tą tam dalej, którą wczoraj

zwiedzaliśmy z Zosią. Obok stoi schron obronny i resztki fundamentów baraku

kwatermistrzostwa.

Harcerze natychmiast pobiegli oglądać bunkry. Schron obronny był jakby miniaturą

tego większego. Miał taki sam rozkład pomieszczeń, lecz jego mury miały grubość

“zaledwie” dwóch metrów. Pozbawiony był dodatkowego czterometrowego płaszcza

ochronnego, nie miał też korytarza biegnącego przez całą długość obiektu.

Sarmata z uwagą przyglądał się jego maskowaniu.

- Co to jest? - w końcu zapytał.

- To mieszanka zaprawy murarskiej i trawy morskiej - odpowiedziałem. - Latem

świetnie zlewa się z tłem soczystej zieleni, a zimą szarzeje i nie odbija się tak mocno na tle

białego śniegu.

Gdy harcerze spenetrowali wszystkie zakątki, łącznie z piwnicami baraku

kwatermistrzostwa, poszliśmy dalej.

- Obok schronu wywiadu stoi transformatorownia i schron obronny - kontynuowałem

opowieść. - Jak widzicie, na ścianie znajdują się jeszcze resztki napisów “trafo”. Z tyłu są

pomieszczenia dla obsługi.

I znowu wycieczka rozpierzchła się na wszystkie strony.

- Uważajcie, tutaj jest pełno dziur po studzienkach, którymi biegły kable i rury -

ostrzegałem. - Łatwo złamać nogę.

Teraz skierowaliśmy się na północ, do resztek elektrowni i kotłowni centralnego

ogrzewania, które znajdują się tuż przy drodze Kętrzyn - Węgorzewo. Oba bunkry połączone

są ze sobą dwupiętrową rampą, tak dużą, że mogły na nią wjeżdżać ciężarówki. Oba schrony

kryją w sobie ogromne sale. W elektrowni widać resztki leży, na których spoczywały agregaty

prądotwórcze.

- Słyszałem, że teren kwatery wydzierżawił jakiś przedsiębiorca z Warszawy, który

chce tutaj zrobić muzeum i małą knajpkę - odezwał się Olbrzym.

- No to ma szansę zarobić kokosy - mruknął Jacek. Skierowaliśmy się w głąb lasu

brukowaną drogą. Od razu po lewej stronie natknęliśmy się na blisko sześciometrowej

wysokości schron, który krył kiedyś pompownię wody i wartownię.

Dalej, wzdłuż drogi widać było znajdujące się po prawej stronie schrony obronne i

resztki fundamentów baraków. W jednym z bunkrów harcerze odkryli całe jeszcze

dwudzielne stalowe drzwi.

- W tym rejonie znajdowały się pomieszczenia robocze sztabowców różnych rodzajów

wojsk - powiedziałem.

Idąc dalej po lewej stronie natknęliśmy się na kolejną transformatorownię oraz

kotłownię. Przed kotłownią było wejście do jakiegoś pomieszczenia pod ziemią. Jacek zgłosił

się na ochotnika, że tam wejdzie. Dołączył do niego Piotrek. Zeszli po drabince i wyszli po

minucie.

- Nic tam nie ma, tylko jakieś szmaty i błoto - orzekli wychodząc.

- A państwo tak dokładnie zwiedzają bunkry, nie lepiej poopalać się? - aż

podskoczyliśmy na dźwięk tego głosu.

Za nami stał staruszek ubrany mimo upału w skórzany płaszcz i spodnie koloru szarej

zieleni. Na nogach miał wysokie, sznurowane buty za kostki. Miał czerstwą, opaloną twarz i

gęste siwe włosy. Mimo podeszłego wieku trzymał się prosto.

- To wasze jachty i samochody są tam nad jeziorem? - znowu zapytał. Mówił z

dziwnym akcentem. - Chcecie tu nocować?

Kiwnęliśmy głowami.

- A nie boicie się ducha kwatery?

- Co to za duch? - dopytywał się Olbrzym przygotowując notatnik i aparat

fotograficzny.

- I po co pan chce mi robić zdjęcie? - rzucił dziadek, jednak nie protestował, gdy

trzasnęła migawka. - Nie słyszeliście historii o oficerze, który tu popełnił samobójstwo?

Młody kapitan przyjechał tutaj do pracy prosto z frontu wschodniego. Miał przedstawić

wyniki wstępnych prób z nowym karabinem szturmowym. Tam, w “Mieście Brygidy”,

mieszkały kobiety. Jak to żołnierz frontowy, który całe dnie spędzał w okopach, z dala od

wielkomiejskich rozrywek, zakochał się w jednej z nich. Ona w nim też. On już pierwszego

dnia naraził się pewnemu generałowi stwierdzając, że nie ma pojęcia o tym, co dzieje się na

froncie. Ten generał postanowił się zemścić. Obiecał Niemce, że jeżeli zostanie jego

kochanką, to załatwi jej jedynemu bratu przeniesienie do spokojnej służby na Wale

Atlantyckim. Cała jej rodzina zginęła w nalotach i miała tylko brata. Zgodziła się na

propozycję generała. Kapitan załamał się i strzelił sobie w łeb. Przeniesiony żołnierz zginął w

pierwszym dniu inwazji aliantów w Normandii.

Widziałem, że nie było dziewczyny, która by dyskretnie nie ocierała łez. Staruszek

patrzył na nie dobrotliwie.

- I ten kapitan tutaj straszy? - zapytał Olbrzym zawzięcie notując.

- Aaa, jedni mówią, że to duch, inni, że strażnik kwatery.

- Jaki strażnik? - odezwał się Jacek.

- Nie słyszeliście, że Niemcy przy ważnych obiektach, kryjących ich tajemnice,

zostawiali strażników. Tutaj kiedyś zginął taki jeden, co odnalazł wejście do tunelu

technicznego. Wrócił tylko do domu po latarkę i łom. Powiedział rodzinie, że będą bogaci.

Słuch po nim zaginął. Szukała go milicja z psami, ale zwierzęta zgubiły trop gdzieś w lesie.

Podobno ci, którzy za bardzo chodzili po tych bunkrach, mieli różne wypadki, potłukli się,

więcej nie chcieli tutaj wracać.

Słuchaliśmy tych historii, a dreszcze nam chodziły po plecach. Staruszek pożegnał się

z nami i zniknął między drzewami.

- Dziwne, naprawdę niesamowite - mruczał Olbrzym.

- Może ten strażnik to jakiś były członek Wehrwolfu - orzekł Sarmata.

- A oni tutaj działali? - zapytała Zosia.

- Tak - odezwał się Olbrzym. - Ta historia zaczęła się naprawdę niezwykle. Hans

Prutzmann, SS-Obergruppenfuhrer, szef Wehrwolfu, przybył do Królewca na początku 1945

roku. Wszyscy niemieccy dowódcy wiedzieli już, że zbliża się czas ofensywy radzieckiej.

Chociaż Prusy Wschodnie w propagandzie nosiły miano “Twierdzy Fuhrera”, doskonale

wiedziano, że będzie ona musiała paść. Dla Niemców ważniejszy był Śląsk. Obrona tego

rejonu przez miesiąc pozwalała na prowadzenie produkcji przez następne dwa miesiące.

Mimo to na terenie Prus powstały pierwsze oddziały Wehrwolfu. Miała to być podziemna

armia, atakująca okupanta, zadająca mu cios w plecy i oczekująca nadejścia odsieczy.

Prutzmann przyjeżdżając do Królewca miał już prawie gotową listę pierwszych wilkołaków.

Wybrano szóstkę ochotników, znających teren, języki rosyjski, polski oraz gwarę mazurską.

Dodatkowo doskonale znali się na sztuce wojennej. Ich zadaniem było organizowanie sieci

współpracowników w terenie. Podobne techniki stosowali polscy spadochroniarze przerzucani

do okupowanej Polski zarówno z Zachodu, jak i ZSRR. Identycznie działają obecnie elitarne

jednostki amerykańskich zielonych beretów.

- Widziałem to na filmach - wtrącił Jacek.

- Na czele pierwszej jednostki stanął Hauptsturmfuhrer SS Bruno Altenwald.

Walterowi Wiese, jednemu z “wilkołaków” dostarczono dokumenty Waltera Lenckego,

niemieckiego komunisty. Grupa przedarła się do Puszczy Boreckiej, jej zadaniem było

wysadzenie radzieckiego sztabu, który zajął giżycką Twierdzę Boyen. W Giżycku fałszywy

Lencke zgłosił się do wyzwolicieli i zaoferował gotowość współpracy z okupantem. Został

skierowany do pracy w kontrwywiadzie III Frontu Białoruskiego. W dniu 1 maja 1945 roku,

gdy Rosjanie fetowali robotnicze święto, Lencke z drugim komandosem próbowali podłożyć

ładunek wybuchowy. Coś jednak nie zadziałało i obu mężczyzn szybko ujęto. Niemcy wpadli

w ręce oficerów śledczych, którzy wypracowanymi już metodami zmusili ich do wskazania

miejsca kryjówki całej grupy. Był to jeden z bunkrów w Puszczy Boreckiej. Do ataku

wyznaczono kompanię piechoty uzbrojonej w broń maszynową, granaty, gazy łzawiące.

Szybki szturm zakończył się sukcesem. Dwóch wilkołaków zabito, jednego ujęto, a dowódca

popełnił samobójstwo. Więcej grup Wehrwolfu powstało jednak na Śląsku. Może

rzeczywiście ich potomkowie strzegą hitlerowskim tajemnic. O strażnikach wspominają

również ludzie penetrujący Góry Sowie i podziemia zamku w Książu.

- Potraficie dobrze nastraszyć - stwierdziła jedna z harcerek.

Już trochę mniej weseli kontynuowaliśmy zwiedzanie kwatery. Do kotłowni schodziło

się po kilku schodach. Skręciliśmy w lewo i weszliśmy do niskiego pomieszczenia, gdzie

znajdował się jakiś zsyp. Dalej była hala wysoka na siedem metrów, szeroka na dziesięć i

długa na dwadzieścia. Pod sufitem widać było resztki prowadnic i bloczków. Idąc dalej

doszliśmy do fundamentów baraków generała Adolfa Heusingera, szefa Wydziału

Operacyjnego, a następnie kolejnych szefów sztabu. Obok stały kwatery generała Ericha

Fellgiebela, szefa łączności kwatery. Za nimi natknęliśmy się na zwykły z pozoru schron

obronny. Stał na fundamencie grubości pięciu metrów i był otoczony fosą. Tuż do

betonowego fundamentu przylegały ściany baraków. Na jego dachu stało dwanaście słupów.

- Po co te słupy? - zapytała Zosia.

- Pewnie do rozwieszenia siatek maskujących - orzekł Sarmata.

- Może chcieli go obudować dodatkowym płaszczem ochronnym - domyślał się Jacek.

- Myślę, ze wszyscy po trosze macie rację - odezwał się Olbrzym. - Popatrzcie na te

resztki cegieł przy jego ścianach. Sądzę, że był obudowany cegłami, żeby z góry wyglądał jak

zwykły barak.

Wtem z wnętrza bunkra wypadła blada jak ściana blond piękność, w której kochał się

Jacek.

- Boże, tam ktoś jest! - krzyknęła.

Zmroziło nas.

Piotrek i Czesio pierwsi weszli i wyszli po chwili śmiejąc się do rozpuku.

- Tam jest ogromna sowa - powiedział Piotrek. - Jest trochę zdziwiona gośćmi, więc

jej nie przeszkadzajmy.

Głębiej w lesie, blisko torów znaleźliśmy dwupiętrowy budynek, który mógł być

garażem albo magazynem.

Poszliśmy dalej do torów, które kiedyś łączyły Kętrzyn z Węgorzewem, a przy okazji

wszystkie hitlerowskie kwatery na Mazurach. Tuż przy nich znaleźliśmy piwnice stacji

kolejowej.

- Proponuję resztę zwiedzić jutro, a teraz chodźmy na kolację - odezwał się Sarmata. -

Rzecz jasna zapraszam wszystkich na ognisko.

Nieco już zmęczeni chodzeniem przystaliśmy na tę propozycję tym bardziej, że na

niebie pojawiły się deszczowe chmury. Wkrótce zaczął padać deszcz.

Harcerze z Sarmatą na czele poszli do leśniczego po drewno na ognisko. Gdy wrócili

Sarmata poprosił mnie na bok.

- Zapytałem leśniczego o tego dziadka - powiedział. - Nikogo takiego w okolicy nie

znają. Dziwne, prawda?

- Dziwne, musimy mieć się na baczności - odpowiedziałem.

Gdy nad ogniskiem wisiał już las patyczków z kiełbasami Sarmata poprosił, żebym

opowiedział harcerzom o zamachu na Hitlera.

- Pozwólcie, że najpierw puszczę wam pewne nagranie - zaproponował Olbrzym. -

Czy ktoś ma magnetofon na baterie?

Jeden z harcerzy miał i szybko przyniósł z jachtu. Olbrzym włożył kasetę i

usłyszeliśmy głos starszego mężczyzny.

- “Od 1940 roku pracowałem przy budowie szosy z Olecka do Suwałk. Miała ona

służyć wojskom niemieckim do szybkiego przemieszczania dywizji pancernych w stronę

granicy z ZSRR. Jako czternastoletni chłopak zostałem wyrwany z rodzinnej wsi położonej

między Raczkami a Suwałkami do ciężkiej pracy. Pod koniec maja 1943 roku skierowano

mnie do powiatowego zarządu dróg w Suwałkach. Tam spotkałem trzydziestu innych

mężczyzn. W Suwałkach zostaliśmy otoczeni przez grupę uzbrojonych pracowników

Organizacji Todta i przewiezieni pociągiem do Kętrzyna z przesiadką w Ełku. Wszyscy

robotnicy z mojej grupy zostali zakwaterowani w barakach w Srokowie. Gdy przyszły

jesienne chłody pracowników przeniesiono do Windy, gdzie nocowali w pomieszczeniach

dawnej gospody.

Na stacji w Kętrzynie grupa robotników, w której pracowałem zajmowała się

rozładunkiem wagonów z cementem i wapnem. Dziennie każdy z nas musiał rozładować

jeden dwudziestoczterotonowy wagon z cementem i pół wagonu z wapnem. Jako ubrania

robocze otrzymaliśmy stare mundury francuskie i polskie, przefarbowane na czarno, żeby nie

było widać załatanych dziur. Ciężka praca zajmowała nam cały dzień, zdarzało się, że

spaliśmy po trzy-cztery godziny na dobę.

W tym czasie Kętrzyn przypominał metropolię. Wszędzie dookoła miasta stały baraki,

w których zakwaterowano przymusowych robotników. Przy budowie kwatery pracowali

ludzie z kilku koncernów wcielonych do Organizacji Todta. Wyładowane worki z wapnem i

cementem były przewożone ciężarówkami do Gierłoży, a potem do magazynów, które

znajdowały się także w kętrzyńskich koszarach artylerii. Zapasy były tak duże, że w garażach

mieściło się tylko kilka czołgów.

Wiosną 1944 roku moją grupę przeniesiono do Karolewa, gdzie mieliśmy zająć się

rozładunkiem wagonów z prętami zbrojeniowymi i deskami na szalunki. Obok rampy stali

niemieccy fachowcy, którzy giętarkami przygotowywali pręty. Przy tej pracy kilka razy

widzieliśmy pociągi specjalne. Przed każdym ich przejazdem na torach ustawiały się

posterunki policji kolejowej. Wartownicy stali co pięćdziesiąt metrów. Każdy specjalny skład

kolejowy składał się z trzech wagonów uzbrojonych w przeciwlotnicze zenitówki

umieszczone z przodu i z tyłu. W normalnych wagonach osobowych siedzieli goście Hitlera w

białych rękawiczkach. W takich chwilach robotnicy mówili: “Jedzie droższa skórka niż z

lisa”. Takie pociągi przyjeżdżały do Gierłoży średnio raz, dwa razy w tygodniu.

Jedynym moim dowodem na to, że pracowałem w Kętrzynie jest zdjęcie, które mi

zrobił tajemniczy kapitan Luftwaffe. Pewnego dnia poszedłem z kolegą na spacer. W

Karolewie zatrzymał nas kapitan. W tamtych czasach każdy robotnik musiał już z daleka

zdejmować czapkę przed Niemcem w mundurze. Byliśmy zszokowani tym, że oficer chce

nam zrobić fotografię. Niemiec ustawił nas przy kościelnym płocie, trzasnęła migawka, a

oficer zapisał sobie nasz adres i obiecał przysłać nam swoje dzieło. Po kilkunastu dniach

zdjęcie rzeczywiście przysłał. Najdziwniejsze, iż w obiektywie nie zmieściło się tło, a widać

było, że Niemiec celuje obiektywem w kościół, stojący za nim szpital SS i las, gdzie

znajdowała się kwatera Hitlera. Przypuszczam, że tego dnia spotkałem alianckiego szpiega.

Później skierowano nas do wyładunku kamieni. Byliśmy świadkami historycznej chwili, czyli

zamachu na Hitlera. W południe z terenu pobliskiej kwatery doszedł do nas huk głośnego

wybuchu. Po chwili z lotniska wystartował czterosilnikowy samolot.

Po niecałej godzinie koło nas przejechała kawalkada mercedesów, które zajechały pod

szpital w Karolewie. Wysiadło z nich kilkunastu SS-manów, którzy eskortowali Hitlera. Po

jakimś czasie Hitler wyszedł od lekarza z obandażowaną ręką.”

- To opowieść mieszkańca Olsztyna - powiedział Olbrzym wyłączając kasetę. - Cieszę,

że udało mi się do niego dotrzeć i zachować jego wspomnienia. To ta historia, którą

napotykamy na każdym kroku. Takie rzeczy trzeba chować dla następnych pokoleń.

Zosia poszła spać na jacht z harcerkami, a ja ułożyłem się w Rosynancie.

Około godziny pierwszej w nocy Zosia przebudziła się. W kabinie było duszno, więc

postanowiła ubrać ciepły sweter i wyjść do kokpitu poodychać świeżym powietrzem. Nagle na

pokładzie usłyszała ciche kroki. Otworzyła drzwiczki i wyjrzała na zewnątrz. Nagle ktoś

szorstką i śmierdzącą dłonią zakrył jej usta.

ROZDZIAŁ TRZYNASTY

ZNIKNIĘCIE JACHTU • GDZIE JEST ZOSIA? • KTO UŚPIŁ

HARCERZY? • KŁUSOWNICY Z MAMEREK • DUCH KWATERY •

JACEK SCHODZI DO PODZIEMI • UWIĘZIONY W TUNELU •

MOPSIK SZUKA JACKA • KTO CHCIAŁ ZABIĆ CHŁOPCA? •

ZASADZKA NA KŁUSOWNIKÓW • STRZELANINA

Świtało, gdy ktoś zapukał w moje szyby. Na tle białej waty mgły zobaczyłem twarz

Leśnika. Otworzyłem okno i natychmiast do wnętrza wdarł się chłód poranka.

- Ktoś odciął jeden wasz jacht - powiedział i zniknął.

Szybko ubierałem się i widziałem, że Leśnik poszedł w stronę łajby Sarmaty.

Zbiegłem na brzeg. Sarmata wyszedł z kabiny i zagwizdał w swój gwizdek. Z reszty jachtów

powychylały się zaspane twarze harcerzy.

- Odbijamy od brzegu! - Sarmata wydawał rozkazy. - Jacek! Popłyniesz na północ,

sprawdzisz jezioro Przystań. Krypka! Ty płyń do Kanału Mazurskiego. Marek! Bierz swoją

łódź i idź na wschód, w stronę Węgorzewa, ja sprawdzę okolice wyspy Upałty.

- Gdzie jest Zosia? - zapytałem Jacka.

- Na tej łajbie, która zniknęła - odpowiedział.

Podszedłem do Leśnika, który oglądał przeciętą cumę. Obok stał Mopsik i wąchał

miejsce przecięcia liny.

- Skąd o tym wiedziałeś? - zagadnąłem go.

- W nocy była solidna burza - odpowiedział. - Łysy był trochę nerwowy i obaj nie

spaliśmy. Mam biwak bardziej na południe, koło dawnych baraków mieszkalnych kwatery i

widziałem w nocy kilku facetów, którzy szli w stronę bunkrów. Wracali nad ranem i

dyskutowali, czy ich szef nie przesadził, bo jakimś dzieciakom może coś się stać.

Pomyślałem, że zmajstrowali wam numer i przyszedłem sprawdzić.

Żeglarze odbijali od brzegu. Wsiadłem na “Rokitę”. Olbrzym i Leśnik zostali na

brzegu. Widziałem, że usiedli i zapalili papierosy.

Czesio tak sterował, żebyśmy płynęli wzdłuż brzegu, na południe.

- Myślisz, że tam go zdryfowało? - zapytałem.

- On myśli, że ci dowcipnisie zaholowali łajbę gdzieś w trzciny - odpowiedział

Piotrek.

Minęliśmy już wyspę Upałty, na której przed wojną rosły lasy bukowe i dębowe. Przed

prawie trzystu laty był tam park francuski w stylu Ludwika XIV założony przez trzecią żonę

hrabiego Ahaswera Lehndorffa. Była tam też gospoda Karola Sensfussa, gdzie można było

nocować. W XVIII wieku stał tam pałacyk, po którym zostały jedynie nędzne resztki

fundamentów. Na wschód od wyspy jest spora mielizna. Kiedyś miała to być druga wyspa. Na

niej, na cześć hrabiego Donnersmarkta, jeden z hrabiów Lehndorffów postawił

trzynastometrową piramidę.

Po prawej minęliśmy wąski przesmyk na Jezioro Pniewskie. Spojrzałem pytająco na

Czesia. On tylko uniósł brwi i zrobiliśmy zwrot, żeby wpłynąć na to maleńkie jeziorko. Jego

brzegi porastają wielkie trzcinowiska. Prawie tuż za przesmykiem po prawej stronie

zobaczyliśmy zaginiony jacht harcerzy. Łagodnie kołysał się na fali trzymany w miejscu przez

trzciny.

Przeskoczyłem na jego pokład. Otworzyłem drzwi kajuty. Ze środka buchnął mdławy

zapach środka usypiającego. Cała szóstka żeglarzy spała jak zabita. Razem z Piotrkiem

wynosiliśmy ich na pokład i po kolei cuciliśmy. Część od razu po przebudzeniu wychyliła się

za burty, żeby wypróżnić zawartość żołądków.

- O moja głowa! - prawie krzyczała Zosia.

Czesio wystrzelił w powietrze białą racę. Po półgodzinie w przesmyku pokazała się

łajba Sarmaty. Gdy zobaczył, że harcerze powoli budzą się, zawrócił, żeby zwinąć

poszukiwania. Piotrek przesiadł się na jacht, aby go bezpiecznie odprowadzić do Mamerek.

Na miejscu zrobiliśmy wielką naradę. Wszyscy usiedliśmy przy śniadaniu i zaczęliśmy

radzić. Najpierw przedstawiłem wszystkim Leśnika i psa Mopsika, który natychmiast stał się

ulubieńcem harcerzy. On podawał im łapę, a oni mu co lepsze kąski.

- Będziemy musieli wystawiać warty - orzekł Sarmata.

- Może to ten dziadek narozrabiał. Tak nas wczoraj straszył - zasugerowała Zosia.

- Masz rację, trzeba go sprawdzić - powiedział Olbrzym. - Zaraz pojadę wywołać

zdjęcia.

- Myślę, że warto powiadomić straż rybacką - zabrał głos Leśnik.

Harcerze popatrzyli na niego zdziwieni.

- To zrobili ludzie, których Michał widział w nocy - odezwałem się. - To nie mogli

być jacyś turyści. Co można robić w nocy w lesie? To chyba byli kłusownicy. W tym lesie nie

ma chyba za dużo zwierzyny, za to w jeziorze jest mnóstwo ryb, na które latem jest ogromny

zbyt. Każda smażalnia kupi je bardzo chętnie. Oni gdzieś tutaj pewnie trzymają swój sprzęt, a

nasza obecność wybitnie im przeszkadza. Wspólnie ze strażą rybacką moglibyśmy zrobić

zasadzkę.

- Oni mogą być niebezpieczni - powiedział Sarmata.

- Nie wtedy, kiedy będziemy w grupie - odpowiedziałem. - Zresztą my będziemy tylko

nagonką, a myśliwymi będą strażnicy i policjanci.

Po śniadaniu Leśnik z Łysym poszli w sobie tylko znanym kierunku. Jednak Michał

zostawił u nas swój worek. Olbrzym pojechał do miasta wywołać zdjęcia. Załoga

nieszczęsnego jachtu została z Sarmatą na straży obozowiska. Razem z resztą udaliśmy się na

dalsze zwiedzanie. Poszliśmy na parking i z niego w lewo, szosą, a potem w prawo na bruk.

Po lewej stronie w zaroślach znaleźliśmy dwie ogromne platformy. Po ich bokach

znajdowały się słupy. Odważni harcerze weszli pod platformę, gdzie nie znaleźli nic prócz

gruzów.

- Dziwna rzecz - orzekł Jacek.

- Pewnie Niemcy nie zdążyli tego dokończyć - oceniła Zosia.

- O wiele dziwniejszy jest ten gruz - odezwałem się. - Patrzcie, kwatera jest cała

oprócz tego jednego czegoś. Ktoś specjalnie to wysadził. W środku były pewnie jakieś ścianki

działowe albo wejście do podziemi, o których mówił tamten staruszek.

Przeszliśmy na drugą stronę ulicy, gdzie równolegle do siebie stały dwa ogromne

schrony łączności. Były głęboko wkopane w ziemię, a nad powierzchnię wystawały tylko

niecałe dwa metry. Na ich dachach wyrosły całe zagajniki. Ten z lewej strony miał tylko jedno

wejście, po przeciwnej stronie do drogi. Weszliśmy przez wąskie drzwi do małego pokoju, w

którym z lewej strony było przejście do następnego. Z niego można było wejść po stromych,

wąskich, zakręconych schodach na dach albo w prawo do ogromnej hali. Z sufitu skapywały

wielkie krople wody. Światła części latarek nie docierały do końca pomieszczenia. Po obu

stronach były po trzy przejścia.

Pierwsze z lewej prowadziło do małego pomieszczenia, które kiedyś miało drewnianą

podłogę i małą piwniczkę. Teraz w dole widzieliśmy tylko wodę. Dalej z tej samej strony

przeszliśmy do następnej, krótszej hali. Z prawej była tylko hala. Wszędzie było widać

specjalne kanały na kable.

- Tutaj i w drugim identycznym bunkrze było centrum łączności - powiedziałem. -

Widzicie w podłodze ten kanał, który łączy ten schron z drugim?

W drodze do tego drugiego natknęliśmy się na wysoki komin.

- To pewnie komin wentylacyjny - orzekł Jacek wybitnie nim zaciekawiony.

Drugi bunkier miał identyczny układ pomieszczeń, tyle że dodatkowe wejście do

niego było szerokie i niskie.

Wróciliśmy do drogi i poszliśmy dalej. Na zakręcie w lesie widać było resztki

murowanej wartowni. Skręciliśmy w prawo i po przejściu pół kilometra dotarliśmy do

skrzyżowania.

- Po lewej stronie macie teren, gdzie znajdowały się kwatery niemieckich oficerów, a

także generała Helmutha Stieffa, szefa wydziału organizacyjnego sztabu generalnego -

oświadczyłem. - To on załatwił materiały wybuchowe potrzebne do zamachu i to gdzieś tutaj

ukryto dokumenty “Walkirii”.

Patrzyliśmy na gęsty las. Miejsce wcale nie wyglądało nadzwyczajnie. Zaczęliśmy

krążyć po gęstwinie. Poszukiwania zamieniły się w pogoń za jagodami i poziomkami.

Wędrowałem po grząskim terenie i patrzyłem na mapę kwatery. Rozglądałem się na

wszystkie strony. Tak zamyślony minąłem zachodnią wartownię i dotarłem do torów. Okrzyki

młodzieży powoli cichły, gdy wszyscy małymi grupkami szli do brzegu jeziora. Myślałem, co

mam teraz zrobić. Widziałem, że bez zorganizowania porządnych poszukiwań nie ma szans

na znalezienie skrytki. Usiadłem na jakimś pniu, zapaliłem fajkę i zacząłem dumać.

Nie wiem, jak długo tak siedziałem, gdy nagle poczułem namiętne lizanie po uchu.

Przy mnie był Mopsik, a zaraz podeszli Olbrzym i Leśnik. Mimo gęstego poszycia poruszali

się bezgłośnie.

- Gdyby nie Łysy, w życiu nie znaleźlibyśmy ciebie - powiedział Olbrzym. - Mam

interesującą wiadomość - dodał.

Podał mi zdjęcie. Przedstawiało fragment lasu i zarys jakiejś postaci. Zarys, bo widać

było jedynie jasną plamę. Spojrzałem zdziwiony.

- To dowód, że duchy istnieją - zażartował Leśnik.

- To zdjęcie naszego dziadka - stwierdził Olbrzym. - Dziwne, co? Popatrz teraz na to.

To zdjęcie tamtego ogromnego bunkra. Co widzisz w tamtych zaroślach? Zarys postaci,

równie jasnej. Teraz obejrzyj kliszę. Miałem dobry film, dobry aparat, wywoływałem zdjęcia

w firmowym serwisie. Wszystko powinno grać i tak jest. Oprócz tych dwóch zdjęć.

Patrzyłem zdumiony.

- Znowu będzie można nastraszyć harcerki - odezwał się Leśnik. Bez słowa wskazał

nam na psa. Mopsik stał się nagle czujny. Uszy rozstawił na boki, sierść na karku mu się

zjeżyła. Co rusz łypał oczami na Leśnika. Nosem wskazywał maleńką polankę. Nic na niej nie

widzieliśmy. Widziałem, że Leśnik zebrał się w sobie i przybrał typową dla komandosów

pozycję wyjściową. Zdziwiło mnie nie tylko zachowanie psa, ale i Michała. Być może był

kimś więcej niż powiedział. Po chwili na polance zadrgało powietrze, a pies przestał się jeżyć

i patrzył w to miejsce lekko zdziwiony przekrzywiając łeb.

Wstałem i poszliśmy do miejsca biwaku żeglarzy.

Naprzeciw nam wyszedł Sarmata.

- Mam dwie wiadomości, złą i jeszcze gorszą - powiedział. - Jeden z harcerzy

zauważył, że w Kanale Mazurskim zacumował jakiś tajemniczy jacht. Stoi i nikogo nie widać.

Tropik rozwieszony na bomie skutecznie zasłania kokpit, w którym ktoś siedzi. Druga

wiadomość to, że zniknął Jacek. Ktoś widział, że zabrał długi kawał liny, latarkę i zapasowe

baterie.

Ręce mi opadły.

Jacek podciągnął się do pierwszego szczebla na kominie pomiędzy schronami

łączności. Powoli zaczął wspinać się do szczytu ceglanej budowli. Usiadł na jej szczycie i

zaświecił latarką do środka. Na dnie widać było ogromną kupę zeschniętych liści i czarny

zarys jakiegoś niskiego wejścia. Przywiązał linę do najwyżej przymocowanego szczebla i

zaczął się opuszczać w dół. Gdy stanął na dnie komina czuł, że cała murowana konstrukcja

zaraz może zawalić się na niego. Przez maleńki otwór u góry widział błękitne niebo i żałował,

że tutaj wszedł. “Nie można się tak łatwo poddawać” - pomyślał. Skulił się i wczołgał w

tunel. Najpierw wokół pasa zawiązał sobie drugi koniec sznura. “Poczołgam się tylko do

końca sznurka” - pomyślał.

Wnętrze tunelu było całe zakurzone i wypełnione szlamem. Chłopak jednak czołgał

się przyświecając sobie latarką. Na ścianach widział resztki mocowań kabli. Po chwili

usłyszał za sobą rumor. “Ktoś wszedł za mną” - pomyślał i przestraszył się. Próbował

obejrzeć się do tyłu, ale tunel był za ciasny.

Ktoś zaczął walić metalowym narzędziem po ścianach. Do Jacka dobiegał odgłos

spadających cegieł.

- Co pan robi? - krzyknął Jacek. - Ja chce wyjść!

Zaczął czołgać się tyłem do wyjścia. Nagle jego stopy trafiły na stos cegieł. Zaczął

kopać nogami, żeby wypchnąć je na zewnątrz. Jednak stos był za duży.

- No to mnie ktoś załatwił - mruknął zrozpaczony.

Zaczął czołgać się do przodu, jednak po kilkunastu metrach poczuł szarpnięcie liny.

“Po tej linie mogą dotrzeć do mnie” - myślał. “A może nie wpadną na to, gdzie ja jestem?

Mam tutaj zostać na wieki?”

- Miałem nadzieję, że nie przyjdzie mu nic głupiego do głowy - powiedziałem.

- No to mamy noc z głowy - odezwał się Olbrzym. - Pewnie znalazł wejście do jakichś

podziemi i poszedł szukać skarbu. Trzeba wezwać policjantów z psami. A właśnie, byłem w

gmachu komendy i dzisiaj w nocy przyjedzie twój znajomy, komisarz Drezyna. Będzie

zasadzka na kłusowników.

Leśnik w tym czasie zaczął wypytywać harcerzy, co Jacka w czasie zwiedzania

najbardziej interesowało.

- Ten komin przy węźle łączności - powiedział ktoś.

Leśnik poprosił o jakąś rzecz Jacka. Dostał bluzę.

- Łysy, chodź tu! - krzyknął na psa.

Zwierzak momentalnie podbiegł do niego.

- Masz tu małą fuchę do zrobienia - Leśnik przemawiał do Mopsika i głaskał go po

głowie. - Znajdź go, braciszku.

Pies pobiegł w gęstwinę leszczyn, a Leśnik pochwycił tylko zwój liny ze swojego

worka oraz latarkę i pobiegł za nim.

Wszyscy staliśmy jak zamurowani błyskawiczną reakcją psa. Pierwszy pobiegł

Olbrzym, potem ja i reszta.

- Taki kundel nie znajdzie chłopaka - orzekł Sarmata.

Gdy byliśmy przy betonowym kolosie Wagnera Leśnik z psem byli już dwieście

metrów przed nami. Mopsik pewnie prowadził w stronę węzła łączności, tylko co dwadzieścia

metrów pochylał się do ziemi i wąchał trop. Leśnik dotrzymywał psu tempa i razem szybko

zniknęli nam z oczu.

Dobiegliśmy do komina po dobrych pięciu minutach. Zobaczyliśmy psa warującego i

bloczek z liną zaczepiony o najwyższy szczebel drabinki. Wspiąłem się po niej. W środku do

góry nogami na linie przyczepionej do szelek wisiał Michał. Zobaczył mnie i zaczął się

podciągać do góry. Zszedłem na ziemię. Gdy wyszedł z wnętrza usiadł na krawędzi i zapalił

papierosa.

- Mamy problem, tutaj jest świeże zawalisko - powiedział. - Nie mam wątpliwości, że

Jacek tutaj wszedł.

Pokazał nam zakurzony od tynku kawałek liny.

- To z waszych jachtów, prawda? - zapytał Sarmatę.

Ten skinął głową. Dotarła do nas groza sytuacji.

- Ktoś odciął jego linę i zawalił go tu - orzekł Leśnik. - Jeśli chłopak to przeżył i nie

spanikował, to trzeba rozwalić ten komin i zacząć go odkopywać. Mógł jednak przestraszyć

się i w poszukiwaniu tlenu pójść głębiej tunelami. Są one wąskie i nie można zawrócić. Część

z pewnością zawalona.

- Dzwonimy po pomoc - zadecydował Sarmata.

- Nie ma co czekać - przerwał mu Michał. - Robimy tak. Harcerze lecą po saperki i

toporki. Jedna osoba zostaje przy jachtach i jakby chłopak wrócił, daje znać rakietnicą.

Dziewczyny sprawdzą wszystkie okoliczne studzienki, czy nie dobiega z nich wołanie Jacka.

Wszyscy rozbiegli się. Przy kominie zostałem ja, Zosia, Leśnik i Olbrzym. Michał

schylił się do psa i coś mu mruczał do ucha. Głaskał go po głowie i dał kawałek specjalnego

psiego batonu.

- No to idziemy - powiedział.

Jak roboty ruszyliśmy za nim. On szedł od studzienki do studzienki i zaglądał do nich.

Co rusz patrzył w stronę komina.

- Ta powinna być dobra - powiedział przy jednej z nich. Położył się na ziemi, jego

tułów zniknął w otworze. Po chwili wynurzył się.

- Macie coś do pisania? - zapytał.

Olbrzym podał mu maleńki notatnik i kawałek ołówka. Michał coś tam napisał.

Schował to wszystko do jednej ze swoich ładownic i przypiął do psiej obroży. Znowu głaskał

psa, dał mu do powąchania Jackową bluzę. W końcu ucałował psa w czoło i spuścił do

studzienki.

- Szukaj! - powiedział.

Jacek włączał latarkę tylko po to, żeby sprawdzać godzinę. Światło było już słabe, a

czas mijał bardzo powoli. Najpierw usłyszał dziwne piski. “To szczury! Mogą mnie pogryźć”

- pomyślał. Szczury zbliżały się do Jacka. Chłopak poświecił w ich stronę. W ciemnościach

było widać tylko fosforyzujące oczy zwierzaków. “Przyczaiły się i czekają” - myślał. Po

chwili z góry dobiegły do niego stłumione odgłosy tupania.

- Ratunku! Jestem tutaj! - krzyczał.

Nałykał się jedynie kurzu. Leżał bezsilny. Po kilku minutach szczury zaczęły

popiskiwać i biec w jego stronę. Nie pomogło światło latarki. Jacek zasłonił twarz i skulił się.

Czuł na sobie tysiące maleńkich stóp i mokrą sierść ocierająca się o jego uszy.

- Aaaa... - krzyczał.

Nagle z głębi tunelu dobiegło do niego pojedyncze szczeknięcie.

- Tutaj, piesku! - Jacek krzyczał ze łzami w oczach.

W jego stronę czołgał się Mopsik. Poruszał się bardzo powoli, bo przeszkadzała mu

ładownica wisząca u jego szyi.

Leśnik zanurzony do połowy w ziemi leżał około dwudziestu minut. W tym czasie

przybiegła jedna z harcerek.

- Dzwoniliśmy na policję - meldowała. - Powiedzieli, żebyśmy dalej szukali. Jak

przyjedzie komisarz Drezyna, to oceni sytuację i wezwie fachowców, których trzeba

sprowadzić aż z Olsztyna.

Nagle Leśnik poderwał się do góry. W rękach trzymał Mopsika, całego umorusanego.

Odpiął ładownicę i wyjął ze środka kartkę. Uśmiechnął się.

- Chłopak jest około piętnastu metrów od komina - powiedział. - O, gdzieś tam.

Dawać tych ludzi z saperkami!

Natychmiast zaczął dyrygować akcją ratunkową. Robił to jak prawdziwy wojskowy.

Dwóch ludzi przekopywało długi wąski pas ziemi w poszukiwaniu cięgieł skrywających

podziemne korytarze. Gdy już odnaleziono jeden z nich Leśnik wyznaczał kwadrat metr na

metr do odkopania, aż do poziomu połowy wysokości ścian tunelu. Harcerze byli zajęci

kopaniem, a właściciel drapał psa za uchem i bluzą Jacka wycierał zwierzaka z kurzu.

- Skąd wiesz, że go tu znajdziemy? - zapytałem Michała.

- Trzeba mieć nadzieję i zaufanie do swojego przyjaciela - ruchem głowy wskazał psa.

Sięgnął do kieszeni i podał mi kartkę wyjętą z ładownicy. Widziałem na niej pytania

napisane przez Michała i odpowiedzi Jacka. Chłopak napisał, że czołgał się niecałe pięć

minut, przed sobą nie widzi zawaliska.

W tym czasie harcerze zaczęli odwalać cegły okrywające tunel. Gdy tylko zdjęli

pierwszą, ze środka dobiegł daleki, zduszony głos Jacka. Chłopak powoli czołgał się do

dziury, jaką zrobiliśmy, dopingowany przez nas okrzykami.

Gdy wyjęliśmy Jacka ze środka, ten najpierw uściskał psa, a Mopsik lizał go za

uchem. Potem Sarmata zagnał młodzież do przygotowania solidnej kolacji i ogniska. Dodał,

że posiłek dla psa przyrządzi osobiście. Gdy zostaliśmy sami, to znaczy dorośli i Jacek,

zaczęliśmy go równo ochrzaniać. Był cały czerwony ze wstydu.

- Byłem pewien, że tam coś jest - tłumaczył się.

- I myślisz, że szabrownicy, którzy zabrali stąd kable, nic nie znaleźli? - złośliwie

zapytał Sarmata.

Jacek spuścił głowę i powlókł się do naszego obozowiska.

Dołączył do niego Leśnik. Coś mu tłumaczył, poklepał go po ramieniu, ale chłopak

strząsnął jego rękę.

- Ma charakter - orzekł Michał gdy do nas dołączył. - W końcu nie spanikował.

Dowiedziałem się też, jak to było z tym zawaleniem. Gdy zszedł kominem i czołgał się poczuł

nagle, że lina, którą się obwiązał jest luźna. Zaczął się cofać. Słyszał, jak ktoś wali czymś

metalowym w ściany tunelu, a potem usłyszał rumor. Zatrzymał się, zgasił latarkę i czekał.

- Ktoś chciał go zabić - stwierdził Sarmata. - Albo solidnie nastraszyć - dodał

Olbrzym.

Nie mogłem doczekać się przyjazdu komisarza Drezyny. Jak na zawołanie zatrzymał

się koło nas polonez i wysiadł z niego komisarz z dwoma mężczyznami. Auto odjechało.

- Znalazła się zguba? - zapytał od razu.

Kiwnęliśmy głowami. Było widać, że policjant poczuł ulgę.

- No mówcie, jak było z zaginięciem, bo mi mózg z ciekawości pęknie - znowu

rymował.

Opowiedzieliśmy mu wszystko ze szczegółami. On z zainteresowaniem patrzył na

Leśnika i psa. Wziął Michała na stronę i chwile o czymś rozmawiali. Potem Drezyna podszedł

do mnie.

- Teraz sobie usiądziemy, koteczku, i opowiesz mi wszystko od począteczku - rzekł i

wskazał miejsce na trawie.

Opowiedziałem mu wszystko, z detalami, lepiej niż na spowiedzi. On słuchał i kiwał

głową. Potem wstał, jeszcze raz skinął głową i poszedł do ogniska.

Do kolacji przy ogniu zasiedli wszyscy oprócz Jacka, który spał albo tylko udawał, że

śpi przeżywając w samotności swoją klęskę.

Na honorowym miejscu spoczywał Mopsik, co rusz częstowany kawałkami kiełbasy

lub szynki. Najbardziej hołubił go Sarmata, który uroczyście poczęstował go sporym pętkiem

własnoręcznie robionej suszonej kiełbasy. Łysy z godnością znosił tę adorację i odwdzięczał

się lizaniem częstującego za uchem. W końcu psina zwinęła się w kłębek u stóp Leśnika i

zasnęła. Michał delikatnie drapał swego czworonoga za uchem.

Ustaliliśmy plan zasadzki. Dwaj policjanci, którzy przyjechali z Drezyną od razu

zaszyli się w miejscu, gdzie biwakował kiedyś Leśnik. Podzieliliśmy dyżury pomiędzy

poszczególne drużyny i Jacek ze swoimi druhami miał pierwszy pełnić wartę na terenie

kwatery. Razem z nim poszedłem ja, Drezyna i Leśnik.

Jacek sprawnie rozmieścił swoich ludzi w terenie. Sprawdził, czy wszyscy mają latarki

i razem z Drezyną ułożyli się w zaroślach. Ja i Michał z Mopsikiem ukryliśmy się w

odległości dwudziestu metrów od nich.

- Słuchaj - powiedział Leśnik do psa i sam ułożył się na plecach.

Pies także leżał, ale widziałem, że jego uszy jak radary obracają się we wszystkich

kierunkach czujnie nasłuchując. Położyłem się obok nich i patrzyłem w rozgwieżdżone niebo.

Myślałem, że nadal jestem daleki od odnalezienia skrytki Belowa. Przypomniałem sobie

także, że już prawie zapomniałem o Baturze i tajemniczym jachcie przycumowanym w

kanale.

- Idą - syknął Leśnik.

Zobaczyłem, że pies nie podniósł się, ale jego uszy i oczy były skierowane w jednym

kierunku, a ogon lekko kołysał się na boki. Michał pogłaskał psa po głowie i bezgłośnie

przewrócił się na brzuch. Zrobiłem to samo. Lekko unieśliśmy głowy. Z południa szło ścieżką

czterech mężczyzn. Nieśli jakieś dziwne przedmioty.

- Stać! Policja! Jesteście zatrzymani - rozległ się nagle głos jednego z dwóch

policjantów.

Kłusownicy zaczęli uciekać. Biegli w naszą stronę. Policjanci strzelili w powietrze.

Wtedy ostatni z mężczyzn także do nich strzelił i oddzielił się od grupy. Drezyna podniósł się

ze swego miejsca i oddał strzał ostrzegawczy. Kłusownik nie celując strzelił w jego stronę.

Wówczas koło nas rozległa się seria oddana z automatu. Nie wiem, kto to strzelał, ale nieźle

nastraszył kłusowników.

Nie wierzyłem w umiejętności strzeleckie komisarza, który sprawiał wrażenie jakby

miał zeza rozbieżnego. Jednak Drezyna złożył się i wystrzelił ze swojego pistoletu Glock 17.

Uciekinier dostał w kolano i momentalnie upadł.

- Mam cię, bandyto, będziesz siedział za kratą - usłyszałem okolicznościową

rymowankę.

W tym czasie pozostała trójka uciekała w stronę ogromnego bunkra wywiadu. Razem

z Leśnikiem zaświeciliśmy latarki kierując światło w ich stronę. Z ziemi podnieśli się harcerze

i także zaczęli świecić. Od obozowiska biegła rozświetlona tyraliera. Jeden z trójki

kłusowników strzelił w naszą stronę. Po krzakach zafurkotał śrut. Pies błyskawicznie pobiegł

w stronę uzbrojonego mężczyzny. Padł drugi strzał. Mopsik zaskowyczał przeraźliwie, ale

biegł dalej.

- Łysy, noga! Wracaj! - Leśnik biegł za nim i krzyczał.

Pies dopadł kłusownika i szarpnął go za uzbrojoną rękę. Mężczyzna szpetnie zaklął,

gdy broń wypadła mu z dłoni. Potem pobiegł za kolegami do bunkra.

Michał dopadł do psa. Przyklękł i zaczął go oglądać. Zwierzę miało zakrwawiony łeb i

szyję. Widać było wiszące strzępy ucha. Pies kładł głowę na kolanach Leśnika i cicho jęczał.

Jego brązowe ślepia były wpatrzone w twarz pana.

- Zabiję ich - mruknął Leśnik i wstał. - Opatrz go - powiedział do mnie.

- Opatrz psa - powtórzyłem polecenie Jackowi, który w tym czasie podbiegł do nas.

Sam ruszyłem za Leśnikiem.

Michał w biegu przypominał tornado. Naprawdę współczułem kłusownikom. Leśnik

wpadł do bunkra, skręcił w prawo, a potem w zalany wodą korytarz. Gdy stanąłem w wodzie

po lewej stronie, z ostatniego pomieszczenia usłyszałem jęki i dźwięki gruchotanych kości.

Wpadłem do tej sali, a za mną dwaj policjanci. Trójka kłusowników była zmasakrowana.

Najbardziej obity był ten, który strzelał. Ręce i nogi miał dziwnie powykręcane. Pozostali

dwaj leżeli w kątach ściskając sobie na przemian brzuchy i głowy. Pod sufitem widziałem

zawieszoną kolekcję sprzętu kłusowniczego.

- Przyślijcie raczej karetki - powiedział przez radio do centrali jeden z policjantów

widząc straszliwe pobojowisko.

- Zawieziemy psa do weterynarza? - zapytał mnie Michał.

- No pewnie.

- Nie tak szybko, panowie - powiedział policjant i wykonał ruch, jakby chciał nas

zatrzymać.

Zobaczyłem groźny wyraz twarzy Michała i szybko wszedłem pomiędzy niego a

policjanta.

- Ja się tym zajmę - powiedział Drezyna wchodząc do bunkra.

Z uznaniem pokiwał na widok obitych kłusowników.

Szybko wróciliśmy do Jacka. Ten już zdążył obandażować psa. Pobiegłem po

samochód. Potem we trójkę, bo Jacek cały czas trzymał Mopsika na rękach, pojechaliśmy do

Węgorzewa.

W mieście jakiś spacerujący z jamnikiem pan wskazał nam adres weterynarza. Mimo

późnej pory lekarz otworzył przed nami drzwi swojego gabinetu. Miał rudawe blond włosy,

poskręcane we wszystkich możliwych kierunkach. Łysy na widok białego kitla i stołu

operacyjnego wyraźnie się ożywił i gotów był chyba nawet uciekać do Mamerek na piechotę.

Jednak Leśnik przytrzymał go. Razem z Jackiem wyszliśmy. Zaraz dołączył do nas Michał.

- Wyprosił mnie, stwierdzając, że da sobie z nim radę - powiedział i padł na krzesło.

Czekaliśmy dwie godziny. Wreszcie weterynarz zaprosił nas do środka. Mopsik

jeszcze lekko ogłupiały po narkozie leżał na stole. Na pysku miał zawiązaną kokardę z

bandaża. Jego prawe ucho stanowiło jedną wielką zabandażowaną kulę. Na prawej przedniej

łapie także był opatrunek.

- Pies miał ranę prawego ucha - zaczął opowieść weterynarz. - Zerwanych nerwów i

ścięgien nie udało mi się wszystkich odratować. Pies będzie słyszał normalnie, ale jego ucho

trochę przyklapnie i może mieć większą podatność na torbiele. Na łapie nic groźnego.

Kawałek śrutu zatrzymał się na kości, nie uszkadzając jej. A ta kokardka, żeby psinka mnie

nie ugryzła - w tym momencie lekarz odwiązał bandaż na pysku.

Łysy mimo oszołomienia zerwał się i zębami schwycił rękę lekarza. Zrobił to

delikatnie, bez agresji.

- Mądra psina, dajesz mi znak, że zawsze możesz mnie ugryźć - powiedział do psa

weterynarz.

W drzwiach stanął komisarz Drezyna.

- Tak myślałem, że trafiliście do najlepszego felczera w mieście - powiedział na

wstępie. - Jak tam bohater? - pogłaskał psa po pysku.

- To jakiś policyjny chojrak? - zapytał lekarz.

- Nie, przyjezdny - odpowiedział Drezyna. - Uratował dzisiaj komuś życie.

- To takiego pacjenta leczę za darmo - powiedział doktor. - Zrobi mi niezłą reklamę.

- Chciałem wziąć kłusowników na dołek, czyli do aresztu, ale na dłuższy czas trafią do

więziennego szpitala - zameldował nam komisarz. - Rzecz jasna ich urazy są wynikiem biegu

po niebezpiecznym terenie, pełnym dziur. Nie będą specjalnie opowiadać, że strzelali do psa.

Większość naszych sędziów ma jakieś zwierzaki i miękkie serce dla tych, jak mawiał święty

Franciszek, braci mniejszych.

ROZDZIAŁ CZTERNASTY

PIĘKNA DZIENNIKARKA • OPOWIEŚĆ O SPISKOWCACH •

DLACZEGO ZAMACH NA HITLERA NIE UDAŁ SIĘ? • KTO

STRZELAŁ Z AUTOMATU? • GRA W CHOWANIE SKRZYNI •

MIĘDZY KAMIENIEM A ŻELAZEM

Rano najpierw zrobiłem przysługę Sarmacie, który chciał kupić prowiant w

Węgorzewie. Potem powtórzyłem seans telefoniczny. Od kilku dni bezskutecznie dzwoniłem

do pana Tomasza. Jego sekretarka stwierdzała, że właśnie wyszedł, a komórka milczała jak

zaklęta.

Czułem się beznadziejnie. Leśnik siedział na brzegu i przez lornetkę obserwował

żeglujące jachty. Harcerze robili porządki. Czesio z Piotrkiem opalali się. Mopsik kulejąc

kręcił się po obozowisku. Olbrzym szedł w moim kierunku z jakąś piękną kobietą o złotych

blond włosach. Cały jej strój ciasno przylegał do ciała. Na głowie miała kok, z którego

wystawało kilka niesfornych loków. Na ramieniu miała torebkę, a na nosie ciemne okulary.

Zdjęła je podchodząc do mnie.

- Dzień dobry - powiedziała i podała mi rękę.

Pochyliłem się, żeby pocałować jej dłoń i wtedy zostałem oszołomiony cudownym

zapachem.

- Jestem korespondentką największego angielskiego dziennika na Europę Wschodnią.

Nazywam się Margaret Forest - przedstawiła się.

Nieśmiało bąknąłem swoje imię i nazwisko.

- Ten pan powiedział - wskazała ręką Olbrzyma - że pan najwięcej wie na temat tej

kwatery. Czy zechciałby pan opowiedzieć mi o niej i naświetlić obecny stan poszukiwań

dokumentów “Walkirii”?

- Przepraszam, a skąd pani wie o naszej akcji? - dopytywał się Olbrzym.

- Proszę pana, nie jesteśmy lokalnym tygodnikiem, my wiemy wszystko, co się dzieje

na całym świecie - odpowiedziała mu. - Nie traćmy czasu, niech pan prowadzi - zwróciła się

do mnie i oparła na moim ramieniu.

Rad nie rad poszedłem z nią na zwiedzanie kwatery. Dziennikarka wykazała mierne

zainteresowanie bunkrami. Za to często patrzyła mi w oczy, za często jak na gwiazdę

zachodniego czasopisma.

- Sądzi pan, że skrytka Belowa jest gdzieś tutaj? - zapytała zataczając ręką szeroki

krąg.

- Myślę, że tak. Nie wiem, czy dokumenty są tu do dziś.

Kobieta spojrzała na mnie badawczo.

- Co pan ma na myśli?

- Ot choćby to, że skrzynię ze szpargałami znalazł jakiś chłop. Kartki zapisane po

niemiecku wyrzucił, a w skrzynce, póki nie zgniła, podawał koniom paszę.

- To byłoby straszne - rzekła dziennikarka.

Potem zadawała mi pytania dotyczące dotychczasowych poszukiwań. Starałem się nie

opowiadać ze szczegółami, ale ona była świetną aktorką. Gdy widziała, że kręcę udawała

znudzoną, rozglądała się na boki. Gdy mówiłem rzeczy interesujące jej oczy były wpatrzone

we mnie, a usta lekko rozchylone nie dawały spokojnie zebrać myśli.

- Muszę pojechać do hotelu rozpakować rzeczy, a potem wrócę do ciebie - nagle

powiedziała i odeszła lekko kołysząc biodrami.

- Bunkrowy Romeo zakochał się w fałszywej dziennikarce - usłyszałem za sobą

śmiech Olbrzyma.

- Brunetki, blondynki, ja wszystkie was dziewczynki... - Zosia zanuciła znaną

piosenkę.

- Wujek tutaj flirtuje z ładną kobietą, a poszukiwania stoją - skrytykował mnie Jacek.

Teraz ja miałem czerwone uszy.

- Dlaczego uważasz, że jest fałszywą dziennikarką? - zapytałem Olbrzyma.

- Widziałeś u niej notes, dyktafon, aparat fotograficzny? - odpowiedział pytaniami.

W myślach przyznałem mu rację. Jednak jednocześnie przed oczami stanął mi jej

obraz i wątpliwości rozwiały się.

- Sarmata ma pomysł, jak zorganizować poszukiwania - powiedziała Zosia.

Poszliśmy więc w kierunku naszego biwaku.

- Najpierw Paweł opowie, jak przebiegł zamach na Hitlera, a potem rozpoczniemy

szukanie skrzyni - zadecydował Sarmata. Wszyscy usiedli wygodnie, a ja zacząłem opowieść.

- Po przyłączeniu się von Stauffenberga do spisku przygotowania do zamachu stanu

ruszyły pełną parą. Coraz więcej wojskowych, od feldmarszałków do oficerów niższych rang,

angażowało się w przygotowanie operacji “Walkiria”. Pod pozorem awaryjnych działań na

wypadek wybuchu w Niemczech powstania przymusowych robotników powstał plan

wojskowego puczu. Żołnierze, którzy wprost nie przyłączyli się do przygotowań, przymykali

oczy. Milczenie i niedostrzeganie tego, co się działo wtedy w Niemczech, było sposobem na

życie. Gdyby spisek powiódł się, zawsze można było powiedzieć, że się go popierało, bo nie

doniosło do gestapo. Gdyby akcja przyniosła porażkę, oficer mógł odciąć się od wszystkiego

stwierdzając, że nic nie wiedział. Ciekawe, na czyją pomoc po udanym zamachu liczyli

spiskowcy.

- No pewnie, że aliantów - powiedział Jacek. - Przecież po wylądowaniu aliantów w

Normandii Niemcy chcieli pokoju z Zachodem, żeby walczyć z Rosjanami.

- To naturalne - dodał Sarmata. - W Rosji były złoża minerałów i żyzne ziemie

Ukrainy.

- Anglicy z rezerwą odnosili się do poczynań spiskowców - kontynuowałem - chociaż

o wszystkich przygotowaniach doskonale wiedzieli. Niemiecki ruch oporu rzeczywiście chciał

wygrać swoją szansę wykorzystując strach przed naporem Rosjan, którzy niekoniecznie

musieli zatrzymać się w Berlinie. Von Stauffenberg chciał dogadać się ze Stalinem, który w

jednym z przemówień powiedział: “Byłoby rzeczą absurdalną utożsamiać klikę Hitlera z

narodem niemieckim”. Von Stauffenberg był idealistą i mógł uwierzyć w takie propagandowe

powiedzonka Stalina.

- A dlaczego alianci nie poparli spiskowców? - zapytała Zosia. - Przecież wojna

skończyłaby się wcześniej.

- Tak naprawdę nie było wiadomo, kto przejąłby władzę po zamachu -

odpowiedziałem. - Może doszli do wniosku, że spiskowcy nie mają wielkich szans, nawet

gdyby udało się im zgładzić Hitlera. Może chciano Niemców ukarać. Bano się też pewnie

reakcji Stalina, który mógł nie chcieć podpisać przedwczesnego pokoju. Mógł zająć całe

Niemcy, żeby w ten sposób zrekompensować swoje straty. Armia Czerwona poiłaby konie w

Renie, za blisko granic Francji i brzegów Anglii.

Spiskowcy starali się pozyskać dla swoich planów Erwina Rommla, geniusza wojny

błyskawicznej. To on w czasie pierwszej wojny światowej dowodząc jedną kompanią

piechoty górskiej wziął do niewoli trzykrotnie liczniejszą jednostkę włoską. On odnosił

ogromne sukcesy w wojnie we Francji w 1940 roku oraz w północnej Afryce, gdzie otrzymał

przydomek “Lisa pustyni”. Próbowano go wysondować przez jego przyjaciół. Jeden z nich

powiedział o Rommlu, że feldmarszałek nie jest intelektualistą, nie zna się na polityce. “To

człowiek honoru, który nigdy nie złamie danego raz słowa” - tak się o nim wyraził. W końcu

udało się zdobyć dwuznaczną przychylność Rommla dla idei odsunięcia Hitlera od władzy.

Od 1943 roku problemem spiskowców było znalezienie odpowiedniego momentu do

zabicia Hitlera. Obracał się on bowiem tylko w ściśle przez siebie określonym kręgu osób.

Hitler stosował się do zasady: “Jedynym środkiem zapobiegającym zamachowi jest

prowadzenie nieregularnego trybu życia” i dlatego stał się nieobliczalny. Jednak udało się

ustalić tryb jego pracy w kwaterze w Gierłoży. Hitler wstawał o godzinie 10. Do 11 jadł

śniadanie i czytał wybrane przez Ribbentropa wycinki z gazet zagranicznych. Potem

przyjmował swoich współpracowników i odbywał południową naradę z dowódcami

poszczególnych wojsk. O 14 jadł obiad, a od 16 do 18 drzemał. Potem zapraszał do siebie

wybrane osobistości, z którymi rozmawiał do 20, do kolacji. Po dwugodzinnym posiłku

zasiadał w salonie i wygłaszał niekończące się tyrady. Zasypiał o 4 nad ranem. Jedynym

sposobem było więc dotarcie zamachowca z bombą na naradę wojenną albo towarzyskie

spotkanie.

Von Stauffenberga jako oficera sztabu armii rezerwowej zapraszano na narady. Mógł

tam wnieść bombę wykorzystując fakt, że kaleki, bo rękę stracił w Afryce Północnej, nikt nie

będzie sprawdzał. Początkowo zamachu miał dokonać 15 lipca 1944 roku. Istnieje nawet

zdjęcie z tego dnia. Hitler idzie ścieżką wśród bunkrów, a obok stoi von Stauffenberg. Za nim

widać jego adiutanta z teczką, w której była bomba.

- Dlaczego wtedy nie zabito Hitlera? - zapytał Jacek.

- Von Stauffenberg chciał jedną bombą zabić i Hitlera, i Himmlera, i Goeringa. Tych

dwóch ostatnich nie było. Zadzwonił więc do Berlina po instrukcje. Tam rozkręcono już plan

“Walkiria”; nie było wyjścia, trzeba było wysadzić w powietrze tylko Hitlera. Jednak gdy von

Stauffenberg wrócił do baraku narad wszyscy już się rozchodzili.

- Może już o samym zamachu... - Jacek niecierpliwił się

- Clausa von Stauffenberga ponownie wezwano do Gierłoży na czwartek 20 lipca.

Jego współpracownicy pamiętają, że przygotowując dla Hitlera raport o stanie części dywizji

armii rezerwowej był spokojny i opanowany. W drodze do domu wstąpił do katolickiego

kościoła, żeby się pomodlić.

Na moim widnokręgu ponownie pojawiła się dziennikarka. Tym razem była ubrana w

obcisłe dżinsy i białą koszulkę z potężnym dekoltem. Jak zwykle pachniało od niej

odurzająco. Usiadła obok mnie i słuchała.

- Dzień dwudziesty lipca miał się na upalny. Von Stauffenberg wstał o 6 rano. Wsiadł

do samochodu służbowego i zajechał po swojego adiutanta Wernera von Haeftena, tego

samego, który zakopywał dokumenty. Pojechali na lotnisko Rangsdorf, na południe od

Berlina. Tam czekał na nich Stieff, który zdobywał bomby dla zamachowców. O godzinie 7

wystartowali samolotem wysłanym po nich przez Wagnera. Bomba była ukryta w teczce,

zawinięta w koszulę. Był to ładunek produkcji angielskiej. Po skruszeniu szklanej kapsułki

wypływał z niej kwas, który przeżerał drut zwalniający iglicę. Moment wybuchu zależał od

grubości drutu, a Stieff założył najcieńszy. Zapasową bombę wiózł Haeften. Samolot

wylądował koło Gierłoży o godzinie 10. Naradę wyznaczono na trzynastą. Von Stauffenberg

poszedł do Fełlgiebla, który w decydującym momencie miał odciąć węzeł łączności kwatery

od reszty kraju. Spiskowcy jak na szpilkach czekali na wieści z Gierłoży.

Tuż przed naradą von Stauffenberg poszedł do biura Keitla, gdzie w przedpokoju

specjalnie zostawił swoją czapkę i pas. Gdy obaj wychodzili zamachowiec wrócił po czapkę,

a przy okazji zgniótł kapsułkę. Wchodząc do baraku krzyknął do telefonisty, że czeka na

ważny telefon z Berlina. W pokoju narad o wymiarach sześć na czternaście metrów środek

zajmował ciężki stół. Von Stauffenberg postawił teczkę jak najbliżej Hitlera i wyszedł pod

pozorem, że musi zadzwonić do Berlina. Natychmiast poszedł do biura Fellgiebla. Heinz

Brandt, zastępca szefa działu operacyjnego, chciał bliżej przyjrzeć się jakiejś mapie i

przestawił pękatą teczkę von Stauffenberga na drugą stronę ogromnego wspornika

podpierającego blat. Odgrodził w ten sposób ładunek od Hitlera.

Von Stauffenberg zapalił papierosa i czekał na wybuch. Eksplozja nastąpiła o godzinie

12.42. Zamachowiec przekonany, że Hitler zginął wskoczył do samochodu i kazał się wieźć

na lotnisko. Mijał posterunki SS stwierdzając, że ma pozwolenie na wyjazd wydane przez

szefa ochrony kwatery.

Barak narad rozpadł się prawie całkowicie. Hitler jednak przeżył i miał jedynie ranną

rękę, popalone spodnie i był lekko ogłuszony.

- Gdzie w chwili zamachu był Below, ten adiutant Hitlera? - nagle zapytała Zosia.

- Oj, masz nosa. Below stał przy oknie, w najdalszym kącie pomieszczenia, jak

najdalej od bomby. Razem z nim stali dwaj oficerowie SS. Mogłoby to świadczyć o tym, że

wiedzieli, gdzie von Stauffenberg podłoży bombę. Może to być tylko nasz domysł i to bardzo

fantazyjny.

- A co z puczem? - pytał Jacek.

- Wojsko wkroczyło na ulice stolicy, a także francuskich miast, gdzie rozpoczęto

nawet aresztowania członków NSDAP. Spiskowcy mieli szansę przejąć władzę. Jednak wieść

o tym, że Hitler żyje spowodowała niezdecydowanie. Takiej okoliczności nie przewidzieli i

nie byli na nią przygotowani. O wieczorze i popołudniu 20 lipca można by nakręcić wspaniały

film, z doskonałymi rolami dla dobrych aktorów. Oficerowie przyzywali tego dnia rozterki i

zadawali sobie pytanie, czy brnąć dalej. Właśnie te dyskusje wykorzystali naziści, żeby

odzyskać władzę. W nocy Hitler wygłosił radiowe przemówienie do narodu, w którym swoje

ocalenie uznał za zrządzenie opatrzności. Tej samej nocy von Stauffenberg, Haeften, Olbricht

i jeszcze jeden spiskowiec zostali rozstrzelani na mocy wyroku sądu doraźnego. To co potem

się działo w Niemczech można nazwać polowaniem na czarownice. Znanym generałom

pozwolono popełnić samobójstwo. W takiej sytuacji znalazł się Rommel, którego żonie, na

uroczystym pogrzebie, Hitler składał kondolencje.

- No dobra. Mówi się jednak, że ten zamach Niemcy chcą wykorzystać do wybielenia

siebie - powiedział Sarmata. - Chcą w ten sposób pokazać, że nie wszyscy byli nazistami.

- Myślę, że niezależnie od pobudek, jakie kierowały spiskowcami, należy im się

podziw - stwierdził Olbrzym. - Nie wiem, czy każdy miałby w sobie dość odwagi, żeby

zorganizować taki zamach.

Na koniec mojej opowieści przyjechał do nas komisarz Drezyna.

- Przepraszam, że przeszkadzam, ale chciałbym wam serdecznie podziękować za

pomoc - odezwał się. - A z panami Pawłem i Michałem chciałbym oddzielnie porozmawiać.

Odeszliśmy na bok nieco zaintrygowani.

- Który z panów jest właścicielem pistoletu maszynowego produkcji niemieckiej

określanego symbolem MP-40, a bliżej schmeisserem? - zapytał wprost.

Popatrzyliśmy na siebie zdziwieni.

- Aha, bo widzicie wtedy w nocy ktoś wywalił serie w powietrze. Moi chłopcy

przeszukali teren i kilkanaście metrów od waszej kryjówki znaleźli łuski od tej broni. Ciekaw

jestem, kto w naszej okolicy ma taki ciekawy zabytek.

- Pewnie dziadek, duch i strażnik w jednej osobie - powiedziałem i opowiedziałem

komisarzowi historię naszego spotkania z tajemniczym dziadkiem.

- Ja mam wierzyć w takie bajki? - rzekł Drezyna z niedowierzaniem.

Wzruszyliśmy ramionami. Komisarz odszedł jakby trochę obrażony.

Wróciliśmy do reszty i powiedzieliśmy o znalezisku policji. Wszyscy byli równie

zdumieni jak my.

- Bierzmy się do roboty - Sarmata przerwał ogólne milczenie. - Otóż mój plan jest

taki. Trzeba pójść w tamto miejsce, gdzie wskazywał Paweł i odegrać scenę. Dwie osoby będą

udawać tych ukrywających skrzynię, reszta wartowników. Potem jedna osoba w tajemnicy

spróbuje zabrać dokumenty i ukryć je trochę dalej.

Nie sądziłem, że ta gra może przynieść jakiś skutek, ale sam nie miałem lepszego

pomysłu.

Natychmiast harcerze drogą losowania podzielili role. Poszliśmy w pobliże kwater

oficerskich. Wszystkie rogi baraków zostały oznaczone palikami z chorągiewkami z bibuły.

Zosia i Jacek, szczęśliwi, bo to oni mieli odegrać role oficerów ukrywających dokumenty,

zaczęli krążyć po lesie. Co rusz jakiś harcerz, który był wartownikiem albo innym oficerem,

krzyczał: “Widzę was”.

Dziennikarka przyglądała się naszej zabawie z rozbawieniem. Leśnik wzruszył

ramionami i wrócił do obozu. Olbrzym siedział na pieńku, a potem zaczął wszystko

fotografować.

W końcu Zosia i Jacek znaleźli odpowiednie miejsce. Wszyscy tam pobiegli. Widać,

że rosło tam kiedyś olbrzymie drzewo, a teraz został tylko ogromny lej po jego korzeniach.

Harcerze zaczęli nożami sprawdzać ściany dołu. Po dwóch minutach grzebania druh Plucha

wykopał małe metalowe pudełko. To była papierośnica. W środku leżała jakaś kartka papieru

złożona we czworo.

Serca nam szybciej zabiły. Delikatnie rozkładaliśmy papier. Niestety prawie wszystko

było rozmyte. Dziennikarka pierwsza zaczęła się śmiać.

- To list miłosny podpisany przez jakąś Helgę - śmiała się.

Patrzyłem na lej i myślałem, że być może to tutaj było to, czego szukaliśmy.

Druh Plucha, który został Belowem, długo zastanawiał się, w którą pójść stronę.

Potem spojrzał na trzymaną przeze mnie mapę kwatery i poszedł w stronę torów. Szedł w

odległości około stu metrów od drogi przecinającej szyny. Nie rozglądał się ani nie

zatrzymywał.

W końcu dotarliśmy do torów. Przed nami były resztki kamiennego wiaduktu. Jakieś

sto metrów na prawo od nas był normalny przejazd kolejowy.

- Po co był ten wiadukt? - ktoś zapytał.

- Jeżeli tam jest dworzec - Zosia wskazała w prawą stronę - to kiedy zatrzymał się tam

długi pociąg, nie można było normalnie przejechać przez tory. Wtedy samochód mógł

przejechać tędy.

- Może tamtędy wjeżdżano, a tędy tylko wyjeżdżano - gdybał któryś z harcerzy.

- Dlaczego przyprowadziłeś nas tutaj? - zapytałem Pluchę.

- To proste - odpowiedział. - Mówiliście, że mnie nie lubią w kwaterze, więc jak mam

jakiś skarb, to go z niej wynoszę. Tędy było najbliżej na zewnątrz. Myślę, że pod mostem nikt

by tego nie szukał.

Mnie nagle oświeciło.

- “Spójrz, bracie, na nasze jeziora i wodzów naszych, prowadzą naród ku chwale

tworząc krzyż. Jego podstawę dają pruskie fundamenty Bismarcka. Pierś w środku niesie

godło w świat. Lewe ramię daje najwierniejszą osłonę, a prawe najmocniejsze uderzenia.

Głowa pcha mężczyzn ku zwycięstwu. Gdzieś wdziera się zwątpienie. Trzeba zdrajców

zniszczyć i dam ci siłę. Jest ona skryta w paszczy lwa, pomiędzy żelazem i kamieniem, gdzie

często bywaliśmy” - zacytowałem.

- O, kurczę - mruknął Olbrzym.

- To jasne, jesteśmy pomiędzy żelaznymi torami a kamiennym mostem, pod którym

jeździły pociągi do wszystkich kwater nazistów na Mazurach - powiedziała Zosia.

ROZDZIAŁ PIĘTNASTY

POSZUKIWANIA POD MOSTEM • PRZYBYWA PAN SAMOCHODZIK

• SKARB PRZY KAMIENIU • GDZIE SĄ DOKUMENTY? •

TAJEMNICZA MAPA • POŻAR LASU • ATAK LUDZI BATURY • KTO

OKRADŁ ZŁODZIEJA? • POGOŃ ZA MARGARET FOREST • NOWY

SZYFR • POMOC LEŚNIKA • ODZYSKANY SKARB

Wszyscy byliśmy podekscytowani. Czułem ściskanie w dołku. Czym prędzej chciałem

rozkopać cały teren.

- Dwóch harcerzy niech idzie po saperki, a ja skoczę po mój wykrywacz metali -

powiedziałem.

Na warcie biwaku zostali była miłość Jacka i jej nowy amant. Oboje nie byli specjalnie

zadowoleni z naszego nagłego przybycia. Widziałem, że Leśnik zwinął swój szałas i zniknął.

Powrót do resztek mostu zabrał mi piętnaście minut. Cały czas biegłem. Na miejscu

zdziwiłem się, że zniknęła dziennikarka.

- Stwierdziła, że musi coś załatwić - powiedział mi Olbrzym. - Dziwne, prawda?

Bez słowa założyłem słuchawki na uszy, wyregulowałem sprzęt i zacząłem wodzić

talerzem mojego wykrywacza nad ziemią.

Przez pięć minut wszyscy stali. Po dziesięciu już siedzieli. Gdy minęło pół godziny

część leżała, reszta leniwie rozglądała się na boki.

- Może to nie o to miejsce chodzi? - zastanawiali się Zosia z Jackiem.

Żartowano z druha Pluchy, który nas tu przywiódł.

- Cicho być - odgryzał się. - Macie lepsze pomysły?

Zjawiła się Margaret, a jej obecność dodała mi skrzydeł. Jednak po dalszych dziesięciu

minutach zwątpiłem.

- Nic? - pytał Sarmata.

- Nic - odpowiedziałem i usiadłem na trawie.

- Dlaczego pan szuka wykrywaczem metali? - zapytał nagle Plucha. - Przecież to były

papiery.

- Below musiał je w coś włożyć, żeby zabezpieczyć przed zamoczeniem -

odpowiedział mu Jacek.

- Wujku, a może Below schował to wszystko gdzie indziej? - odezwała się Zosia. -

Może żelazo i kamień to metafora. Na przykład “Wilczy Szaniec” to kamień, a Pozezdrze to

żelazo. W środku jest Sztynort.

- Jakbyś nie patrzyła na ten krzyż Belowa, to Sztynort jest pośrodku - odpowiedział

Jacek.

- Więc sprawdźmy tę kwaterę Luftwaffe koło Gołdapi - zaproponowała Zosia.

- Tam nie ma nic ciekawego oprócz dziwnej konstrukcji, która może służyła do

wystrzeliwania V-l - powiedział Olbrzym.

- V-l na Mazurach? - zdziwił się Sarmata.

- O, ta broń jest ściśle związana z Mazurami - odpowiedział mu Olbrzym. - To tutaj

zapadały decyzje jej dotyczące. Na początku 1944 roku Niemcy byli gotowi do wdrożenia do

produkcji samolotu rakietowego, rakiety klasy powietrze - powietrze kierującej się

promieniowaniem cieplnym, torpedy akustycznej, a nawet samolotu odrzutowego - latającego

skrzydła. Pomysłów było tak wiele, że postanowiono skoncentrować się na tych w danej

chwili najpotrzebniejszych i najskuteczniejszych. Uwaga Hitlera skupiła się jednak na

rakietach V-l i V-2. Od zimy 1939 roku powstawał ośrodek badawczy w Peenemunde na

wyspie Uznam. Pracowały tam dwie grupy badawcze. Projekt Vergeltungswaffe-1, czyli broni

odwetowej, popierało lotnictwo, a V-2 wojska lądowe. W dniu 7 lipca 1943 roku w sali

kinowej kwatery w Gierłoży zaprezentowano kolorowy film ukazujący możliwości V-2.

- A jak to było z polskim udziałem w walce z broniami V? - zapytał Plucha.

- Pierwszy meldunek o pracach nad V-l i V-2 wywiad AK przesłał Brytyjczykom już

latem 1942 roku. Jednak dopiero następne informacje zmusiły aliantów do zbombardowania

ośrodka na wyspie Uznam 18 sierpnia 1943 roku. Na wieść o bombardowaniu Hitler

zadzwonił do Hansa Jeschonka przebywającego w dowództwie Luftwaffe, w kwaterze o

kryptonimie “Robinson” niedaleko Gołdapi. To Luftwaffe była odpowiedzialna za ochronę z

powietrza tak ważnego obiektu. Jeschonek z sobie tylko znanych przyczyn popełnił

samobójstwo.

Z lasu wyłonił się Pan Samochodzik.

- Jak tam poszukiwania? - zapytał mnie, gdy już przywitał się ze wszystkimi.

- Marnie - odpowiedziałem. - Zdawało się, że jesteśmy blisko, ale niestety...

Znowu założyłem słuchawki na uszy i zacząłem przeczesywać okolice torów. Nagle

kątem oka zobaczyłem, że pięcioro harcerzy siedzi na czymś po przeciwnej stronie. W moim

mózgu zaiskrzyło. Podbiegłem do nich. Siedzieli na ogromnym kamieniu polnym.

- Zejdźcie - poprosiłem ich.

Zacząłem omiatać wykrywaczem otoczenie kamienia. Już po minucie usłyszałem silny

sygnał. Zaznaczyłem to miejsce patyczkiem, zdjąłem słuchawki i odłożyłem na bok

wykrywacz.

- Masz coś? - nerwowo dopytywał się Olbrzym.

Kiwnąłem głową. Wziąłem od jednego z harcerzy saperkę i zacząłem kopać. Już po

wyjęciu pierwszej grudy ziemi zobaczyłem, że coś tam leży. Ostrze łopatki zazgrzytało o jakiś

metal.

Teraz ziemię rozgarniałem rękami. Moje dłonie trafiły na coś miękkiego. Pomiędzy

palcami miałem kawałki skóry. Z kolei dotknąłem czegoś metalowego. Ostrożnie to wyjąłem.

To było zamknięcie torby. Zacząłem wyjmować skarby. Było tam kilkadziesiąt złotych

pierścionków misternej roboty, ozdobionych drogimi kamieniami. Potem wyjmowałem

monety, przeważnie średniowieczne, ale także późniejsze.

- No, no - mruczał pan Tomasz oglądając monety.

Następnie wygrzebałem szerokie, złote bransolety ozdobione zawiłymi ornamentami i

jakimiś herbami.

- Po tych herbach odnajdziemy chyba ich właścicieli - powiedział Jacek.

- O ile nie były zabrane jakiemuś jubilerowi czy właścicielowi lombardu - dodał Pan

Samochodzik. - W czasie wojny nawet najbogatsi sprzedawali swe klejnoty, żeby mieć

pieniądze na jedzenie.

Na koniec wyjąłem sześć złotych kielichów mszalnych rzeźbionych i zdobionych

kamieniami szlachetnymi oraz dwie monstrancje.

Wszyscy patrzyli zdziwieni na to znalezisko. W końcu moje ręce trafiły na małe

metalowe pudełko. Pod warstwą śniedzi kryła się kolejna już dziś srebrna papierośnica. Gdy

ją otworzyłem zobaczyłem kawałek kartki, na której był jakiś plan. Wszystko niestety było

rozmyte. Szybko zamknąłem papierośnicę. Harcerze jeszcze jakiś czas rozgarniali ziemię,

lecz nic już nie znaleźli oprócz resztek torby.

- To mamy skarb Belowa, ale gdzie są dokumenty? - zapytała Zosia.

Nikt jej nie słuchał; wszyscy starali się zdrapać śniedź, żeby zobaczyć, jakie cuda

ukrył tutaj hitlerowiec.

- Skąd on to wszystko miał? - dopytywał się Plucha.

- Z rabunku - odpowiedział mu Sarmata. - Widzisz te kościelne precjoza? Biżuteria

była pewnie zrabowana ludności cywilnej.

- Domyślam się - rzekł Plucha. - Ciekawe, czy uda się ustalić byłych właścicieli tego

wszystkiego.

- Właścicieli monet, kielichów i monstrancji pewne tak - powiedziałem. - Istnieją do

dziś informacje o przedwojennych zbiorach numizmatycznych, a te monety są naprawdę stare,

a więc i cenne. Podobnie będzie z kielichami i monstrancjami.

- A co było w tej papierośnicy, którą schowałeś do kieszeni? - zapytała Margaret.

- Tam był plan, pewnie miejsca ukrycia dokumentów - rzekłem. - Niestety jest on

bardzo zamazany, ale nasi policyjni specjaliści dadzą sobie z nim radę.

Zabraliśmy znalezisko do obozu. Na miejscu wszystko schowałem do kufra

Rosynanta.

- Czemu pan się nie odzywał, szefie? - zapytałem pana Tomasza gdy na moment

zostaliśmy sami.

- Chciałem dać ci wolną rękę w poszukiwaniach - odpowiedział. - Przed tobą jeszcze

odnalezienie dokumentów. Masz plan, więc nie będzie to chyba zbyt trudne.

- Najpierw trzeba kartkę, na której go Below zrobił, poddać konserwacji i odczytać -

powiedziałem.

Zbliżyła się do nas Margaret. Pan Tomasz dyskretnie oddalił się i zajął się oglądaniem

skarbów.

- Gratuluję - powiedziała Margaret podając mi swoją pachnącą dłoń. - Musimy się

spotkać, żebym mogła zrobić z tobą wywiad.

- A nie można już teraz? - pozwoliłem sobie na odrobinę zalotności.

- Oczywiście, chodźmy na spacer - odpowiedziała i uśmiechnęła się do mnie.

Nie pamiętam już, o czym rozmawialiśmy, ale pamiętam, że Margaret była bardzo

blisko mnie. Patrzyłem na nią i wyobrażałem sobie, że moglibyśmy się kiedyś jeszcze

spotkać. Było już późne popołudnie i wracaliśmy do obozowiska trzymając się za ręce. Tuż

przed obozem puściła moją dłoń.

Harcerze dyskutowali nad znaleziskiem. Prawie każdy mówił, co by zrobił z takim

skarbem. Nagle za naszymi plecami, gdzieś na terenie kwatery usłyszeliśmy straszliwy huk.

Nad drzewami zobaczyliśmy wysoki słup dymu. Po chwili usłyszeliśmy czyjś głos.

- Ludzie, pomóżcie! - ktoś przeraźliwie wołał.

Każdy rzucił wszystko, chwyciłem z samochodu apteczkę. To samo zrobił Sarmata.

- Czyżby znowu nasz dziadek? - sapał biegnąc za mną. Tuż na przybrzeżnej drodze

natknęliśmy się na zalanego krwią młodego człowieka. Właściwie to miał całą twarz

czerwoną, a z rękawów koszuli kapały wielkie czerwone krople.

Blond piękność, zwana Bindugą, i jej Romeo zajęli się rannym i poprowadzili go do

pobliskiego obozowiska, a my ruszyliśmy dalej.

Na środku kwatery zobaczyliśmy jedynie gęsty dym. Miejscami widać było wysokie

języki ognia. Natychmiast zaczęliśmy gasić ogień. Dusiliśmy się i nic dziwnego, że delikatna

Margaret zemdlała. Wyniosłem ją w bezpieczne miejsce. Ona mocno mnie przytuliła.

- Dziękuję - szepnęła.

To przytulenie dodało mi sił. Szybko uporaliśmy się z ogniem. Nie znaleźliśmy więcej

rannych. Wtedy zacząłem szukać wzrokiem Margaret, ale ona zniknęła. “Pewnie poszła do

obozu” - pomyślałem.

- Alarm! - usłyszeliśmy od strony brzegu, gdzie stały jachty. Spoceni pobiegliśmy w

tamtą stronę.

Naszym oczom ukazał się zaskakujący widok. Binduga i jej amant stali przywiązani

do drzew. Mieli zakneblowane usta. Jachty miały poodcinane cumy i były zepchnięte na

wodę. Co dziwne, żagle leżały na brzegu. Łodzie już porządnie oddryfowało. Z mojego

samochodu zniknęły skarby, a ułatwiłem prace złodziejom, bo go nie zamknąłem usłyszawszy

huk.

Dwieście metrów od brzegu widziałem jacht płynący na silniku. Sięgnąłem po

lornetkę. W kokpicie stał trzymając ster Batura. Obok niego wodą zaczerpniętą z jeziora

zmywał krew, a właściwie specjalną farbę używaną przez filmowców, młody chłopak. Teraz

rozpoznałem w nim jednego z koleżków Ryżego. Chciałem popłynąć za nim Rosynantem, ale

coś mnie tknęło i sprawdziłem wlew baku. Oczywiście były tam drobiny cukru. Bezsilnie

patrzyłem na Baturę. Ten, widząc, że go obserwuję, podniósł do góry w geście toastu puszkę z

pepsi.

Żeglarze w tym czasie płynęli wpław do jachtów. Dwa z nich miały silniki i były

szansę, że płynąc na motorach uratują resztę łajb. Piotrek też płynął w stronę “Rokity”.

Wtem od strony półwyspu znajdującego się po prawej stronie usłyszałem kilka

szybkich, cichych strzałów. Ich odgłosy nie były wiele głośniejsze od tego, jaki wydaje

karabinek sportowy. Spojrzałem w stronę krzaków, ale nic tam nie zobaczyłem. Za to na

jachcie Batury zapanował konsternacja. Strzelec rozbił mu silnik i zrobił równy rząd dziur w

burcie, przez które powoli wdzierała się woda. Dodatkowo przestrzelił wszystkie liny

podtrzymujące maszt, który zaczął się przewracać.

Był cień szansy. Czym prędzej przedzwoniłem do Drezyny.

- Potrzebna mi policyjna motorówka - powiedziałem.

- Zobaczę, co się da zrobić - sucho odpowiedział komisarz.

Batura i jego kompan w tym czasie chwycili za pagaje i zaczęli płynąć w stronę

przeciwnego brzegu. Mieli spory kawałek do przewiosłowania, więc motorówka mogła

przybyć na czas.

Zadzwonił telefon.

- Tu Drezyna, motorówka będzie u was za godzinę - powiedział. - Mamy tylko jedną,

która musi teraz być koło Giżycka.

Pan Tomasz stał na brzegu i zdenerwowany groził pięścią Baturze.

Zacząłem biec wzdłuż brzegu. Widziałem, jak Batura po półgodzinie dobija do brzegu

i wyładowuje skrzynkę ze skarbem, a potem znika w przybrzeżnych zaroślach.

Znowu zadzwoniłem do Drezyny.

- Niech pan wyśle patrol na wschodni brzeg jeziora Przystań i zatrzyma Jerzego Baturę

- prosiłem.

- Już wysyłam - odpowiedział.

Teraz już tylko stałem i czekałem. Słyszałem odległy dźwięk syreny radiowozu.

Siedziałem zrezygnowany i patrzyłem, jak żeglarze po kolei przyprowadzają swoje jachty.

Chciałem nawet na jednym popłynąć za Batura, ale właśnie nadszedł Drezyna.

- Mamy tego Baturę w dołku, ale on twierdzi, że został napadnięty i nawet przez was

ostrzelany - powiedział na wstępie. - Złota przy nim nie ma.

- Binduga, opowiedz, jak było z tym napadem - zawołałem do blondynki.

- Ten niby pokrwawiony, gdy zostaliśmy sami, wyjął pistolet i groził nam - zaczęła

opowiadać. - Potem przypłynął tamten jacht i wysiadło z niego czterech zamaskowanych

facetów. Związali nas, odcięli cumy i zepchnęli jachty na wodę. Na koniec zabrali skarb. Ten

ranny i jeszcze jeden zostali na jachcie, a pozostali wsiedli do jakiegoś samochodu i odjechali.

- No dobra, a kto strzelał? - zapytał Drezyna.

- Nie wiem - odpowiedziałem. - Ktoś musiał strzelać z doskonałej broni snajperskiej z

tłumikiem. Nikt tutaj takiej nie ma. A, niech pan wytłumaczy, jak to nie ma złota? -

przypominałem sobie o najważniejszym.

- Pan Batura stwierdził, że jakieś skarby rzeczywiście znalazł na brzegu. Widział, że

dzieją się tutaj jakieś dziwne rzeczy, więc postanowił skarb zabezpieczyć i zawieźć na policję

do Węgorzewa. Po drodze został ostrzelany, przez co jego jacht niemal zatonął. Gdy dobił do

brzegu podjechał ford mondeo i jakaś kobieta zażądała oddania złota grożąc bronią. Podał

nam jej dokładny rysopis, który - jeśli się nie mylę - odpowiada wizerunkowi pani Margaret

Forest. Oczywiście podjęliśmy już poszukiwania jej auta.

- Złodziej okradł złodzieja - skomentowałem.

- Być może - rzekł komisarz. - Nam pozostaje jedynie czekać. - Czy mógłbym

porozmawiać z Baturą? - zapytałem komisarza.

- Da się zrobić - powiedział.

Pojechaliśmy na komisariat policji w Węgorzewie. Oprócz mnie i Drezyny do

radiowozu zmieścili się Pan Samochodzik, Zosia i Jacek. Drezyna w swoim pokoju

przedzwonił do kogoś.

- Przyprowadź tego dzwońca z jachtu - powiedział.

Po chwili policjant przyprowadził Baturę.

- Czy moglibyśmy zostać sami? - poprosiłem.

Komisarz zgodził się niechętnie.

- To Margaret cię okradła? - zapytałem.

On tylko skinął głową.

- Kim ona jest?

- Nie wiem, od mojego kontrahenta z Niemiec dostałem polecenie, żeby się nią zająć -

powiedział Batura.

- Dałeś się jej podejść jak dziecko - powiedziałem.

- Ty też, ona ma złoto i mapę. Pokazywała mi srebrną papierośnicę.

Odruchowo sięgnąłem do kieszeni. Była pusta.

- Może powiesz, dokąd mogła pojechać. Pomoc policji może wpłynąć na zmniejszenie

twojej kary - zasugerowałem.

Batura tylko wzruszył ramionami. Dalsza dyskusja nie miała sensu.

Czekaliśmy pijąc kawę. Drezyna co rusz patrzył na zegarek. Pan Samochodzik

nerwowo palił papierosa za papierosem.

Do pokoju Drezyny wszedł umundurowany policjant.

- Mają ją - powiedział krótko.

Pobiegliśmy do radiowozu. Ten sam policjant w mundurze włączył syrenę i

popędziliśmy policyjnym volkswagenem. Najpierw jechaliśmy przez Mamerki, Radzieje,

potem Mazany, Parcz, Gierłoż. Tam skręciliśmy na Kwiedzinę i w końcu na Martiany. Tuż za

wsią od strony Kętrzyna stał radiowóz i ford mondeo.

- Melduję zatrzymanie poszukiwanego pojazdu - zameldował Drezynie młody

policjant. - Nie znaleźliśmy przy zatrzymanej broni ani poszukiwanego złota.

Drezyna spojrzał na mnie pytająco.

- Musiałam wyjechać tak szybko, bo wezwali mnie do redakcji - powiedziała Margaret

słodko patrząc mi w oczy.

Milczałem i patrzyłem na pusty bagażnik i wnętrze samochodu. Zobaczyłem jej

telefon komórkowy. Na jego ekranie migał sygnał wiadomości tekstowej. Sięgnąłem po niego.

Margaret doskoczyła do mnie.

- Tak nie wolno - krzyknęła.

Zanim wszystko skasowała zobaczyłem przelatujący tekst: “Schowaj w B1/13”.

Odwróciłem się do Drezyny.

- Policja otoczy tę panią dyskretną opieką - powiedział komisarz.

- To Polska jest państwem policyjnym? - zapytała Margaret.

Wszyscy rozeszliśmy się w milczeniu. Wsiadłem do radiowozu.

- Niech się wujek nie martwi - pocieszała mnie Zosia. - Wujek Tomasz załatwi tak, że

przez granicę mysz się nie prześliźnie.

- TIR-y z alkoholem się prześlizgują, to trochę błyskotek nie? - odezwał się Olbrzym.

Daleko na drodze do Giżycka zobaczyłem wysoką postać ubraną po wojskowemu i

człapiącego koło niej psa.

- Niech się pan zatrzyma - poprosiłem kierowcę.

Gdy stanęliśmy i otworzyłem suwane drzwi spojrzałem prosto w spokojne oczy

Leśnika. Wsiadł i poprosił, żeby zatrzymać się przy dworcu w Sterławkach.

- Wracam do domu - obwieścił.

Opowiedziałem mu o ostatnich wydarzeniach.

- Szyfr B1/13 przypomina mi oznaczenie niemieckiego bunkra - powiedział nam.

- Jesteś pewien? - zapytałem.

- Prawie pewien. Najbliższy stoi w Martianach, za torami, niedaleko jeziora

Wersminia.

- To zawracamy - zadecydował Drezyna.

Za torami kolejowymi minęliśmy ogromny dąb i skręciliśmy w prawo.

- O, w tamtym zarośniętym pagórku jest bunkier - powiedział Leśnik.

Ruszyliśmy przez wysokie chaszcze we wskazaną stronę. Wejście do bunkra było

zawalone gałęziami. Po ich odgarnięciu ukazał się nam ukryty głęboko w ziemi niski otwór

drzwiowy. Zeszliśmy po trzech schodkach i skręciliśmy w lewo. Dwa pomieszczenia po

prawej stronie były wysadzone w powietrze. W jedynym ocalałym była wielka pryzma piachu.

- Tam był otwór wentylacyjny i zapasowe wyjście - powiedział Leśnik.

Zacząłem nerwowo odgarniać piach. Szybko dokopałem się do otworu. Wystarczyło,

że wsunąłem tam dłoń, a moje palce natrafiły na kielich.

ZAKOŃCZENIE

Mechanik skończył czyszczenie baku Rosynanta. Przy mnie stał pan Tomasz.

- Nie spodziewałem się, że coś jednak znajdziesz - powiedział patrząc na jezioro.

- Co z Baturą? - zapytałem.

- Puścili go z braku dowodów, za to jego giżyccy pomagierzy posiedzą.

- A Margaret?

- Wyjechała. Wściekła się na wieść o odkryciu jej skrytki.

- Skąd wiedziała o tym bunkrze?

- Jej szef, ten niemiecki antykwariusz, był w czasie wojny saperem. O niej samej

dowiedziałem się wiele od Interpolu. Podejrzewają ją o morderstwa i kradzieże na zlecenie.

W młodości związała się z jakąś lewicującą bojówką i przeszła fachowe szkolenie w KGB.

- A Michał?

- To moja tajna broń - szef przeciągnął się. - To powinno zostać między nami. To

komandos z elitarnej jednostki GROM. Doskonały saper i snajper. Mistrz walki wręcz.

Ostatnio w jakiejś akcji na Bałkanach prawie stracił przyjaciela. Trochę się załamał, więc jego

szefowie uznali, że powinien się zrelaksować. Poznałeś Łysego? To też taka mała legenda.

Jako pies nierasowy nie został przyjęty do pracy w policji, chociaż miał doskonały węch i był

niezwykle inteligentny. Michał z tym kolegą wyszkolili Mopsika, a pies stał się maskotką

plutonu. Wysłałem tego chłopaka za tobą tak na wszelki wypadek.

- Wszyscy mają wolne. Zosia popłynęła z harcerzami. Olbrzym napisał o nas reportaż i

jedzie w góry, a ja?

Szef spojrzał na mnie przeciągle.

- Poprowadzi pan Rosynanta do Warszawy, szefie? - potulnie zapytałem.

Pan Tomasz wziął kluczyki.

- A ten plan? - zapytał.

- Margaret musi zadowolić się jedynie listem miłosnym podpisanym przez Helgę -

powiedziałem uśmiechając się. - Plan Belowa jest niestety zbyt rozmazany, żeby go odczytać.

To jedna wielka plama atramentu. Kartka jest w połowie zniszczona.

- Trudno, ale nie poddawaj się - powiedział Pan Samochodzik wsiadając do

Rosynanta.

W końcu biwak w Manierkach opustoszał. Na brzegu zostałem tylko ja. Długo

patrzyłem na las myśląc o tajemnicach, jakie skrywał.

- Płyniesz z nami czy tu mchem porośniesz? - zapytał Czesio.

Wsiadłem na pokład “Rokity”. Czesio i Piotrek zrobili mi miejsce w kokpicie. Gdy

odpłynęliśmy spojrzałem za siebie. Na brzegu stał starszy mężczyzna w długim płaszczu i

patrzył na nas.