BOTANIKA SYSTEMATYCZNA

PROGRAM

Ć

WICZE

Ń

DLA STUDENTÓW I STOPNIA

Makrokierunku BIOLOGIA I GEOLOGIA specjalno

ść

OCHRONA PRZYRODY

INSTYTUT BOTANIKI UNIWERSYTETU JAGIELLO

Ń

SKIEGO

KRAKÓW 2010

Jednostka

ć

wiczeniowa trwa 3 godziny lekcyjne (2,15 min). W semestrze jest 15 jednostek

ć

wiczeniowych. Zaj

ę

cia odbywaj

ą

si

ę

w blokach tematycznych. Ka

ż

dy blok prowadzony jest przez

specjalist

ę

z danej dziedziny. Wykaz prowadz

ą

cych:

ć

wiczenia 1, 2 (okrytozal

ąż

kowe) – dr hab. Piotr Köhler

ć

wiczenia 3–7 (sinice i glony) – dr Marta Mierze

ń

ska

ć

wiczenia 8 (pierwsze ro

ś

liny l

ą

dowe) – dr Sławomir Florjan

ć

wiczenia 9 (glewiki i w

ą

trobowce) – dr Marta Mierze

ń

ska

ć

wiczenia 10 (mchy) – dr Joanna Zalewska-Gałosz

ć

wiczenia 11, 12 (paprociowe) – dr Agnieszka Nobis

ć

wiczenia 13, 14 (nagozal

ąż

kowe) – dr Wacław Bartoszek

ć

wiczenia 15 – zaliczenie

Koordynatorem kursu (osoba, któr

ą

nale

ż

y wpisa

ć

do indeksu w rubryce „prowadz

ą

cy”) jest dr

Wacław Bartoszek.

Po ka

ż

dym bloku

ć

wiczeniowym odbywa si

ę

pisemne kolokwium, na którym mo

ż

na maksymalnie

otrzyma

ć

10 punktów. Ł

ą

cznie odb

ę

dzie si

ę

9 kolokwiów. Aby zaliczy

ć

ć

wiczenia nale

ż

y

zgromadzi

ć

minimum 50% punktów. Kolokwiów zaliczonych na pozytywn

ą

ocen

ę

nie mo

ż

na

ponownie zalicza

ć

, by uzyska

ć

wy

ż

sz

ą

ocen

ę

. Osoby nieobecne na kolokwium (nieobecno

ść

usprawiedliwiona) b

ę

d

ą

mogły napisa

ć

kolokwium po zako

ń

czeniu wszystkich bloków

ć

wiczeniowych. (zostanie ustalony jeden termin dla wszystkich bloków).

Osoby, które z kolokwiów otrzymaj

ą

ł

ą

cznie mniej ni

ż

50% punktów, b

ę

d

ą

zobowi

ą

zane do

napisania kolokwium zaliczeniowego z cało

ś

ci niezaliczonego materiału. W przypadku

niezaliczenia kolokwium zaliczeniowego (punktacja poni

ż

ej 50%), student nie zostanie

dopuszczony do I terminu egzaminu z Botaniki systematycznej i termin ten przepada.

Uwaga! W okresie przedsesyjnym odb

ę

dzie si

ę

tylko jedno kolokwium zaliczeniowe. Drugi

termin kolokwium zaliczeniowego zostanie ustalony w sesji poprawkowej. Ponowny brak zaliczenia

ć

wicze

ń

b

ę

dzie skutkował niezaliczeniem całego kursu Botaniki systematycznej (8 ECTS).

Student zobowi

ą

zany jest do uczestniczenia we wszystkich zaj

ę

ciach, do merytorycznego

przygotowania si

ę

do ka

ż

dych

ć

wicze

ń

oraz do prowadzenia zeszytu. Dopuszcza si

ę

1 (jedn

ą

!)

usprawiedliwion

ą

nieobecno

ść

na

ć

wiczeniach (nie usprawiedliwiaj

ą

nieobecno

ś

ci: kolejne

podej

ś

cia do matury, kolokwia z innych przedmiotów, zawody sportowe itp.). Materiał z

ć

wicze

ń

,

na których si

ę

było nieobecnym, nale

ż

y jednak nadrobi

ć

we własnym zakresie. W przypadku

opuszczenia wi

ę

kszej liczby zaj

ęć

ni

ż

2 w ci

ą

gu całego semestru, student nie otrzymuje zaliczenia.

Ka

ż

dy studiuj

ą

cy ma obowi

ą

zek ucz

ę

szcza

ć

do przypisanej mu grupy

ć

wiczeniowej.

Jedynie w wyj

ą

tkowych przypadkach istnieje mo

ż

liwo

ść

odbycia

ć

wicze

ń

z inn

ą

grup

ą

ć

wiczeniow

ą

, nale

ż

y jednak to wcze

ś

niej uzgodni

ć

z Prowadz

ą

cym.

WPROWADZENIE

Program

ć

wicze

ń

z Botaniki systematycznej obejmuje wykaz preparatów mikroskopowych i

makroskopowych ro

ś

lin telomowych. W programie podano jednostki systematyczne wy

ż

szej rangi,

a przy ka

ż

dej z form informacje, które istotnie charakteryzuj

ą

dany preparat.

Podstawowy podr

ę

cznik – S

ZWEYKOWSKA

A, S

ZWEYKOWSKI

J. 1997. Botanika. Tom II. PWN,

Warszawa. Nale

ż

y mie

ć

ś

wiadomo

ść

i

ż

uj

ę

cia taksonomiczne w wyniku prowadzenia ci

ą

głych

bada

ń

, ulegaj

ą

zmianie, dlatego mog

ą

si

ę

ró

ż

ni

ć

od prezentowanych w podr

ę

czniku

Szweykowskich (1997).

Ć

wiczenia l

Pdgr.: MAGNOLIOPHYTINA (=Angiospermae) – okrytozal

ąż

kowe

Morfologia ro

ś

lin okrytozal

ąż

kowych

Budowa kwiatu: dno kwiatowe, okwiat (kielich, korona), pr

ę

ciki, słupki

Symetria kwiatu, narys i wzór kwiatowy

Typy kwiatostanów

Rodzaje ulistnienia, typy li

ś

ci

Kl.: Magnoliopsida (=Dicotyledones) – dwuli

ś

cienne

Podkl.: Ranunculidae

Rz.: Ranunculales

R.: Ranunculaceae – jaskrowate

Ranunculus acer – kwiat promienisty, 5x, korona wolnopłatkowa, pr

ę

ciki liczne, słupkowie

apokarpijne, słupek górny, owoc – niełupka

Podkl.: Dilleniidae

Rz.: Cruciferales (=Capparales)

R.: Brassicaceae (=Cruciferae) – kapustowate

Sinapis arvensis – kwiat promienisty, 4x, korona wolnopłatkowa, 6 pr

ę

cików czterosilnych

(4 pr

ę

ciki dłu

ż

sze + 2 krótsze), 1 słupek, górny; owoc – łuszczyna

Berteroa incana – kwiat promienisty, biały, 4x, korona wolnopłatkowa, 6 pr

ę

cików

czterosilnych (4 pr

ę

ciki dłu

ż

sze + 2 krótsze) nitki pr

ę

cików z uszkowatymi wyrostkami, 1

słupek, górny; owoc – łuszczynka

Podkl.: Rosidae

Rz.: Fabales

R.: Fabaceae (=Papilionaceae) – motylkowate

Cornilla varia lub Medicago falcata – kwiat grzbiecisty, 5x, korona

wolnopłatkowa (

ż

agielek, skrzydełka, łódeczka), 9 pr

ę

cików zro

ś

ni

ę

tych

nitkami wokół słupka + 1 pr

ę

cik wolny, słupek 1, górny, synkarpijny, owoc –

str

ą

k

Ć

wiczenia lI

Kl.: Magnoliopsida (=Dicotyledones) – dwuli

ś

cienne

Podkl.: Rosidae

Rz.: Rosidales

R.: Rosaceae – ró

ż

owate

Potentilla sp. – kwiat promienisty, 5x, korona wolnopłatkowa, liczne pr

ę

ciki i słupki

(apokarpijne); owoc – niełupka

Rosa sp. – owoc pozorny

Podkl.: Lamidae

Rz.: Lamiales

R.: Labiatae (=Lamiaceae) – wargowe, jasnotowate

Lamium album (L. purpureum, L. maculatum) – kwiat grzbiecisty, 5x, korona

zrosłopłatkowa, dwuwargowa (warga górna, warga dolna), 4 dwusilne pr

ę

ciki, 1 słupek,

dolny; owoc rozłupnia, rozpadaj

ą

ca si

ę

na 4 rozłupki

Podkl.: Asteridae

Rz.:Asterales

R.: Asteraceae (=Compositae) –astrowate, zło

ż

one

Erigeron annuus lub Matricaria perforata – kwiatostan (koszyczek) imituj

ą

cy pojedynczy

kwiat osadnik, listki okrywy koszyczka; pojedyncze kwiaty drobne, korona zrosłopłatkowa,

5x, z przekształconym kielichem (puch kielichowy), w kwiecie 5 pr

ę

cików zro

ś

ni

ę

tych

pylnikami wokół szyjki słupka, 1 dolny słupek; 2 typy kwiatów w obr

ę

bie kwiatostanu:

kwiaty rurkowate promieniste, płodne, kwiaty j

ę

zyczkowate (cz

ę

sto sterylne), grzbieciste,

spełniaj

ą

ce rol

ę

powabni; owoc – niełupka

Kl.: Liliopsida (=Monocotyledones) jednoli

ś

cienne

Podkl.: Lilidae

Rz.: Liliales

R.: Liliaceae — liliowate

Colchicum autumnale – kwiat obupłciowy, promienisty, okwiat niezró

ź

nicowany na

kielich i koron

ę

, liliowy, 6 działek okwiatu, 6 pr

ę

cików, 1 słupek z trzema nitkowatymi

szyjkami; owoc torebka

prezentacja kluczy do oznaczania ro

ś

lin

Ogród botaniczny (system) przegl

ą

d najwa

ż

niejszych we florze Polskiej rodzin ro

ś

lin

okrytozal

ąż

kowych

Ć

wiczenia III

Przegl

ą

d form i zró

ż

nicowania morfologiczne wybranych przedstawicieli glonów.

Taksonomia, ekologiczne uwarunkowania wyst

ę

powania, cykle

ż

yciowe, rola w

ekosystemach.

Organizmy prokariotyczne

Gromada: Cyanophyta - sinice

Klasa: Cyanophyceae:

Rz

ą

d Chroococcales:

Chroococcus sp. - skupienia komórek otoczone galaretowatymi otoczkami

Microcystis sp. - skupienia komórek otoczone galaretowatymi otoczkami

Rz

ą

d Oscillatoriales:

Oscillatoria/Phormidium sp. - formy trichalne o

ś

ci

ś

le przylegaj

ą

cych komórkach

otoczone pochwami galaretowatymi, ruch wahadłowy, hormogonia

Rz

ą

d Nostocales:

Nostoc sp. - nici skupione w galaretowatej substancji, tworz

ą

cej bryły lub kule, trychomy

zło

ż

one z kulistych lub beczułkowatych komórek, pomi

ę

dzy nimi akinety

Anabaena sp. - nici proste lub powyginane; komórki wegetatywne, heterocyty (

heterocysty), akinety (artrospory)

Organizmy eukariotyczne

Gromada: Rhodophyta - krasnorosty

Zró

ż

nicowane typy plech o budowie nici centralnej lub kaskadowej. Zró

ż

nicowane typy

przemiany pokole

ń

. Brak stadium wiciowca!

Klasa: Bangiophyceae:

Porphyra sp. - plecha li

ś

ciokształtna, jednowarstwowa

Klasa: Florideophyceae:

Batrachospermum sp. - plecha gametofitu zło

ż

ona z nici centralnej i wyrastaj

ą

cych z niej

okółkowo odgał

ę

zie

ń

bocznych; cało

ść

otoczona galaretowat

ą

substancj

ą

; na plesze

widoczne skupienia karpospor

Chantransia sp. - tetrasporofit

Hildebrandia sp. - plechy zło

ż

one z ciasno zwartych rz

ę

dów nici, płaskie, skorupiaste,

ś

ci

ś

le przylegaj

ą

ce do podło

ż

a, na którym tworz

ą

krwisto czerwone plamy

Polysiphonia sp. - plechy rozgał

ę

zione, komórki okorowania ustawione w regularnych

rz

ę

dach; tetrasporangia

Coralina sp. - plechy krzaczkowate, silnie zwapniałe, zbudowane z członów poł

ą

czonych

przegubami

Litothamnion sp. - plechy skorupiaste, przyro

ś

ni

ę

te do podło

ż

a, wysycone w

ę

glanem

wapnia

Ć

wiczenia IV

Gromada: Heterokontophyta - ró

ż

nowiciowe

Klasa: Chrysophyceae:

Hydrurus foetidus - krzaczkowate, galaretowate kolonie, komórki pozbawione

ś

ciany; w

ka

ż

dej komórce jeden, przy

ś

cienny chloroplast

(Synura sp.)

Klasa: Xanthophyceae:

Vaucheria sp.- plecha komórczakowa w postaci rurowatych, rozgał

ę

zionych nici; proces

oogamii, l

ę

gnie, plemnie, oospory

Klasa: Phaeophyceae:

Rz

ą

d: Ectocarpales - izomorficzna przemiana pokole

ń

Pylaiella sp. - plechy nitkowate, rozgał

ę

zione, darniste

Rz

ą

d: Dictyotales: - izomorficzna przemiana pokole

ń

Padina pavonia. - plecha wachlarzowata

Rz

ą

d: Laminariales - heteromorficzna przemiana pokole

ń

– dominacja sporofitu

Laminaria sp. - plecha zró

ż

nicowana na kauloid i fylloidy, przyczepiona do podło

ż

a za

pomoc

ą

ryzoidu

Macrocystis pyrifera

Rz

ą

d Fucales – brak przemiany pokole

ń

Fucus vesiculosus - plecha wst

ę

gowata dychotomicznie rozgał

ę

ziona z

ż

ebrem

ś

rodkowym; konceptakla w nich l

ę

gnie i plemnie

Halidrys sp. - plecha rozgał

ę

ziona, lekko spłaszczona, chrz

ą

stkowata, wyrastaj

ą

ca z

półkolistej stopki; p

ę

cherze pławne przypominaj

ą

str

ą

ki osadzone na stylikach

Sargassum sp. - plecha rozgał

ę

ziona, pływaj

ą

ca, zró

ż

nicowana na kauloid i fylloidy

umieszczone na krótkich trzonkach; kuliste lub soczewkowate p

ę

cherze pławne nie s

ą

zagł

ę

bione w tkance fylloidu, lecz tkwi

ą

na krótkich trzonkach, b

ę

d

ą

cych odgał

ę

zieniami

kauloidu

Gromada: Dinophyta - tobołki

Klasa: Dinophyceae:

Gymnodinium sp. - komórki pojedyncze o cienkiej

ś

cianie celulozowej; u wi

ę

kszo

ś

ci

gatunków brak tarczek

Ceratium sp. - komórki pojedyncze, pancerzyki zbudowane z tarczek poł

ą

czonych

szwami, opatrzone 2–3 wyrostkami; w

ś

cianie pancerzyka bruzdy okr

ęż

na i podłu

ż

na, w

nich znajduj

ą

si

ę

wici

Ć

wiczenia V

Gromada: Bacillariophyta - okrzemki

Klasa: Coscinodiscophyceae:

Coscinodiscus sp. - komóki pojedyncze, okrywy koliste

Melosira sp. - kolonie nitkowate, okrywy koliste

Klasa: Fragillariophyceae:

Fragillaria sp. - kolonie wst

ę

gowate, okrywy wydłu

ż

one, lancetowate lub eliptyczne

Diatoma sp. - kolonie wst

ę

gowate, okrywy eliptyczne (widok z góry)

Meridion sp. - kolonie wachlarzowate, okrywy klinowate (widok z boku)

Klasa: Bacillariophyceae:

Coconeis sp. - komórki pojedyncze, okrywy owalne

Gomphonema sp. - komórki pojedyncze, okrywy wydłu

ż

one, maczugowate lub

lancetowate

Pinnularia sp. - okrywy eliptyczne; widok z góry: tarczka szczytowa, w

ę

zeł

ś

rodkowy,

w

ę

zły biegunowe, szczeliny, ornamentacja pierzasta; widok z boku: wieczko, denko, pas

obwodowy

Navicula sp. - komórki pojedyncze, okrywy lancetowate, eliptyczne

Gromada: Euglenophyta – eugleniny, wiciowce ro

ś

linne

Klasa: Euglonophyceae:

Euglena sp. - forma monadalna; komóki silnie wydłu

ż

one, cylindryczne, wrzecionowate

lub spiralnie skr

ę

cone; cienki peryplast o charakterystycznej strukturze

Phacus sp. - forma monadalna z domkiem

Trachelomonas sp. - forma monadalna z wyrostkiem

Ć

wiczenia VI

Gromada: Chlorophyta – zielenice

Klasa: Chlorophyceae:

Rz

ą

d Volvocales:

Chlamydomonas sp. - forma monadalna, chloroplast

kubkowaty, przy

ś

cienny

Volvox sp. - organizm kolonijny w postaci kuli, otoczonej cienk

ą

warstw

ą

galaretowatej

substancji, zło

ż

ony z wielu komórek monadalnych; kolonie potomne; oogamia

Rz

ą

d Chlorococcales:

Scenedesmus sp. - skupienia komórek, brze

ż

ne komórki z wyrostkami

Pediastrum sp. - płytkowate skupienia komórek o kształcie koncentrycznej gwiazdy

Rz

ą

d Oedogoniales:

Oedogonium sp. - nici nierozgał

ę

zione, komórki jednoj

ą

drowe, chloroplast siateczkowaty,

przy

ś

cienny; wegetatywne komóki kołnierzykowate; oogamia (oospora)

Klasa: Ulvophyceae:

Rz

ą

d Codiales:

Codium sp. - plechy komóczakowe (cenocytyczne) o budowie pseudoparenchymatycznej,

poduszkowate, g

ą

bczaste, niewysycone w

ę

glanem wapnia

Rz

ą

d Ulvales:

Ulva sp. - plecha płaska, blaszkowata, zbudowana z dwu warstw zro

ś

ni

ę

tych ze sob

ą

komórek

Klasa: Cladophorophyceae

Rz

ą

d Cladophorales:

Cladophora glomerata - plechy nitkowate, drzewkowato rozgał

ę

zione, zło

ż

one z licznych

komóczaków, chloroplasty pojedyncze, sieciowate, uło

ż

one przy

ś

ciennie

Klasa: Bryobsodophyceae

Rz

ą

d Halimedales:

Halimeda sp. - plecha członowana, w postaci wachlarzyków (wyrastaj

ą

cych jeden z

drugiego), wysycona w

ę

glanem wapnia

Caulerpa sp. - organizm jednokomórkowy, wieloj

ą

drowy, zró

ż

nicowany na kauloid

(nibyłodyg

ę

), fylloidy (cz

ęś

ci li

ś

ciokształtne – nibyli

ś

cie), ryzoidy

Klasa: Dasycladophyceae

Rz

ą

d Dasycladales:

Acetabularia sp. - glon jednoj

ą

drowy, jednokomórkowy, zró

ż

nicowany morfologicznie,

pokrojem przypominaj

ą

cy owocnik grzyba kapeluszowatego

Ć

wiczenia VII

Klasa: Pleurastrophyceae

Rz

ą

d Pleurastrales:

Apatococcus vulgaris – pojedyncze komórki skupione w niewielkie grupy

Klasa: Zygnematophyceae:

Rz

ą

d Zygnematales: - formy nitkowate

Meugeotia sp. - chloroplast płytkowaty

Spirogyra sp. - chloroplast wst

ę

gowaty; koniugacja

Zygnema sp. - chloroplast gwia

ź

dzisty

Rz

ą

d Desmidiales: pojedyncze komórki

Closterium sp. - komórki bez przew

ęż

enia

Cosmarium sp. - komórki pojedyncze z wci

ę

ciem i przew

ęż

eniem, zło

ż

one z dwu idealnie

symetrycznych, elipsoidalnych cz

ęś

ci;

ś

ciana komórkowa gładka lub opatrzona

ornamentacj

ą

w postaci brodawek, punktów lub kolców

Euastrum sp. - komórki w połowie przew

ęż

one z w

ą

skim przesmykiem

Micrasterias sp. - komórki z wci

ę

ciem i przew

ęż

eniem, porozcinane na płaty biegunowe

(szersze) i płaty boczne, cz

ę

sto dodatkowo powcinane

Klasa: Charophyceae:

Rz

ą

d Charales:

Chara sp. - o

ś

, w

ę

zły, mi

ę

dzyw

ęź

la, "nibyli

ś

cie", "nibylistki"; l

ę

gnie i plemnie (proces

oogamii), osłoni

ę

te elementami płonnymi

Nitella sp.

Ć

wiczenia VIII

Pierwsze ro

ś

liny l

ą

dowe

Co to s

ą

skamieniało

ś

ci, jak powstaj

ą

i jak si

ę

je bada (krótkie omówienie; zagadnieniu

temu b

ę

d

ą

po

ś

wi

ę

cone osobne

ć

wiczenia w ramach zaj

ęć

z Paleobotaniki na II roku)

Pdgr.: RHYNIOPHYTINA

Rhynia gwynne-vaughanii – przekrój poprzeczny przez p

ę

d (materiał

skrzemionkowany)

Pdgr.: TRIMEROPHYTINA

Psilophyton dawsonii – przekrój poprzeczny przez p

ę

d

Psilophyton szaferi – p

ę

dy z zarodniami

Pdgr.: ZOSTEROPHYLLOPHYTINA

Zosterophyllum sp. – p

ę

dy z zarodniami

Sawdonia ornata – p

ę

dy z emergencjami, epiderma z aparatami szparkowymi i

emergencje

Konioria andrychoviensis – p

ę

dy z emergencjami, przekrój poprzeczny przez

p

ę

d

Sciadophyton sp. (gametofit) – gametangiofory

Przystosowania do

ż

ycia na l

ą

dzie – podsumowanie w oparciu o obejrzany materiał

Wizyta w Muzeum Paleobotanicznym Instytutu Botaniki UJ – zapoznanie si

ę

ze

skamieniało

ś

ciami ro

ś

lin reprezentuj

ą

cych Rhyniophytina, Trimerophytina,

Zosterophyllophytina, Cladoxylophytina oraz najwcze

ś

niejszych przedstawicieli ro

ś

lin

widłakowych (Lycophytina) i skrzypowych (Sphenophytina)

Ć

wiczenia IX

Gr.: ANTHOCEROTOPHYTA – glewiki

Anthoceros sp. – pokrój gametofitu i sporofitu, pojedynczy chloroplast z

pirenoidem

Gr: MARCHANTIOPHYTA – w

ą

trobowce

Kl.: Marchantiopsida – porostnicowate

Pdkl.: Marchantiidae

Rz.: Marchantiales

Marchantia polymorpha – pokrój gametofitu (archegoniofory z rodniami i

anteridiofory z plemniami) budowa anatomiczna plechy (aparaty oddechowe,

komora powietrzna) własnor

ę

cznie wykonane preparaty

Lunularia cruciata ( lub Conocephalum conicum) – pokrój plechy, budowa

anatomiczna plechy (aparaty oddechowe) własnor

ę

cznie wykonane preparaty

Rz.: Ricciales

Riccia sp. – pokrój gametofitu, budowa anatomiczna plechy pozbawionej aparatów

oddechowych

Kl.: Jungermanniopsida – meszkowe (jungermanniowe)

Podkl.: Metzgeriidae

Rz.: Fossombrioniales

Pellia sp. – pokrój plechy, zarodnie, elatery

Podkl.: Jungermanniidae – jungermanie li

ś

ciaste

Rz.: Lepicoleales

Plagiochila sp. – pokrój gametofitu

Przegl

ą

d wybranych rodzajów w

ą

trobowców

Ć

wiczenia X

Gr.: BRYOPHYTA – mchy

Kl: Sphagnopisda – torfowce

Rz.: Sphagnales

Sphagnum sp. – pokrój gametofitu (łody

ż

ka, pseudopodium) i sporofitu (zarodnia),

budowa li

ś

cia (komórki wodono

ś

ne i chlorofilowe); li

ść

jednowarstwowy bez

ż

ebra,

budowa anatomiczna łody

ż

ki; własnor

ę

cznie wykonane preparaty

Kl.: Bryopsida – pr

ą

tniki (mchy wła

ś

ciwe)

Rz.: Bryales

Bryum sp. – pokrój, przekrój przez li

ść

jednowarstwowy z

ż

ebrem

ś

rodkowym –

własnor

ę

cznie wykonane preparaty

Rz.: Funariales

Funaria hygrometrica – pokrój, zarodnia z perystomem – własnor

ę

cznie

wykonane preparaty

Kl.: Polytrichopsida – płonniki

Rz.: Polytrichales

Polytrichum sp. – pokrój gametofitu (ulistniona łody

ż

ka) i sporofitu (seta, zarodnia,

czepek), przekrój przez li

ść

wielowarstwowy z asymilatorami – własnor

ę

cznie

wykonane preparaty

Przegl

ą

d wybranych rodzajów mchów

Ć

wiczenia XI

Pdgr.: LYCOPHYTINA – widłakowe

Kl.: Lycopsida – widłaki jednakozarodnikowe

Rz.: Lycopodiales – widłakowce

Lycopodium sp. – przedro

ś

le, sporofil z zarodni

ą

Kl.: Selaginellopsida – widliczki

Rz.: Selaginellales

Selaginella selaginoides – pokrój, li

ś

cie zarodniono

ś

ne i płonne

Selaginella martensii – przekrój podłu

ż

ny przez sporofilostan, makro- i

mikrosporofile, makro- i mikrosporangia, makro- i mikrospory

Pdgr.: SPHENOPHYTINA – skrzypowe

Kl.: Sphenopsida

Rz.: Equisetales

Equisetum sp. – sporangiofor z zarodniami (trzoneczek z umieszczon

ą

na szczycie

tarczk

ą

)

Ć

wiczenia XII

Pdgr.: PTEROPHYTINA – paprociowe

Kl.: Pteropsida

Pdkl.: Osmundidae – długoszowe

Osmunda regalis – pokrój sporofitu – górna cz

ęść

blaszki li

ś

ciowej zarodniono

ś

na,

poni

ż

ej cz

ęść

asymiluj

ą

ca, zarodnie z grup

ą

komórek grubo

ś

ciennych

Pdkl.: Filicidae – paprocie cienkozarodniowe

przedro

ś

le z rodniami i plemniami

Dryopteris filix–mas – przekrój przez kupk

ę

zarodni (sorus) okryt

ą

zawijk

ą

,

zarodnia z pier

ś

cieniem komórek grubo

ś

ciennych

Oznaczanie przedstawicieli podklasy Filicidae

Ć

wiczenia XIII

Pdgr.: CYCADOPHYTINA – nagozal

ąż

kowe wielkolistne

Kl.: Cycadopsida – sagowcowe

Cycas sp. – makrosporofil (owocolistek) z zal

ąż

kami; mikrosporofil (pr

ę

cik) z

mikrosporangiami; makrostrobil (szyszka

ż

e

ń

ska), mikrostrobil (szyszka m

ę

ska)

Pdgr.: PINOPHYTINA (=CONIFEROPHYTINA) – nagozal

ąż

kowe drobnolistne

Kl.: Ginkgopsida – miłorz

ę

bowe

Ginkgo biloba – krótkop

ę

d

ż

e

ń

ski: kwiaty

ż

e

ń

skie – zal

ąż

ki, li

ś

cie; przekrój przez

zal

ąż

ek (gametofit

ż

e

ń

ski, nucellus, integument, komora pyłkowa); krótkop

ę

d

m

ę

ski: kotkowate kwiatostany m

ę

skie, li

ś

cie; krótkop

ę

d z li

ść

mi i nasionami;

nasiona (budowa łupiny nasiennej)

Kl.: Taxopsida – cisowe

Taxus baccata – gał

ą

zka z okazu

ż

e

ń

skiego z nasionami w osnówkach; gał

ą

zka z

okazu m

ę

skiego z szyszeczkowatymi kwiatostanami m

ę

skimi

Kl.: Pinopsida (=Coniferopsida) – szpilkowe

Rz.: Pinales (=Coniferales)

Pinus sp. (sosna) – kwiatostan

ż

e

ń

ski: pokrój, przekrój podłu

ż

ny – łuska

wspieraj

ą

ca, łuska nasienna; kwiatostan m

ę

ski: pokrój, przekrój podłu

ż

ny –

pr

ę

ciki, woreczki pyłkowe, ziarna pyłku; szyszka – łuska wspieraj

ą

ca i łuska

nasienna

Abies sp. (jodła) – szyszka łuska wspieraj

ą

ca i łuska nasienna

Picea sp. (

ś

wierk) – szyszka łuska wspieraj

ą

ca i łuska nasienna

Larix sp. (modrzew) – szyszka łuska wspieraj

ą

ca i łuska nasienna

Wyj

ś

cie do Ogrodu Botanicznegi i szklarni

Prezentacja cech diagnostycznych wybranych rodzajów ro

ś

lin nagozal

ąż

kowych na

przykładach wybranych gatunków : Abies, Chamaecyparis, Ephedra, Juniperus, Larix,

Metasequoia, Picea, Pinus, Thuja, Tsuga, Wollemia