Badanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy
W 2008 roku inspektorzy pracy zbadali okoliczności i przyczyny 60 wypadków przy pracy, w
których poszkodowanych zostało 70 osób, w tym 13 śmiertelnie, 31 – ciężko oraz 26 – lekko.

Rok

Liczba zbadanych

w

ypadków

Liczba poszkodowanych

ogółem

ze skutkiem

śmiertelnym

ciężkie

uszkodzenia

ciała

lżejsze

obrażenia

ciała

2008

ogółem

60

70

13

31

26

w tym zbiorowe

7

17

-

4

13

2007

ogółem

46

57

10

27

20

w tym zbiorowe

5

16

-

4

12

2006

ogółem

45

55

7

23

25

w tym zbiorowe

8

18

2

2

14

Wypadki zbiorowe stanowiły 11,7% ogólnej liczby zbadanych wypadków. W

wypadkach tych poszkodowanych zostało 17 osób (24,3% ogółu poszkodowanych). Cztery
osoby doznały ciężkich uszkodzeń ciała, a 13 osób zostało lekko poszkodowanych.
Mężczyźni stanowili 90% poszkodowanych.

W stosunku do roku poprzedniego nastąpił wzrost o 30,4% liczby przeprowadzonych

badań wypadków oraz wzrost o 22,8% liczby osób poszkodowanych w tych wypadkach.
Nastąpił wzrost o 30% liczby poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych oraz wzrost o 14,8

liczby poszkodowanych w wypadkach ciężkich.

W ogólnej liczbie zbadanych wypadków przy pracy największy udział miały takie sekcje
gospodarki narodowej, jak:



przetwórstwo przemysłowe – 38,6% ogółu poszkodowanych - 2 osoby poniosły śmierć, a
13 osób doznało ciężkich uszkodzeń ciała,



budownictwo

– 21,4% ogółu poszkodowanych - śmierć poniosło 5 osób, a 7 osób

doznało ciężkich urazów.

Dominującą formą własności zakładów, w których doszło do wypadków jest własność

pry

watna. W zakładach sektora prywatnego zaistniało 85% ogółu wypadków.

Podział wypadków ze względu na formę własności podmiotu, w którym wypadek nastąpił
Rodzaj własności

Wypadki

Poszkodowani

Poszkodowani według skutków

ogółem

ogółem

śmiertelne

ciężkie

lekkie

zbiorowe

Prywatna krajowa

44

47

12

20

15

5

Prywatna zagraniczna

4

8

-

6

2

6

Komunalna

4

7

1

-

6

6

Państwowa

3

3

-

2

1

-

Prywatna mieszana

3

3

-

2

1

-

Mieszana

2

2

-

1

1

-

Ogółem OIP

60

70

13

31

26

17

Najwięcej wypadków przy pracy (35%) wydarzyło się w podmiotach gospodarczych
zatrudniających od 50 do 249 pracowników, a ponad połowa poszkodowanych w wypadkach
śmiertelnych to pracownicy firm zatrudniających 9 i mniej pracowników.

Wypadki przy pracy według wielkości zakładu

Wielkość

zatrudnieni

a

Liczba

wypadkó

w

ogółem

Liczba poszkodowanych

Liczba poszkodowanych

w wypadkach zbiorowych

ogółem śmierć ciężk

o

lekko

ogółem śmierć ciężko lekko

9 i mniej

13

13

7

3

3

-

-

-

-

10-49

15

16

4

9

3

2

-

-

2

50 - 249

21

24

1

12

11

5

-

-

5

powyżej 250

11

17

1

7

9

10

-

4

6

RAZEM

60

70

13

31

26

17

-

4

13

Najczęściej powtarzające się wydarzenia, będące odchyleniem od stanu normalnego, które
doprowadziły do wypadku to utrata kontroli nad maszyną, środkami transportu,
transportowanym ładunkiem (30,0% wypadków) oraz poślizgnięcia, potknięcia się, upadki
osób (26,7%), w tym z wysokości – 16,7%. Główne czynniki materialne związane z
odchyleniem od stanu normalnego to maszyny, urządzenia i wyposażenie stacjonarne – 20%
wypadków.

W strukturze wydarzeń powodujących uraz dominowały: uderzenie przez obiekt w ruchu
(30%) oraz uwięzienie, zmiażdżenie (30%).

Najczęściej poszkodowani w wypadkach ogółem

-

wg wydarzeń powodujących uraz (w%)

Najczęściej występującym czynnikiem materialnym będącym źródłem urazu były:
-

materiały, przedmioty, wyroby, części maszyn – 22,9% wszystkich czynników,

-

maszyny, urządzenia i wyposażenie stacjonarne – 18,6%,

-

pojazdy drogowe

– 15,7% .

W ogólnej liczbie poszkodowanych najczęściej wypadkom ulegali pracownicy w wieku od 40
do 49 lat (41,4%).

Struktura poszkodowanych w wypadkach (wg wieku)

Największy udział – wg kryterium stażu pracy w zakładzie, w którym doszło do wypadku –
miały osoby zatrudnione krócej niż rok (60% poszkodowanych).

Struktura poszkodowanych w wypadkach (w

g stażu pracy)

Z danych statystycznych wynika, że wypadkom przy pracy najczęściej ulegali robotnicy
przemysłowi i rzemieślnicy ( w tym robotnicy budowlani) – 35 poszkodowanych, z których 6
osób poniosło śmierć, a 18 zostało ciężko poszkodowanych, a także operatorzy i monterzy
maszyn i urządzeń ( w tym kierowcy pojazdów) – 20 osób, z których 3 osoby zostały
poszkodowane śmiertelnie i 8 ciężko .

Najczęściej poszkodowani w wypadkach ogółem – wg zawodów (w%)

Najczęściej poszkodowani w wypadkach śmiertelnych – wg zawodów (w %)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

robotnicy przemysłowi i

rzemieślnicy

pracownicy przy pracach

prostych

operatorzy i monterzy

maszyn i urządzeń

rok 2008

rok 2007

rok 2006

Do wypadków najczęściej dochodziło w miejscach produkcji przemysłowej (58,3%) oraz na
terenach budów (18,3%). Według rodzaju pracy (proces pracy), wykonywanej przez
poszkodowanego w czas

ie, kiedy wypadek miał miejsce, najczęściej do zdarzenia

dochodziło podczas wykonywania czynności produkcyjnych, przygotowywania, instalowania,
montowania i demontowania itp. oraz w czasie przemieszczania się, w tym środkami
transportu.

Klasyfikacja wypa

dków według rodzaju czynności wykonywanej

przez poszkodowanego w chwili wypadku

Rodzaj czynności

(występujące najczęściej)

Ilość

poszkodowanych

%

Obsługiwanie maszyn

11

15,7

Kierowanie/jazda środkami
transportu

11

15,7

Operowanie przedmiotami

11

15,7

Czynniki, związane z czynnością wykonywaną przez poszkodowanego w chwili wypadku to
przede wszystkim materiały, przedmioty, wyroby, części maszyn (20%), maszyny i
urządzenia stacjonarne (17,1%) oraz pojazdy drogowe (17,4%).

Najczęściej doznawane rodzaje urazów to złamania kości – 18,6% osób poszkodowanych i
amputacje urazowe części ciała - 18,6%. Główne umiejscowienia urazów to: głowa (25,7%),
kończyny górne (24,3%) oraz kończyny dolne (15,7%).

Najliczniejszą grupę przyczyn wypadków przy pracy stanowiły przyczyny tkwiące w czynniku
organizacyjnym (49%) oraz czynniku ludzkim (44,9%) i w grupach tych nastąpił wzrost w
stosunku do roku ubiegłego.

Przyczyny wypadków przy pracy (na podstawie gałęzi T.O.L.)

Przyczyny

2007

%

2008

%

ludzkie

107

39,0

177

44,9

organizacyjne

120

43,8

193

49,0

techniczne

47

17,2

24

6,1

Razem:

274

394

Struktura przyczyn wypadków śmiertelnych (w%)

Z przeprowadzonej analizy wynika, że zasadnicze problemy, które doprowadzały do

śmiertelnych w skutkach zdarzeń wypadkowych, to:



niewłaściwa (ogólna i na konkretnych stanowiskach) organizacja pracy w części
zapewnienia przez pracodawców bezpiecznych warunków pracy



wysoki udział czynnika ludzkiego w przyczynach wypadków, w tym wynikających z
nieprawidłowego zachowania się pracowników w procesie pracy.

Dominujące przyczyny wypadków przy pracy, to:



organizacyjne:

-

brak nadzoru,

-

niewłaściwa koordynacja prac zbiorowych,

-

brak instrukcj

i posługiwania się czynnikiem materialnym,

-

tolerowanie przez osoby sprawujące nadzór, odstępstw od przepisów i zasad

bezpieczeństwa i higieny pracy,



ludzkie:

-

nieznajomość zagrożenia

-

nieużywanie przez pracownika środków ochrony indywidualnej,

-

niedos

tateczna koncentracja uwagi na wykonywanej czynności,

-

lekceważenie zagrożenia (brawura, ryzykanctwo),



techniczne:

-

brak lub niewłaściwe urządzenia zabezpieczające,

-

wady konstrukcyjne czynnika materialnego,

-

niewłaściwa stateczność czynnika materialnego.

2007

2008

Wzrost/spadek

%

Liczba zbadanych wypadków

46

60

30,4



Poszkodowani w wypadkach

57

70

22,8



Liczba wypadków zbiorowych

5

7

40,0



Poszkodowani w wypadkach zbiorowych

16

17

6,3



Poszkodowani w wypadkach śmiertelnych

10

13

30,0



Poszkodowani w wypadkach ciężkich

27

31

14,8



W 2008 roku

inspektor pracy badał jedno zdarzenie potencjalnie wypadkowe, które

miało miejsce na terenie firmy "CHŁODNIE KIELECKIE". Kontrolę przeprowadzono w
związku z uzyskaniem z prasy informacji o awaryjnym wycieku amoniaku z instalacji
chłodniczej oraz o ciężkich z tego tytułu skutkach urazowych u pracownika maszynowni i
zagrożeniu dla środowiska. Z ustaleń inspektora pracy wynika, że do wycieku doszło
podczas odpowietrzania instala

cji amoniakalnej. Odpowietrzanie prowadzone było

manualnie przez maszynistę – operatora urządzeń chłodniczych wg instrukcji opracowanej
przez głównego inżyniera zakładu. Przed zdarzeniem odpowietrzanie instalacji związane
było z wyprowadzeniem do zbiornika wodnego pojedynczej dyszy, co w przypadku
wydostania się większej ilości par amoniaku nie gwarantowało całkowitego rozpuszczenia tej
substancji w wodzie i to również mogło być przyczyną nadmiernego wyrzutu amoniaku do
atmosfery.
W wyniku pokontrolnych dz

iałań inspektora pracy Spółka wykonała następujące

przedsięwzięcia:
-

oznakowano i opisano poszczególne zawory przy urządzeniu do odpowietrzania
chłodniczej instalacji amoniakalnej,

-

uaktualniono instrukcję na wypadek wycieku amoniaku z uwzględnieniem sposobu
neutralizacji par tej substancji,

-

opracowano szczegółową instrukcję odpowietrzania instalacji amoniakalnej wraz z
załączeniem do niej poprawnego schematu poglądowego, na którym zaznaczono
zawory, kolejność ich otwierania i zamykania oraz sposób oceny pH w zbiorniku

ściekowym wychwytywania par tego związku chemicznego. Miejsce odpowietrzania
zostało oświetlone w sposób właściwy do prowadzenia prac po zapadnięciu zmierzchu,

-

teren wokół urządzeń odpowietrzających został uporządkowany z zapewnieniem stałych
do

jść do tej instalacji,

-

zweryfikowano schemat całej instalacji chłodniczej wraz z opracowaniem do niego
stosownej instrukcji eksploatacyjnej,

-

pracowników obsługi maszynowni wyposażono w kamizelki odblaskowe zwiększające
widoczność tych osób podczas poruszania się po terenie zewnętrznym (poza budynkami)
w porze nocnej,

-

zainstalowano w maszynowni urządzenie sygnalizacji optycznej powiadamiające o
oczekującym na odebranie połączeniu telefonicznym,

-

odnowiono i oświetlono wiatrowskaz,

-

uaktualniono spis telefonów pracowników funkcyjnych, dodając numery telefonów
pracowników dozory i eksploatacji.

Rozważana jest możliwość zainstalowania urządzenia do automatycznego odpowietrzania
instalacji amoniakalnej, lecz ze względu na trudną sytuację finansową Spółki zakup taki nie
był możliwy w roku budżetowym 2008.

Badanie przyczyn wypadków wykazało, że powstanie wypadku związane było z

niewłaściwą (ogólną i na konkretnych stanowiskach) organizacją pracy w części zapewnienia
przez pracodawców bezpiecznych warunków pracy. Przejawiało się to m.in. brakiem
nadzoru, tolerowaniem przez osoby sprawujące nadzór odstępstw od przepisów i zasad bhp
oraz brakiem środków ochrony indywidualnej. Odpowiedzialność za wystąpienie przyczyn w
czynniku organizacyjnym i w konsekwencji zaistnienie w

ypadku ponoszą pracodawcy oraz

osoby kierujące zespołami pracowników. Powyższe wynika najczęściej z nieznajomości
przepisów i zasad bhp, lekceważenia zagrożenia oraz braku wykształconego nawyku
stosowania metod bezpiecznej pracy. Analiza tych przyczyn wsk

azuje również na wysoką

liczbę zagrożeń wynikających z zachowań ludzkich. Badanie przyczyn tkwiących w tym
czynniku wykazało, że zdarzenia wypadkowe spowodowane były m.in. nieznajomością
zagrożenia, wykonywaniem czynności bez usunięcia zagrożenia czy lekceważeniem tego
zagrożenia. Przyczyny zaistniałych wypadków często wynikające z nieprawidłowego
postępowania poszkodowanego mają swoje źródło w niskiej kulturze bezpieczeństwa pracy.
Postawy szeregowych pracowników wobec ryzyka związanego z pracą nie zmieniają się.
Nadal pracownicy lekceważą zagrożenia, nie dbają o własne życie i zdrowie. W dużym
stopniu na nieprawidłowe zachowania pracowników ma wpływ brak lub słaba jakość
prowadzonych szkoleń bhp. W szczególności instruktaże stanowiskowe u pracodawców
prow

adzone są bardzo powierzchownie a ich tematyka jest często nie adekwatna do

występujących zagrożeń. Wypadkom przy pracy najczęściej ulegają pracownicy o krótkim
stażu zmieniający pracę, którzy nie posiadają umiejętności bezpiecznego wykonywania
pracy.
Pr

zedstawione w niniejszym opracowaniu informacje pozwalają na określenie podstawowych

czynników wpływających na warunki pracy i wypadkowość w województwie świętokrzyskim,
a mianowicie:



na wysokość wskaźnika częstości wypadków przy pracy decydujący wpływ mają

wypadki zaistniałe w zakładach prowadzących działalność produkcyjną oraz
prowadzących działalność budowlaną,



wiodące przyczyny zaistniałych wypadków tkwiły w niewłaściwej organizacji pracy

oraz tzw. czynniku ludzkim, związanym z niewłaściwym zachowaniem się
pracownika,



największy udział w wypadkach mają pracownicy o najkrótszym stażu pracy, którzy

posiadają małe doświadczenie i brak nawyku bezpiecznego wykonywania pracy,



brak wystarczających kwalifikacji i wiedzy osób organizujących prace i

odpowiedzialny

ch za stan techniczny maszyn i urządzeń.