Ekonomika i finansowanie w ochronie zdrowia 4

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

dr Konstanty Owczarek

Ekonomika i

finansowanie w

ochronie zdrowia

cz. 4

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Modele system

zdrowotnych

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Modele system

w zdrowotnych

W klasyfikacji modeli systemów

zdrowotnych wyróżnia się dwa

zasadnicze typy:

•modele syntetyzujące i

•modele porównawcze

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Modele syntetyzujące

uwzględniają przede wszystkim
główne źródła finansowania. Do

tej grupy modeli można zaliczyć

modele

•ubezpieczeniowe,

•zaopatrzeniowe i

•pomocowe.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Modele por

wnawcze

1. Modele porównawcze są natomiast narzędziami

analizy komparatywnej, której głównym celem
jest poszukiwanie istotnych cech
charakteryzujących systemy zdrowotne w
różnych krajach.

2. Najczęściej dotyczą następujących obszarów

badawczych: kierunków i problemów polityki
społecznej, w tym zdrowotnej, wynikających z
założeń systemu zdrowotnego, roli państwa w
funkcjonowaniu sektora zdrowia oraz
identyfikacji cech udzielanych świadczeń.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Klasyfikacja modeli wg OECD

Dla celów porównawczych różnych

systemów zdrowotnych została

opracowana przez OECD wielowymiarowa
klasyfikacja modeli. Według tej koncepcji

wyróżnia się siedem podstawowych

modeli uwzględniających sposoby

finansowania świadczeń medycznych

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

1. model bezpośrednich opłat wnoszonych przez

konsumenta,

2. model dobrowolnych ubezpieczeń,

umożliwiających zwrot całości lub części wydatków
poniesionych przez ubezpieczonego pacjenta,

3. model przymusowego (publicznego/społecznego)

ubezpieczenia, pokrywającego całość lub część
wydatków poniesionych na świadczenia zdrowotne
udzielone pacjentowi,

Klasyfikacja modeli wg OECD

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

4. modele dobrowolnego ubezpieczenia opartego na

kontraktach pomiędzy ubezpieczycielem a dostawcami
świadczeń zdrowotnych,

5. model przymusowego ubezpieczenia zdrowotnego

(publicznego/społecznego) opartego na kontraktach
pomiędzy płatnikiem a wytwórcami świadczeń
zdrowotnych,

6. model dobrowolnego ubezpieczenia w systemie

zintegrowanym,

7. model przymusowego ubezpieczenia

(publicznego/społecznego) w systemie zintegrowanym.

Klasyfikacja modeli wg OECD

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

1. Wyróżnione modele różnią się między sobą

mechanizmami gromadzenia środków finansowych,
sposobami uzyskiwania dochodów przez poszczególne
instytucje tworzące system oraz redystrybucją i
alokacją zasobów.

2. W systemie zdrowotnym danego kraju wymienione

modele mogą również funkcjonować jednocześnie.

Klasyfikacja modeli wg OECD

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Z prezentowanych założeń wynika, iż powiązanie

funkcji finansowania świadczeń zdrowotnych z
odpowiednim systemem może odbywać się drogą:

1. ustalania zasad gromadzenia dochodów

jednostek ochrony zdrowia i tworzenia
wspólnych funduszy,

2. określenia roli nabywcy świadczeń zdrowotnych,

3. sformułowania warunków zabezpieczenia

dostępności usług medycznych.

Klasyfikacja modeli wg OECD

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Modele systemu zdrowotnego

Uwzględnienie w systemie zdrowia aspektu

finansowania świadczeń zdrowotnych

przyczyniło się do wyodrębnienia czterech

podstawowych (tradycyjnych, klasycznych)

modeli systemu zdrowotnego:

1. systemu niemieckiego – model Bismarcka,
2. systemu brytyjskiego – model Beveridge’a,
3. systemu rosyjskiego – model Siemaszki,
4. systemu amerykańskiego – model rynkowy

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Model Bismarcka

1. Model Bismarcka, zwany również modelem

niemieckim, został wprowadzony na mocy ustaw
socjalnych przez kanclerza Rzeszy Niemieckiej Ottona
von Bismarcka i funkcjonuje od 1883 r. z wieloma
modyfikacjami.

2. W Niemczech najbardziej znane są dwie reformy

ukierunkowane na obniżenie kosztów funkcjonowania
systemu: reforma Bluma z 1989 r. i Sechofera z 1993
r. oraz reforma zdrowotna z 2007 r., wprowadzająca
zasadę objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym
wszystkich osób żyjących na terenie Niemiec.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Model Bismarcka

1. Ten klasyczny model jest oparty na

założeniach systemu obowiązkowych
ubezpieczeń społecznych (chorobowych).

2. Podstawą tego systemu było dążenie do

zabezpieczenia ludności przed niezawinionymi
skutkami nie dających się przewidzieć zdarzeń
losowych, które mogłyby przyczynić się do
utraty dochodów i zagrażać materialnemu
bytowi części społeczeństwa.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

System brytyjski

1. W

ykorzystuje założenia modelu Beveridge’a, który

zakłada finansowanie opieki zdrowotnej z podatków
ogólnych (monopol państwa, system scentralizowany)
lub lokalnych i świadczenie usług wszystkim
obywatelom bez względu na ich status społeczny i
ekonomiczny.

2. Model Beveridge’a jest modelem narodowej służby

zdrowia, który funkcjonuje od 1948 r. Podstawą tego
systemu była znacznie wcześniej wprowadzona
ustawa o ubezpieczeniu społecznym z 1911 r.,
zaproponowana przez Lloyda George’a.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Systemy ochrony zdrowia i finansowanie

wiadcze

wybranych krajach UE

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

System niemiecki a brytyjski

1. W

w systemie niemieckim refundacją opłat są objęte

koszty leczenia, które pokrywa ubezpieczyciel.
Świadczenia rzeczowe polegają na bezpłatnym
dostarczaniu ubezpieczonym (w systemie ubezpieczeń
obowiązkowych) usług zdrowotnych.

2. Natomiast w systemie Beveridge’a organizacja i

dostarczanie usług medycznych w systemie
scentralizowanym jest obowiązkiem państwa, a w
systemach zdecentralizowanych – obowiązkiem władz
lokalnych.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Model rynkowy

1. Modelem systemu zdrowotnego, w którym państwo nie

ponosi odpowiedzialności za dostęp do opieki
zdrowotnej, jest model rynkowy, tzw. rezydualny lub
amerykański.

2. Aktywność państwa zostaje zachowana w przypadku

zdrowia publicznego. Natomiast jednostki samodzielnie
decydują o przeznaczeniu swoich dochodów osobistych
na ochronę zdrowia. Model ten praktycznie w swojej
pierwotnej formie funkcjonuje obecnie w Stanach
Zjednoczonych.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Model ameryka

ski

1. P

rogram obejmujący osoby w starszym wieku – Medicare.

2. P

rogram przeznaczony dla osób najuboższych – Medicaid.

3. Obowiązująca organizacja systemu zdrowia wskazuje na

nieefektywność systemu wynikającą przede wszystkim z
gwałtownie rosnących kosztów opieki zdrowotnej,
ograniczonej ochrony ubezpieczeniowej powodującej
przerzucanie kosztów niezapłaconych rachunków przez
osoby nieubezpieczone na innych oraz napięcia fiskalne,
których główną przyczyną są wyższe wydatki na Medicare
i Medicaid

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Model Siemaszki

1. W krajach Europy Środkowej i Wschodniej (w tym w

Polsce) do końca lat 80. XX w. obowiązywał system
scentralizowany (radziecki) oparty na modelu Siemaszki.

2. Model ten powstał w latach 30. XX w. według koncepcji

narodowej służby zdrowia finansowanej z podatków za
pośrednictwem budżetu państwa.

3. Funkcjonowanie tego systemu obciążało państwo

odpowiedzialnością za zdrowie społeczeństwa i
gwarantowało powszechny dostęp do szerokiego zakresu
świadczeń zdrowotnych.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Charakterystyka modeli wed

ug wybranych

kryteri

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Charakterystyka modeli wed

ug wybranych

kryteri

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Charakterystyka modeli wed

ug wybranych

kryteri

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Charakterystyka modeli wed

ug wybranych

kryteri

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Charakterystyka modeli wed

ug wybranych

kryteri

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Charakterystyka modeli wed

ug wybranych

kryteri

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Model Siemaszki

1. Obecnie w krajach Europy Wschodniej i

Środkowej model Siemaszki podlega procesom
transformacji.

2. Dla celów porównawczych kraje podlegające

tym procesom dzieli się na dwie grupy: Kraje
Europy Środkowej i Wschodniej oraz powstałe
w wyniku rozpadu Związku Radzieckiego.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Funkcje systemu finansowania zdrowia w transformowanym

systemie centralistycznym

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Transformacja systemu zdrowia

1. Wielość elementów tworzących system organizacji

ochrony zdrowia stwarza możliwości różnych
połączeń poszczególnych elementów, a tym
samym umożliwia powstawanie różnych systemów
zdrowia.

2. Jednak każda konstrukcja musi być

podporządkowana celowi nadrzędnemu, jakim
jest zaspokojenie potrzeb zdrowotnych ludności i
gwarantowanie dobrego stanu zdrowia zarówno
społeczeństwu, jak i poszczególnym jego
członkom.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

1. Respektowanie celu nadrzędnego z

przestrzeganiem zasad efektywności
ekonomicznej i racjonalnego finansowania
świadczeń zdrowotnych powoduje, że
współczesne systemy zdrowia podlegają
procesom transformacji o różnej
intensywności.

2. Proponuje się podział systemów na systemy ze

stabilnym systemem finansowania oraz
podlegające procesom transformacji.

Transformacja systemu zdrowia

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

1. Proponowana klasyfikacja obejmuje zarówno

systemy oparte na modelu ubezpieczeniowym,
jak i modelu narodowej służby zdrowia.

2. Natomiast oddzielnej analizie poddaje się

systemy będące w trakcie transformacji z
modelu scentralizowanej ochrony zdrowia
(model Siemaszki) na model ubezpieczeniowy
czy budżetowo-ubezpieczeniowy.

Transformacja systemu zdrowia

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

1. Efektywność ekonomiczna transformowanych lub

reformowanych systemów będzie więc zależała od
intensywności tworzenia wspólnych funduszy oraz
metod gromadzenia i wydatkowania środków
finansowych.

2. Ważnym problemem jest również określenie zasad

równości w finansowaniu transformowanego systemu.
Związane jest to z ustaleniem relacji pomiędzy
poziomem i rozkładem wpłat do systemu.

Transformacja systemu zdrowia

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Ewolucja system

w zdrowotnych

1. Ewolucja systemów zdrowotnych jest procesem

dynamicznym, zmieniającym się wraz ze zmianą
otoczenia instytucjonalno-organizacyjnego,
uwarunkowaniami politycznymi i ekonomicznymi kraju
oraz zmieniającymi się potrzebami zdrowotnymi i
oczekiwaniami społeczeństwa.

2. W rozważaniach dotyczących ewolucji systemów zdrowia

uwzględnia się wiele koncepcji różniących się
założeniami co do funkcji, jakie powinien spełniać
system, oraz określeniem struktury systemu zdrowia. Do
tego celu wykorzystuje się dwa zasadnicze podejścia:
podejście tradycyjne i ogólnie określane podejście
współczesne.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Podej

cie tradycyjne

1. Podejście tradycyjne, w którym zasadnicze znaczenie

przypisywano instytucjom medycznym, utożsamianym z
opieką zdrowotną, związane jest z koncepcją D. Mechanie,
zaproponowaną w drugiej połowie lat 70. XX w.

2. Według tej koncepcji w opiece zdrowotnej obowiązywał

trójszczeblowy system organizacyjny.

3. Struktura takiego systemu opieki zdrowotnej powinna

uwzględniać następujące szczeble podporządkowane
funkcjom medycznym: pierwszy szczebel tworzący opiekę
podstawową, drugi – opiekę specjalistyczną oraz trzeci –
obejmujący świadczenia zdrowotne
wysokospecjalistyczne.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Poszczególne szczeble opieki zdrowotnej powinny być

identyfikowane poprzez uwzględnienie następujących kryteriów

1. rodzaj kompetencji medycznych; zakres

kompetencji uzależniony jest od rodzaju opieki:
na szczeblu najniższym (opieka podstawowa),
tzw. kompetencje szerokie, ale stosunkowo
niepogłębione, natomiast na szczeblu
najwyższym zakres opieki powinien być wąski,
ale bardzo pogłębiony; w opiece specjalistycznej
zakres kompetencji medycznych zawierałby się
pomiędzy zakresem opieki podstawowej i
wysokospecjalistycznej;

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Poszczególne szczeble opieki zdrowotnej powinny być

identyfikowane poprzez uwzględnienie następujących kryteriów

2. kryterium funkcjonalne; związane jest ono z

połączeniem różnych procesów specjalizacji
realizowanych odrębnie przez różnych specjalistów oraz
instytucje na wszystkich szczeblach systemu;

3. kryterium organizacyjne; opiekę podstawową tworzą

instytucje pierwszego kontaktu pomiędzy systemem
zdrowotnym i społeczeństwem; opiekę
wysokospecjalistyczną tworzą organizacje, poza którymi
osiągnięcie opieki na jeszcze wyższym poziomie jest już
niemożliwe.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Koncepcja Romera

1. W drugiej połowie lat 70. XX w. pojawiła się koncepcja

opracowana przez M.J. Romera, określona później w
literaturze przedmiotu jako „Koncepcja Romera I”.

2. Autor tego podejścia scharakteryzował poszczególne

elementy składowe systemu zdrowotnego jako
podsystemy, którym przypisano do realizacji określone
funkcje.

3. Do współczesnych podejść w ustalaniu części składowych

systemu opieki zdrowotnej zalicza się również późniejszą
koncepcję M.J. Romera nazwaną „Koncepcją Romera II”.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Koncepcja Romera

elementy

1. zasoby ludzkie i rzeczowe – zasoby ludzkie obrazujące

liczbę i strukturę personelu medycznego powinny
gwarantować właściwą organizację pracy, natomiast
zasoby rzeczowe obejmują zarówno infrastrukturę, jak i
sprzęt, aparaturę i leki;

2. programy, które definiowane są jako struktury

instytucjonalne organizujące działalność systemu
zdrowotnego poprzez udział w decyzjach;

3. ekonomiczne wsparcie, które odnosi się do źródeł

finansowania, struktury wydatków i sposobów
finansowania dostawców świadczeń zdrowotnych;

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Koncepcja Romera

elementy

4. zarządzanie obejmujące następujące funkcje:

planowanie, administrowanie, regulacje i
ewaluacje;

5. sposób udzielania świadczeń, który może być

charakteryzowany poprzez wyspecyfikowanie
szczebli opieki zdrowotnej, formy
organizowania opieki na szczeblu podstawowym
oraz opieki sprawowanej w domu, a także może
obejmować formy opieki organizowanej na
różnych szczeblach lokalnych.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Elementy systemu zdrowia wg koncepcji Romera I

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Koncepcja tr

1. Jednym z bardziej znanych współczesnych

podejść w określaniu elementów składowych
systemu zdrowotnego jest tzw. koncepcja
„trójkąta”, według której system zdrowia tworzą
trzy podstawowe elementy:
• pacjenci (podmioty korzystające ze świadczeń

zdrowotnych, świadczeniobiorcy),

• lekarze i pozostali wytwórcy świadczeń

zdrowotnych (świadczeniodawcy),

• płatnik trzeciej strony, którym jest podmiot

dysponujący środkami publicznymi.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Model OECD

1. Zbliżoną do koncepcji „trójkąta” jest propozycja

określana jako model OECD, według której
uczestnikami systemu zdrowia są trzy grupy
uczestników:
• konsumenci/pacjenci,

• wytwórcy świadczeń zdrowotnych, zarówno

szczebla podstawowego, jak i specjalistycznego.

•

łatnik trzeciej strony, do którego zalicza się

budżet (finansowanie z podatków), ubezpieczenia
oraz podmioty regulujące (rząd).

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Koncepcja „podmiotów uzupełniających”

1. Inną propozycją, przedstawioną przez P. Zweifela

pod koniec lat 90. XX w., była koncepcja
„podmiotów uzupełniających”, którym autor
przypisywał jako główne zadanie właściwe
kształtowanie mechanizmów finansowania systemu
zdrowotnego.

2. Przyjmował on założenie, że każdy system

zdrowotny składa się z dwóch zasadniczych
podmiotów: pacjentów i świadczeniodawców, a
relacje pomiędzy nimi decydują o charakterze
systemu.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

1. Decydujący wpływ na kształtowanie się

systemów ma organizacja sposobów
przekazywania środków finansowych
wytwórcom świadczeń zdrowotnych
uwzględniająca różne grupy podmiotów
uczestniczących w podejmowaniu decyzji.

2. Ze względu na to, iż struktura podmiotów

decyzyjnych w systemach może ulegać
zmianie, autor tej koncepcji nazwał je
podmiotami uzupełniającymi.

Koncepcja „podmiotów uzupełniających”

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

1. W swojej klasyfikacji wyróżnił pięć zasadniczych

podmiotów (complementary agents):
•

stowarzyszenia zawodów medycznych,

•

pracodawcy,

• prywatni ubezpieczyciele,
• instytucje ubezpieczenia społecznego,
•

samorządy terytorialne (władze lokalne)

• rząd centralny,

przy czym może zdarzyć się, iż w danym systemie

jeden z podmiotów pełni dominującą rolę,
jednoznacznie go determinując.

Koncepcja „podmiotów uzupełniających”

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Podejście behawioralne

1. Koncepcje odnoszące się do definiowania elementów

składowych podlegają ciągłym procesom ewolucyjnym.

2. W literaturze dotyczącej problemów systemów

zdrowotnych prezentowane są podejścia behawioralne
oraz wyodrębniające profesję medyczną jako zasadniczy
element systemu zdrowotnego.

3. Według podejścia behawioralnego, system zdrowotny

składa się z trzech zasadniczych składowych: systemu
medycznego, zachowań zdrowotnych jednostek i
społeczeństw oraz polityki zdrowotnej.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Źródła finansowania świadczeń zdrowotnych

1. W klasycznych modelach systemu

zdrowotnego przyjmowano zasadniczo
dwa źródła finansowania świadczeń
zdrowotnych –
• finansowanie z budżetu państwa lub
• ze składki ubezpieczeniowej,

podkreślając jednocześnie możliwość
występowania systemów mieszanych.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Źródła finansowania świadczeń zdrowotnych

1. Przyjęty przez dany system sposób finansowania

świadczeń zdrowotnych powinien zapewniać jego
stabilizację.

2. Jest to niezwykle ważne w sytuacji gwałtownie

rosnących nakładów na zdrowie i zmieniających się
oczekiwań społeczeństwa w zakresie dostępu do opieki
zdrowotnej.

3. Stąd też światowe systemy zdrowotne podlegają ciągłym

modyfikacjom mającym na celu znalezienie
optymalnych rozwiązań.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Zmiany w sposobach finansowania opieki

zdrowotnej

1. W podejmowanych procesach reformowania

systemów zdrowotnych proponuje się
wprowadzenie zmian w sposobach finansowania
opieki zdrowotnej i przeniesienie części
odpowiedzialności za zdrowie z instytucji
publicznych na podmioty prywatne.

2. Zakres i intensywność wprowadzanych w danym

kraju reform zależą od obowiązującego systemu
ekonomicznego i modelu systemu zdrowotnego
oraz uwarunkowań politycznych.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Zmiany w sposobach finansowania opieki

zdrowotnej

1. W większości krajów podstawowym źródłem

finansowania świadczeń zdrowotnych są fundusze
mające charakter publiczny podlegające
bezpośredniej lub pośredniej kontroli przez
państwo.

2. Państwo również finansuje i kontroluje

inwestycje szpitalne za pomocą budżetu
centralnego lub regionalnego, a także finansuje
lub dotuje opiekę medyczną dla ludzi biednych,
pozbawionych dochodów oraz z różnych
powodów wykluczonych społecznie.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Finansowanie w UE

1. W krajach „starej piętnastki” Unii

Europejskiej finansowanie ze środków
publicznych odbywa się zwykle poprzez
obowiązkowe systemy ubezpieczeń
zdrowotnych i/lub bezpośrednie
finansowanie ze środków pochodzących z
dochodów publicznych (z budżetu
państwa lub z budżetów regionalnych i
gminnych).

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Finansowanie w UE

1. Tego typu finansowanie może mieć różne formy:

•

dotowania z budżetu państwa funduszy

ubezpieczeniowych (Grecja),

• budżetów gminnych (Finlandia),
• bezpośredniego finansowania z budżetu

państwa regionalnych instytucji zajmujących
się organizacją ochrony zdrowia (Irlandia),

• przydziałów środków regionom posiadającym

autonomię do dalszego ich wykorzystania
(Włochy),

• bezpośredniego finansowania państwowych

jednostek ochrony zdrowia (Portugalia).

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

1. Oprócz środków publicznych jako źródła

uzupełniające finansowanie świadczeń
zdrowotnych występują w różnym
zakresie i rozmiarze środki pochodzące
z dobrowolnych prywatnych
ubezpieczeń oraz bezpośrednich opłat
dokonywanych przez pacjentów.

Finansowanie w UE

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

1. Prywatne ubezpieczenia zdrowotne, stanowiące

dodatkowe źródło finansowania opieki
medycznej, mogą mieć formę płatności
uzupełniającej lub dodatkowej w stosunku do
ubezpieczeń społecznych (Belgia, Dania,
Francja, Holandia).

2. Natomiast w niektórych krajach (Irlandia,

Włochy, Hiszpania) ubezpieczenia prywatne
obejmują ten sam pakiet świadczeń
zdrowotnych co ubezpieczenia społeczne.

Finansowanie w UE

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

1. Korzystanie przez obywateli krajów UE z możliwości

prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych znacząco się różni.

2. W Austrii około 40% populacji korzysta z możliwości

prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych, za to w Belgii
istnieje niewielki rynek ubezpieczeń prywatnych,
ponieważ podstawowe ryzyko pokrywa ubezpieczenie
obowiązkowe.

3. Z kolei we Francji około 87% populacji ma dodatkowe

ubezpieczenia (w towarzystwach ubezpieczeń wzajemnych
i w prywatnych firmach ubezpieczeniowych), w
szczególności w zakresie, który nie jest pokrywany przez
narodowy system ubezpieczeń.

Finansowanie w UE

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

1. W Holandii część populacji (około 35%), głównie

osób osiągających wysokie dochody i
samozatrudniających się, która nie jest objęta
systemem ubezpieczeń społecznych, wykupuje
ubezpieczenia prywatne.

2. Natomiast członkowie funduszy ubezpieczeń

społecznych mogą mieć dodatkowe
ubezpieczenia dla pokrycia dodatkowych ryzyk
– około 90% z nich ma ubezpieczenie w zakresie
rekonstrukcyjnej opieki dentystycznej.

Finansowanie w UE

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Źródła uzupełniającego finansowania opieki

zdrowotnej w UE

1. Drugim źródłem uzupełniającego finansowania opieki

zdrowotnej są bezpośrednie opłaty wnoszone przez
pacjenta, czyli tzw. współfinansowanie (copayment).

2. Współfinansowanie najczęściej dotyczy odpłatności

pacjenta za leki, częściowej odpłatności za usługi lekarza
specjalisty (rzadziej za usługi lekarza ogólnego) oraz za
usługi szpitalne.

3. Natomiast zakres współfinansowania usług

stomatologicznych w poszczególnych krajach jest bardzo
zróżnicowany (odpłatność za niektóre usługi może
dochodzić do 100%)

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Finansowanie ze środków publicznych w UE

1. Finansowanie ze środków publicznych odbywa się

zwykle poprzez obowiązkowe systemy
ubezpieczeń społecznych funkcjonujących jako
fundusze, przy czym liczba tych funduszy bywa
bardzo różna (np. 26 funduszy w Austrii, 9
funduszy w Luksemburgu).

2. Przynależność do funduszy jest obowiązkowa dla

wszystkich lub dla określonych grup, ale mogą
występować możliwości wyboru funduszu (np. w
Belgii).

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Finansowanie ze środków publicznych w UE

1. Wysokość oraz rodzaj składek ubezpieczeniowych w

krajach UE są bardzo zróżnicowane. I tak na przykład w
Austrii składki do funduszy chorobowych są finansowane
przez pracodawcę i pracownika i wynoszą w zależności od
funduszu od 6,0% do 8,5% przychodu.

2. Z kolei w Portugalii jest jedna składka na ubezpieczenia

społeczne (emerytalne, chorobowe i bezrobocia)
przeciętnie w wysokości 35% przychodów, w tym 24% płaci
pracodawca, a 11% pracownik.

3. Natomiast w Szwecji ubezpieczenie zdrowotne jest

elementem ubezpieczenia społecznego – składkę opłaca
tylko pracodawca, a państwo dodatkowo subsydiuje.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

a finansowania opieki zdrowotnej w krajach

starej 15 UE

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Modele systemu zdrowotnego w krajach UE

W wyniku wprowadzanych na

przestrzeni lat modyfikacji klasycznych
modeli systemu zdrowotnego w krajach

UE funkcjonuje obecnie jeden z dwóch

modeli organizacyjnych – model

Bismarcka lub Beveridge’a.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Model Bismarcka

1. Najstarszy z modeli klasycznych – zaliczany do modeli

ubezpieczeniowych – model Bismarcka na przestrzeni
lat podlegał wielu modyfikacjom.

2. Współcześnie wykształciły się dwa podsystemy:

podsystem pluralistycznych ubezpieczeń, traktowany
jako klasyczny system Bismarcka, oraz podsystem
monopolistycznych ubezpieczeń zdrowotnych
nazywany systemem hybrydowym.

3. System ten charakteryzuje występowanie

współpłatności i interwencjonizmu państwowego.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

1. Funkcjonujący od 1883 r. w Niemczech model

Bismarcka przeszedł kilka reform
ukierunkowanych przede wszystkim na
obniżenie kosztów funkcjonowania systemu.

2. Pierwszą z wprowadzonych reform była

reforma Bluma (1989), następną – Sechofera z
1993 r., wprowadzająca możliwość wyboru kas
chorych i konkurencję między kasami.

Model Bismarcka

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

1. Kolejne reformy miały miejsce w latach 2007–2009 i

wdrażane były dwuetapowo.

2. Zasadniczym celem podjętych działań było

wprowadzenie obowiązku ubezpieczenia wszystkich
obywateli oraz stworzenie od 2009 r. centralnego
funduszu zdrowia, którego zadaniem będzie
pobieranie i ustalanie jednakowej stawki dla
wszystkich państwowych kas chorych.

3. Fundusz będzie również otrzymywał dotacje

państwowe.

Model Bismarcka

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Opieka zdrowotna

Francja

1. Równorzędną z Niemcami pozycję pod względem

wydatków na opiekę zdrowotną zajmuje Francja.

2. Kolejne reformy systemu zdrowia wskazują na

działania ograniczające tempo wzrostu wydatków z
jednoczesnym utrzymaniem dostępności do świadczeń
zdrowotnych.

3. Pomimo wprowadzanych zmian państwo w dalszym

ciągu nadzoruje publiczne zakłady opieki zdrowotnej i
instytucje ubezpieczeń zdrowotnych oraz zachowany
zostaje zdecentralizowany sposób zarządzania.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

1. Francja w reformowaniu swojego systemu

opieki zdrowotnej nie wprowadziła
konkurencji pomiędzy poszczególnymi
podmiotami systemu, a główne kierunki
zmian oparte były na planowaniu i
racjonalizacji oraz ograniczaniu kosztów i
gwarantowaniu równości w dostępie do
świadczeń zdrowotnych.

Opieka zdrowotna

Francja

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Europa

rodkowa i Wschodnia

1. Najsilniejszym procesom transformacji podlegają kraje Europy

Środkowej i Wschodniej, w których obowiązywał scentralizowany
system organizacji i dostarczania świadczeń zdrowotnych oparty na
modelu Siemaszki.

2. Procesy transformacji zapoczątkowane w tej grupie państw w

końcu lat 80. XX w. ukierunkowane były na:
•

zmianę finansowania z planowania budżetowego na rzecz
finansowania ze składki pracodawców i/lub pracowników –
obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne;

•

wzrost autonomii dla sektora zdrowotnego zarówno na szczeblu
terytorialnym, jak i dla placówek ochrony zdrowia w sektorze
publicznym;

•

prywatyzację określonych rodzajów opieki zdrowotnej;

•

implementację metod finansowania umożliwiających osiąganie
wynagrodzeń białego personelu na poziomie przeciętnym dla
gospodarki.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

1. W różnych krajach zmiany wprowadzano stopniowo,

przyjmując nowe modele rozwiązań systemowych w
ochronie zdrowia.

2. W proponowanych rozwiązaniach skoncentrowano się

przede wszystkim na źródłach i sposobach gromadzenia
środków finansowych.

3. Propozycje te dotyczyły następujących obszarów

decyzyjnych:

•

ustalania zasad gromadzenia dochodów jednostek,

•

tworzenia wspólnych funduszy,

•

określenia roli nabywcy świadczeń zdrowotnych,

•

określenia warunków zapewnienia dostępności usług medycznych.

Europa

rodkowa i Wschodnia

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

1. W propozycjach rozwiązań zwracano szczególną uwagę

na sposób gromadzenia i budowania funduszu
globalnego oraz jego dystrybucji w systemie.

2. Metod gromadzenia funduszy jest wiele. Do najczęściej

stosowanych należą: podatki bezpośrednie i pośrednie,
społeczne ubezpieczenia zdrowotne, opłaty nakładane
na użytkownika oraz dobrowolne ubezpieczenia
zdrowotne.

3. Każda z wymienionych metod ma wady i zalety, a jej

wybór zależy od systemu ekonomicznego i finansowego
danego kraju oraz przyjętej w nim polityki
ekonomiczno-społecznej, w tym polityki zdrowotnej.

Europa

rodkowa i Wschodnia

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Polityka ekonomiczna

1. Polityka ekonomiczna współcześnie określana jest jako działalność

władz państwowych w kształtowaniu stosunków wewnętrznych w
państwie oraz państwa z zagranicą.

2. Obejmuje ona wszelką działalność służącą wpływaniu na sprawy

publiczne, bez względu na to, kto ją prowadzi (gospodarcza =
ekonomiczna).

3. W różnych okresach różne są cele, zadania i metody polityki

ekonomicznej.

4. Podmiotem polityki ekonomicznej jest każda organizacja

podlegająca centralnym organom władzy lub organom samorządu
terytorialnego, a także organizacje międzynarodowe i grupy
społeczne.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Polityka społeczna

1. Polityka społeczna to przyjęty i realizowany przez

władzę publiczną i organizacje pozarządowe zespół
długofalowych działań na rzecz zaspokajania potrzeb i
rozwiązywania problemów społecznych.

2. W zakres zainteresowań polityki społecznej wchodzą

zagadnienia prawne, polityczne, socjologiczne i
ekonomiczne.

3. Obejmuje więc ona szeroki zakres wielowymiarowych,

złożonych działań mających na celu gwarantowanie
odpowiedniego poziomu życia ludności oraz postępu
społecznego

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Główne aspekty działań polityki społecznej

1. ekonomiczne – zaspokojenie potrzeb rozszerzonej

produkcji i racjonalne użytkowanie zasobów pracy
warunkujące wzrost i rozwój gospodarczy;

2. społeczno-polityczne – zachowanie spokoju społecznego w

celu utrzymania harmonijnego współdziałania we
wszystkich dziedzinach różnych klas i grup społecznych;

3. moralne – urzeczywistnienie wartości etycznych

regulujących stosunki międzyludzkie w różnych
przekrojach, czyli naczelnych wartości humanistycznych,
takich jak: godność człowieka i jego wolność, równość i
sprawiedliwość społeczna, bezpieczeństwo socjalne i
rozwój indywidualny.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Ochrona zdrowia

1. Ochrona zdrowia jako określona działalność

ściśle wynika z zakresu przedmiotowego
polityki społecznej.

2. Polityka ochrony zdrowia definiowana jest

szerzej, niż to wynika z pojęcia polityki opieki
medycznej określanej również mianem polityki
zdrowotnej.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Opieka zdrowotna

Ogólna definicja opieki zdrowotnej związana jest z

określeniem poszczególnych faz działalności, do
których zaliczane są:
1. profilaktyka (zapobieganie) – działania nastawione

na człowieka zdrowego,

2. lecznictwo – działania dotyczące człowieka

zdrowego i obejmujące rozpoznanie i leczenie
chorób,

3. rehabilitacja – działania związane z przywracaniem

osób chorych do zdrowia.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Polityka ochrony zdrowia

1. Ogólna definicja polityki ochrony zdrowia

wskazuje natomiast, że są to działania
podmiotów szeroko rozumianej polityki
społeczno- -ekonomicznej wpływające w
sposób celowy lub niezamierzony na stan
zdrowia społeczeństwa, obejmujące różnego
typu poczynania, tak jak zróżnicowane są
czynniki wpływające na stan zdrowia populacji.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Polityka ekonomiczno

spo

eczna i jej podsystemy

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Pojęcie polityki zdrowotnej

jęcie polityki zdrowotnej jako

podsystemu polityki społecznej jest

powiązane z celową i zorganizowaną

działalnością państwa i

współpracujących instytucji

pozapaństwowych w celu ochrony

zdrowia obywateli, a także w celu

poprawienia stanu zdrowia ludności.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Cel polityki zdrowotnej

Celem polityki zdrowotnej jest

proponowanie takich rozwiązań w

skali kraju, które uzyskują akceptację

z racji realnych szans na poprawę

stanu zdrowia społeczeństwa.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Zadania polityki zdrowotnej

1. rozpoznanie rzeczywistych potrzeb zdrowotnych

społeczeństwa,

2. ocena zasobów systemu zdrowia,
3. analiza i ocena sprawności działającego systemu opieki

zdrowotnej,

4. ocena poziomu i jakości udzielanych świadczeń,
5. ocena możliwego wykorzystania potencjału rezerw

tkwiących w postępie naukowym i technicznym,

6. kalkulacja rzeczywistych kosztów leczenia,
7. uświadomienie wszystkim mającym bezpośredni wpływ

na promocję zdrowia, zachowania zdrowotne i ochronę
zdrowia ich współodpowiedzialności za stan zdrowia
społeczeństwa.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Modyfikacje systemu zdrowia

Uwzględniając kierunki polityki społeczno-

ekonomicznej, w większości krajów

podlegających procesom transformacji

systemowej wprowadzono już pewne

modyfikacje systemu zdrowia, polegające na

utworzeniu funduszu ubezpieczeń

zdrowotnych (składka potrącana z podatków
ogólnych) oraz podjęto próby wprowadzania

dobrowolnych ubezpieczeń zdrowotnych.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Poziom sk

adek na ubezpieczenie zdrowotne w

wybranych krajach

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Udzia

ubezpieczenia zdrowotnego i

rodk

w bud

etowych w

finansowaniu ochrony zdrowia

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Bezpośrednie opłaty pacjentów

1. W związku z niedostatecznym finansowaniem

świadczeń zdrowotnych przez fundusze publiczne w
niektórych krajach wprowadzono zasadę
bezpośrednich opłat pacjentów za uzyskaną opiekę
medyczną.

2. Najczęściej były to opłaty typu copayment i dotyczyły

usług mieszczących się w gwarantowanym pakiecie
świadczeń zdrowotnych.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Stopie

finansowania ochrony zdrowia ze

rodk

prywatnych

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Wydatki typu out

pocket jako procent

wydatk

w prywatnych na zdrowie

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Współfinansowania opieki medycznej w krajach

Europy Środkowej i Wschodniej

1. Wzrost poziomu współfinansowania opieki medycznej

w krajach Europy Środkowej i Wschodniej ze środków
indywidualnych, prywatnych jest odzwierciedleniem
niedoszacowania wielkości strumienia środków
publicznych.

2. D

ość znaczny udział w wydatkach sektora prywatnego

na zdrowie mają ciągle wydatki typu out-of-pocket
(bezpośrednio wnoszone przez pacjenta), co powinno
być sygnałem do poszukiwania innych bardziej
efektywnych metod współfinansowania.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

lna charakterystyka kierunk

w reform w wybranych

krajach Europy

rodkowej i Wschodniej

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Kierunki zmian polityki zdrowotnej

Analizując kierunki zmian polityki zdrowotnej w

państwach zachodnich UE, należy zauważyć, że

następuje:

1. stopniowe ograniczanie roli państwa wobec

obywateli w gwarantowaniu świadczeń opieki
zdrowotnej,

2. zwiększenie się znaczenia dobrowolnych

ubezpieczeń zdrowotnych,

3. współistnienie komercyjnych ubezpieczeń w

publicznym systemie na zasadzie suplementarności,
komplementarności, konkurencyjności oraz
równoległości.

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

1. W krajach transformacji systemowej Europy Środkowo-

Wschodniej dostrzega się szanse rozwoju dodatkowych
dobrowolnych ubezpieczeń zdrowotnych, w szczególności
o charakterze dodatkowym/uzupełniającym.

2. Ograniczeniem dla wprowadzenia tej formy dodatkowego

finansowania opieki zdrowotnej mogą okazać się
możliwości finansowe gospodarstw domowych, zwłaszcza
te, które wynikają z zaspokojenia potrzeb osób
niezdolnych częściowo lub trwale do pracy oraz
przekraczających wiek produkcyjny, a także rodzin
pozbawionych żywiciela i znajdujących się w bardzo
trudnej sytuacji rodzinnej.

Kierunki zmian polityki zdrowotnej

dr Konstanty Owczarek

Zakład Finansowania

Ochrony Zdrowia

2010-10-15 19:37

Dzi

kuj

za uwag

dr Konstanty Owczarek

Email: konstanty.owczarek@gmail.com