zDolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia

str. 1

Wypełnia WKK

…………………….
Podpis sprawdzaj

ą

cego

Cz

ęść

praktyczna – obserwacja materiału ro

ś

linnego

W kopercie, któr

ą

otrzymała

ś

/otrzymałe

ś

znajduje si

ę

owoc malwy osadzony na dnie kwiatowym. Owoc jest

wysuszony i łatwo si

ę

rozpada, dlatego ogl

ą

daj go bardzo ostro

ż

nie,

ż

eby zaobserwowa

ć

uło

ż

enie poszczególnych

elementów.
Zadanie 1 (6 pkt)
Delikatnie rozchyl działki kielicha i narysuj schemat owocu (widok z góry). Rysunek opisz i podpisz. W opisie
uwzgl

ę

dnij poło

ż

on

ą

centralnie na dnie kwiatowym o

ś

podtrzymuj

ą

c

ą

owoc zwan

ą

karpoforem.

Cz

ęść

Praktyczna

Teoretyczna

Razem

max. pkt.

17

33

50

Punkty
uzyskane

zDolny Ślązak Gimnazjalista

BIOLOGIA – ETAP FINAŁOWY

XI DOLNO

Ś

L

Ą

SKI KONKURS DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH

14.01.2012 r., godz. 10

00

Czas trwania 120 minut

TWÓJ KOD

Przepisz tutaj Twój kod znajdujący się w karcie

zDolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia

str. 2

T W Ó J K O D

Zadanie 2 (4 pkt)
Ustal typ owocu wpisuj

ą

c 4 razy znak X w kolumnie „Owoc malwy” przy odpowiednich nazwach.

Niektóre typy owoców

Owoc
malwy

suche

jednonasienne

orzech

ziarniak

niełupka

wielonasienne

p

ę

kaj

ą

ce

mieszek

str

ą

k

łuszczyna

torebka

rozpadaj

ą

ce si

ę

rozłupnia

str

ą

k przew

ę

zisty

Zadanie 3 (5 pkt)
Encyklopedia PWN:
Rozłupka, bot. owocek zawieraj

ą

cy jedno nasienie.

Wykorzystaj informacj

ę

do zidentyfikowania rozłupki i nasienia malwy.

Narysuj rozłupk

ę

i nasienie malwy, zachowaj proporcje.

rozłupka malwy

nasienie malwy

Zadanie 4 (1 pkt)
Na podstawie obserwacji materiału biologicznego ustal, ile płatków korony ma kwiat malwy i wpisz odpowied

ź

:

…………………………………………………………………

Zadanie 5 (1 pkt)
Na podstawie obserwacji materiału biologicznego ustal z ilu owocolistków składa si

ę

zal

ąż

nia malwy i wpisz

odpowied

ź

: …………………………………………………..

zDolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia

str. 3

T W Ó J K O D

Cz

ęść

teoretyczna

Tekst do zadania 6
Alergi

ą

nazywamy nadmiern

ą

reakcj

ę

organizmu na jaki

ś

czynnik (alergen). Kontakt z alergenem powoduje

wytwarzanie przeciwciał, znajduj

ą

cych si

ę

mi

ę

dzy innymi na błonie komórkowej komórek tucznych. Kiedy alergen

zostanie wyłapany przez przeciwciała, komórki tuczne wydzielaj

ą

histaminy, odpowiedzialne za takie reakcje

alergiczne, jak kaszel, katar, wysypka.

Zadanie 6 (3 pkt)
Na rysunku podpisz wskazane elementy, wybieraj

ą

c potrzebne terminy z tekstu.

Zadanie 7 (3 pkt)
Opisz cechy komórek tucznych wstawiaj

ą

c znak X w zacienione rubryki.

1. Najbardziej
podobna komórka:

leukocyt

neuron

oocyt

2. Cz

ę

ste miejsce

wyst

ę

powania:

zako

ń

czenia

nerwowe

błona

ś

luzowa

mi

ę

sie

ń

sercowy

3. Nale

ż

y do układu:

hormonalnego

nerwowego

odporno

ś

ciowego

Tekst do zada

ń

, 8, 9. 10.

Intensywno

ść

oddychania komórkowego u ro

ś

lin zale

ż

y miedzy innymi od temperatury otoczenia. U ziemniaka na

przykład najwy

ż

sza jest w przedziale temperatur 35-40 stopni Celsjusza. Powy

ż

ej 40° gwałtownie spada.

Oddychanie nie zachodzi w temperaturze poni

ż

ej około 5°C.

Zadanie 8 (2 pkt)
Opisz współrz

ę

dne wykresu, który mógłby ilustrowa

ć

podan

ą

informacj

ę

.

1. Współrz

ę

dna niezale

ż

na x: ……………….2. Współrz

ę

dna zale

ż

na y: ……………………

Zadanie 9 (1 pkt)
Podaj przykładow

ą

jednostk

ę

dla zmiennej zale

ż

nej y: ……………………………………..

Zadanie 10 (1 pkt)

Które współrzędne (x, y) opisują wykres ilustrujący informację podaną w tekście? Wskaż je.

A. (0, 0), (0, 5), (0, 35), (0, 45)
B. (5, 10), (35, 70), (40, 80), (45, 90)
C. (5, 1), (35, 70), (40, 70), (45, 20)
D. (0, 5), (30, 70), (35, 75), (45, 70)

zDolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia

str. 4

T W Ó J K O D

Zadanie 11 (4 pkt)
Rozpoznaj ro

ś

lin

ę

przedstawion

ą

na rysunku.

A. Zapisz nazw

ę

rodzajow

ą

tej ro

ś

liny.

……………………………………………….

B. Zapisz nazw

ę

rodziny, do której ta ro

ś

lina

nale

ż

y………………………………………

C. Zaznacz na rysunku i podpisz nazw

ę

organu odpowiedzialnego za

I.

rozmna

ż

anie płciowe tej ro

ś

liny,

II.

rozmna

ż

anie bezpłciowe ro

ś

liny.

Wybrane organy podpisz odpowiednio I i II.

Zadanie 12 (4 pkt)
Wykorzystaj poni

ż

szy opis do wykonania zadania.

Opis przeprowadzenia do

ś

wiadczenia:

Materiały:

−

indofenol – barwnik koloru niebieskiego, który traci barw

ę

w obecno

ś

ci witaminy C,

−

tabletka z witamin

ą

C, pokruszona i rozpuszczona w 1 ml wody,

−

po 5 ml soku z cebuli, jabłek, cytryn, ziemniaka.

−

5 probówek,

−

5 kroplomierzy.

Wykonanie:

−

Podpisa

ć

probówki: 1. roztwór witaminy C, 2. sok z cebuli, 3. sok z jabłek, 4. sok z cytryn, 5. sok z ziemniaków.

−

Do ka

ż

dej probówki doda

ć

po 2 ml indofenolu.

−

Wkrapla

ć

powoli do probówek: 1. roztwór witaminy C, a do probówek 2. - 5. odpowiednie soki i miesza

ć

ich

zawarto

ść

.

−

Zanotowa

ć

liczb

ę

dodanych kropli witaminy C i ka

ż

dego soku.

12 A. Zapisz cel tego do

ś

wiadczenia…………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………….

12 B. Wyja

ś

nij, dlaczego u

ż

yto pi

ę

ciu kroplomierzy, a nie jednego.

……………………………………………………………………………………………………………………....

12 C. Okre

ś

l kiedy nale

ż

y zako

ń

czy

ć

wkraplanie witaminy C do indofenolu.

………………………………………………………………………………………………………………..……..

12 D. Wyja

ś

nij, po co przeprowadzono prób

ę

w probówce 1.

………………………………………………………………………………………………………………..……..


Zadanie 13 (4 pkt)
Uzupełnij tabel

ę

w taki sposób, by opisywała sposoby identyfikacji wybranych zwiazków chemicznych.

Wykrywany zwi

ą

zek

chemiczny

Odczynnik

Wynik

1

w

ę

glan wapnia

kwas octowy

2

woda wapienna

zm

ę

tnienie wody wapiennej

zDolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia

str. 5

T W Ó J K O D

3

białko

pod wpływem odczynnika białko
przyjmuje barw

ę

pomara

ń

czowo

ż

ółt

ą

4

glukoza

po dodaniu odczynnika i ogrzaniu
probówki roztwór zmienia barw

ę

na

ceglast

ą

.

Zadanie 14 (1 pkt)
Ko

ść

kurczaka została umieszczona na 12 godzin w 10% roztworze octu. Oto zapisy, które si

ę

pojawiły

w dokumentacji uczniów:
Ala: Z ko

ś

ci wydostaj

ą

si

ę

p

ę

cherzyki gazu.

Darek: Ko

ść

jest mi

ę

kka i elastyczna.

Iga: Ko

ść

buduj

ą

zwi

ą

zki organiczne i mineralne.

Gosia: Składnikiem ko

ś

ci jest wap

ń

.

Który ucze

ń

zapisał wynik do

ś

wiadczenia?

A. Ala i Darek.

B. Iga i Gosia.

C. Tylko Gosia.

D. Tylko Iga.

Zadanie 15 (4 punkty)

Wpisz do tabeli nazwy gatunkowe organizmów przedstawionych na rysunkach.

1. …………………………………………………..

2. ……………………………………………..

3 ……………………………………………

4 ………………………………………….

zDolny Ślązak Gimnazjalista 2011/2012, biologia

str. 6

T W Ó J K O D

Zadanie 16 (3 pkt)
Oce

ń

prawdziwo

ść

zda

ń

, wstawiaj

ą

c znak X w odpowiednim miejscu:

TAK

NIE

1.

Ś

ciana komórkowa ka

ż

dej komórki ro

ś

linnej zbudowana jest tak, aby

umo

ż

liwi

ć

przenikanie wody.

2.

Ś

ciany komórkowe umo

ż

liwiaj

ą

kontakt mi

ę

dzy cytoplazm

ą

s

ą

siednich

komórek.

3. W

ś

cianie komórkowej ro

ś

lin mog

ą

by

ć

magazynowane substancje

zapasowe.

Zadanie 17 (3 pkt)
Rysunek przedstawia li

ś

cie, kwiaty i owoce pospolitych drzew. Uwaga, nie zachowano jednakowej skali dla

przedstawienia obiektów.

Dopasuj do siebie li

ś

cie, kwiaty i owoce. Wpisz wybrane oznaczenia w odpowiednie miejsca w tabeli.

Nazwa drzewa

Li

ść

Kwiat

Owoc

Brzoza brodawkowata

Olsza czarna

Klon jawor